No. 90 1912. Woensdag 17 Januari 26e Jaargang SHRISfELfljiK- NIEUWSBLAD historisch VOOR ZEELAID Baeh's „Te Deam." VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK Wed» S. J» DE JONGE-VERWES F, te Goes F» P. D'HUS] te /dddelbt rg. PRSjS DER ADVERTENTIËN INGEZONDEN STUKKEN. Bewaarscholen. LEESTAFEL. Buifenlandsch Overzicht. ♦m '1 min' - 1 1fFf|'r"a'aTWS. IE1 IEREN WERKDAG DES AVONDS. Prijs par Irie maanden franco p. p.ï.25 Knkele nu rnmers. 1B 0.05 UITGAVE DER FIRMA S EN v in 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 ceat Familieberichten van 1—10 regelc I.—iedere regel ra» er 10 cent ms (Buiten verantwoordelijkheid der Redactie.) Mynheer de Redacteur! Vergun me op te merken, dat u, blij kens uw naschrift aan het eind van een bericht over Bewaarscholen enz. uit Wolfaartsdfjk, niet geheel op de hoogte zyt van den stand der quaestie. Laat ik u even inlichten. Reeds terstond bi) de oprichting van de Vereeniging tot Stichting en Instand houding van Chr. Bewaarscholen te Wolfaartsdflk was het ons plan te be ginnen met het bouwen-van aanvankelijk één bewaarschool te Oostkerke, zoodat w(j diensvolgens ernstige pogingen aan wendden om in het bezit te komen van een stuk grond op het terrein van de voormalige villa, of, indien mogelijk, om het koetshuis dier villa te verkrij gen, teneinde dit te verbouwen tot be waarschool èn woonhuis voor de onder wijzeres. Deze pogingen leken in den aanvang alle kans van slagen te zullen hebben. De eigenaar van bedoeld stuk grond en koetshuis was niet ongenegen op onze zaak in te gaan; er werd ons zelfs fi- nantiéele steun beloofd, als n.l.de Kerk het benoodigde stichtingskapitaal zou geven. Nu, wat dit laatste betreft, de Kerk toonde zich daartoe bereid, zoodra de Vereeniging het noodige bouwterrein had. De zaak stond dus goeder scheen aan de tot-stand-koming van de Oost- kerksche bewaarschool niets in den weg. Het ledental èn de jaarlijksche contribu tie was toen van dien aard, dat er geen gevaar bestond voor mislukking wan neer de inrichting er eenmaal was: de geheele gemeente had er eigenlijk sym pathie voor. Maar ja, er is ook hier een »maar" de aanvankelijks toezegging betref fende den bouwgrond of inzake het koetshuis werd nog maar niet verwer kelijkt. Wél werd ze niet ingetrokken, wèl werd ze zelfs herhaald, wanneer wij persoonlijk er naar vroegen, doch daarbij bleef het. Waarom 't daarbij bleef, wjj kunnen het niet met zekerheid zeggan, ofschoon velen, die met een en ander op de hoogte z|jn, het meenec te begrijpen. Wel vernamen wij, dat er bezwaar bestond tegen de statuten der vereeni ging, niet tegen doel en grondslag, maar hier tegen, dat de kerkelijke colleges (kerkeraad en kerkvoogdij) eenige zeg gingschap in de vereeniging hadden, en M—paaiiiiii iwwngrrea FEUILLETON. 't Was in December 1745, Bjj Kesselsdorf was twee dagen vroe- i ger het leger van Maria Tlieresia ver slagen door Frederik den Groote van Pruisen. i Deze trok daarna met 20,000 man naar j Dresden en vervolgens naar Leipzig, welke steden haar poorten voordeD overwinnaar moesten openen. Dienzelfden dag reed de vorst von Bissau, Prederik's veldoverste, met een paar officieren naar de woning van den beroemden Bach, den grooten koningin het rijk der tonen. Bach ontving hem koelden over winnaar van zijn volk. Zooals ge weet, zei de vorst von Dessau heb