No. 7<
1911,
Zaterdag 30 December
26e Jaargang
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
\V
HISTORISCH
[neeht,
bode,
ai
1 Jaar, dat voorbijging.
i;
>W$.
evenals
bmeente,
dag der
losteloos
het le,
|an voor
in het
I, zoowel
|n perceel
jorkomt,
3r schat
Jischt ge-
[e fainnsn
?e artikel
sezwaar
|j de be-
iet rede-'
Ijzen het
jlient, als-
pelen, ten
beslissing
tót opge-
llaats ge-
F-ijk. Bij
ion plaats
fcecretarie
lommissie
Hl.
lis,
|man.
raars,
IANCKE,
11 h e m.
li,
Seroos-
ft
Irfce.
adsebe
N, bij
leepmaaer,
[neeht
|in,
s.
karden kan
Pü', Wol-
a. s.
SE Pzoon
en boeren-
e Zeeuw",
a. s.
werff,
ei
ode
JNIERSE,
rse,
mwoordige
tSE,
(bij Goes).
ÖfcRISTELIJK
VERSCHIJNT ZESMAAL PER; WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWES f, te Goes
F. P. D'HUIJ, te f iiddelbt rg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
1 -
i agd
eriand.
o
)ode
3
Middelburg.
A
V"- I »->
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per trie maanden franco p. p.1.25
F.nkele nummers. iB0.05
EN
7traS*27J353*«
o—
Wij brengen onze jaren door
als een gedachte.
Ps. 90; gb.
Nog luttel uren, en 1911 behoort tot
de Geschiedenis.
Ons leven is weer 365 dagen ouder
geworden. Elk van die dagen is er om
trent ieder onzer iets opgeteekend in 't
gedenkboek voor Gods aangezicht. Wij
hebben slechts herinnering van enkele
dagen, slechts van enkele oogenblikken,
doorgaans alleen van woorden en han
delingen, maar zelden van gedachten.
Maar in Gods gedenkboek staan óók
de gedachten, ja staat van oogenblik tot
©ogenblik de gezindheid onzes harten
geboekt. Als we dit even indenken en
daarbij indruk hebben van de heiligheid
Gods welk ander woord zou aan den
avond van 31 December in ons hart
zjjn, dan
Zoo Gjj in 't recht wilt treden,
0 Heer', en gadeslaan
Onze ongerechtigheden
Ach, wie zal dan bestaan?
Heerlijk, dat reeds de oude Psalm
dichter 't wist, en dat wfl 't ook weten
niet alleen, omdat hp 't gezongen
heeft, maar veel meer, omdat wij 't zelf
ervaren hebben
Maar neen! daar is vergeving
Altijd bij U geweest;
Dies wordt Gij, Heer' met beving
Recht kinderlijk gevreesd.
Hoe weemoedig Oudejaarsavond ons
stemmen moge - wij willen ons aan
die stemming niet te zeer overgeven;
bjj al wat voorhij gaat, voorbij snelt als
een gedachte, klemmen wij ons te in
niger vast aan Hem, Die gisteren en
heden en tot in eeuwigheid Dezelfde
blijft.
Oudejaarsavond doet gedenken. En hoe
kan 't anders, of de eerste gedachte vaü
zeer velen is gewijd aan hen, die heen
gingen. 't Jaar 1911 was, als ieder jaar,
voor duizenden 't laatste, dat zjj intraden.
Hoe verschillend gingen zij henenAf
gezien van die ontzaglijk velen och,
laten wij ze toch niet vergeten- die
daar henenleefden en henenstierven in
volslagen onbekendheid met den Naam
des gezegenden Verlosser, èn daar ginds
in de landen des HeideDdoms, èn, he
laas ook, in steeds grooteren getale, in
de landen der Christenheid afgezien
van dezen, die den wil des Heerenniet
geweten hebben hoevelen zjjn ge
storven, niet in 't vast geloof, dat hun
oogen hun Heiland zouden aanschou
wen, gestorven om hun zonden, opge
wekt om hun rechtvaardigmakingHoe
ontzettend is 't, aan hun verscheiden
te denken, en welk een waarschuwing,
welk een roepstem tot ons!
Welzalig, zoo wjj onze geliefden zagen
henengaan met Jakobs stervenskreet op
de lippen of in 't hart; Op Uw zalig
heid wacht ik, 0 Heere! Och, laten wjj
niet treuren om hen vooral niet, als
hun leven rjjk geweest is aan vruchten
der gerechtigheid. Bjj hun graf past de
overwinningspsalm
Waar is, 0 Dood, uw prikkel,
Uw overwinning, gulzig Graf?
