No. 85 1912,
Donderdag 11 Januari
26e Jaargang
HL
lishoudst
liEllWSBLAD
HISTORISCH
VOOR ZEELAND
L
3HRISTEUJK
d Meisje
|fi
ddelburg.
DOP
rk i n g z g n d
meer dan een
t. Desgewonscx -
etter M, TIE!".-
POP
ii Boadeiilur,
XI'
ran 9 personen.
tegen paart! en
3IJNSDIJK,
li a a r t s d ij k.
irt
JAGER, Noord-
)ht benoodigd,
forstieeki,
■NSB, Veert.
)f Mei
MARKUSSF,
met 1 Mei a. s.
sknetbt
Knecht
CAM, Landboi-
Maart 1912
oiimHI,
te Schore.
f Mei
de 16 jaar, b'j
akker, Goes.
kinderen wordt
Gereformeerde
EGT Nz.,
Borsselen.
3, Herv. Pas-
raagt met Mei
enstbode,
werken.
ca-)
eat Goes.
VERSCHSjNT ZESMAAL PEP; WEEK
Wed. S. J. DEJONGE-VERWEST, te Goes
Het Buitenland in 19SL
F. P. D'KUIJ, te Midclelbi rg.
BINK KNL AND-
PRIJS DER ADVERTENTIËN
I
Nieuw- en
Knecht
VA
Waarde.
Jt
ersknecht
IJNSE,
Souburg.
10
5
-o
3
O
Q s
T3 rt
o
O d>
<u
V
7.46
7-1)5
7-56.
8.0-
8.12
8.20
8.27
8.17
8.36
8.46
8-53
9.02
9.11
9.17
9.29
8-SS
9.42
9.51
9.10
10.
9-44
10.18
10.43
12.04
n-35
12.46
"-35
12.20
burg, Z Duitschi.
RoosendaalLage
meer dan 150 KM
8.46
943
*1040
*10.30
IE1 IEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per Irie maanden franco p. p.3.25
Enkele nu mmers0.05
y-::3sgE3»3|>»'|'™?"ït8Err-sr^ '."MPsmagaaii scgrx
UITGAVE DER FIRMA'S
EN
IV.
In het voorjaar maakte Rusland een
ernstige crisis door op het gebied der
binnenlandsche staatkunde. De oorzaak
was de invoering van zemstwo's in de
westelijke provincies by Keizerlijk de
creet. Het desbetreffend wetsontwerp
was in 1910 door de Doema aangeno
men, doch werd in Maart 1911 door den
Rfjksraad verworpen. Wijl minister Sto-
lypin dit decreet had ingegeven, ontstak
tegen hem een stormen in Mei nam
de Doema een motie aan, waarin zijn
handelwijze als onwettig werd gebrand
merkt. De Keizer weigerde echter zjjn
raadsman los te laten en zoo bleef Stoly-
pin aan het bewind. Totdat, helaas, den
14 September, een sluipmooi denaar hem
als zijn slachtoffer vallen deed in den
schouwburg te Kief. Voor den chef van
politie een zware slag, want gebleken
was ook hierdoor dat diens stelsel van
politie-teseherming en geheim politie
toezicht niet deugt. Stolypins opvolger
de minister van financiën Kokoftsof
schijnt in zijn voetstappen te willen
wandelen. Er zullen nog heel wat mi
nisters vermoord worden, eer het Rus
sische volk geacht zal kunnen worden
de grondwettelijke vryheden waard te
zijn, die zij 't willen schenken.
Niet minder ongerechtig was Ruslands
yoortgezette onderdrukking van Finland,
onder meer zich uitend in de inlijving
van eenige gedeelten van het gouverne
ment Wiborg.
Maar ook in zijn buitenlandsche staat
kunde liet de Czaar zich blikbaar even
min steeds 1 leiden door voorzichtige
raadslieden. In plaats toch van alleen
op verbetering van verhoudingen en toe
standen in het reusachtige land bedacht
te zyn, was hij uit op uitbreiding van
zyn gezag naar buiten versterking zijner
positie in Mandsjoerjjeuitbreiding van
zijn invloed in het naburige Oosten
overeenkomst met Duitsehland in zake
Perzië, altegaar feiten, die, terecht, het
wee den overwonnenenin 't geheugen
roepen. Want Ruslands hand, als zy
drukt, drukt zwaar; omdat het er eene
is van ijzer!
