No. 101 1912,
Dinsdag 30 Januari
26e Jaargang,
öhrfsteluk*
JIEIIWSBLAD
historisch
VOOR ZEELAND
VERSCHIJNT ZESMAAL PEP WEEK
Wed. S. J. DEJONGE-VERWESr, te Goes
F. P. D'HUIj te Mdrielbt rg.
PRIJS DER ADVERTENT5ËN
V
!E1 «EREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per irie maanden franco p. p. S.26
linkele nn mmers. 0.05
UITGAVE DER FIRM/* S
EN
v in 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent
F, milieberichten van i10regel." 1.—iedere regit
mi er 10 cent.
7 jisamjHmBi
29 Jan. 1912.
Er komt op bet eiland Tholen eenige
actie voor Christelijk onderwas.
Jarenlang hebben onze vrienden al
daar meerendeels het water over den
akker laten loopen. De weinigen die 't
anders en beter inzagen, waarschuwden
tevergeefs. Het scheen een ploegen op
rotsen. Valsche lijdelijkheid en onver
schilligheid eenerzijds, idealisme voor
de Christelijke staatsschool met omzet-
ling van de bekende alinea van artikel
S3, later 33, nu 35 der Wet op het Lager
Onderwijs anderzijds, hielden of werkten
elke gezonde actie voor de vrije school
tegen. Dank zij mede het optreden van
enkelen, die zich van elders te Tholen
waren komen vestigen kwam met name
in de stad een vereeniging tot stichting
van echolen met den Bjjbel tot stand
en kon men na jarenlange worsteling
tot sehoolbouw overgaan.
Maar nu ontbreekt aan de vereeniging
nog een som om voort te gaan.
Blijkens de advertentie in dit nommer
van ons blad vraagt z|J nu een som van
f5000 als eerste hypotheek.
Wie wil haar hieraan helpen
Zoo ergens dan is te Tholen (stad)
eene Christelijke school broodnoodig.
De school met inbegrip van den grond
kost 1 10000, zoodat omstreeks de helft
reeds door de vrienden zeiven is bijeen
gebracht. De rest zou wel van een Bank
kunnen geleend worden, doch dat is
wat duur en bezwaarlijk.
Van daar hun beroep op de vermogende
voorstanders in onze provincie om langs
den weg van eerste hypotheek steun te
verkrijgen.
Ook giften «n gaven voor de te stich
ten school zouden met grooten dank
aangenomen en in ons blad verantwoord
worden.
W|j hopen zeer dat Tholen langs dezen
weg een Christelijke school ki|jgt; dat
zou dan de tweede z|jnwant Oud-
Vossemeer heeft ei al een.
Men heeft 't indertijd op Schouwen-
Duiveland gezienjaren lang was in dat
moderne land Zierikzee de eenige plaats
welke een Chr. school had. Welnu, Wat
niemand ooit hopen dorst of vermoeden
kon, is geschied. Bruinisse is spoedig
gevolgd; en thans hebben ook reeds
Brouwershaven en Zonnemaire, met
ScharendiJke en Nieuwerkerk hun Chr.
school.
Zoo moet *t op Tholen ook worden
Oud Vossemeer ging al tweemalen voor
op. Tholen moet volgen. En met de
hulpe Gods straks Scherpenisse en St.
Aniialand, Stavenisse en St. Maartens
dijk, met Poortvliet, afschuddend alle
doode rechtzinnigheid en valsche lijde
lijkheid, zich bi) hen aansluiten.
Waar is deNehemia, die dit den volke
loeren zalf
Ben kjikje op vrijheid in de S. D. A. P.
De heer v. Hinte, lid van den Raad van
Rotterdam, heeft dezer dagen voor de
rechtbank aldaar terecht gestaan als
redacteur van het blad De Gemeente
werkman, orgaan van den bond van ge
meentewerklieden wegens een beleedi-
gend stuk daarin opgenomen en waarin
(wij volgen het verslag van de Nieuwe
Rotterd. Gt. de aannemer T. P. v. d. Aa
genoemd wordt een schandelijke uitzui
ger. Bekl. deelde mede, accoord te gaan
met de strekking van dit artikel, uit het
welk hfl, indien hijzelf het geschreven
had, de woorden schandelijke uitzuiger zou
hebben weggelaten of vervangen door an
dere termen, welke geen gt tegenheid tot
het instellen van een vervolging zouden
geboden hebben. Het artikel was geplaatst
in het algemeen belang, bedoelde een
indirecte beïnvloeding van den gemeente
raad en had ten doel de arbeiders achter
zich te krijgen. Daar de inhoud van het
blad hoofdzakelijk voor arbeiders bestemd
ie, is het wenschelijk, datgene wat men
zegt, en weinig te peperen. Het artikel
had ook als ingezonden stuk kunnen op
genomen worden,, maar was geplaatst,
als afkomstig van de redactie.
