No. 97 1912.
Donderdag 25 Januari
26e Jaargang
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND,
ijsiroop
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT ZESMAAL PEK WEEK
Wed, S. J, DE JONGE-VERWES F, te
Sprekende Cyfers.
Luister naar uw
ledereen behoorde te mien
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per Irie maanden franco p. p.
Enkele mi aimers.
o O 9
.ƒ1.25
,0.05
UITGAVE DER FIRMA S
Goes
EN
F. P. D'HUIJ, te lYJddelfoi rg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent
F. mllieberichten van 1—10 regelc 1.-=, Iedere regel
mi er 10 cent.
De Woningwet mag hier en daar <e
goed worden toegepast en daardoor haar
slachtoffers dupeeren, gelijk mr. v. d.
Biesen zoo droevig leuk telken jare bij
de behandeling derbegrootiDg in deEerste
Kamer komt aantoonen wy wachten
weldra weer watl toch heeft zjj al
een begin van verbetering gebracht in
de woningtoestanden.
Wy kunnen dit met cijfers, aan de
bijdragen van het Centraal Bureau der
Statistiek ontleend, bewijzen.
Op 81 Dec. 1909 waren er in Nederland
287 duizend woningen met één kamer
bewoond door 860 duizend personen.
Wil men de juiste getallen, dan is 't
alzoo
837.895 won. m. 1 kamer. bevv. d. 859,231 pers.
370.011 2 kamers 1583,785
353-73S. 3 "96.540
270.130 4 of 5 kam. „1327.292
76.886 6 of 7 388.041
59.208 8 of meer 313411
1774.405 5668.300
Deze cijfers procentsgewijze groepee-
rende zien wij, dat van de bevolking
15 pet. huist In 1 kamerwoningen
38 n i> 2 >1
3' II 3 I*
381/2 i) t< 1» 5 °f 5 >1
7 11 11 ii 6 of 7
GVs .1 11 8 of meer 11
De toestand is het best in Limburg,
bet slechts in Drente.
Het getal der éénkamer-bewoners be
droeg in Limburg slechts 2.6 pet. der
bevolkingin Friesland daarentegen ruim
45 pet.; in Drente zelfs 52.5 pet. der be
volking: meer dan de helft l
En dat wij nu onder de Woningwet
vooruit gaan, al blijft er nog heel wat
te verbeteren over, zeggen de volgende
cijters:
Friesland, zagen wij, 45 pet. eenkamer
bewoners het was in 1899 acht-en-vijftig
procent. Het aantal tweekamerbe
woners klom van 23 tot 29; dat der
driekamerbewoners van lOtotia1^; dat
der vierkamerbewoners van 9 tot 13'/2.
In Drente was het cu 52in 1899
drie-en-zestig pet. eenkamerbewoners
het aantal tweekamerbewoners klom van
22 tot 27Vadat der driekamerbewoners
van 8 tot 9'/2; dat der vierkamerbewo
ners van 7 tot 10.
In Limburg waren de cijfers van 1899
en 1909 aldus:
eenkamerbew. 44/2 en 2,6tweekamer-
bew. I8V2 en ÏS1^; driekamerbew. 21
en 181/avierkamerbew. 56 en 65'/2.
Het totale aantal woningen in ons land
vermeerderde van miljoen tot circa 1800
duizend. Een veel sterker aanwas van
woningen dan van bewoners. Het aantal
woonvertrekken vermeerderde met circa
een miljoen (2.997.241 tot 3.977.349).
Toch zijn er nog vele eenkamerwo
ningen welke door meer dan zes perso
nen bewoond worden. In Limburg slechts
125; maar in Zuid-Holland 5221, Fries
land 4830, en Groningen 4298. In het
kleine Drente zelfs 3947. In Noord-
Brabant en Gelderland, Nederlands
grootste provincies, resp. 1889 en 2918
in Zeeland en Utrecht, Nederlands
kleinste provincies, resp. 1331 en 699; in
Noord-Holland, niettegenstaande daar
Amsterdam met (slechts) 691 bij behoort,
bedraagt het aantal van deze eenkamer
woningen slechts 1946in Overjjsel
2532. De meeste van deze vindt men
naar verhouding en volstrekt, niet in de
steden maar op het platteland; dit is
vooral in Groningen, Friesland en
Drente zoo. Alleen in Emmen waren
985 eenkamerwoningen met meer dan
zes bewoners.