Is Ruslands optreden in zake uit
breiding van zyne machtsfeer in Perzië
gelukt, in Montenegro en in de Darda-
nellenquaestie leed Rusland de neder
laag. En wie zou hem dien ook in
Perzië niet hebben toegewenscht
Van de Balkanstaten komt Turkije
het eerst voor eene bespreking in aan
merking. Ook Turkye had een moeiiyk
jaar. De moeiiykheden begonnen al
dadeiyk met een nieuwen opstand in
Albanië, vooral onder de Mallissoren.
Deze opstand gaf aanleiding tot ge
schil tusschen Turkye en Montenegro,
wegens den uittocht van duizenden Alba-
neezen naar laatstgenoemd land. Toen de
Albaneesche quaestie was opgelost,kwam
de, Cretenzer quaestie op het tapyt, door
het besluit der revolutionairen op Creta
om het vroeger uitgevaardigd decreet in
zake vereeniging van het eiland met Grie
kenland ten uitvoer te leggen. Een revo
lutionair parlement kwam te Kaneaby-
een, waar besloten werd afgevaardigden
naar de Grieksche Kamer te zenden.
De Grieksche regeering had dit wel
graag gewild, doch de mogendheden ver
boden het haar, dus haastte zy zich aan
de Cretenzen te beteekenen, dat geen Cre-
tenzen in de Grieksche Kamer konden
worden toegelaten. Hiermee is voorloopig
"voor Turkye de Cretenzer quaestie van
■de baan. Doch, geiyk wy hierboven zagen,
de Tripolitaansche quaestie, waarin de
regeering nu gewinkeld is, is vry wat ge
vaarlijker. En, behalve deze, wat tal van
andere quaesties bedreigen haar nog. Im
mers Servië, Bulgarije, Montenegro, Grie
kenland, die allen zijn haar kwaadgezind.
ïn Jemen en Syrië moesten ook nu weer
opstanden bedwongen worden. Of liever,
bedwingen is het woord nietmet name
in Jemen wisten imam Jahia en sjeik
Idris een eevvollen wapenstilstand te be
dingen, waarby hun ieder in zijn gebied
de kerkelijke en voor een groot deel ook
de staatkundige zelfregeering werden ge
schonken,
Overigens was ook dit jaar voor Tur-
kye's inwendigen bloei slecht. Een paar
kabinetten verdwenen van het tooneel
partytwisten verhinderen den vooruit
gang onrust heerscht aan alle zijden de
hoofdstad werd herhaaldelijk door bran
den geteisterd.
De tegenwoordige minister van binnen
landsche zaken is Said pasja.
Wat de overige Balkanstaten aangaat,
valt uit Servië te melden, dat de koning,
Peter, die op den bebloeden troon van
Alexander zit, aan de hoven van Rome en
Petersburg een bezoek bracht, bij den
President te Parys logeerde, en voor een
bezoek aan Londen aanstalten maakt.
Bulgarije betuigde herhaaldeiyk aan de
Porte zijn vredelievendheid, waarop Tur
kye zyn mobilisatie in Oost Roemeliü
staakte. Roemenië maakte van Constan-
za en Soelina oorlogshaveBS, geiyk ook
Bulgarye van plan schynt een oorlogs
haven aan de Zwarte Zee in te richten.
De Koning van Roemenië had te Boe
karest een samenspreking met den Turk-
schen troonopvolger.
Griekenland hield zich goed. Het ver
kreeg een nieuwe grondwet, evenals
Bulgarye. Het handhaafde zyn correcte
houding in de Cretenzer quaestie, hoe
gaarne het overigensCreta onder Grieksch
bestuur had genomen. Het wacht daar
al een kwart eeuw en langer op.
Wenden wij nu den blik nog even
naar de overige werelddeelen, en zien
we naar het voornaamste dat daar op
staatkundig gebied voorviel.
Wat Perzië aangaat bepalen wy ons
alleen tot de herinnering aan het lijden
van dit ongelukkige land, en de pogin
gen van den Amerikaan Shustei om het
uit zyn druk op te heffen, een poging
die Rusland een doorn was in 't oog.
Want Perzië mocht niet ophouden arm
en zwak te zyD, het mocht niet herleven,
opdat het te gemakkeiyker den Russi-
schen Beer zou ten buit vallen. Ruslands
eisch dat Shuster zou worden wegge
zonden werd opgevolgd, en zoo verdween
uit Perzië de eenige man, die het land
redden kon. Dit geschiedde op 22 Dec.