En verder:
Bekl. vestigde er nogmaals de aandacht
op, dat hij niet degeen is, die het artikel
schreef. Bij hem bestonden bezwaren te
gen het schrappen van woorden of uit
drukkingen, omdat hij immer vrees koes
tert, op de congressen te dier zake ter
verantwoording te worden geroepen.
Wjj hebben in het bovenstaande eenige
regels cursief laten drukken, in de ver
onderstelling, dat uit de bekentenissen
van dezen sociaal-democraat wel de o. i.
zeer juiste gevolgtrekking zal gemaakt
worden, dat het met de vrijheid van
schrijven in de S. D. A. P. nog niet best
staat.
Wie zich niet de gepeperde taal van som
mige arbeiders uit die partij weet eigen
te makeD, schijnt als bepleiter van hunne
belaDgen daar niet vertrouwbaar.
Beginselloos.
De vrijzinnige pers in den lande heeft
alom de overwinning door het Linksche
cartel by de Duitsche R|j «sdagverkiezin-
gen bevochten, toegejuicht. Vooral om de
hondentrouw, waarmee het parool door de
liberale leiders gegeven om de socialisten
te steunen, door de volgelingen is opge
volgd.
De Nieuwe Arnhemsche Courant stelt
dan ook de Duitsche verkiezingen haren
geestverwanten tegen 1913 ten voorbeeld.
Zij schrijft
„Wien het ernst is met den politieken
strjjd tegen den conservatief clericalen
tegenstander moet ook het bondgenoot
schap niet schuwen met diens meest
overtuigden bestrijder, den sociaal
democraat, noch het eerlijk en trouw
nakomen der verbintenis.
In Belgis heeft men deze les reeds
geleerd. Het clericale regeeringskctsteel,
dat men na een bijna 30-jaiige over
heersching onneembaar waande, wan
kelt reeds op zijn fundamenten en zal,
b|j den eerstvolgenden stormloop vallen
onder de vereenigde pogingen van vrij
zinnigen en socialisten.
In ons land is de politieke ontwik
keling niet zoo ver gevorderd, dat er
aan eeD overeenkomst, laat staan dan
een verbond, tusschen de vrijzinnigen
onderling en met de sociaal democraten
valt te denken. Het doctrinarisme
viert bij de linkerzijde hoogtij. Men
houdt vast aan theoretische en acade
mische verschilpunten, doch ziet voor
bij wat er op het gebied der practische po
litiek gemeen is."
In elk geval van de familie, wordt
niet meer zoo openlijk gezegd, maar
gedaan alsof het zoo ware, dat wel.
Bovengenoemd blad hoemt dit zelfs
bewijs van politieke ODtwikkeÜDg
Ook de kleinere vrijzinnige pers is in
de wolken. De Goesche Courant schreef
„De verkiezingsleus der vrijzinni
gen tegen het zwart-blauwe blok
en onvoorwaardelijk voor de soci
aal-democraten, heeft prachtig gewerkt.
De herstemmiDgeD z|jn dan ook tot
nu toe beslist in het voordeel der so
ciaal-democraten Rood begint de
kleur van den dag te worden."
De triomf der sociaal-democraten,
vrucht van de verkiezingsleus der vrij
zinnigen, prachtig
Hoe is zulk eene politieke zelfweg-
werping mogelijk.
Maar wat doen de kleintjes al niet,
wanneer de grooten voorgaan 1
Een en ander over onde en nieuwe
bouwkunst en houtcultunr.
Voor de vereeniging .Nut en Genoegen"
te Veere trad Zaterdagavond als spreker
op de heer B. von Brucken Fock, uit
Middelburg met bovenstaand onderwerp.
De lieer Fock begon met mede te
deeleD, dat hij meermalen de woorden
schoon en schoonheid zou gebruiken.
