eiM.
No. 92 1912,
Vrijdag 19 Januari
26e Jaargang
UEUWSBLAD
VOOR ZEELAIÜD
Knecht,
id
iecht,
Meisje
91 burg.
jer «enveu-
iSE te Zou
I adres tegen
gevraagd.
n alleszins
Jrt a s., van
lr letter B,
IOF, Onder
den tegen-
bf 1 Mei
HU
jaar, door J
bbendijke.
fabriek van
lerken, Goes.
rsMI
letter A,
■fAAitS,
.ekerke.
SBRSSTEUUK-
HISTOaiSCn
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWES f, te Goes
F. P. D'HCJIj, te Mddelbi rg.
PRIJS DER ADVERTENTSËN
Wy gelooven wel dat het Hoofdbe
stuur vaak en breed met hem zal heb
ben geraadpleegd, schrifteiyk en monde
ling, alvorens tot de afzetting van Koorn
stra over te gaan.
INGEZONDEN STUKKEN.
U?t clt Proi/inDl®,
I
I
irhe.
larien,
IV. J ACS.
r a b b en-
smeer.
1 e s.
[likbaar, by
e w o u t s-
/orige, ®et
Ugdp
tegenwoor-
ENDERTSE,
Ét Mei
Sf. Laurens.
a m
uBORG.
4,40a, 4,45a,
I), 8,55d, 9,80
111,50,12,10,
3d, 2,10,2,80,
4,30d, 4,50,
SO, 7,10, 7,30,
9,40, 10,15,
[5,10s, 5,15a,
8,55, 9,30d,
L2,-*, 12,10,
2.10,2,30d,
p, 4:30, 4,50,
6,50, 7,10a,
9,40, 10,15,
i 2,30 en 4,50
rkmani-
I' en op werk-
raise.
rder dan de
i goederen al-
'ftut Krttger-
i6, Kaerslaif,
ibaan, Tiam-
y erwost Goes
IE1 IEREN WERKDAG DES AVONDS.
ƒ3.25
0.05
Prijs per trie maanden franco p. p.
rinkele nummers.
UITGAVE DER FIRM/1 S
EN
van 1—5 regels 50 cent, ieuore reget meer 10 cent
F, milieberichten van 1—10 regeia 1.—, tedere regi i
mt er 10 cent.
18 Jan. 1912.
Ook de Staten van Zuid-Holland en
van Friesland, en de gemeenteraad van
Rotterdam verwierpen de voorstellen tot
het geven van „toeslag" aan ambtenaren.
De Eerste Kamer oordeelt al evenmin
gunstig over den .toeslag" die door de
Tweede Kamer is toegestaan.
Het socialistisch lid van Frieslands
gedeputeerden Van der Zwaag was
eveneens tegen toeslag, omdat by er een
verkeerd beginsel in zag. De loonen
bebooren zoodanig te zyn dat zy een
toeslag onnoodig maken.
Particuliere patroons, die dezer dagen
toeslag gaven aan hun personeel, heb
ben hiermee indirect toegegeven dat het
loon wel beter kon, of misschien ook
dat zy een zoodanige winst gemaakt
hebbeD in het afgeloopen jaar, dat er
ook een toeslag voor de werklieden op
over kon schieten.
Vele landbouwers hebben 't afgeloopen
jaar een bovenst best jaar gehad. Mooie
opbrengst. Royale pryzen. Geen tegen
slag. Prachtige winst. Er zyn er onder,
die, naar men meent te kunnen bere
kenen, tusschen de drie- en achtduizend
gulden overlegden.
Dit is geen praatje.
Ben landbouwer d t 18 gemet aard
appels (2000 H L.) f 3 had, maakte daar
op zeker een mooi w nsije.
Toch vernamen wy maar van weinigen
dat zy het dagloon hunner arbeiders ver
hoogden of door aanbieding van een toe
slag hen deelen lieten in het buitea-
kansje van den oogst.
Nog stuitender is 't wanneer het loon
verminderd wordt. Wy vernamen van
een arbeider w<ens dagloon van f 1 op
60 cent terugging omdat hy zooveel
meisjes had die mee verdienden, wy
kennen ook gevallen dat een arbeider
die verletten moest om zyn kindje te
begraven dat verlet 's Zaterdags van zyn
weekgeld zag afhouden. Wy kennen ge
vallen dat door dergeiyke onbiliyke in
houdingen, alsmede door andere tegen-
heden een arbeider, in den winter, nu,
het niet hooger bracht dan tot een week
geld van een ryksdaalder
Negentig cent daags verdienen de dor-
schers hier en daar op andere plaatsen
is 't echter meer maar wanneer de
arbeider vraagt onder meer wegens
de goede uitkomsten van den zomer
meent hy dit te mogen doen I vraagt
aan den zoo ryk bevoorrechten landbou
wer of 't niet e8n dubbeltje per dag meer
mag, dan krygt hy een weigerend ant
woord.
