No. 81 1912,
Zaterdag 6 Januari
26e Jaargang.
ÜEIIWSBLAD
VOOR ZEELAlffl
SHRtëTEUJK-
HISTORISCH
Hugs Jam, de Sledebode
van MiddeUrarg.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed» S. J. DE JONGE-VERWES T, te Goes
F. P. D'HUIJj te Middelbt rg.
PRIJS DER AÜVERTENTIËN
Grijpt, waar 't rypt.
FEUILLETON.
Financiëele Berichten.
Uit de Provincie.
IEl IEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per Irie maanden franco p. p.. L25
Hnkele nu aimers. c 0.05
UITGAVE DER FIRM/» S
Dan 1—5 regels 50 cent, Iedere regel meer 10 cent
F. milieberichten van 1—10 regelc 1.—Iedere regel
mi er 10 cent.
Het is met de rechtsgelijkheid tusschen
de staatsschool en de vrije school nog
lang niet zooals wqhet verlangen mogen.
Minister Kuyper heeft de zaak een
heel eind vooruit gebrachtmaar sedert
zQu aftreden schijnt de actie tegen de
bevoorrechting der openbare school stil
te staan.
De neutrale school wordt in meer dan
ééne gemeente door Rijk en gemeente
op kosten van alle ingezetenen gebouwd,
terwijl de Christelijke school het met de
particuliere bijdragen harer voorstanders
moet doen.
Wat den schoolbouw aangaat wij
wezen er reeds op heeft men aan het
bouwwetje van minister Heemskerk niets
of veel te weinig, al zijn wij dankbaar
bereids voor hetgeen 't biedt. Maar de
buitensporige vergoeding die de open
bare school in haar bouwkosten geniet,
maakt de tegenstelling tot hetgeen waar
op de bijzondere school aan de hand van
het bouwwetje mag hopen, te schriller.
Wy lezen in onze Rotterdammer ter
staving onzer bewering:
De gemeenteraad van Emmen fDr.)
besloot tot het bouwen van twee nieu
we openbare scholen, n.l. te Emmer-
compascuum en te Oranjedorp. Het 26-
tal gemeentescholen klimt hiermee
tot 28.
„Met wagens vol" aldus de mi
nister vaD Binnenlandsche Zaken
»wordt het geld naar Emmen gereden"
en dat alles voor neutrale school
paleizen.
Inmiddels moet het Christelijk on
derwijs wachten. Wachten, ter-
wyi er schreiende nood is om meer
dere Chr. scholen in deze gemeente.
De financiëele draagkracht is echter
ten eenenmale ontoereikend. Dubbel
zwaar drukt dit, waar de gemeentelijke
belastingschroef ten behoeve van
bet peperdure openbare onderwijs
tot het uiterste wordt aangezet.
Hiermede verband houdt de volgende
klacht, welke De Standaard openbaar
maakt uit Menaldumadeel
In de gemeente Menaldumadeel zjjn
11 scholen voor openbaar onderwijs,
waarop even over de 800 kinderen
onderwijs ontvangen, welke in 1910
een uitgaaf vorderden van plm. f 88500.
Van het Rjjk kwam hiertoe in plm.
f23500. Biyft dus voor de gemeente
plm. f 15000. Dit is nog buiten hetgeen
14
Sen verhaal uit het jaar 1567,
door
CHR. HONDIUS.
In den „Gouden helm".
Even buiten de Vlissingsche poort, die
naar een oudere, welke aan het einde der
Gortstraat gestaan had, ook Gortstraat-
poort genoemd werd, stond een gebouw,
dat zich aan het uiterlijk als een taveerne
deed kennen.
Immers aan den houten gevel boven
oen ingaDg bemerken wy aan een met
■ïerljjke krullen kunstig gesmeed ijzeren
haak een uithangbord, waarop een ver
gulde helm prijkte.
