No. 70 1911.
Donderdag 21 December
26e Jaargang,
mm,
leclits,
3HRISTEUJK
ilEIIWSBLAD
HISTOilSCh
VOOR ZEELAND
I
H
necht
-.-it
I, GOES.
dboeken,
i's4 eoz.y
IRDOUX
member,
If 1,-, f 1,20,
V en verder
fd, tegen con-
I Aanbevelend.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWES F, te Goes
F. P. D'HÜIj, te JGiddelbi rg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Week der gebeden.
1838. -16 December. -1911.
vkkleéden.
IX
ITIJF8EL.
le landbouw-
pogste onder-
muvis.
I den
22.
pDAG),
II. Diepen»
in de Geref.
[e, half 6 ure
isdaad en
I s-Vereeniging.
I
'stkapeüe,
|jner Dorpsge-
p,nde Feistda-
per flesch h
k5 en hooger.
[p~
Loopvarkens,
bij
elande, Duine.
Campvliet",
PRIESTER,
pord-Beveland.
in en iDSchrij-
fveren vóór of
1 den heer P.
Eolynsplaat.
'N
rooskerke (W.)
J één terstond,
'.MAN, Stoom-
s.
kan beslaanj
Ipl. Hoefsmid,
lio I
7.46
7.56
8.17
a I
3-55
9.10
9-44
7-*>5
8.05
8.12
8.20
8.27
8.36
8.46
8-53
g.o2
9.11
S.I7
9.29
9.42
9.51
iO.-
jo.18
10.43 12.04
"•35
12.46
11-35
12.2c
Surg, Z Dultschl.
RoosendaalCag®
aeerdan 150
8.46
9 43
*10.40
*10.30
m j
&ssss.
I El (EREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per Irie maanden franco p. p.125
iïnkele nummerSo ,B 0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
EN
van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent
F< milieberichten van 1—10 regelr 1.—iedere regel
m et 10 cent
Zip, die zich met 1 Jaa. tl, gs.
op ones blaxl abonneeren, out
rangen hot, tot dien datum
g rat lg.
Van Zondag 7 Januari tot Zaterdag 13
JaDuari 1912 wordt wederom de Jaariyk-
sche Week van gemeenschappelijk gebed
(door de Evangelische Alliantie georgani
seerd sinds 1846) gehouden. Met het oog
hierop is de volgende circulaire verspreid
Aan allen, die den naam des Heeren
Jezus Christus aanroepen, hunnen en
«nzen Heer.
Geliefde Broeders
In den naam onzes Heeren Jezus Chris
tus, worden wy, op uitnoodiging van de
Evangelische Alliantie, opgeroepen om de
eerste week in 1912 aan gemeenschappe
lijk gebed te wijden. Laat ons de groote
beteekenis begrijpen van het vereenigd
zijn voor Gods troon. Id de stille uren, die
wjj in gebed doorbrengen, eiken dag van
deze week, moeten wij bedenken, hoe
groot de wolk der getuigen is en het getal
dergenen, die zich met ons aan 's Heeren
voetbank vereenigen. Wij zullen ervaren,
dat het gebed eiken afstand overbrugt, elk
verschil te boven komt en ons vereenigt
in liefde tot den dienst van Hem, naar
Wien alle geslacht in hemel en op aarde
genoemd wordt. Laat ieder onzer den
Heer vragen ons Zijn blik te geven op de
gemeente en de wereld. Dit zal ons bewa-
est Goes.
FEU1LLET O N.__
(DingaansdagJ
o—
't ;Is nu ongeveer 75 jaren geleden.
Een groot aantal Afrikaners van dat ge
deelte der Kaapkolonie, die thans als de
„Midlands" bekend staan, had zich om
verschillende redenen hoofdzakelijk
samen te vatten in deze eene: onder de
Engelsche Regeering, die de roofzieke
Kaffers beschermt en de klachten der
Afrikaners niet telt, zijn wij van ons
leven en ons goed niet zeker uit de
Kaapkolonie verwijderd, en was over de
Oranjerivier getrokken, naar het Noorden
en Noord Oosten.
Een deel hunner was gegaan naar het
land der Zoeloe's en wilde zich vestigen
in het Noordelijke gedeelte van het
huidige Natal.
Daar hadden zij, onder leiding van
Pieter Retief, in ruil voor bewezen dien
sten van den kafW-koning Dingaan, den
wreeden opvolger vim den bloedgieriger!