Gods Engel grjjpt de sikkel,
En maait wat rjjp is af.
Immers
De schoof, te rechter tijde
Gevoerd ter plaatse, die haar wacht,
Maakt niet bedroefd, maar bljjde
Ziet men haar ingebracht.
Oudejaarsavond dost gedenken. Laten
wjj niet verzuimen, ook te gedenken de
menigvuldige zegeningen. 1911 bracht
zjjn droeve, maar ook zjjn blijde dagen.
Er werden graven gedolven, maar er
werd ook moederweelde bereid. Er wer
den banden doorgesneden, maar er wer
den ook „zieleD gloênde aanéóngesmeed".
Geloofd zjj God, Die zooveel heil bereidde
En dan er werden oogen geopend van
blinden, die op den dwaalweg wandel
den, er keerden verloren zonen en docfa-
teren in 't Vaderhuis terug, er werden
zielen gewonnen voor 't Rjjk des Heeren.
In de harten der Zijnen werkte God
vrede en blijdschap door hun hand deed
Hjj Zjjn werk tot aan de einden der
aarde. Geloofd zjj God, Die zooveel heil
bereidde
Oudejaarsavond doet gedenken. Ieder
onzer doorleeft nog eens zjjn leven van
dit jaar en maakt de rekening op. Goede
en kwade dagen worden tegen elkander
opgewogen. Goddeljjke barmhartigheid
wordt gesteld tegenover menscheljjke
onbetaalbare schuld. Zouden we bij 't
opmaken der balans wel een ander woord
op de lippen kunnen nemen, dan de
levens- en stervensleuze van Johannes
Chrysostomus„God zjj altjjd en voor
alles geprezen
Dit geldt voor onze personen en ge
zinnen, bloedverwanten en vrienden,
onze scholen en vereeningenonze Ko
ningin en Vorstenhuis, onze lands- en
plaatselijke regeering; de plaats onzer
inwoning en omgeving; ons land en
volkin engeren zin allen die den Heere
zoeken en naar Zijn woord vragen, en
op 't gebied van Kerk en School van
Zending en Filantropie; van Staatkunde
en Vereenigingsleven hunne roeping ge
trouw wenschten te vervullen.
Het was over 't algemeen een verras
send jaar. De buitengewoon droge zomer
bracht groote vruchtbaarheid, doch tege
lijk schaarschte en duurte van sommige
levensbehoeften welke laatste, voorloopig
althans, eenigszins getemperd werd
door de buitengewone zachtheid van den
winter. Tusschen deze beide jaargetijden
den drogen zomer en den zachten winter,
ligt de herfst, die stormen bracht, van
welke die van 30 September het langst
iü de heugenis van velen zal bewaard
bljjven wegens de daaraan gepaard gaan
de dijkbreuken en watervloeden. Onze
eilanden werden wel het meest er door
geteisterd, met name Zuid-Bevelands
Oostkust, St. Philipsland en Tholen doch
vooral Bruinisse zuchtte onder Gods
kastijdende hand, toen haar njjverevis-
schersvloot te gronde ginggelukkig liet
zich de bekende nationale milddadigheid
niet onbetuigd en lenigde zooveel moge
lijk de rampen.
Wat het landsbestuur aangaat, dat
bleef, onder de regeering onzer Koningin
in handen van het Rechtsche Kabinet,
hetwelk in eng antirevolutionairen zin
nog versterkt werd,wegens het optreden
van minister Colijn. En ook nu weer
hield het, onder gewild en ongewild,
schuldig en onschuldig misverstand, het
raderwerk van den staat in geregelden
gang. Moge het ook dit jaar, moge het
nog vele jaren, land en voJk ten zegen,
door 't verti ouwen van Koningin en
Volksvertegenwoordiging, en de liefde
van 't volk gedragen, zijn taak verrich
ten. Het mocht over 't geheel rustig
daaraan voortspinnen. Het genoot daarbij
de vriendelijke critiek zijner vjjanden,
somwjjlen echter ook den bitteren haat
zjjner vijanden.
Jammer dat de leden van dit Kabinet
door een roerige, veelpratende en tot over
de grenzen der billijkheid heen veel-
eischende Tweede Kamer met hare vele
niet steeds enkel socialistisch re
volutionaire elementen aan hun arbeid
worden onttrokken, om te komen luis
teren naar breedsprakige onbeduidendhe
den, niet zelden ook om zich tehooren
schelden of beleedigen.