Slaan we een blik door de openstaande
luiken, dan valt ons oog op een eiken-
bouten buffet, waarop eenige blankge-
«cnuurde tinnen kroezen, en kruiken vaD
aardewerk benevens eenige gla-
bekers staan, terwijl een tweetal
•i^k°jUten tafels en eenige banken in
aaJ? van 't vertrek geplaatst ons
onen, dat dit als gelagkamer
aan rente en aflossing wordt betaald
voor opgenomen gelden voor school
bouw en onderwijzerswoningen.
Aan schoolgeld van al deze kinderen
werd ontvangen, voor lager onderwijs
f 399.70 en voor herhalingsenderwjjs-
f94.75, zoodat door de belastingplich
tigen in den hoofdeiy ken omslag hier
voor moest worden opgebracht plm.
'f14600.
Nu zjjn in deze gemeente 8 scholen
voor bijzonder of Chr. onderwijs, waar
op circa 600 kinderen lager onderwy's
ontvangen, waartoe uit de gemeentekas
geen cent komt.
Naar percentage van het kindertal
gerekend, moeten dus de voorstanders
van Chr. onderwijs alhier, voor de
voorstanders van openbaar onderwijs
alle jaren extra betalen plm. f6250,
terwijl zij voor hun eigen scholen alles
moeten bijpassen wat door het Rijk
niet wordt vergoed. Hierdoor ontstaat
deze wanverhouding, dat de kinderen
op de openbare school door elkander
per week per kind plus minus 1 cent
betalen en op de Chr. school per week
per kind meer dan 25 cent.
De schrijver die lid van den Raad is,
krijgt op zjjn vraag in den Raad, wan
neer het nu eens andersom was, van
zijn liberale collega's ten antwoord dat
<jit niet recht zou zjjn; maar voegen
deze heeren daar bij „gijlieden hebt
de meerderheid in de Rijksregeering,
laat die nu zorgen dat er gelijk recht
wordt ingevoerd, doch zoolang wij op
deze wijze de openbare school kunnen
bevoordeelen, doen wij het zooveel wij
kunnen".
De Standaard dringt naar aanleiding
van dergelijke onhoudbare toestanden aan
op een optreden als één man om er een
eind aan te krijgen.
Wij herinneren hierbij nogmaals aan
de motie-Almelo en de actie der voor
standers van vrij Chr. onderwijs in
Overijsel.
Het wordt tijd dat ook Zeeland zich
bij deze actie aansluite.
Wy zijn met de Chr. school in Zeeland
nog laEg niet waar wij wezen moeten.
Velen verlangen naar opheffing van de
rechtsongelijkheid en van den indirecten
schooldwang en belastingdwang ten
profijte der openbare school.
Laten daarom allen die het onrecht
voelen, hetzij in de beurs, hetzij in de
consciëntie, zich ook onder ons opmaken
om de vrije school, ook wat haar op
richtingskosten aaDgaat, tot meerdere
gebruikt wordt.
De eigenaar en bewoner dezer taveerne
was Pasquier Ellewoutsz. Sedert zes jaren
was hij hier gevestigd en de ervaring
had bewezen, dat hij zich niet had ver
gist in de keuze van woonplaatsjuist
aan het begin van twee landwegen, waar
van de eene, de Schroeweg naar het einde
der haven te Rammekens voerde, terwijl
de andere, de Vlissingsche weg, Midddel-
burg met VlissingeD verbond.
Vooral deze laatste werd druk gebruikt,
zoowel door reizigers als wandelaars en
velen hunner maakten gaarne gebruik
van de gelegenheid, die deze taveerne
aanbood, om even uit te rusten en zich
met een koelen dronk te veifrisschen.
Pasquier Ellewoutsz stond bekend als
iemand, die zijne gasten uitstekend be
diende en hen onderhoudend wist bezig
te houden.
Wijl de herberg aan een driesprong
stond en daardoor druk bezocht werd
door vele reizigers, bleef de eigenaar goed
op de hoogte van het nieuws. Hjj bezat
de gave zonder indringend te zjjn, van
zijne gasten te weten te komen, wat zjj
op hunne reizen als nieuws hadden ver
nomen en op kwistige wijze werd dit
aan andere bezoekers medegedeeld.