Wy vertellen deze dingen niet om den
arbeider tegeD den boer of den boer tegen
den arbeider op te zetten. Doch zy zyn
in sommige streken zoo menigvuldig en
zoo stuitend, dat zwygen misdadig zou
kunnen worden.
't Is waar, de arbeider klaagt niet;
en met de machine achter zich, en het
hongerzwaard voor zich, duidt hy een
zoodanige weigering niet euvel; maar
indien hy God vreest, zegt hy het aan
ztyn God; en indien dan het geiy& aan
zyn zyde mocht zyn, dan zou dat kwaad
wezen voor zyn baas.
Wy mogen hierop wel eens met be
scheidenheid de aandacht vestigen.
Eq nu 't toch in den toeslag-tyd is,
valt allicht ons woord by de werkgevers,
vooral by onze Cnristenwerkgevers, in
goede aarde.
Sociaal-democraten, ook geschoolden
en geletterden, schynen zich al meer een
onbeschaafd, minachtend taaltje te gaan
eigen maken, wanneer zy het hebben
over den politieken tegenstander.
De A. H. korrespondent van Het Volk
over de joDgste gemeenteraadszitting in
de residentie raporteerende, schryfc
dat de minister van wa
terstaat L. Regout op 1 Dec. in de
Tweede Kasier op een echaamtelooze
manier heeft staan lasteren en insi-
nueeren.
„Wanneer dat heer, dat in de Ka
mer zoo'n mond durft opzetten over
vakvereenigingsbe8tuurders die niet
onderdanig genoeg aan hemschryven,
zich de moeite had gegeven
Voor ons, die de Regout's kennen,
is het zelfs niet onwaarschynlijk, dat
hy maar al te goed wist dat zyn be
weringen niets dan insinuaties waren.
Dit heer toch, wy weten het, be
hoort tot dat slag van menschen, het
welk elk middel geschikt acht om
zyn doel te bereiken.
Indien hy echter gedacht heeft, in
den heer Lely iemand te vinden, dien
hy met brutaliteit wel kon overtroe
ven, dan zal hem
Deze heereD moeten wel een heel
slechten dunk hebben van de beschaving
hunner geestverwantende arbeiders,
wanneer zy meenen op dergelyke ma
nier tot dezen te moeten afdalen.
Het Hoofdbestuur van den Ned. Mili-
tairenbond heeft den huisvader M. Koorn
stra eervol ontslagen. Dit is een heele
gebeurtenis. Koornstra is een persona
grata in de kringen oDzer militairen en
oud militairen. Hy heeft een achttal
garnizoensplaatsen als vader van een
militairen tehuis beweikt. In Utrecht,
en laatst te Haarlem, werkte hy met
grooten zegen. Hy is door gansch Neder
land bekend, wyi hy, ook in andere be
trekkingen vele plaatsen van ons land
heeft bezocht. Hy is de vriend der mili
tairen; als „sergeant Model* heeft hy
hen in de Krygsman gesticht met zyn
bybelbeschouwingen Hy was de dege-
ïyke leider in vergaderingen, de onmis
bare gangmaker by feestelyka gelegen
heden, de dichterjyke tooster zonder
glas, de geknipte huisvader.
Het kan er voor ons gevoel maar
nauweiyks door, dat Koornstra aan den
arbeid voor en onder de militairen is
onttrokken, dat zjjne hartelyke populaire
pen voortaan rusten zal.
Hy was 't moet worden toegegeven
in een wel wat scheve positie ge
raakt, door zijn propageeren van het
Christen-socialisme dat den klassenstryd
predikt, de lief koozin gen van desocipal
democratie ondergaat en het anti-mili-
taiiisme voorstaat.
Het is alleen maar de vraaghad-men
geen reden mogen ontleeuen aan zyn
veeljarigen arbeid om den aldus getroffene
te pensioneeren, liever nog, hem in zyn
betrekking te continueeren Te meer
wyi 't toch niet denkbaar is dat in het
Tehuis of in de Krygsman de huisvader
6D militairenvriend in den Christen-
socialist zou zyn ondergegaan.