Tsjaka (den Attila van Zuid-Afrika), een
landstreek ter vestiging verkregen. Het
document, dezen afstand waarborgend,
was op 4 Febr. 1-838 geteekend. Voor
het optrekken van het tractaat was Re
tief met een zeveatig-tal volgelingen
naar Dingaan's stad Oeitkoegoenglovoe
(de Groote Olifant) gekomen. Dien dag,
een 'Vrijdag, en den (ia8 d{*u-op, liet de
kaffer-koning zjjn troepen op kaffer ma
nier paradeeren. 't Was et, wonder
lijke, woeste vertooning, maargiechts
een parade, en Pieter Retief en o. zynen
voelden zich zóó gerust oude. nun
zwarte „vrienden", dat zij niet een* aan
de mogelijkheid van verraad d&chte-, en
by gevolg ongewapend zich ender <je
woestelingen bewogen.
Den volgenden morgen zoudenPieter
Retief en zijn menschen vertakken.
Vroeg in den morgen zouden zy afsheid
nemen van hun bondgenooten, opuit-
nooaiging van Dingaan. een uitoo-
diging, welke natuurlijk niet kon wor<jn
afgeslagen. Keeds hadden enkele Boeiq
het vermoedeu gekregen door de o
zetteljjke vriendelijkheid van Dingaai
de ongewone vroege opschudding en tia
wapenvertoon in de kafferstad, enketé
ren voor alle bekrompenheid eD onze
harten brandende doen zyn van liefde
voor den Heer en de Zijnen en ons met
medelijden vervullen voor alle verlorenen
over de geheele aarde De onderwerpen,
die hier zijn aangegeven voor gemeen
schappelijk gebed, staan in verband met
wat er in onze dagen in de Kerk en in d8
wereld plaats heeftzij zjjn aangegeven,
opdat er eenstemmigheid zy in de gebe
den iD alle deelen der wereld.
Zondag 7 Januari. Teksten voor pre
dikaties of toespraken Joh. 15 -. 7, Jak.
42—3, Luk. 112, Ef. 618.
Maandag 8 Januari. Dankzegging en
Verootmoediging. Dank voor den onwan-
kelbaren grondslag van het Evangelie van
Christus voor herleving van belangstel
ling in de Heilige Schriften, die ons wijs
maken tot zaligheid; voor de on misken
bare bewyzen, dat het leven in Christus
een leven is van overwinning, en dat het
leven buiten Christus een verloren leven
isvoor de gave des Heiligen Geestes en
de gezegende ervaring van hen, die door
dien Geest zijn gehoorzaam gemaakt.
Verootmoediging over den hoogmoed en
de zelfgenoegzaamheid des menschen
over de verkeerde meening, dat het kwade
ligt in de omstandigheden waarin de
rnensch verkeert, en niet in den mensch
zelfover het wanbegrip, dat de mensch
verlost zou kunnen worden van zyne
ellenden, zonder verlost te worden van
zyne zonde; over de wereldliefde, die in
vele Kerken den geesteiyken wasdom be
lemmert.
Te lezen Ps. 62. Dan. 9 16-29.
woorden en blikken der boodschappers
dat er verraad in 't spel was Zij
waren gereed voor de terugreis naar hun
vrienden, hun vrouwen en kinderen
veel lust om nog bij deD zwarten mo
narch op morgenbezoek te gaan en van
zijn zuur kaffer-bier te drinken, bestond
bij hen niet. Maareen uitnoodiging
van zulk een potentaat koD moeiiyk
worden geminacht. Gaarne ook hadden
zy gewapend hun beleefdheidsplicht waar
genomen, doch dit werd hun belet door
Dingaan's boodschappers't was tegen
het gebruik der Zoeloe-natie, gewapend
in de tegenwoordigheid van hun koning
te verschynen.
In het midden van de stad, eigeniyk
een groote, in cirkelvorm omheinde
ruimte,waarin een massa van lage hutten,
was een open plaats, een plein. Een
gedeelte van dit plein, het hoogste ge
deelte, was weer omheind, waardoor een
„kraal" werd gevormd tot berging van
runderen.
Tegen de omheining van die „beesten-
kraal" was de plaats waar Dingaan by
groote gelegenheden zich placht neer te
zetten. Vandaar zag hij neer op het
gekrioel van zijn volk. Daar zat hij ook
op den dag, waarvan hier de korte ge
schiedenis wordt geschreven. Vóór hem
stonden, in een halve maan, gewapend
in oorlogsdos, zijn twee dapperste re-
gimenlen: de Wit- en Zwart-schildeD,
tweeduizend soldaten, gereed om op het
minste teeken d8 wreedste en bloed
dorstige bevelen van hun meester zonder
aarzelen te volbrengen. Links en rechts
van hem stonden zyn twee, door hem
het meest vertrouwde, raadslieden Tam-
boesa en Oemsjleda.