Nog zijn er enkele duizenden geval
len dat, behalve het echtpaar nog vier
of meer personen van beiderlei geslacht
boven de veertien jaar in een kamer
huizen en slapen. En ook dat acht tot
tien personen, slechts één woonvertrek
hebben, zonder rechtstreeksche gemeen
schap met de buitenlucht.
Of er ook behoefte bestond en bestaat
aan een woningwet die uit dezen wo
ningnood uithelpt.
Natuurlek doelen wij hier op een wets-
uitlegging en uitvoering waarbij geen
dwaasheden worden verkocht door hen
die daarmee zijn belasten waarvan
de staaltjes uit de Kamerredenen van
mr. v. d. Biesen maar al te zeer bekend
zijn.
Overigens verlieze men niet uit het
oog dat, krachtens deze zelfde Woning
wet het Rijk en de Gemeente het parti
culier initiatief kunnen steunen door
het verleenen»van rentelooze voorschot
ten voor het bouwen van woningen
voor den kleinen man, waardoor tevens
de weg is gebaand voor het onbewoon
baar verklaren van krotten. Een verbe
tering waarbij toch zelfs de hardnek
kigste tegenstander van Staatsbemoeiing
of Staatszorg, ten slotte zich wel zal
kunnen neerleggen.
Ook de Woningwet heeft haar licht
kanten.
24 Jan. 1912.
Onze Kiesvereenigingen zullen wèl
doen met de Kiezerslijsten eens flink
ter hand te nemen. Wij hebben al meer
malen opgesomd al hetgeen er gedaan
moet worden in 't belang van den kie-
zerskweek. Wy zullen dat bier niet meer
herhalen. De besturen onzer Kiesvereeni
gingen, onze daartoe aangewezen comi-
té's zjjn op de hoogte. Zij hebben slechts
een herinnering noodig.
Vooral in onze dorpen mogen onze
vrienden niet verslappen. Daar vooral
zijn nog vele kiezers die bij ons behoo-
ren, doch nog nimmer bewerkt zijn
nog meer dan één die kiezer zou kunnen
worden, doch nooit hiertoe is aangespoord
of cp weg geholpen. Daar heerschen ten
aanzien van onze beginselen en de uit
werking daarvan nog tal van wanbe
grippen, ten gevolge van eenzijdige voor
lichting door de plaatselijke vrijzinnige
persdaar wandelt de leugen of de halve
waarheid welke nog erger is nog
maar al te veel door de stratendaar
wordt van de antithese op staatkundig
gebied weinig of niets bespeurd. Daar
loert het socialisme om den ontevreden
arbeider te overvallen met schijnschoone
redenen, en hem af te voeren van de
paden van Gods Woord; doch ook daar
heerscht onverschilligheid ten aanzien
van de rechtspositie van den arbeider
gevoelloosheid in betrekking tot zjjn
toekomstot gemis aan waardeering
voor hetgeen hij als mensch en werk
man presteert.
Daar is zoo velerlei waarvoor het be
stuur eener Kiesvereeniging heeft te
wakeD, waartegeD het moet opkomen,
waarmede het moet rekening houden
wanneer het de stille propaganda voor
de antirev. beginselen en de antirev.
party behartigt.
Dit moet vooral in 1912 geschieden
rustig en kalm, omdat het geen verkie
zingsjaar is, en de gemoederen niet be
hoeven in vlam gezet voor eenig plaatse
lijk belang.
Er mo8t gezaaid worden.