ik twee dagen geleden bij Kesselsdorf de overwinning behaald Door het recht van de sterkste, viel d# oude muziekmeester den spreker in rede bi) de pijnlijke gedachte, dat zijn landgenooten tegen hem het onderspit hadden moeten delven. Pest mogelijk, hernam de officier, doch vooral dat bij eventueele ontbinding der vereeniging al hare bezittingen aan de kerkvoogdij zouden vervallen. Toen ons dit bezwaar werd kenbaar gemaakt, hebben wij voorgesteld deze zaak anders te zullen regelen, in de hoop, dat er dan voortgang zou komen. Maar ook toen bleef het zooals het was. Men liet ons wachten, aldoor wachten, en wij, die meendeD, dat een stuk bouw grond op de voormalige villa of het koetshuis de eenige plaats was, geschikt om er een bewaarschool tebouweD, wij bleven wachten en vragen, vragen en wachten. Totdat, nu eenige maanden geleden, het Departement van het Nut van 't Algemeen, afdeeliDg Wolfaartsdjjk, zich begon bezig te houden met de oprichting van bewaarscholen. Genoemd Nutsdepartement meende, dat wij de zaak noodeloos hadden laten wachten, maar wij hebben daarover ge noegzaam inlichtingen verstrekthet lag niet aan ons, dat de inrichting er nog niet waswij immers waren wach tende op de vervulling van de toezegging betreffende den bouwgrond. Toen heeft het Nutsdepartement po gingen aangewend om met ons samen te werken, waartoe wij aanvankelijk wel te vinden waren, maar bij nader inzicht bleek het- ons, dat deze samenwerking van onzen kant alleen mogelijk zou zijn, als doel en grondslag van onze vereeniging onveranderd bleven. In dien geest richtte onze vereeniging een schrijven aan 't Nutsdepartement. Het antwoord op dit schrijven was van dien aard, dat samenwerking voor ons onmogelijk werdhet Nutsdepartement bedoelde nl. dat wij ons zouden stellen op zijn grondslag, wat natuurlijk de ontbinding van onze vereeniging ten gevolge zou hebben (op twee grondslagen bouwen gaat niet), en daartoe begeerden wij niet over te gaan. De samenwerking kwam dus niet tot stand, hoeveel wij ook hebben willen toegeven. Onze Vereeniging bestaat nog en neemt een afwachtende houding aan wat niet is kan komen Intusschen zal, naar wij vernemen, 't Nutsdepartement twee bewaarscholen oprichten, één te Oostkerke bd één te Oud-Sabbinge. Het zij zooDan is er tenminste voldaan aan deze reeds lang bestaande en gevoelde behoefte, al is de weg waarlangs, en bet doel, waartoe deze scholen tot stand komen, niet ge heel in onzen geest. Zoo, mijnheer de Redacteur, zette ik de zaak uiteen in de Zondagsboda van Wolfaartsdijk, den 2den December 1911; met dat al zijn de troepen van Maria Theresia verslagen en is Koning Frederik hier heer en meestar. En daarom wil ik hebben, dat gij hedenavond een plechtig Te Deum zult spelen. Ik heb gehoord dat gij meesterlijk het orgel kunt bespelen en heb u uitgeko zen dat loflied ten gehoore te brengen. De stafmuziek komt om zes uur bij de kerk en zal u bij het spel begeleiden. Sprakeloos van verbazing had Bach dit bevel aangehoord. Dus, bracht hij er eindelijk uit, u wilt hebben dat ik heden avond een Te Deum speel, omdat u op mijn landgenooten de overwinning heeft behaald. Juist, antwoordde de vorst von Dessau. Ea als ik weiger Ge zult niet weigeren, want ik ben gewoon, dat mijn bevelen altijd opgevolgd worden. Dan zultu vandaag bemeiken, dat uw bevel door mij niet opgevolgd