Een boodschapper wordt uitgestuurd
om Retief en zyn mannen te roepen om
voor hun bondgenoot te verschynen. Er
verloopen eenige minuten. De blanken
komen, zorgeloos, in groepjes. De haag
van zwarte krygers wordt een oogenblik
geopend, om de gasten door te laten,
dan weer gesloten. Vóóraan stapt de
forsche gestalte van den blanken leider
Pieter Retief.
Dingaan verheft zich van zyn zetel,
groet de blanke mannen en begint een
korte toespraak. Retief zou nu naar zyn
volk terugkeeren. Hy moest dan zyn
menschen zeggen, niet te lang te talmen
Rom. 8 18 -25, 2 Tim. 1 8—14.
Dinsdag 9 Januari. De algemeene
Kerk, het eene lichaam, waarvan Chris
tus het Hoofd is. Gebed, dat de Kerk
meer eD meer hare roeping moge ver
staan om in de wereld getuige van
Christus te zyndat alle leden der Kerk
in persooniyke gemeenschap mogen le
ven met Christus, het Hoofd der Kerk;
dat er getrouwheid moge zijn in de pre
diking van het verlossend Evangelie van
Christus, hetwelk ons van boven ge
schonken is, en dat van binnen naar
buiten werktdat het predikambt en de
inrichting der Kerk in overeenstemming
worden gebracht met de bedoeling des
Heiligen Geestes; dat de Evangelische
Alliantie, onder den zegen Gods, meer
en meer de Kerken der Hervorming
hare onderlinge eenheid doe verstaan.
Te lezen Ps. 85, Jes. 55,1 Cor. 110
27, Ef. 5 1—16.
Woensdag 10 Januari. De volken en
hunne regeerders. Gebed voor alle Vor
sten en Presidenten, dat zy van harte
Christus mogen gaan dienen en getrou w
zijn tegenover hunne onderdanenvoor
alle overheden, rechters en wetgevers,
dat zy het land dienen ter eere Gods
voor het openen van de oogen des volks,
opdat zij de zonde en schande inzien
van spel, onmatigheid en onreinheid.
Gebed voor allen die invloed oefenen
in de maatsehappy, hetzy op het terrein
van den handel, van nijverheid, letter
kunde, financiën, opdat zy waarheid en
rechtvaardigheid mogen bevorderenvoor
alle standen en rangen onder het volk,
om bezit te nemen van den grond, dien
Dingaan aan hen had afgestoan. Hij
wensehte Retief „hamba gaasjle" (goede
reis), doch vóór hy ging, moest hij met
den kafier-vorst nog een dronk „tjwala"
(kafferbier) ledigen.
Aanstonds werden eenige groote kala-
bassen met kafferbier voor den koning
neergezet. De schenkers proeven er eerst
van, ten bewyze, dat het vocht zuiver
is en betrouwbaardan neemt Dingaan
een teug, dan Retief, dan 's konings
raadslieden. Zóó gaan verscheidene pot
ten rond, want bijna honderd mannen
drinken elk een flinken teug.
Om den tijd te korten, beginnen de
twee regimenten, op bevel van den
koning, hun woeste, vreemde oorlogs
dansen uit te voeren, al woester en
vreemder wordend, naarmate door den
drank de soldaten worden verhit. Twee
duizend paren naakte voeten zyn in
forsche beweging en stampen dreunend
op den harden grond, maat houdend met
een eentonig liedtwee duizend lyven
wringen zich in bochtentwee duizend
zwarte gezichten nemen al meer een
uitdrukking van wellustige wreedheid
GiSiIl»
Dingaan zwelgt gulzig uit de kalabas-
sen en nu en dan, om niet onbeleefd
te schynen, proeven de Boeren mee. De
voorste rijen der soldaten dringen, al
dansend, voetenstampend en lijven-wrin
gend, op hen aan. Retief en zijn mak
kers geraken in een ongemakkelyke posi
tie en de blanke leider vraagt den koning,
zyn mannen te bevelen, wat meer ruimte
voor de gasten te laten.