Dit maakte zijne taveerne te meer tot
«en aantrekkelijke plaats voor nieuws-
vrijheid te brengen; en daarbij een be
roep te doen op het bart onzer Chr
regeering.
Zoo ooit, dan behoort nu de hand aan
den ploeg geslagen te worden.
Crypt, waar 't rypt, 'zegt het spreek
woord. Deze quaestie rijpte reeds lang!
5 Jan. 1912.
V. D. of U. L.
De Middelburg&che Courant heeft een
nieuwen hoofdredacteur gekregen en deze
laatste een heel nieuwen staf van mede
werkers.
In onzeD vooruitstrevenden tijd een
mooi evenement, en voor den nieuw
optredenden leider van het vrijzinnig
democratische blad een zeldzaam buiten
kansje. Een positie om te benijden.
Er is in den boezem der vrijzinnige
persorganen, ook in onze provincie, steeds
geklaagd over zeker dualisme, of een blok
aan het been, tengevolge van het feit
dat de redactie of het haar controlee-
rende commissariaat niet eens denkend
was over het tempo waarmee zij naar
het vrijzinnig democratisch, of liever:
democratisch vrijzinnig ideaal had voort
te schrijden.
Ons zjjn in den loop der jaren hier
omtrent een paar aardige staaltjes be
kend geworden.
De Middelburgsche Courant nu is zoo
gelukkig dat zij tot hoofdredacteur krijgt
een onverdacht vooruitstrevend man, en
dat deze zal worden bijgestaan, door een
staf van dezelfde gevoelens.
Toch schjjnt de Middelburgsche
Courant met haar nieuwe redactie min
der vooruitstrevend te zullen zijn dan
met haar oude.
De nieuwe hoofdredacteur toch schrijft
dat bij tusschen de beide partijen V. O.
en U. L. geen keuze wenscht te doen
en „in politiek opzicht de courant (hoopt)
voort te leiden in vrijzinnige richting,
evenwel zonder (zich) te binden aan het
programma van een der politieke partijen
dier richting".
Wel motiveert de redactie dezen terug
tred met verwijzing naar „de mogelijk
heid van een toenadering". Doch en
hierbij nemen wij een vraag van Eet
Centrum over 1 hoe, wanneer die moge
lijkheid eens geen werkelijkheid wordt
Insulaire Hypotheekbank te Zierïkzee.
Uit den Staat der Bank per 31 Decem
ber 1911 blijkt dat in 1911 werd ver-
gierige Middelburgers, wien het nieuws
toen nog niet gelijk nu in den vorm van
couranten werd thuis bezorgd.
Het was dan ook niet alleen de be
hoefte aan een frisschen dronk bier of
om wat rust te nemen, dat zoovelen zich
hier gaarne nederzett'en, immers ook tal
van stadgenopten waren trouwe gasten,
als ze na aioop van de dagtaak een
wandeling maakten en dan vaakde lust
niet konden weerstaan, om even uit te
rusten in den „Gulden Helm", waar ze
zeker waren, vrienden te vinden en
nieuws te hoeren.
Vooral op de zomeravonden kon men
vele stedelingen in en buiten de taveerne
aantreffen, en onder het gebruik van
menige kanne biers werden hier de be
langen van stad en land besproken tot
het dalen van de zonneschijf en eindelijk
het luiden van de poortklok de bezoekers
huiswaarts dreef.
Het was in den namiddag van Donder
dag 27 Februari 1567 toen de waard uit
den „Gouden Helm" zich, wat niet vaak
gebeurde, alleen in de gelagkamer be-
voDd,dat een vreemdeling binnentrad, die
regelrecht op Pasquier toetrad en hem
sterk aanziende, aldus toesprak:
„Gjj schjjnt mij niet meer te kennen
kocht voor f762550 Pandbrieven, terwjjl
f156400 werd teruggekocht, gevende du»
eene vermeerdering van f 606150.