zal worden, antwoordde Bach vrijmoedig. Ten eerste laat ik mij door geen vreemden officier bevelen en ten tweede wenseh ik geen loflied te spelen ter eere van de over winning, die op mijn landgenooten be haald is. Woedend stond de veldheer op. Dat opdat de Gemeente met eeD en ander- op de hoogte zou zijn. En wat zien we nu Dat 't Nutsde partement, in zijn poging om de zaak tot stand te brengen, een geheel eigen- aardigen weg inslaathet vraagt nl. van de gemeente een jaarlijksche subsidie vaD, naar ik verneem, 5 a 6 honderd gulden. 'k Vind dit jammer. Onze gemeente, die op finantiëel gebied toch al niet veel draagkracht heeft, zou voor de exploi tatie van 2 Nutsbewaarscholen zoo maar eventjes zes honderd gulden geven Ook vind ik 't jammer voor 't Nuts departement- zelf. Het, ziet blijkbaar geen kans de 2 scholen, als deze er eenmaal zijn, voldoende te onderhouden de ver gaderingen, waarin belangstellenden voor deze zaak waren opgeroepen, waren, naar ik hoor, zeer slecht bezocht. Maar dat het Nut nu de lasten van zijn scholen voor een deel wil leggen op de gemeente, op de belastingbetalende inwoners van Wolfaartsdijk, ook dus op dezulken, die lid zijn van een andere bewaarschool- vereeniging, of op anderen, b.v. de Gere formeerden, die voor zulke scholen wei nig of niets gevoelen, zie, dat lijkt me hoogst onbillijk. Dat moest het Nuts departement zelf inzien dien weg moest het niet willen inslaan, gezien de man nen van kapitaal, die leden zijn van 't Nutsdepartement. En dit alles doet zich voor, terwijl de bestaande Vereeniging een of twee Chr. bewaarscholen wensebt te stichten met behulp van 't geld van de Kerk. Daarvan zou niemand last hebben, terwijl de exploitatie dezer scholen ge; dreven zou worden zonder gemeentesub sidie, zonder belastingverhooging, alleen door vrijwillige contributies van sym- pathiseerende personen of colleges, door een zoo laag mogelijk gesteld schoolgeld, en door andere voor de hand liggende middelen. Wie, die oogen heeft voor de belangen der gemeenteflnantiën, ziet niet, dat deze weg te verkiezen'is boven den weg van 't Nutsdepartement? Maar, droevig genoeg, partijbelang gaat dikwijls boven algemeen en gemeente belang Onze Vereeniging echter houdt, door alles heen, haar doel in 't oog. U, mijnheer de R., dankzeggend voor de verleende plaatsruimte. H. P. STEGENGA, Herv. Pred. Wolfaartsdijk, 15 Jan. 1912. was hem nog nimmer overkomen, dat iemand zijn wil durfde weerstreven. Zijn bevelen over twintigduizend soldaten waren als zoovele wetten en werden steeds zonder tegenspreken opgevolgd. Dan hebt ge slechts te kiezen tusschen deze twee.- Ge speelt óf het loflied, dat ik verzocht heb, óf ik laat u gevangen nemen, zoo oud als gy zyt. Myn ieven is in Gods hand, mijn heer, en ik vrees God meer dan de menschen, was het eenvoudige, met volle zekerheid uitgesproken woord van den gryzen muziekmeester. Dat zullen we dan van avond zien, klonk het spottend uit den mond van den vorst von Dessau. Indien ge om zes uur niet aan de kerk zyt, dan laat iku door een tiental soldaten halen en, wilt ge dan niet spelen, zooals ik bevolen heb, dan houd ik u gevangen. Het bezoek der vreemde officieren aan Bach was natuurlijk niet onopgemerkt gebleven. Zoowel buren als vrienden kwamen een onderzoek instellen 'naar die onverwachte komst. Een ieder had aller lei