No. 61 1911
Maandag 11 December
26e Jaargang
NIEUWSBLAD
I VOOR ZEELAND
J. A. VERTREGT.
CHRISTELIJK-
I HISTORISCH
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWES F, te Goes
F. P. D'HUIX te nidiMbi Tg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
ig in IMhrj
IE) IEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per Irie maanden franco p. p.. Ï.25
Knkele nu tnmers. v.n 0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
BN
>nn 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer !0 cent
Fi tnilieberichten van I—10 regel: 1.—, iedere regel
m. er 10 cent.
De antirevolutionaire Kiesvereeniging
overwoog by de candidaatstelling van
een hsrer beste leden voor den gemeente
raadszetel in III dat het derde district
by goede bewerking en opkomst is een
Rechtsch district. Voor dit district hebben
de heeren De Veer, Verhage en De Rijcke
al sedert jaren met eere zitting. In de
districten I en II is sedert de uitwerping
van den heer Koole voor de Rechtsche
candidaten geen kans meer gekozen te
worden.
Daarom houden de antirevolutionairen
liefst zoo lang mogelijk hunne aanspra
ken op het derde district vast, als op 't
bolwerk, waarachter de politiek der
liberalen en vryzinnig democraten hen
heeft teruggedrongen.
Zy mogen daarom dan ook niet nala
ten, ook by deze verkiezing een ernstige
poging te doen om ook dezen zetel te
winnen. De liberalen kunnen wegens
hun talsterkte in de beide andere stern-
districten op ruim twee derden der
raadszetels beslag leggen. Dat zy nu, by
monde van de Middelburgsche Courant,
ons vertellen dat wij, antirevolutionairen,
genoegzaam aan het ons toekomend ge
tal zyn, en dat het daarom ditmaal weer
een sociaal democraat moet zyn, is een
bewering die slechts door een baatzuch
tige staatkunde kan zijn ingegeven. In
dien er reden bestaat om een broeder
van Links, zij 't ook van den uitersten
vleugel naar 't Stadhuis te zenden, kun
nen de vrijzinnigen beter een zetel in
hun eigen districten voor dezen open
makenwaarom moeten de antirevolu
tionairen voor dezen het loodje leggen
Indien de Middelburgsche Courant en
haar vryzinnig democratische trawan
ten hun zin ktegen, waren er geen anti
revolutionairen in den Raad, misschien
hoogstens by hun gratie een. Men her-
innere zich maar, wat dat blad schreef
by de verkiezing van den heer v. Voorst
Vader, en by de aftreding van den heer
Koole.
Wy houden tegenover deze politiek
van het enge hart de vlag hoog en hand
haven met kracht de candidatuur van
9 Dec. 1911.
Tweeërlei indruk.
Het Congo-debat in de Belgische Kamer
heeft tweeërlei indruk achtergelaten.
De lezer weet dat het socialistisch lid
Vandervelde den minister Renkin had
geïnterpelleerd over verschillende onge
rechtigheden in Belgisch Congo-gebied,
en dat de minister dezen interpellant be
antwoord heeft.
Maar hoe is dit nu afgeloopen
Leest men liberale bladen dan heeft
de minister het er maar slecht voor laten
zitten. Leest men daarentegen katholieke
bladen, dan heeft Vandervelde het ei-
treurig afgebracht.
Zoodat men niet kan zeggen welke
indruk de juiste is.
Volgens de N. Crt., die haar inlichtingen
by een socialistisch blad de N. Gazet
inwon, was de minister zeer zenuwachtig
en nam het debat een voor dezen zeer
ongunstige wending, handhaafde de in
terpellant zijn beschuldigingen en laakte
by de pressie der congegraties op den
minister om den wegens wreedheid te
ruggeroepen pater Dalle weer naar Congo
terug te zenden.
Volgens de katholieke pers heeft de
minister den interpellant ter de re van
antwoord gediend, toon ie hy 't logen-
achtige van al diens beschuldigingen
aan, en verklaarde hy inzake pater Dalle
dat deze in krankzinnigheid een inboor
ling had vermoord, deswege naar Belgie
teruggeroepen was, nu weer, hersteld,
naar Congo was teruggekeerd, op verzoek
van diens advocaat, den socialist v. d.
Meere, en dat deze hem thans op 's mi
nisters mededeeling van de beschuldiging
door Vandervelde ingebracht, bericht had
dat de maatregel rechtvaardig was
en de minister dit voor 't Parlement
mocht verklaren.
Volgens liberale bladen heeft de minis
ter »erkend« dat sommige missionarissen
alcohol stookten om die aan hun vrienden
te „geven".