Iq 1911 werd gesloten aan Hypotheken
voor f 1.010700 en f394715, - afgelost,
gevende dus eene vermeerdering van
f615985. Op 31 December 1911 stond aan
Hypotheken uit voor f3.386345, terwjjl
voor f3.306500 aan Pandbrieven in om
loop was. In 1911 hebben drie executies
plaats gehadin geen dezer gevallen
heeft de Bank eenig verlies geleden.
Op 31 December jl. "was er geenerlei
achterstand van rente of aflossing.
R E C L A M K S.
Van belang voor vrouwen.
Mannen werken van 's morgens tot
's avonds, maar het werk van vrouwen
houdt nooit op.
Wanneer haar rug voortdurend pijn
doet, wanneer zij zich afgemat gevoelt
na de minste inspanning, wanneer zij
voortdurend last heeft vaD hoofdpijn,
duizeligheid, afmattende pjjnen in de len
denen en heupen, wanneer zij zich niet
bukken kan zonder dat een scherpe, ste
kende pijn haar rug doortrekt, dan is
dit een zeker teeken, dat haar nieren
aangedaan zjjn.
Urinezuur en andere schadelijke stof-
fen, die door de nieren aan het bloed
onttrokken moesten zijn, blijven in het
bloed achter en worden door het lichaam
gevoerd, zoodat zij ziekte verspreiden
door uw geheele gestel.
En ernstiger kwalen als waterzucht,
rheumatiek, urinekwalen, onregelmatige
werking van het hart, enz. zullen onge
twijfeld volgen, wanneer de bovenstaande
verschijnselen veronachtzaamd worden.
Laat Foster's Rugpijn Nieren Pillen u
helpen om uw nieren op streek te bren
gen en gezond te houden. Wanneer deze
organen gezond zijn en zorg dragen voor
een behoorlijke zuivering van het bloed
verdwijnen de ziekteverschijnselen, die
hun oorsprong vonden in een slechte
werking der nieren, spoedig. Foster's Rug
pijn Nieren Pillen werken alleen op de
nieren en blaas, zjj helpen hen om het
bloed te filtreeren en de onzuiverheden
met de urine af te voeren.
Foster's Rugpijn Nieren Pillen (let voor
al op de juiste spelling van den Daam
Foster's) zijn te Goes vt rkrijgbaar bij de
Firma Nathan Emanuelen te Middel
burg by den heer Joh. de Roos, Vlasmarkt
K. 157. Toezending geschiedt franco ca
ontvaDgst van postwissel a f 1.75 voor
één, of f 10.voor zes doozen.
Ellewoutsz
„Maar is UEd. het dan waarlijk, waak
ik of droom ik?
Maar wat kan UEd. hierheen voeren
Wie zou in deze schamele taveerne
een edel heer als den heer Van Boxtel
verwachten
Nu bemerk ik echter dat ik me niet
vergist hebik herkende u wel, maai
de vrees mij te zullen vergissen, deed
me twijfelen, want er is meer gelijk dan
eigen.
Maar ik bid u, waaraan dankt mijn
nederige woning de eer van uw bezoek
Maar laat me u toch een teug wijn
mogen aanbieden. Wel valt mij zulk hoog
bezoek niet eiken dag te beurt, maar
toch, mijn kelder is wel voorzien, en nu
ik onder mijn nederig dak den edelen
heer mag ontvangen, dien ik meer dan
tien jaren heb gediend en die zelf mijn
zoon over de doopvont heeft geheveD,
nu moet een wijntje geschonkeD, dat
slechts voor buitengewone gelegenheden
bewaard blijft.
Maar ontdoe u toch van uw mantel en
maak het u zoo gemakkelijk, als u dit
in deze eenvoudige taveerne mogelijk is
Of gelieft het u liever, ongestoord te
kunnen zijn, begeef u dan naar gindsche
opkamer."
Dit zeggende opende de waard een deur,
Rilland. Donderdag vergaderde da
raad dezer gemeent3. Van mej, J. M.