Een half jaar te voren had de ex-Sjah,
die in Rusland schuilplaats gevonden
had, van daar uit een inval in Perzië
gedaan, met het doel zyn troon te her
winnen. Hy landde 19 Juli aan de kust
van de Kaspische zee en liet zich drie
dagen later te Astrabad inhalen.
Na een reeks gevechten werd hy even
wel door de troepen van den Regent
(Nasr-el-Moelk) teruggeslagen. Doch dit
voorval heeft de Perzen financieel zoo
danig uitgeput dat zij den opmarsch der
Russen niet konden verhinderen en thans
„dankbaar" de hand kussen van hun
oude belagers, die hun van hunne oude
onafhankelijkheid nog slechts een zweem
deden overhouden.
Beantwoorden wy nog alleen de vraag
wat reden gaf Rusland wel op om zich
met Perzië in te laten
Toen de strooptocht van den ex-Sjah
Mohammed Ali op een mislukking was
uitgeloopen, gaf Shuster aan de regee
ring den raad de eigendommen van
Sjoea-ex-Saltane, broer van den ex-Sjah,
die dezen in zijn plannen geholpen had,
te confiskeeren (staatseigendom te
maken). Toen hy ze nu door zyne gen
darmerie wilde laten iDventariseeren
(opschryven), verzette de Russische con
sul-generaal zich daartegen. En dit nu
leidde tot een conflict, waarby Rusland
zich „beleedigd* achtte, excuses eischte
en, toen geen voldoening kwam, troepen
zond waarop het tot ernstige botsingen
kwam en te Teheran een staatsgreep
plaats had.
Of de Russchen hun troepen, die zy
in Noord-Perzië bijeengetrokken hebbeD,
spoedig zuljen terugtrekken, is zeer de
vraag.
Ook met Engeland dat Rusland in
zyn eischen indirect had gesteund
kwam Perzië in moeiiykheden. Op grond
van de ware of voorgewende onveilig
heid der handelswegen in Sjiras en Zuid-
Perzië en wegens de te geringe sterkte
der Britsche consulaatswachten aldaar,
werden uit Br.-Indië troepen gezonden.
Dit heeft in Zuid-Sjiras reeds geleid tot
gevechten van de BritteD met de Kasj-
geis, waarby dooden vielen en een
Britsch consul gewond werd.
Tusschen Duitsehland en Rusland
kwam geiyk wij reeds meldden
een verdrag tot stand, waarby een rege
ling werd getroffen voor een aansluiting
van den Bagdad-spoorweg aan een even
tueel Russisch spoorwegnet in Noord-
Perzië.
Overal in het land heerscht verwar
ring; in Teheran schijnen de Bachtiaren
meester van den toestand.
Idiotenverzorging.
De stichtingen voor idioten te Ermelo
breiden zich voortdurend uit.
Van deze stichtingen is het bekende
'sHeeren Loo aldaar, de oudste.
Zij telt thans ruim een twintigtal jaren.
Honderden ongelukkige kinderen, waar
mee men thuis dikwyis geen raad weet,
treft men' er aan. Reeds zyn aan deze
nuttige stichting een tweetal geneeshee-
ren werkzaam behalve den directeur.Plan-
nen tot verdere uitbreiding zyn in voor
bereiding.
De kinderen zyn paviljoensgewyze ge
huisvest. Zooveel mogeiyk worden ge
lijksoortige lijders in eenzelfde paviljoen
verpleegd. Zoo treft men aan een pavil
joen bepaaldelijk voor idiote kinderen,
die aan toevallen ïydeneeD paviljoen,
waar zich kinderen bevinden die om
velerlei redenen de school niet kunnen
bezoekeneen paviljoen waar men enkel
schoolgaande kinderen vindteen pavil
joen waar de patiënten verpleegd worden
die den schoolleeftijd achter den rug
hebben een groot ziekenhuis waar al
lerlei xinderen met lichameiyke ziekten
en gebreken worden verzorgd, enz.
Het is merkwaardig, wat er dikwijls
nog van idiote kinderen te maken is,
wanneer voor doeltreffend onderwys
wordt zorg gedragen. De school is in eene
zoodanige inrichting dan ook uiteraard
van groot belang. Vele kinderen lezen
en schry ven, dat het een aard heeft. Het
bestuur van 's Heeren Loo staat op het
punt de school, die langzamerhand wat
klein begint te worden bij den sterken
aanwas van het aantal patiënten, te ver
nieuwen, althans aanvankeiyk te ver-
grooten.