Nog in een der jongste zittingen werd
den minister van marine dqpr een soci
aal democraat toegebeten „jij staat hier
niet voor je matrozen
En hetgeen de ministers Regout moe
ten aanhooren overschrijdt niet zelden de
grenzen van het betamelijketerwjjlook
minister Talma, de hoogst bek<vame
socioloog, maar al te vaak met hoon over
laden wordt, als ware de achterbljjving
eener sociale wetgeving zjjn schuld en
niet die van een alle palen te buiten gaan
de pratende Kamer.
Van groot belang is het optreden van
dit Kabinet, en met name van den gouver
neur generaal van Nederl. Oost Indië ook»
voor de Zending geweest.
Het is een gelukkig verschijnsel, dat
ook in vrijzinnige kringen de arbeid der
Zending, en ook der gereformeerde Zen
ding, waardeering begint te vindeD. Moge
het aan dit Kabinet gelukken alle hinder
palen, die de Zending nog in den weg
staan, te verwijderen. Moge 'ook de Chris
telijke school in Indië, het vrjje onderwijs
steeds meer bij de tegenwoordige lands-
regeering bescherming vinden. Moge in
ons land de zoo noodige gelijkstelling
tusschen openbaar en bijzonder onder-
wjjs haar beslag krijgen door het krach
tige positieve initiatief van dit Kabinet.
Moge het met name den minister van
landbouw gegeven worden de sociale wet
geving in te luiden met een invaliditeits-
en ouderdomswet, die de welvaart van
den werkman verhoogt, diens toekomst
verheldert en de verhouding tusschen
hem en den patroon verbetert.
Een nu aangenomen ontwerp tot bet
geven van toeslag op het loon van som
mige ambtenaren aan de ministrieele
departementen, een ontwerp waarmee
wij overigens maar matig sympathisee-
ren, moge het sein worden toe onderzoek
of er in de salarieering van zoo menig
ambtenaar en werkman in Rijksdienst,
ook bij spoorwegen en posteryen niet een
afdoende verbetering mogelijk isen
tevens tot opwekking van de particuliere
werkgevers om naar verhooging van loon
en verbetering van levenslot voor hunne
werklieden te streven.
Wat het buitenland aangaat, er is
reden tot klagen over oorlogen en ge
ruchten van oorlogen, welke spotten met
de vredesbeweging. Marokko en Tripolis,
China en Perzië, Midden-Amerika en
Zuid-Europa waren tooneelen van strijd
en roof. Italië legde de ongerechtige hand
op het goed van Turkije Rusland stelde
Perzië onder cijnsFrankrijk ging voort
over Marokko te beschikkenen de
overige groote mogendheden ziet) bij dit
heilloos spel toe of vragen, gelijk Duitsch-
land en Engeland, aandeel in de verdee
ling van den buit.
Portugal beleefde nog weinig genoegen
van zijn veranderden regeeringsvorm
monarchist en anarchist bestoken de
republiek, welke zich slechts door gevan
genzetting en uitbanning, of ook wel door
verbloeming der werkelijkheid op de been
weet te houden.
In de meeste landen van Europa zagen
wij de groote opschuiving naar Links
onder kiezers en gekozenen plaats heb
ben. Duitschland gaat zijn Rijksdagver
kiezing met groote zorg tegemoet, gelijk
Skandinavië's rjjken haar met leedwezen
gedenken. En de tijd schijnt niet meer
ver dat, "gelijk in Frankrijk, ook in ge
noemde landen de socialist den toon aan
geeft.
De groote keizer van Oostenrijk, vorst
ovei een vijftigtal volksstammen, onder
één scepter vereend, wist nog steeds de
stry dende parijen van elkander verwijderd
te houdendoch de toekomst van zijn
Huis is donker, en angstig vraagt men
zich af hoe 'tgaan zal, wanneer Frans
Jozef eens het hoofd voor immér zal
neerleggen.
In Azië woelt en kookt het niet minder
dan in Europa. China ontwaakt. Het
groote Keizerrijk siddert vanwege de
Revolutie die er zij 't tijdelijk
hare triomfen viert.