„Ja", antwoordt de tyran en hy staat
op, alsof bij 't gevraagde bevel wil ge
ven doch in plaats van 't gewenschte
woord, klinkt een gefluit, zooals kaffers
doen hooren, wanneer zij in den oorlog
een aanval op den vijand gaan doen, en
„Babaanbê" (vangt hen) klinkt het uit
zijn mond.
Dit was het woord, dat het sein gaf
tot verraad. Levend moesten de Boeren
gevangen worden om dan buiten de
kraal daar binnen mocht geen bloed
worden gestort als vee te worden
geslacht.
Op het vreeseiyke sein stortten de
twee duizend wreede soldaten over het
groepje ongewapende Boeren. „Verraad 1"
dat klassenstryd ophoude, en dat elk
burger leven moge in gerechtigheid, die
een volk verhoogtdat vorsten en vol
ken den vrede mogen bewaren of be
vorderen voor leger eD vloot, politie
dienaren en allen, die het land dienen.
Te lezenPs. 33 12- 22, .Tes. 35,
Matth. 11 20 24, 1 Petr. 2 13-20.
Donderdag 11 Januari. Uitwendige
Zending. Dankzegging voor het Evange
lie van Christus als het eenige en alge-
noegzame Evangelie voor de wereld
voor de merkwaardige stroomen van
zegen over vele gedeelten van het zen-
dingsveld in de toebrenging van velen
voor de toeneming van het aantal in
landers, die zelve in den arbeid der Zen
ding overgaan voor de toenemende be
langstelling in de Zending, blijkbaar in
onderscheidene conferenties en in ver
hooging der inkomsteD van de verschil
lende vereenigingen.
Gebed dat elk lid van Christus' lichaam
beantwoorde aan zijne roeping om mede
te weiken, dat over de gansche aarde
de verlossing, die in Christus is, gekénd
worde; dat de heidenen bewaard blijven
voor den invloed van de fouten en mis
bruiken der Westersche beschavingdat
jonge mannen en vrouwen in de moeder
landen bewogen mogen worden' om op
het zendingsveld te arbeidendat zen
delingen, by bel vertalers, leeraars, genees
kundigen, pleegzusters op het zendings
veld de leiding van den Heer zelf in hun
werk mogen ervarenvoor ons bijzonder
bekende zendingsposten en voor zende
lingen uit onzen eigen kring.
klinkt 't uit hun midden. ,/Heere, help
bidden enkelen naar omhoog. „Di's klaar
met ons schreeuwt Holstead, een En
gelsche kolonist, die bij de Boeren als
tolk aanwezig was, en in de taal der
Zoeloe's voegt hij hieraan toe: „Hoor
my ik wil met, den koning spreken
Dingaan moet zyn wanhoopskreet
hebben gehoord, want hij wenkt met
zijn hand niet om aan 't verzoek van
Holstead gevolg te geven, maar om zyn
mannen te beduiden, dat zy de blanken,
over wie zij zijn heengestort als een
door storm opgezweepte zwarte zee, weg
te voeren. En voortdurend schreeuwt hij
„Boelalanie abatagatie 1" (Slaat de toove-
naars dood
Retief, die naast hem zat, wordt door
's koning's raadslieden weggesleurd, en
aaD de soldaten overgeleverd. »Scheur
hart en lever uit 't lijf van den Boeren-
kommandant!" beveelt de koning, „en
begraaf ze op den weg, dien de Boeren
gaan Want dit is bygeloof der Zoeloe's,
dat dit hun vyanden onheil, hun zelf
geluk zal aanbrengen.
Enkele Boeren vinden nog gelegenheid
om hun groote jachtmessen te trekken
en zich daarmee te verdedigen. Maar
tegen zoo'n overmacht, duurt tegenstand
niet lang. Alle blanken worden wegge-'
sleurd, buiten den kraalmuur gebonden
en daarna, levend, met scherp gepunte
stokken doorboord, zóó hun lichaam als
het ware een handvat gevend, waaraan
het door de kaffers wordt opgetild, opdat
hun het doodslaan gemakkeiyk kan
worden.
Retief wordt nog een tyd gespaard, om
de marteling van zyn makkers te aan
schouwen.
De half ontzielde lichamen worden naar
een nabygelegen heuvel, Chomo-amaboe-
ta, geslsept en daar met stokslagen ver
der afgemaakt.
Vastgebonden, te midden van duizen
den van bloeddorst wanzinnige kaffers,
moet Retief dat aanziende marteling
van zijn Iandgenooten, zyn vrienden,
onder hen een eigen zoon. En eindelijk,
als niet één van hen meer een teeken
van leven geeft, als na 't dreunen der
stokslagen een doodsche stilte intreedt,
wordt het zijn beurt.