Volgens katholieke bladen heeft de
minister gezegd dat zy dit doen ter be
waring van kruidkundige en wetensc'nap-
peiyke specimens.
Het is in België biykbaar al even als
hierhet Zendingswerk en de arbeid van
het Rechtsche kabinet moet in discrediet
worden gebracht, het mag niet deugen.
Tegenover deze scbynt 't moeiiyk
onpartijdig in zyn beoordeeling te zyn.
En de liberalist praat den socialist
na, of laat diens valsche voorstelling
onweersproken voortwoekeren.
De vuile kant van de politiek!
De 6e theol. hoogleeraar te Leiden.
»Groen van Prinsterer, schrijft De
Standaard, ging er ons in voor, om op
heffing te vragen van de theologische
faculteit aan onze drie Ryksuniversitei-
ten. »Nu hebben de verschillende kabi
netten deze faculteit tot .dusver min of
meer in de schaduw laten staan. Ze heeft
4 hoogleeraren te Groningen, 4 dito te
Utrecht en 5 dito te Leiden, op respec-
tieveiyk een 30-tal studenten te Gronin
gen, 80 te Leiden en 180 te Utrecht."
Doch nu vernemen we op eenmaal,
dat, nota bene, een Minister uit ons
Christeiyk Kabinet hieraan een einde
wil maken, en ook de theologische
faculteit, in stede van ze op te ruimen,
althans aan éóne Universiteit volledig
gaat equipeeren, en dit wel door nu
alvast een hoogleeraar aan te stellen
in het Grieksch-Oostersch-ChristeD dom.
Hiervan nu begrypt men niets.
Wat vroeg of laat weg moet krach
tens onze beginselen, gaat men ver
sterken. Nu al vast, en straks nog meer.
Doch dat niet alleen, want als ge
dan één van 'de drie theologische facul
teiten sterken wilt, dan zouden we
zoo zeggen Neem daartoe dan althans
die Universiteit waar de meeste stu
denten zijn, niet nu pas, maar sinds
jaren. Uk dus Utrecht.
Maar neeD, dat doet men niet. Utrecht
blijft op 4, en Leiden, dat er reeds 5
had, klimt op 6.
Sterker nog. Beö Christeiyk Kabinet
kiest voor de vervolmaking de moderne
faculteit van Leiden, en laat Utrecht,
dat aan Gods Woord vasthoudt, op
180 studenten met de 4 hoogleeraren
staan.
En waarmee wordt dit nu goedge
praat
Hiermee dat Oostersehe archivalia
te Leiden zoo ryk zyn.
Uitnemend, maar dit kan nooit tot
iets anders leiden, dan om in de Letter
kundige faculteit iemand meer aan te
stellen, nooit in de Theologie.
Vooral niet wanneer men nu het
Grit ksch-Oostersch Christendom op
den voorgrond wil schuiven.
Immers wil men er toe overgaan,
om geschiedkundig de voor ons belang-
ryke deelen van het kerkeiyk leven
nader te onderzoeken, laat men dan
een hoogleeraar aanstellen voor de
vaderlandsché kerkgeschiedenis, voor
het Gereformeerd-Germaansch-Chris-
tendom, voor het Luthersche Christen-
'dom enz. Maar wat ter wereld heeft
Nederland met de gansch vergeten en
verdwenen kerk van Edessa en om
streken te maken.
Van zulk een plan begrypen we
niets.*
De „duurte" en „de armoede".
Niet evenredig aan de styging dei-
levensmiddelen, doch deze aanzieniyk
overtreffend is de loonstandaard in de
laatste twintig jaren gestegen. Het
verhand tusschen deze beide sty'gingen
dient men wel goed in 't oog te houden
by het doen vaD vöorstellen tot leniging
van den nood, als hij bestaat.
J. S Meuwsen.
(Middenstandsbond, 4 Nov.)
In onze stad (Groningen) staat op het
oogenblik een paardenspel en wie nu
eens een oogenblikje tijd over heeft
om te zien wie naar dat spel stroomen,
zou waarlijk niet den indruk krygen,
dat de kleinere luyden tegenwoordig
gestriemd werden door de hoDgerzweep.
0Standaard20 Oct.)
Zeker zyn- er arme, heel arme gezin
nen. Door allerlei ooizaakook door ei
gen schuld. Welke te helpen Christen
plicht is.
Maar wie de gansche arbeidersklasse
onder „de armsten der armen" rang
schikt, kent het leven niet of schryft
met opzet cnwaarheid.
(Studiën en Schetsen, prof. Fabius.)
otsp mm mmmm.
De vrouwen en het tarief.
Naar aanleiding van wat te Groningen
geschiedde, waar onder leiding van Prof.