Het dezer dagen te Madrid afgespëelde,
wyst op een hoogst beden keiyke kniebui
ging voor de revolutie en haar terrorisme,
door niemand minder dan den Koning ge
pleegd, tegen het advies in van diens
esrste-minister.
Er was nameiyk te Cullera een proces
gaande tegen 68 personen, die, ontstemd
over een veroordeelend vonnis door een
rechter uitgesproken, dezen rechter letter
ïyk in stukken gesneden en zyn secretaris
en den griffier doodgemarteld hadden.Van
deze geweldenaars werden zeven ter dood
veroordeeld. De Koning schonk aan zes
hunner gratie. Nu begon het volk een
actie om ook den zevende vry te krygen.
Diens moeder maakte drukte aan het
paleis en voor de voeten van den Koning,
wanneer deze uitreed de bladen dreigden
den Koning met geweld; de liberale mi
nister Ganalejas adviseerde dat het dood-
r 'essmsxm lêi-sssa
vonnis zou voltrokken worden, echter
niet van harte, maar „omdat de doodstraf
nu eenmaal in SpaDje nog bestaat".
Onder die omstandigheden terrorisme
van revolutionairen kant, laksche steun
van do zyde zyns ministers, zuchtte de
vorst en schonk ook den zevende gratie.
Het »dankbare« volk bracht hem en de
Koningin een ovatie. Canalejas, biykbaar
zich gegriefd houdend door de koninklijke
kleinacbting van zyn advies, Dam met al
zyn collega's ontslag en hield zich of hy
wilde heengaan.
De Koning raadpleegde nog een paar
oud-ministers én toen droeg hy zyD
quasi vertoornden minister op een nieuw
kabinet daar te stellen. Canalejas Dam
aan, en kwam terstond met een nieuw
stel ministershet oude.
Reeds den volgenden dag keerde hy
met al zyD vorige collega's in het regee-
ringsgebouw terug.
Dat noemt men nu met een Fransch
woord comedie. In het Hollandsch heet
het kool.
Canalejas biyft de mooie man by de
mannen van het recht, want hy adviseer
de tot doodstrafen c ok de mannen der
revolutie, want hy legde zich neer by de
gratie-verleening
Maar het gezag kreeg weer een knak I
(Buiten verantwoordelijkheid der Redactie.)
Wolfaartsdyk, 17 Januari 1912.
Mynheer de Redacteur!
Als u 't my vergund wilde ik naar
aanleiding van het pcbryven van ds.
Stegenga over Bewaarscholen wel eenige
aanmerkingen daarop maken. Eerstens
als men te Wolfaartsdyk aan hetpublieke
plakbord leest, als men lezen wil ofkaD,
staat er op de agenda der openbare Raads
vergadering op Donderdag 18 Jan. 1912:
Voorloopige bespreking aanvrage van het
Departement Wolphaartsdyk der Maat
schappij tot Nut van 't Algemeen, om
grond der gemeente te Oud-Babbinge
voor de oprichting van een fröbelbewaar-
school aldaar en om een jaarlykscbe
subsidie tot het exploiteeren van 2 fröbel-
bewaarscholen in deze gemeente. Dus
openbaar en om den ernst der zaak voor
loopig. Is 't dan op zyn zachtst uitgedrukt
geen onware voorstelling, dat het be
stuur te Wolfaartsdyk partybelang boven
algemeen belang stelt Weet ds. Ste
genga niet meer, dat hy den eigenaar der
grond van de villa gezegd, heeft dat zyn
te stichten bewaarschool voor heel de
gemeente zou zyn en daarop een gunstig
antwoord ontving, terwijl by inzage der
statuten duideiy k bleek, dat het enkel een
Herv. kerk-bewaarschool wordt Dat hy
persooniyk wel verandering daarin wilde,
maar dat er door de vereeniging zelve
nooit eenig biyk of schryven van een
daartoe op een algemeens vergadering
genomen besluit is gegeven Waar komt
by ds. Stegenga zoo opeens die belang
stelling voor de Gereformeerden vandaan?