De vraag wat schoon is, is een gevoels
kwestie; het gevoel voor het schoone
aan te kweeken is het doel der ver
eeniging „Nehalennia".
Spreker keurt het af, dat men nog
zoo weinig zich rekenschap geeft van
heigeen er rond ons is. Men k|jkt naar
de menscheD, maar niet naar het schoone
in de Datuur of van de gebouwen.
De heer Fock gaf den aanwezigen een
uiteenzetting van wat verstaan wordt
onder Gothischen- en Renaissancen stijl.
Tot den Gothischen stijl behooren de stad
huizen te Veere en te Middelburgal
wijst het trapgeveltje aan den zijkant van
eerstgenoemd gebouw dat het uit den
laat Gothischen stijl is Dit trapgeveltje
wjjst op Renaissancen stijl. De toren van
dit stadhuis is honderd jaar jonger dan
het gebouw ztlf.
Hoe het komt dat eene kleine plaats
als Veere een zoo groote kerk kan hebben
als bet geval is, verklaart spr. uit het
feit, dat destijds geen geloofsverdeeldheid
bestond en men veel geld over had voor
den bloei zijner stad.
Vervolgens gaf spr. een beschouwing
over de wjjze van bouwen van kerken
en torens en herinnerde er aan hoe de
torenbouw in Veere door achteruitgang
der stad niet kon worden voltooid, even
min als van dien te Zierikzee. De laatste
is slechts 56 M., doch had volgens de
oorspronkelijke plannen 205 M. hoog
moeten worden.
Het verdwenen der houten geveltjes
betreurt spr., het laatste dezer geveltjes
op Walcheren, dat te Middelburg in de
Langedelft stond, is nog te zien in den
tuin van het museum in de Wagenaar
straat.
De trapgeveltjes dateeren zoo als ge
zegd uit den Renaissancetijd en zijn
typisch Noord Nederlandsch.
Het vandalisme der 19e en helaas ook
der 29ste eeuw heeft veel schoons be
dorven zelfs op het platteland worden
tegenwoordig veel wansmakelijke gebou
wen neergezet, treurig afstekende bjj de
lieve ouderwetsche boerenhuisjes met
roode pannen, kleine ruitjes en blinden.
Nehalennia heeft zich ter dezer zake
reeds tot de dorpstimmerlieden gewend
met aanmoediging om wederom mooio
huisjes te bouwen.
Het doen begroeien der huizen met
klimop en zelfhechtende wingerd ver
dient in de oogen van den heer Fock
groote aanbeveling. In Engeland ge
schiedt dit algemeen, doch de Holland-
sche zindelijkheid verzet zich daartegen.
Nehalennia stelt gratis bedoelde planten
ter beschikking van de eigenaars of be
woners van landhuizen.
Na een pauze vervolgde de heer Fock
z|jne rede met te herinneren aan de
talrijke buitenplaatsen en kasteelen, die
vroeger Walcheren den naam deden
verkrijgen van Zeeland's tuin, maar
die thans helaas verdwenen zijn.
De wegen van Walcheren z|jn thans
over het algemeen kaal, en een goede
en goed onderhouden beplanting acht
spr. zéér gewenscht.
Er moet niet te diep geplant worden
ter voorkoming van omwaaien moeten de
heesters liever aan palen vastgezet wor
den. Op aanplanting in ruime mate dringt
de heer Fock aan boomen verfraaien een
laDdsohap.
Eenigen tijd stond spreker ook stil b'ij
de wenscheljjkheid van het beplanten met
bosschen van de duinen. De kale duinen
kunnen dan door zulk een bebosscbing een
schoonen aanblik krijgenterwijl ver
stuiving bestreden wordt.
De heer Fock hield nog een warm pit i-
dooi voor de instandhouding der fraaie
Walchersche kleederdracht en riep aan de
aanwezige boerinnetjes toe, deze niet ie
verwisselen met de leoltyko burgerkle
ding.
De oude kasteelen hadden niet gesloopt
mogen worden, doch de vernielzucht der
198 eeuw kende perk noch paal, in de 20e
eeuw daarentegen aldus eindigde de
heer Fock moet behouden worden al
wat nog overbleef.