raadgevingen te over, toen Bach had medegedeeld, wat de veldoverste van hem verlangde. Doch wat zy ook moch ten aanvoeren om hem te bewegen aan Ons Tydschrift, onder red. van L. Btickmann, C. Gerretsen, J. Lens, G. Schryver en dr. J. v. d. Valk. Den Haag, D. A. Daamen 16e jaargang afl. 12. Dr. Gunning uit Utrecht, evenals wyien zyD vader groot in waardeering ook van den tegenstander, schrijft in deze afl. in een opstel waarin hy een parallel trekt tusschen twee groote geleerden den Roomsche Bourget en den Calvinist Ba- vinck, een en ander ter kenschetsing der Schriftbescherming van dezen laatste, aan de hand van diens jongste oratie „Modernisme en Orthodoxie*de schry ver vergeiy'kt wat hy noemt „het drietal schitterende theologen, waarop de Geref. Kerken onzer dagen niet weinig trotsch zyn"Kuyper, Bavinck, en Van AndeL Is Van Andel in de onveranderiyke rust zyner oorspronkelijke en diepe Schriftverklaringen wel eens vermoei end en,by lange Beschaftigung met hem wel eens wat eentonigkan dr. Kuy per niet nalaten u dikwijls te prikke len, Ezau-natuur als hy is, wiens hand tegen alleD, geiyk aller hand tegen hem is, reden waarom ik behoefte heb af en toe dankbaar het goede te erken nen dat hy ons schonk (dat het kwade bekend wordt, daar zorgen hy zelf en zyne tallooze vyanden wel voor)Ba vinck, schoon óók niet van eenzijdig heid geheel vry te pleiten, lijkt my toch de meest harmonieus-ontwikkelde van dit trio, een man, die niet als de magistrale Kuyper alles voor u doet, óók zelfs voor u denkt, maar die u menig- malen zelf aan het denken brengt, iets wat hy met onzen dr. Hoedema'-er gemeen heeft, maar dien hy in helder heid van expressie verre overtreft. Ik geloof dat wy, Hervormden, goed zul len doen met Bavinck wat meer te bestudeeren. Uit zyn vergeiyking tusschen Bourget en Bavinck treft ons deze opmerking Eere aan Bourget, die in zyn wufte, zinnelyke natie de vaan der idealiteit waagt op te heffen, en dank aan een man als Bavinck,die in een wauwelend- dogmatiseerend volk als het onze óp durft komen voor de waarachtige hu maniteit van het geloof en de onbe grensde universaliteit van het Christen dom. Voorts schryft Lize Deutmann over het lawaai in de groote steden. P. de Veu geeft studenticose herinneringen aan LeideD. Dr J. v. d. Valk geeft wy'ze wen den wil van den veldheer te voldoen, Bach bleef by zyn stuk en wilde geen loflied sp'elen ter eere van de overwinnin g die op zyn landgenooten was behaald. Wil da vorst von Dessau een ander lied hebben, dan wil ik dat met genoegen voor hem spelen, doch wat zyn bedreiging betreft: ik ben in Gods hand, want zoo- als de Heere Jezus Zelf eenmaal heeft gezegd: er valt geen haar van ons hoofd zonder den wil van onzen God. En met deze vaste overtuiging, dat God de Zynen beschermt en bewaart in allerlei omstandigheden, liet hy zyn vrienden en kennissen heen gaan,en begaf hy zelf zich aan den arbeid en was weldra in de muziekboeken verdiept. Hoewel de vorst von Dessau gewoon was, dat zyn bevelen oogenblikkeiy'k werden opgevolgd, was hij er toch niet zoo zeker van, dat die oude muziek- meester aan zyn wil zou voldoen. Echter hij had er zyn zin op gezet dat Bach voor hem spelen zou en daarom, al zou S hy hem door twintig soldaten uit zyn j huis laten halen, spelen zou hy en spelen moest by. Daarom had hy bevel gegeven, dat een afdeeling