Grootere patiënten verrichten dezen
of genen arbeid.
Men treft op 's Heeren Loo aan, een
timmerwinkel, eene schoenmakery, een
matrassenmakery, eeDe mattenwevery.
Voorts wordt aan tal van knapen, in den
grooten tuin der stichting, in de boer-
dery en in de stoomwasschery nuttigen
arbeid verschaft.
Het bestuur heeft nu naast 's Heeren
Loo, dat voor jongens bestemd is, ook
eene stichting gebouwd voor idiote meis
jes. De naam dezer stichting is 1,Lozen-
oord".
Van heinde en ver worden de kindereD
naar deze stichtingen gebracht. De zeer
uitgebreide terreinen leveren overvloedig
gelegenheid voor beweging in de open
lucht.
Het is niet te veel gezegd, dat door
deze stichtingen voor idiote kinderen in
eene dringende behoefte is voorzien. Het
moet voor vele kinderen een geluk ge-
v.rn 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent
F, milieberichten van 1—10 regels 1.—, iedere regel
tm er 10 cent
acht worden, hier eene opvoeding te ont
vangen, berekend naar hun toestaDd.
Maar niet minder mogen dusdanige in
richtingen een zegen geacht worden voor
menig geziD, dat anders dikwijls radeloos
en verlegen staat voor de vraag, waar
met een ongelukkig kind, dat soms de
heele huishouding in de war stuurt en
voor zichzelven en anderen gevaar op
levert, te blijven.
Eerste Kamer.
Dinsdagavond vergaderde de Eerste
Kamer even en op voorstel van den voor
zitter werd besloten Woensdagmorgen 11
uur en volgende dagen in de secties te
onderzoeken verschillende wetsontwer
pen en daarna de hoofdstukken der
Staatsbegrooting, met de daarop betrek
king hebbende wetsontwerpen. De ver
gadering werd verdaagd tot nadere by-
eenroeping.
Lezing ten Hove.
By de voor H. M. de Koningin en
Z. K. H. den Prins gistermiddag ten
Paleize door den luit. t/z 2e kl. Kayser
gehouden lezing over de wetenschappe
lijke expeditie in Suriname, bad de
spreker ook onder zijn gehoor E. M. de
Koningin-Moeder, zoomede de Ministers
van Binnenl. Zaken, van Marine en van
Koloniën.
Kamerverkiezing in het district
Hilversum.
In een drukbezochte vergadering heeft
de plaatselyke anti-revolutionnaire kies-
vereeniging te Hilversum met 54 stem
men mr. V. H. Rutgers gekozen tot
voorloopigen candidaat voor de Tweede
Kamer. Ds. R. Rudolph, van Leiden,
verkreeg 41 stemmen.
Ziekteverzekerings-ontwerp.
Dinsdag heeft in het gebouw der
Tweede Kamer de eerste bijeenkomst in
het nieuw ingetreden jaar plaats gehad
van de commissie van voorbereiding uit
de Kamer voor het ziekteverzekerings-
ontwerp. In deze byeenkomst van de
geheel volledige commissie, waaraan dus
ook de bijzittende leden deelnamen, wer
den de besprekingen over tal van prin-
cipieele punten gevoerd in tegenwoor
digheid van en overleg met den minister
van landbouw, nij verheid en handel, den
heer Talma.
Niet hestellen op Zondag.
Naar men verneemt zullen van Maan
dag 15 Januari af aan de postkantoren
strookjes verkrijgbaar gesteld worden,
waarop gedrukt staat: „Niet bestellen
op Zondag". Brieven, voorzien van deze
strookjes, worden dan 's Zondags, op de
postkantoren niet behandeld en blyven
liggen tot Maandagochtend. De strookjes
zyn heel goedkoop: een vel van 50 stuks
kost slechts 1 cent.
Verzend vereeniging
„De vereenigde Groententelers".
In de gisterenmiddag voortgezette ver
gadering van bovengenoemde vereeni
ging, deelde de heer P. Koole mede, dat
zooeven de commissie de rekening heeft
nagezien en alles in orde werd bevonden,
en brengt dank aan den penningmeester
Voor zyn gehouden beheer.
Spreker drong er bij de leden op aan
steeds van gelden van de vereeniging
ontvangen quitanties te geven.