En dan natuurlijk daarbjj de
richtige bijhouding der Kiezerslijst be
vorderd altijd daarop bedacht zijn
dewijl onverwachts tusschentydsche va
catures een gang ter stembus kunnen
noodig makenen het corps dan com
pleet en mobiel moet zijn.
Wie in 1912 op de Kiezerslijst komt,
blijft er allicht in 1913 ook op.
Die zal 't wel weten
Het Kamerlid Roodhuyzen had in De
Vaderlander den sociaal democraten ver
weten, dat zij in 1909 niet gezorgd hebben
dat bij de herstemming liberalen gekozeD
werden.
Het Volk antwoordt hierop
Iedereen weet toch,dat van de 23 vrij
zinnigen, die in de Tweede Kamer zit
ten en niet by eerste stemming gekozen
zijn, er 17 slechts door den soc. dem.
herstemmingssteun daar zitten, terwijl
er 3 door klericalen steun tegen sociaal
democraten zijn gekozen en 3 vrijlibe
ralen in weerwil van het soc. dem.
herstemmingsadvies gekozen zjjn.
Welja, dat wisten wij wel„de familie*
is bij de herstemming samen uit geweest.
Wy hebben laatst aangetoond, dat de
socialisten op een na hun zetels danken
aan de liberalen. En een die 't weten kaD,
komt nog eens bevestigen wat wy ook
wisten: dat de liberalen hun zetels danken
aan openbare of stille hulp van de sociaal
democraten. En waarom zou dit in het
vervolg niet altijd zoo zyn
Terecht merkt Het Centrum op dat de
vrijzinnige pers de zonden van erkende
Christenmannen met ellen uitmeet, er
telkens op terugkomt, en er de geest
verwanten van den gevallene mee in 't
aangezicht slaat, terwijl de misdryven
van liberale en socialistische toongevers
slechts even genoemd, zoo niet ver
zwegen worden.
Dit bewijst echter den adel en de
hooge waarde van het Christendom.
Wie den naam van Christus noemt
staat af van alle ongerechtigheid.
Wie in stryd handelt met zyne belij
denis, verscheurt zyn adelbrief en ver-
1 reedt de stukken in 't slyk.
't Is daarom goed dat de wereld aan
dezulken haar critiek niet spaart.
Toch blijft het een stuitend feit dat
van vijandschap en partijdigheid ge
tuigt dat de abbé SaDtal in alle Link-
sche bladen maandenlang met de onbe
wezen, later valsch gebleken beschuldi
ging van kinder-exploitatie is vervolgd,
hy, de weldoener der jeugd in zijn paro
chie, terwyi de' radico socialist die het
blad La Lanterne redigeerde, en wegens
onzedeiyke handelingen met kinderen
veroordeeld werd ter nauwernood werd
genoemd, en zyn schanddaden met den
mantel der liefde bedekt werden.
Een hoogst berispelijk meten met
twee maten.
RHCLAM18.
als ge hoest
of verkouden
zijt,
als uw borst piept of benauwd is. Bedenk,
dat liet geluid, hetwelk ge dan hoort, de voor
bode kan zijn van eene zeer ernstige borst- of
longaandoening, welke dikwijls ontstaat, door
dien men een gewonen hoest verwaarloost.
Aarzelt dus niet en neemt de
De Abdijsiroop, Klooster Sancta Paulo,
geneest onvoorwaardelijk asthma, slijm- en
kinkhoest, verouderde en verwaarloosde
verkoudheid, der. hevigsten hoest, pleuris,
influenza, bronchitis en alle borst- en long
aandoeningen. Voorkomt de Tering.