!j
mtsm■HiHMM'twi'n"'Tl' 1MJ- ff '*fc£2I .ÉÊffttiKSpÊKO!
v in 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent
Frmilieberichten van 1—10 regels 1. iedere regel
mi er 10 cent
Voor Indië, niet minder gevaarlijk voor
't Britsche opperbestuur, werd, dankzij
't verstandig beleid van Engelands nieu
wen koning, in bedwang gehouden. Japan
gaat voort zich tot de tanden te wapenen
zijn goede buurschap wordt voor onze
O. I. Bezittingen steeds bedenkelijker.
Hetgeen de verantwoording grooter maakt
van hen die tot nog toe alle pogingen
vaD regeeringswege tot vlootversterking
in Indië verijdelden.
Perzië heeft, gelijk wjj reeds meteen
enkel woord opmerkten, zich by Rus-
lands eischen neergelegden ligt nu,
feiteiyk gehalveerd, machteloos aan de
voeten van zyn nieuwen meester. Zoo
gaat Europa voort zich in Azië te nes
telen totdat Azië zich zyne kracht be
wust wordt en den indringer terugdryft,
mogeiyk wel de rollen omkeert en een
inval doet op Europeesch gebied. Hel-
geen van onberekenbare gevolgen ook
voor den Christelyken Godsdienst zou
zijn.
Wy behoeven omtrent de groote doo-
den in Nederland en daarbuiten in 1911
uitgedragen, niet veel te zeggen, wyi
wy hun lange lijst elders in dit num
mer den lezer voorleggen.
In onze eigen provincie gedenken wy
ze nochtans met spyt en droefenis, die
krachtige mannen en vrouwen, welke
wij nog zoo gaarne, een iegeiyk in zyn
of haar kring, hadden werkzaam gezien.
Hoe noode misschien wy de krachtige
figuren van een Van Dunné, die als
Raadslid van Middelburg respect afdwong;
een De Jonge,-die als gedeputeerde zoo
veel in 't belang der Provincie en van
de Christelijke School bewerkteeen
ds. Hijmans die als prediker geliefd en
als verzorger van Kinderzorg schier on
misbaar waseen Breebaart die zoo
kort slechts genieten mocht van de rist
hem gegund na een veeljarigen arbeid
in de Christelijke Volksschool.
En buiten de provincie, wie gedenkt
niet het vpftal beminneiyke figuren den
edelen oud-minister De Marez Oyens,
die zoo noodlottig aan zyn einde kwam
den geleerden hoogleeraar Wildeboer, die
zoo kortstondig de wetenschap diende
den goedigen v. Alphen en den humanen
v. Heemstra, leden der Tweede Kamer,
sieraden der antirevolutionaire party,
steunpilaren aer Vry'e Universiteit en
van de stichtingen tot Chr. Verzorging
van Krankzinnigenden verdraagzamen
en toch zoo beginselvasten vice-presi
dent van den Raad van State, P. J. v.
Swinderen, die in vroeger dagen den
smaad van het Kruis, ook op staatkundig
gebied, zich een eere achtte, en wien op
de hooge plaats waar bij stond, de eere
te beurt viel van zelfs door den tegen
stander als de rechte man op de rechte
plaats te worden geprezen.
Ook eenige beminde en verdienstelyke
vrouwen moeten wy missen. De direc
trices van Meer en Bosch, Bronovo-
stichting en „Boerenhuis" mevrouw
Zegers, Jonkvrouw Elout en mejuffrouw
Mitze ontvielen aan de stichtingen
wier geschiedenis met de hare als saam-
geweven was.
Onder de oudste mannen, voor wier
lange leven by hun verscheiden het
vaderland mocht dankbaar zyn, was Jozef
Israëls, de man uit het oude volkds.
Buitendyk, de tot het einde werkende
emeritus; ds Koopmans, niet minder
dan deze de werklustige grysaard, schoon
minder vaardig met de pen.
Met de mannen uit de jongere genera
tie, zoo straks door ons genoemd, biy ven
ook zy in onze dankbare herinnering
voortleven.
Zyn er in uw eigen kring, familie
of huis dit jaar weggenomen, 0 lezer, aan
wier verscheiden gij terugdenkt met
smart, of over wier dood gy nog dage
lijks treurt, moge u de Heiland op dezen
laatsten werkdag vafa 'tjaar, of op den
Oudejaarsdag met zyne ryke vertroos
tingen in dubbele mate naby zyn
Onder de goede bekenden, welke dit
jaar aan ons land of gewest, gemeente
of party, of aan den engeren kring van
familie en vrienden ontvielen, noemen
wij onder anderent
a. In de Provincie:
P. J. Wortman, burgemeester van
Zaamslag; C. Markusse, A. C. Danckaerts,
A. A. K. Boone en C. Schuilwerve, allen te
KortgeneE. O. Kerkhove, lid v. d. ge
meenteraad, NeuzenMr. F. N. v. d. Bilt,
KapelleC. de Vres, Vlissingen C. Ver-
sluijs, (Keesje van Domburg), Domburg
B. G. d. Have, oud-Statenlid, Ouwer-
kërk; Ds. J. J. Koopmans Sr., Gryps-
kerkeM. de Jonge Jzn„ lid van Ged.