De heer Ton sloot zich by deze be
schouwing aan, en voegde hierby het
verzoek om in het vervolg de geheele
rekening nog eens te mogen nazien.
Het bestuur zegt dit laatste toe, en
moedigde ook aan tot het geven van kwi
tanties.
Aan de orde waren thans de inge
komen stukken.
Ten eerste bericht van de Koninklijke
goedkeuring der Statuten.
Ten tweede een schrijven van den heer
Breurs, de expediteur, die mededeelt dat
samensmelting van de beide vereenigin-
gen niet noodig is. Het kweeken van kool
raadt schry ver niet aan; wel augurken
en enkele andere vruchten. Ook wyst de
expediteur er op dat het wel moeiiyk is
alle telers naar den zin te maken. Van
spelen onder een hoedje met het bestuur
is geen sprake. Eet hebben van een groot
aantal leden acht de heer Breurs geen
bezwaar, als ieder maar goed teelt.
De voorzitter voegde hierbij overtuigd
te zijn, dat ieder bestuurslid zijn plicht
doet.
De heer Bakker deelde verder mede,
dat de door de vereeniging gestichte
loods thans geheel haar onbelast eigen
dom is.
De voorzitter gaf enkele inlichtingen
over het verpakken en verzenden der
vruchten.
Thans komen aan de orde de bestuurs
voorstellen.
Het bestuur stelde voor, dat dit jaar we
derom een blanco crediet zal worden toe
gestaan, met 't oog op de te houden
tentoonstelling.
Dit wordt met algemeene stemmen
aangenomen.
Voorts stelde het' bestuur voor een
crediet aan hem te willen toestaan voor
reisgeld enz. om te trachten een eigen
afzetgebied te bekomen.
De heer P. Ton vraagt dienomtrent
nader inlichtingen, welke hem worden
verstrekt. Hy juicht dit voorstel ten volle
toe, waaruit biykt dat het bestuur ener
giek te werk gaat.
De heer Ton stelt voor ook in dit geval
een blanco crediet aan het bestuur toe
te staan.
De heer Houterman deelt mede, naar
aanleiding eener vraag, dat de komkom
merteelt voor verzending ook loonend
kan zijn.
Aizoo wordt besloten.
Het bestuur stelt alsnu voor een per
soon aan te stellen voor den tijd van 25
weken, om als keurmeester te fungeeren.
Deze zal de leden moeten opzoeken,
en ook by het laden aanwezig zyn. Dit
zal zyn in het belang der vereeniging.
De heer Francke zag gaarne de boeten
ln het reglement bedoeld voor opzettelijke
bedriegers verzwaard.
Zoo mogeiyk zal zulk een keurmeester
geen teler, eD ook onpartydig zijn.
Op een vraag van den heer S. Boogerd,
hoe Zulks voorheen geschiedde, wordt
door den voorzitter nadere inlichtingen
verstrekt.
De heer Boogerd vraagt of het niet
wenschelijk was, het bestuur uit te brei
den, om zoodoende een bedoeld persoon
als keurmeester te laten vervallen.
De heer Abrahamse bestrydt dit idee,
om verschillende redenen, waarmede de
heer Boogerd genoegen neemt.
Na nog eenige bespreking wordt het
bestuursvoorstel zonder stemming aan
genomen.
Thans stelt het bestuur voor, voor de
bestuursteden de volgende salarissen te
bepalen voorzitter 1j& pet., secretaris ,/4
pet., penningmeester 3/:.pct. en de lading-
meesters 3/ö pet. samen, alles van het
bedrag waarvoor verzonden wordt.
De heer Gilde vraagt of de lading-
meesters eventueele hulp zelf zal moeten
betalen.
De voorzitter zegt ja. Eveneens beant
woordt bij de vraag van den heer Maas
of dit percentage overeenstemt met het
thans genoteerde, bevestigend. Ook dit
voorstel wordt zonder stemming aange
nomen.
By de rondvraag stelt de heer De Yisser
voor een monster augurken in het vei
lingslokaal neer te leggen, want dan kan
ieder nieuw lid zien hoe gesorteerd wordt.
De voorzitter zegt dit toe, maar wijst
er nog op, dat bij een nieuw lid wel wat
door de vingers zal woiden gezien.
De heer Maas vraagt of het bestuur er
niet iets op weet te vinden om het uit
betalen vlugger te doen gaan.