Ampt, onderwyzeres aan de O. L. 8. ts
Bath was een schrijveD ingekomeD, be
vattende het verzoek om haar met in
gang van 1 Maart a. s. als zoodanig eer
vol ontslag te verleenen, op welk ver
zoek gunstig werd beschikt; tevens
werd besloten tegen dien tijd eene op
roeping voor eene onderwijzeres te doen.
Door de beide gemeentearbeiders was een
verzoek ingediend om, met het oog op
de dure tijden hun een toeslag op het
loon te willen geven; het lid dhr. Adr.
Blok Jz. maakte de opmerking dat bij
inwilliging hiervan, ook de andere ge
meenteambtenaren niet voorbijgegaan
konden worden, terwijl dhr. C. van der
Werff opmerkte, dat het wenscheljjker
zou zjjn, inplaats van den gemeente
arbeiders den ambtenaar der secretarie
eene gratificatie te schenken, waarop
dhr. B. antwoordde, dat daarvoor door
anderen zorg gedragen moet worden.
Na nog eenige bespreking werd tot stem
ming overgegaan en op het verzoek met
algemeene stemmen afwijzend beschikt.
Aan dhr. C. van Loon, brigadier-titulair
der rijksveldwacht werd eene gratifica
tie van f50 verleend voor de door hem
bewezen diensten, tijdens de ongesteld
heid van den gemeenteveldwachter. De
jaarwedde van den gemeentebode werd
vastgesteld op f50. Ook werd besloten
van den in 1911 aangekochten bouw
grond op nieuw te verpachten, terwijl
de raad ook besloot, in verband met de
voorgeschoten rente over 1911 en het te
storten 3e aandeel in 1912 ten behoeve
der N. V. Waterleiding-Maatschappij
„Zuid-Beveland", de begrootingen dier
dienstjaren te wijzigen, respectievelijk
met f212,05 en f7500.
RUIand. Door het college van B. en
W. is tot gemeentebode benoemd dhr. P.
v. d. Jagt, alhier.
Nisse. Woensdagavond werd de jaar
vergadering gehouden van Volksweer
baarheid en de Schietvereeniging »Pro
Patria". De rekening van Volksweer
baarheid over 1911 was als volgt: in
komsten f34.295, uitgaven f28.455, goed
slot f5.84. Herbenoemd werd als secre
taris de heer M Jansen. Besloten werd
op 2 Februari een feestavond te houden.
De inkomsten der Schietvereeniging
bedroegen f210.56, de uitgaven f 180.36,
alzoo een goed slot van f30.20, Herbe
noemd werd als voorzittei de heer M.
die met enkele treden toegang verleende
tot een vertrek, dat bepaaldelijk als
woning van den heer des huizes diende
en, hoewel turgerljjk eenvoudig, zinde
lijk en netjes onderhouden was.
Terwijl de Heer van Boxtel zich van
zijn mantel ontdeed en in den armstoel
plaats nam, spoedde de waard zich naar
den kelder, van waar hij al spoedig terug
keerde, vooizien van een kruik met wijn
en twee bekers.
„Het zjj my vergund, edele Heer op
Uwe gezondheid te mogen drinkeD, moge
God en alle Heiligen u voorspoedig
maken en u veilig huiswaarts brengen 1"
Inmiddels had hy zyn gast onder be
leefde buiging den beker aangeboden ea
op een houten schabel tegenover hem
plaats genomen.
„Wel, wie had kunnen vermoeden dat
my heden zulk een eere zou te beurt
vallen" herhaalde Pasquier Ellewoutsz.
na zijn beker ten deele geledigd te hebben.
Zyn gewoonte, om naar de herkomst
zyner bezoekers een onderzoek in te
stellen, om zoodoende wat nieuws te
kunnen opdoen, kon hy ook nu niet ver
loochenen, en zyn herhaalde uitroep van
verwondering over het onverwachte be
zoek, diende dan ook om zyne gespannen
nieuwsgierigheid voedsel te geven.
Wordt vervolgd.)