Staten, Goes; W. S. J. Dieleman, ge
meente-secretaris, Neuzen; J. Fransen
van de Putte, kassier, GoesA. fleule,
hoofd der O, L. School, Scherpenisse
P. B. Oost Lievense, gymnastiek-leeraar,
Vlissingen; C. A. Goethals, bouwkun
dige, MiddelburgA. H. Kommers, red.-
verslaggever der M. G., Middelburg;
Maarten v. d. Vlugt (Scaldis), Nieuwer-
kerk1. G. Ermerins en J. F. van Dunné,
leden van den gemeenteraad te Middel
burg mevr. I. C. W. de Boer, geb.
Roorda van Eysinga, schryfster te Hulst
Maenhout, lid van den raad te Sluis
De Graaff, burgemeester van Oud-Vosse-
meer; J. P. Fokker, voorz, v. d. Kamer
van Koophandel te MiddelburgJhr. W.
M. de Marees van Swinderen, oud-Ryksbe-
taalm. te Neuzen, overleden te Nymegen
A. Maas, lid van den gemeenteraad van
Vrouwepolder; N. de Graaf, oud-com
missaris van politie te Vlissingen.
b. In ons Vaderland:
Mr. Van Swinderen, vice-president van
den Raad van State; de oud-minister
De Marez Oyens de oud leden der Tweede
KamerVan Gennej), Heydenrpck, Goe-
koop, L. Pincoffs (overleden te New-York),
en v. Alphende oud-leden der Eerste
Kamer Huydecoper en Beymade leden
der Eerste KamerSickenga, Merkelbach,
Raymakers (oud-lid der 2e), de Marez
Oyens (zie boven) f het lid der Tweede
Kamer Van Heemstrade professoren en
oud-professorenDupont, P. v. Bemme-
len, Garrels, Valeton, v. Tbuyl, de Wind,
Thomas Place, G. Wildeboer, Van 't Hoff
de predikanten en emeriti-predikanten
Teljer, Moet, Talen, Pont, J. A. Klercq,
H. Bax, A. Loeff, R. O. C. Aitton, H. L.
Krom, v. Endt, P. H. Hngenholtz Jr.,
Creutszberg, Bourlier, H. C. Lambers, A.
Meerdink, en voorts:
E. G. Wentink, oud-dir. der Vry'e Uni
versiteit, UtrechtW. de Liefde, stichter
en oud-dir. Goesche gast., Zeist; Jvr.
Elout van Soeterwoude, dir. Diac.-huis,
te 's-Gravenhagemr. J. G. Patijn, comm.
der Kon. in Z.-H., 's-Gravenhage; J. A.
de Jonge, oud-lid van den gemeenteraad
van Neuzen, ErmeloL. C. Breebaart,
oud-hoofd v. d. Chr. school te Middelburg,
Bredamevr. Zegers, HoemstedeJ. de
Kater Jz., oud-consul van België, 's-Gra
venhage; Elise Haighton, strijdster voor
Vrouwenkiesrecht, 's-Gravenhage; Jozef
Isiaëls, kunstschilder, Scheveningen
mr. dr. B. Gewin, oud-Statenlid, Utrecht
0. J. Huver-i, cud-Statenlid van Zeeland,
Arnhem; Generaal v. d. Willigen,leger
commandant in Ned- O.-IndiëZendeling
Bieger te DjokjaDudok de Wit, sport
man Msgr. Brouwer, vicaris-generaal
van het bisdom Haarlem mej. Banga,
onderwijzeres aan de chr. school voor
meisjes van den Javaanschen adel te
Djokjakarta; Brants Buys, componist;
Generaal-Majoor B. F. G. F. Schmidt, Den
Haag; H. Eerdbeek, oud-hoofd chr.
school, Den Haag.
c. In het Buitenland
Paul Singer, soc. lid v. d. Duitschen
Ryksdag, BeriyD Piet Cronjé, Klerks
dorp, TransvaalJules le Jeune, minister
van staat in BelgiëBrun, minister oa
- ll
i
erwest Goes