De Abdijsiroop kost per flacon f 1.—, f 2.—
en f 3.50. Eischt roodeti band m. handteekcnlng
v/d Gen.-Agent: L. I. AKKER, Rotterdam. Ver
krijgbaar bij alle drogisten en apothekers.
dat pyn in den rug en de lendenen,
rheumatiek, urinekwalen, graveel, steen
en waterzucht uitvloeisels zyn van nier
en blaasziekten.
zyt gy u ervan bewust, dat al deze
kwalen wyzen op nierziekte? Zyt gij u
ervan bewust, dat waterzucht, die zich
gewoonlijk het eerst vertoont door water
gezwellen onder de oogen en in de enkels,
graveel, steen, rheumatiek, heupjicht, enz.
allen voortvloeien uit nierziekten Dat,
tenjjj gij uw nieren geneest, gy deze ver-
schiikkelyke kwalen niet genezen kunt
Weinig menscben kennen de oorzaak
van 'hun ziekte en zij zyn reeds tevre
den als zy bevrijd worden van hun boofd-
pyn, rugpijn, vermoeidheid, urinekwalen,
zenuwachtigheid, gebrek aan eetlust, hart
kloppingen, pyn in de lendenen of andere
kwalen. Doch de pynen keeren terug en
worden erger. Ernstige ziekten, die maar
al te vaak tot een noodlottig einde leiden,
volgen, doordat de eerste waarschuwin
gen, die de natuur u gaf, verwaarloosd
werden.
De nieren zyn de filters van het bloed.
Wanneer zy gezond en sterk zyn, dragen
zy zorg voor de zuiverheid van het bloed.
Zijn ze ziek of verzwakt, dan kunnen zij
hun werk niet behooriy'k doen, uw bloed
wordt onzuiver en de schadelijke stoffen
hoopen zich op in uw lichaam. Dan ko
men verschijnselen als de vorenstaande,
daarop volgen ernstige kwalen en by ver
dere veronachtzaming noodlottige ziekten
Foster's Rugpyn Nieren Pillen genezen
blijvend waterzucht, rheumatiek, graveel,
steen, urinekwalen en blaasziekte, door
dat zij de nieren genezen. Zij werken
rechtstreeks op de nieren en blaas, ver
sterken de zwakke en genezen de zieke
nieren. Zoodoende genezen zy ziekten,
die oogenschijniyk zooveel van elkaar
verschillen, doch die inderdaad denzelfden
oorsprong hebben.
Een gulden regel: „Houdt uw nieren
gezondjj en zy houden u gezond." Foster's
Rugpyn Nieren Pillen zullen dit voor u
doen, zooals zy het voor zoovelen gedaan
hebben.
Let erop, dat de handteekening van
James Foster op de doos voorkomt, dit
behoedt u voor namaak. De echte Foster's
Rugpyn Nieren Pillen zijn te Goes ver-
krygbaar by de Firma Nathan Emanuel
en te Middelburg by den heer Joh. de
Roos, Vlasmarkt, K 157. Toezending ge
schiedt franco na ontvangst van post
wissel a fl.75 voor één, of flO.— voor
zes doozen.
INGEZONDEN STÜKKEN,
(Buiten verantwoordelijkheid der Redactie.)
Hooggeachte Redacteur
Mag ik voor onderstaande regelen een
klein plaatsje vragen in Uw blad? By
voorbaat daarvoor myn oprechten dank.
Ik heb n. 1. eenige dingen te vragen aan
den een of anderen lezer vaiAUw blad,
die geheel-onthouder is, en die my zeaer
wel zal willen antwoorden. Ik begin
meer en meer belang te stellen in de
beweging der geheel-onthouders; m. i.
zijn het mensehen, voor wie men, al is
het alleen maar om hun geduld en
volharding, respect moet hebben. Ik
wou daarom gaarne iets van hen weten,
en wel het volgende. Moet men, om
de geheel-onthoudersbelofte te teekenen,
meerderjarig zijn Zoo niet, hoe oud
moet men dan wel zyn? Wanneer men
meerderjarig moet zijn, wat kan er dan
gedaan worden in het belang van hen,
die nog niet meerderjarig zyn, b.v. per
sonen van 12 jaar af Worde er aan
die personen niet gearbeid De jeugd
is toch de beste tyd om te leeren Man
kan toch voor diegenen wel wekelyksche
vergaderingen beleggen, waarop ze b.v.
op de beurt een inleiding kunnen geven
op het een of andere onderwerp? Zie
hier, in het kort myne vragen, die my
op het hart liggen. Misschien zal wel
•sn&rsmm&nlê 'isssszaP
de een of andere geheel-onthouder, die
dit blad te lezsn krijgt (b.v. ds. v. Selms,
te Grijpskerke), my van antwoord
willen dienen. In afwachting,
Uw dw. dn
V.