't Was by de oprichting van hun School
met den By bel, naar my door vertrouw
bare personen gezegd is, heel ie! s anders
Jn welke kerkvergadering is het besluit
genomen, dat zy het stichtiDgskapitaal
zou geven? Waarom dan voor zoo een
ryke kerk gedaan wat men in 't Nucs-
departement mis; ryat Ziedaar, mynheer
de Redacteur, eenige aanmerkingen om
er als bestuurslid ten eerste ernstig tegen
de onware beschuldiging van ds. Stegenga
op te komen, en verder eenige vragen
ter beantwoording daarvan, waarmede ds.
Stegenga my en velen in deze gemeente
zeer zal verplichten.
By voorbaat dank.
Uw dn.
P. KOEMAN,
Wethouder,
Het Klein-Landbouwbedrjjf in
Frankrijk.
Eenigen tyd geleden hebben wy in dit
blad eene by'drage geplaatst over het
kleine landbouwbedryf in Denemarken.
In aansluiting daaraan willen wij thans
het een en aDder opmerken over hot
kleine landbouwbedrijf in Frankryk- De
Fransche plattelandsbewoners zyn zeer
aan bun grond gehecht en daarby spaar
zaam tot gierigwordens toe. Het in eigen
dom of in huur bezitten van een kleiner
of grooter bedryf is bet ideaal dat iedere
plattelandsbewoner in Frankryk met al
zyne krachten tracht te bereiken. Dit
verklaart voor een groot deel, waarom in
Frankryk zooveel kleine landbouwbedry-
V n gevonden worden. In 1908 waren
er 2.087.854 beiry ven kleiner dan 1 HA
2 523.718 bedryven van 1 10 HA;
745.862 bedryven van 10-40 HA; en
118.497 grooter dan 40 HA. Door de eer
ste categorie werden bebouwd 1.229.600
HA.; door de tweede 11.569.600 HA.;
door de derde 14.837.300 HA. en door de
vierde 16.283.800 HA. In den laatsten tyd
heeft men in Frankryk zich ernstig met
het klein-landbouwbedryf bezig gehou
den, omdat men zich goed bewust is,
welke groots beteekenis dit bedryf voor
de sociale verhoudingen hesft. Om de
juiste beteekenis te leeren kennen, werd
vanwege den Minister van Landbouw in
1908 een onderzoek ingesteld omtrent
den toestand, waarin het klein-landbouw-
bedryf zich bevond ook ten opzichte van
het grootbedryf. Uit dit onderzoek is
gebleken, dat het klein landbouwbedryf
op betere uitkomst kan bogen dan het
grootbedryf. Evenals overal in de be
schaafde landen is het ook hier de land
bou wcoöreratie en de wetenschappeiyke
beoefening van den landbouw geweest,
welke de positie van den kleinen land
bouwer uitermate verbeterd hebben.
Da toepassing van betere werktuigen,
het gebruiken van kunstmeststoffen en
voedermiddelen, welke van de coöperatie,
gesteund door de wetenschap, een uit
vloeisel waien, hebben den kleinen land
bouwer in stapt gesteld zyn bedryf tot
de groote hoogte op te voeren, waarop
het thans staat. Ook in Frankryk doet
zich het opmerkeiyk verschynsel voor,
dat het aantal groote bedryven slinkt
ten bate der kleine bedryven, waarvan
het aantal zich sterk uitbreidt. Van 1892
tot 1908 is de oppervlakte der groote
bedrijven afgenomen met 2309U4 HA.,
terwyi de oppervlakte der bedryven van
1- 10 HA. is toegenomen met 1176042
HA. en dat dör middel groote bedryven
met 187889 HA. Bovendien is uit het
onderzoek gebleken, dat het aantal pro
letariërs op het platteland gaandeweg
afneemt, eensdeels door den trek naar
de groote steden, anderdeels doordien vele
veldarbeiders grondgebruikers worden.
De premiekeuringen in Zeeland
zullen (behoudens nadere goedkeuring)
gehouden worden7, 8 en 9 Februari,
respectieveiykte Hulst, Axel en Oostburg;
12 Februari, te Middelburg en te Krui-
ningen 13 Februari, te Goes en te Cort-
gene; 15, 16, 17 Februari respectieveiyk
te St. Maartensdyk, te St. Philipsland en
te Zierikzee.
Kloetinge. Woendagmiddag werd alhier
een vergadering gehouden van de ver
eeniging „Landbouwbelang". Na een
openingswoord van den voorzitter, dhr.
S. Noteboom, leest de secretaris, dhr. C.
G. van Liere, de notulen voor, en brengt
verslag uit over het afgeloopen jaar.