Een warm applaus der talrijke aanwe
zigen dankte den spreker voor zijn rede,
welke werd verduidelijkt door een groot
aantal sprekende lichtbeelden. Bij ieder
onderdeel van de rede werd een serie kiek
jes vertoond, die bij de aanwezigen wel
geen twijfel zullen gelaten hebben, wat
spreker onder „schoon" verstond.
De heer Bolier, voorzitter van »Nut en
Genoegen*, zeide, overtuigd te zijn, de
tolk van alle aanwezigen te zijn, als hij
spreker hartelijk dankte voor de wijze
waarop hij het interessante onderwerp
behandelde en als hij hem een welge
meend tot weerziens toeriep.
De leden van »Nut en Genoegen* bleven
nog een paar uurtjes gezellig bijeen en
enkelen van hen gaven nog een voor-
drachtje ten beste.
Voor wy met dsn heer Fock naar Mid
delburg terugkeerden, hoorden w|j nog
den heer J. Kasse in Walchersch dialect
een van Beunke's bekende novellen decla-
meeren. Dat daarbij de lachspieren van de
aanwezigen meermalen in beweging kwa
men, zal wel geen betoog behoeven.
OTP mm
De Centrale Antirevolutionaire
KiesvereeDiging (voor de eilanden Zuid
en Noord-Beveland), vergaderd te Goes
waar twaalf kiesvereenigingen vertegen
woordigd waren, sprak met algemeene
stemmen uit hartelijk vertrouwen te
stellen in dr. Kuyper als leider der anti
revolutionaire partij en mede te gaan met
de bekende Dokkummer motie.
Goes. Morgen, Dinsdagmiddag 1 uur
komt vanwege het hoofdbestuur van de
Ned. Politiebond-vereeniging in de Prins
van Oranje iemand spreken over: „de
politiehond en zijn geschiedenis". Toe
gang vrij. Een politiehond zal dan proe
ven van bekwaamheid afleggen. Deze
laatste zal, zoo mag verwacht worden,
dezen middag interessant maken.
Mellskerke. Vrijdag vierde de schiet-
vereeDiging „Meliskerke" alhier 't feest
van haar 10 jarig bestaan met esn schiet
wedstrijd om prijzen. Een avondbijeen
komst van leden en genoodigden, opge-
vrooljjkt door lichtbeelden, voordrach
ten, grammaphoon en dergelijke besloot
het uitstekend geslaagd feest. Eerst laat
in den nacht, ging men hoogst voldaan,
over het genotene uiteen.
Hoedekenskerke. Uitslag der op 26 en
27 JaDuari door de schietvereeniging
„KoniDgin Wilhelmina" gehouden schiet
wedstrijd.
Personeele baan le pr. J. Traas, Baar
land, 112 p. 5 rozen 2e pr. J. Westveer,
's-Ora ven polder, 112 p. 4 rozen; 3e pr.
J. Oele, Kloetinge, 110 p.; 4e pr. C. Moe-
liker, 's-Gravenpolder, 107 p.; 5e pr. M.
Stroosnijder, 's Gravenpolder, 105 p. 5
rozen 60 pr. A. Bruggeman, Baarland,
105 p.; 7e pr. P. de Kraber, 's-Graven
polder, 103 p.; 8e pr. J. Slabbekoorn, Bein-
kenszand, 103 p9e pr. W. van Liere,
Kloetinge, 101 p.
Vrjje baanle pr. C. Daalman, Kwa-
dendamme, 1 m. 36, l m. 35, 2 m. 342e
pr. F. Haaiman, Kwadendamme, 1 m. 36,
1 m. 35,1 m. '343e pr. B. van Overbeekp,
's Gravenpolder, 1 m. 86, 1 m. 35 4e pr.
G. Nleuwenhuijse, Nisse, 1 m. 36 5e pr.
P. van den Dries, Heinkenszand, 1 m. 35,
2 m. 3460 pr. M. Walraven, Kwaden
damme, 2 m. 84, 1 m. 387e pr. P. Zuid
hof, Kwadendamme, 2 m. 34 8e pr. J. J.
Hoogvliet, Baarland, 1 ro. 34, 2 m. 33,
1 m. 329e pr. M. Slabbekoorn, Hein
kenszand, 1 m. 34, 2 m. 3310 nr. A. J.
Bi uggeroan, Baarland, l m. 34 11e pr.