(Gaarne verleenen wij het woord aan
ds. v. Selms. Red.)
^lïïHËiLAMDT
H. M. de Koningin.
Dinsdagavond is het volgende dooi
de heeren prof. Kouwer, dr. Roessingh
en dr. Herman de Jong ohderteekeDde
bericht officieel bekend geworden r „Een
lichte ongesteldheid van H M. de Konin
gin gedurende eenige dagen heeft aan
leiding gegeven tot very deling der hoop,
welke gedurende korten tyd werd ge
koesterd. De toestand van H. M. geeft
reden tot tevredenheid."
Opiumconferentie.
De 26ste en laatste zitting van de In
ternationale opium-conferentie is Dinsdag
bijgewoond door den minister van Bui
tenlandse^® zaken, jhr. mr. B. de Marees
van Swinoerey^ en den minister van
staat, mr. TI M. O. Asser, die door den
voorzitter verwelkomd werden.
De heer A. A. de Jongh deed, als
voorzitter van het perscomité, de mede-
deeling, dat, met goedvinden van de
Nederlandsche regeering, de tekst van
de conventie ter beschikking van de
dagbladen zal worden gesteld.
Aan het slot van de beraadslagingen
van de conferentie bracht de gedelegeerde
van Nederland, de heer J. T. Cremer,
namens de vergadering een wa^m woord
van dank aan den voorzitter,bisschop
Brent, voor de zeer verdienstelijke, on-
partydige en waardige wyze, waarop
hij de vergadering bij haar moeiiyken
arbeid heeft geleid.
De 1ste gedelegeerde van Duitschland,
de heer Von Müller, en de heer Sanchss
de Miranda, sprekende namens de Por-
tugeesche delegatie, verklaarden zich
bij de aan den voorzitter gebrachte hulde
ven ganscher harte aan te sluiten.
Bisschop Brent stelde in een welspre
kende rede voor by het scheiden van de
conferentie een telegram van dank en
hulde te verzenden aan H. M. de Koningin
der Nederlanden, waarmede algemeene
instemming werd betuigd. Verder biacht
hy den dank van de vergadering aan ha
ren eerevoorzitter, den minister van bui-
tenlandsche zaken, en aan haren eminen-
ten raadgever mr. Asser voor den van
hun zijde ondervonden grooten steun
zoomede aan het secretariaat van de
conferentie en aan de Landsdrukkery
voor de byzonder verdiensteiyke wyze,
waarop zij zich van hun zware taak heb
ben gekweten.
Ten slotte werd het voorzitterschap
overgenomen door den eerevoorzitter,
die de gedelegeerden voor hun opkomst
dank betuigde en bun de verzekering gaf,
dat de Nederlandsche regeering gaarne
de werkzaamheden op zich neemt, die
voor haar uit de conventie zullen voort
vloeien.
Na sluiting van de conferentie door den
minister werd overgegaan tot ondertee-
keniDg van het verdrag en van het slot-
protocol door de gevolmachtigde gedele
geerden van de twaalf mogendheden, die
ter conferentie-vertegenwoordigd waren.
Uitvoer van rijst uit Indië.
B(j het departement van koloniën is
van den gouverneur-generaal van Neder-
landsch Indië het bericht ontvangeD, dat
de ordonnantie houdende tydeiyk ver
bod op den uitvoer van ryst uit Neder-
landseh Indië is ingetrokken.
Tweede Kamer.
De Haagsche correspondent van De
Telegraaf schrijft
Van betrouwbaren kant werd medege
deeld, dat bij de leiders der rechterzyde
het plan bestaat, de beide groote verzeke-
rings-ontwerpen in dit jaar door de Twee-