Uit dit veislag biykt, dat de vereeniging
in bloei toeneemt, en dat de ondervinding
ia 1911 heeft 'geleerd, dat het hoogst
noodzakeiyk is de kunsmest aan te kno
pen onder controle der proefsiations, want
in 1911 heeft het bestuur ruim f800
boete toe moeten passen wegens onvol
doende levering. Het verslag van den
penningmeester toont aan, dat. er over
1911 uitgegeven was voor. kunstmest en
voederartikelen f 329 ^8 56 pn onr.varsren
f 33142 76,alzoo een go d slot van f 234.33.
Door het bestuur was ontworpen bene-
voos statuten, een nieuw huishoudelijk
regelemert, voornamelijk met het doel
om voor de vereeniging rechtspersoon
lijkheid te verkrygen. Daar na eenige
bespreking de statuten en huishoudelijk
reglement werdeD aangenomen, was'meD,
om de koninklijke goedkeuring te ver
krijgen, genoodzaakt, .de vereeniging te
ontbinden en opnieuw op te richten. Naar
aanleiding van een en ander was het
noodig, dat het bestuur aftrad, en werd
er overgegaan tot het verkiezen van vyf
bestuursleden.
Uitgebracht werden 88 stemmen, en
werden herkozen S. Noteboom met 81,
Q. Trimpe met 79, C. Zandae met 75,
C. G. van Liere met 71 en W. van Liere
met 66 stemmeD. AlleD namen hun her
benoeming aan. Nadat er nog het een en
ander van ondergeschikt belang nehan-
aeld was. werd de vergadering U3 rond
vraag gesloten.
does. Op verzoek herinneren we onze
lezers en lezeressen nog even aan de
lezing van ds. Meynen op morgen (Vry -
dag) avond in de Geref. kerk alhier.
Onderwerp: „De Heilige Schrift en de
Geneeskunde." Vry toegang. Aanvang
7 uur. Allen worden vrier.deiyk uitge-
noodigd.
Goes. Door de kolossale gladheid der
straten en wegen dezen morgen kwam
de post van Noord-Beveland en 's Gra
venpolder c. s. te laat voor de verzen
ding richting Vlissingen. De Hollandsche
richting kon gelukkig nog gebaald wor
den Vanaf 's Heer Hendrikskinderen had
men stapvoets moeten rijden.
Goes. De heer J. C. Smid, commies
der posteryen en telegrafie 4a klasse,
van 29 Dec., alhier gedetacheerd zynde
aan het postkantoor, keert 29 Jan. e. k.
naar zyn standplaats Breda terug.
Goes. Ier navolging. Door den melk-
slyter S. is heden de melk, die vorigen
zomer wegens de heerschende droogte
van 8 op 10 cent werd gebra'ht, op den
prys van 7 cent per liter teruggebracht.
N. Z. C.
Middelburg, Voor het op den tweeden
Pinksterdag alhier te bouden muziekfes
tival, uitgaande van de vereeniging „Mid
delburg Vooruit", is een festivalmarsch
gecomponeerd door den heer Jan Works,
directeur van het Middeiburgsch Muziek
korps.
Middelburg. Het aantal inleggers in
de Nutsspaarbank alhier bedroeg op 31
December 1911 4039 en hun gezamenlijk
tegoed f582.615,?5.
Vlissingen. De reededienst van het
loodswezen werd Woensdagavond onge
veer 7 uur tydeiyk gestaakt wegeLS den
hevigen oosteljjken wind. De in- en uit
gaande schepen moesten derhalve op de
reede ankeren, wachtende op loodsen.
Stavenisse. De werken tot herstel der
stormschade van 30 Sept. 1.1. aan de wa-
terkeeringen der verschillende polders
onder deze gemeente toegebracht en
samen ongeveer f6'i0O beloopende, zyn
Woensdag door den aannemer h Wesdorp
alle opgeleverd. De kosten der verhooging
van den scheidingsdyk tusschen den cal.
Oud Kempensh'ofstede- en den M iggers-
hilpolder, met de onteigeniug van grond
ongeveer f 1' 00 bedragende, worden, of
schoon tot het binnenbeheer behoorende,
geheel door de waterkeering van den cal.
Oud-Kempenshofstedepolder gedragen.
Stavenisse. Het inwendige van bet
nieuwe kerkgebouw der Ned. Herv. ge
meente met uitzondering van de kapel,
waarin de graftombe van jhr Van Tuyl
van Sarooskerke, is al lang gehael in orde.
Aan het uitwendige ontbrak nog altyd ten
I
I