Pruisische soldaten zich I tegen zes uur by de kerk moest opstel len Was de oude Bach or dan nég niet, ken aan leeraren en onderwyzers aan de hand van de volgende anecdote Een Duitsch Gymnasium. Daarin staat een waardig professor, waardig ook door zyn embonpoint. Tegen dien buik loopt by ongeluk een snelvoetig Quintan er aan. Wat gaat er gebeuren'? want we zijn in het strenge Duitschland. Welke kastfiding staat den »Straff&l- ligen" te wachten? De Oberlehrer streek kalm even over de getroffen plek en zei weemoedig lachen d:„ Jongen,zie je myn buik Diet?" Terugblik bevat onder velerlei lezens waards eenige scherpheden aan het adres van dr Kuyper, De Standaard en bunDe „satellietjes", naar aanleiding waarvan nog wel een en ander zou te zeggen zyn. Doch wat zou 't geven Eigenaardig, dat de geschiedenis Groen en de ethischen voor wat de Nederland- sche staatsschool aangaat, zich, voor wat de Indische gouvernementsscbool be treft, met Kuyper en de Christeiyk histo- rischen gaat herhalen. Gelijk Groen toenmaals, wordt thans Kuyper beschuldigd te wenschen, dat die school er eene zonder God zal zijn Een conclusie die al evenmin past op 't advies van Kuyper nu als op het verlangen van Groen toenals uw onderwys neutraal moet zyn, zorg dan, dat het niet tegen- Ohristeiyk iD strekking zij. Beter in dat geval zonder dan tegen. Omtrent het weder in het buitenland vernemen wy dat Syrië in zyn kuststreek zeer door stormen geteisterd wordt, ook Palestina bleef niet verschoond. Te Jaffa (•Joppe) zyn tal van huizen ten gevolge vaD den storm ingestort. De oogst der oranjeboomen leed zeer. Vele booten strandden. Te Akko giDg dit laatste zelfs met verlies van menschenlevens gepaard. Door sterken sneeuwval in den Libanon is het spoorwegverkeer verbroken, voor- nameiyk tusschen Beiroet en Aleppo en Damascus. Te Deriyn. In de laatste 48 uren is de koude te Beriyn en in de omgeving toegenomen. Vooral de nacht van Zater dag op Zondag was zeer scherpop eenige plaatsen werden 16 A 17 gr. C. opgenomen. Op de meren in de omge ving van Beriyn lag het ijs zoo dik, dat de politie het water voor yssport kon openstellen. De dakloozen lyden zeer onder de koude. De beide tehuizen in de Fröbelstrasse en Wiesenstrasse waren Zondag zoo dan zou hij zyn bedreiging volvoeren en hem met de gewapende macht naar de kerk laten brengen. Werkeiyk bevond zich dien avond een dozyn soldaten op wacht by de Thomas- kerk en keken nieuwsgierig naar de me nigte, die langzamerhand het kerkgebouw vulde. Het voorval, dat er hedenmorgen met Bach was geschied, was als een loopend vuurtje deor Leipzig gegaan en had vele vrienden en kennissen, benevens een nog grootere schare nieuwsgierigen naar de kerk gelokt om getuige te zyn van den stryd tusschen de beide mannen. Aan den eenen kant was een man, die het bevel voerde over twintig duizend sol daten en die, nu voor hem de krijgskans gunstig was uitgevallen, hier had te ge bieden en te bevalen en dus wel in staat zou zyn-om den ouden Bach gevangen te doen nemen. Aan de andere zyöe stond een man, die Diet te gebieden of te be velen had, doch wiens sterkte was in den Heereen zich volkomen overgai aan Hem, Die het hart van alle menschen zelfs van koningen en keizers neigt naar Zyn wil en welbehagen. Slot volgt).

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1912 | | pagina 1