J. Woutersen, 's-Gravenpolder 1 m. 33.
RillaniiiSath Vrijdagavond had de
algemeene vergadering plaats van den
varkenshond „Draagt elkaDders lasten",
die bijgewoond werd door 38 leden. Uit
het verslag van den penningmeester
ble8k dat de ontvangsten f 225,52 en de
uitgaven f155,506 bedroegeD, zoodat de
rekeniüg sloot met een batig saldo van
f 70,016, vormende met hetgeen het vorig
jaar in kas was, zijnde een bedrag van
f 54,186, een totaal van f 124,20. Gedu
rende het afgeloopen jaar word aan 7
leden, wegens het verlies van hun Yarken
een totaal bedrag uitgekeerd van 1129,50.
Vervolgens werden 5 bestuursleden ge
kozen, waarvan de uitslag was als volgt
Herkozen tot voorzitter de heer W Griep
met 36 stemmen, tot secretaris JRuster
met 36 st., tot penningmeester J. Dansen
met 35 st., en tot commissarissen W.
Lobbezoo en P. Baas met resp. 35 en 32
st. Het aantal leden was in 't afgeloopen
jaar toegenomen met 12, terwijl staande
de ve.gadering nog 5 personen als lid
werden aangenomen, zoodat de bond
thans 68 leden telt. Het aaDtal donateurs
bedraagt 17.
Zierikzee. Onze Commissaris van Poli
tie waarschuwt tegen twee personen,
Teunis den Dunnen en Nicolaas Paulus
Vreeze, die een aanstelling hebben van
Coinelis Lak, wonende te Velp, om voor
hem te collecteeren voor een eventueel
op te richten Tehuis voor Schipperskin
deren, om hen Christelijk Onderwijs te
geven. De reputatie van al die drie per-
sonen is van dien aard, dat alvorens den
collectanten toestemming te geven gel
den in te zamelen, een onderzoek naar
hen by de politie te Rotterdam of te
Zierikzee zeer gewenscht is.
Nieuwdorp. De vereeniging tot ver
zekering vaD varkens hield hare gewone
jaarvergadering.
Na opening van den voorzitter en ver
slag van den secretaris bracht de pen
ningmeester het financieel vei slag ter
tafel. Het jaar 1911 bleet voor de ver
eeniging een zeer gunstig te zjjn ge
weest. Aan contributie werd ontvangen
f 213,45, aan bijzondere ontvangsten
f58,34, is te zamen f271,79. Uitgegeven
werd wegens uitkeering bij sterfgevallen
f 142,93, aan andere uitgaven f66,4«, is
een totaal van f209,34. Alzoo een goed
slot van f 62,45. Dit maakl met het kas
saldo der vorige jareD van f 335,84 een
saldo van f 398,29. Het aan tal leden was
geklommen van 30 tot 68. De heer B.
de Jager, voorzitter, werd als bestuurslid
herkozen, terwijl in de plaats vanA.de
Leeuw, die niet meer in aanmerking
wenschte te komen, gekozen werd I.
Kole. Tot bode werd benoemd Jac. Lan-
gebeke in de plaats van P. Braam.
Stavenisse. In de Zaterdag gehouden
vergadering van den DJjkraad der water-
keering van den cal. Oud Kempenshof-
stedepolder werd goedgekeurd: le. de
door het dijkbestuur uitgevoerde ver-
hooging voor den scheidingsdjjk tusschen
den Oud Kempenshofstede- en den Mog-
gershilpolder, waarvan de kosten, met
inbegrip van de aangebrachte gronden,
plm. f 1800 bedroegen2e de met den
t aannemer L. Wesdorp alhier aangegane
j onderhandsche overeenkomst tot uitvoe-
ring dier werken. In velband met de
stormschade op 30 Sept. 1.1. en de ge-
noemde werken werden de noodit?e wijzi
gingen op de begrooting aangebracht. Ten
slotte biacht het dykraadslid, de heer
Th. C. van der Lek de Clercq, hulde
aan het dijkbestuur en verdere autori
teiten voor hun optreden op eigen initia
tief b|j de verhooging van den dijk, waar
door gevaren bij eene eventueele door
braak van den Moggershilpolder werden
afgewend.
Kamperlnnd. Bjj de voortgezette pei
lingen aan den Oarustpolder zjjn alsnog
een paar gelijksoortige afscbuivingen als
do vorige week waargenomen, thans aan
da westzijde van het oeverwerk.