Op 17 Februari 1838 werden eenige
kleine Boeren-lagertjës in de buurt van
r J
ii-ï
Te lezenPs. 2, Jes. 60112, Matth.
2816-20, Handel. 16—11.
Vrijdag 12 Januari. Gezinnen, opvoe-
dirigsiDi'iehtirigen en do jeugd. Gebed
dat de beteekenis van het ouderschap eu
van den heiligen band des huwelijks
beter moge worden verstaan voor ouders
en opvoeders, dat zijde vrienden der
kiDderen mogen zijn, opdat zij hen vor
men tot Christelijke karakters; voor be-
keering in de jeugd, opdat de afval van
godsdienst en kerk moge worden voor
komen voor Zondagsschoolonderwyzers,
dat zij waarlijk jongeren des Heeren
mogen zijn voor onderwijzers van laere
scholen, dat zy ware Christelijke man
nen en vrouweD mogen zyn en getrouw
in hun rentmeesterschapvan het gees
telijk gebruiken van den Bybel op de
scholenvoor leeraars, studenten aan
Hoogescholen en onderwijsinrichtingen,
dat de zedeiyke en geesteiyke zijde der-
beschaving op den voorgrond trede en
de reine leer des Evangelies er worde
geleerd.
Te lezen Ps. 34, Deut. 4510, Mark.
10 13—22, 2 Tim, 3 10—17,
Zaterdag 18 Januari. Inwendige Zen
ding en de Joden. Gebed voor een toe
nemend besef, dat de verschillende takken
van arbeid in Christus' gemeente van
één beginsel moeten uitgaandat alle
maatsehappeiyk werk onder het volk
gehouden worde op waariyk geestelijk
peil; dat diakenen en diakonessen tot
hun arbeid bekwaamheid en kracht ont
vangen, en in toenemende mate aan hun
werk steun en belangstelling moge ten
't huidige Natalsche dorpje Weenen door
een talryke overmacht van kaffers over
vallen en uitgemoord een-en-veertig
maDnen, zes-en-vyftig vrouwen en hon-
der-vijf en-tachtig kinderen.
Andere aanvallen, voor de Boeren-emi-
granten, nu meer dan ooit op hun hoede,
niet zóó noodlottig, volgden nog in den
loop van hetzelfde jaar.
Eerst in December echter voelden de
Boeren, thans onder leiding van Andries
Pretorius, zich sterk genoeg, om den
kaffer-tyran Dingaan in zijn eigen stad
te gaan aanvallen.
Op 16 December 1838 kwam het toen
aan de Bloedrivier, tot een hevig treffen
tusschen de 400 blanken onder Pretorius
en de duizenden van Dingaan, waardoor
de macht der Zoeloes voor goed gebro
ken werd.
Den dag vóór deze overwinnig, 15 De
cember, had de Boeren-generaal een la
ger" gevormd en op zijn versoek werd
door de burgers een godsdienstoefening
gehouden. Tegen het einde daarvan klom
Saurel Calliers, een van zyn onderbevel
hebbers, op een wagen, en sprak:
„Broeders en Landgenooten- Hier
staan wy voor den heiligen God van
Hemel en Aarde, om een belofte te doen
dat, als Hij met Zijn bescherming by
ons wezen zal, wij dan dien dag en datum
immer als een Dankdag, als een Sabbat,
tot Zyn eer zullen vieren. Dat wij, aan
onze kinderen zullen zeggen, dat zy met
ons er in moeten deelen, tot gedachtenis
ook voor onze opkomende geslachten.
Want de eere Gods zal er door vsrheer-
lykt worden, dat Hem de roem en de
eer van de overwinning woxde gegeven."
De overwinning werd hun gegeven en
sedert is de 6e December, Dingaansdag,
een dankdag en een feestdag geweest
voor de Afrikaners van Transvaal en
Oranje Vrijstaat, en sedert de stichting
van dt Unie van Zuid-Afrika voor alle
bewoners van geheel Britsch Zuid-Afrika.
Alleen de Engelsch-sprekende bewo
ners van enkele steden, zooals de win
keliers van Kaapstad, vinden dien datum
heel ongeschikt en vieren hem Diet, om
dat de zaken 't niet toelaten. Negen
dagen later is't immers Kerstmis en de
menschen kunnen in de veenien dagen er
voor geen dag missen om hun cadeautjes
in te slaan 1 N. Prov. Qron. Crt.