Verrijn Stuart de vrouwen voor den vrij
handel worden gemobiliseerd, lezen wy in
onze Nieuwe Provinciale Groningsche Crt.
Nu kan ik een leuke historie vertellen,
de historie van een petitionnement,zooals
zeker in ons land nog nooit een petition
nement tot stand kwam. Heel onze stad
is er van iD rep en roer.
Daar was een professor,een groot vriend
van den vrijhandel, die eenige deftige 'libe
rale dames byeen riep. Ja, er liep zelfs een
verdwaald schaap tusschen uit anderen
kring.
De dames vormden een commissie voor
het huisvrouwpetitionnement tegen de
tariefwet, en zooals dat behoort met alle
deftige commissiën, ze werd geïnstalleerd
met een deftige rede. Een rede tégen de
vreeselijke plannen van het Christelijk
Kabinet. Een warm woord tot opwek
king onzer huisvrouwen om het gevaar
nog tydig af te wenden.
Groot is reeds het leger dat tegen de
plannen van ons ministerie optrek zout-
importeurs, meelhandelaals, turfstrooisel-
fabrikanten, sociaal democraten, winke
liers, enz.
Ben nieuw legercorps zal daaraan wor
den toegevoegd. Een legercorps van huis
moeders. Luide zal de stem van de huis
vrouwen klinken en welke regeering zou
de stem der vrouw, der Nederlandsche
huisvrouw, weerstaan
Een petitionnement, duizenden hand-
teekeningen van vrouwen, door vrouwen
aangeworven.
De arbeid begon en ik wil enkele ge
wichtige momenten uit dezen grootschen
strijd verhalen, om de hooge waarde van
dit petitionnement te doen gevoelen.
Ieder zal moeten zeggendat het nu uit
is met de protéctie-plannen.
Tegen zulk een aanval is geen ministe
rie bestand.
We verplaatsen ons allereerst in een
eenvoudige huiskamer. De huismoeder
heeft voornaam bezoek ontvangen. Een
dame, die haar handteekening komt vra
gen op een lyst. Eerst had zij de dame aan
de deur willen afwijzen en geroepen„wie
geven nait" maar de dame kwam niet
om. een gift. „Zie eens juffrouw", zoo
redeneert zy zoeteiyk, „weet u wel, dat
men alles nog duurdei wil maken
„Nog duurder mevrouw en alles is al
zoo duur, kool
„3a, de kool, juffrouw, is duur,maar wat
wacht u straks nog Er komt een wet,die
alle artikelen, voor uw huishouding be-
noodigd, zal verhoogen in prys".
„Och, och, mevrouw, 't is toch erg*.
„Maar," zegt de dame, „er is wel iets
aan te doen. Zet uw naam maar op deze
iijst en 't gevaar wordt afgewend. Doe
't gerust, er is heelemaal geen gevaar
bi). U verklaart alleen, dat u niet graag
wilt, dat alles duurder wordt. En dat
verlangt u toch niet?"
„Welnu, mevrouw maaren plot
seling komt het bedremmeld vrouwtje
op een idee „als mevrouw vanavond
eens terugkwam, myn man....".
„Uw man moet er buiten biy ven, juf
frouw. 't Is niet om een man te doen.
Neen, u moet teekenen. Uw man vindt
dat natuuriyk wel goed".
En het succes bekroond den arbeid.
De vrouw teekent.
Zoo zyn er zelfs anti-revolutionaire
huisvrouwen ingevlogen, die, als ze 't
geval aan haar manrien vertelden, heel
wat over haar onvoorzichtigheid moes
ten hooxen, en die, toen ze begrepen
waar 't om ging, heel den avond van
streek waren over 't gebeurde.
Een ander geval. We treden een tehuis
binnen van'oude vrouwtjes. Gezellig zat
zooeven 't gezelschap te keuvelen over
oude tijden.... maar plotseling is alles
in spanning. Een paar deftige dames
traden binDen en groeten de oudjes recht
hartelijk. Een oud, half versuft besje
wordt aangesproken.
„Zeg eens, vrouwtje, ik wou je eens
vragen je naam te zetten op deze lijst...."
„Mijn naam zetten, maar 'k heb 't
schrijven haast verleerd..
„Wel kom, 't zal nog wel gaan. Hier
is pen en inkt."
En de pen wordt in de beverige hand
gedrukt...-
„Maar wat beteekent dit vraagt het
besje.
„O," roept de dame, „ze willen de
koffie duurder maken en alles zal straks
veel, veel meer kosten..Wil je dat
„Óch heden nee mevrouw
„Nu, schrijft dan maar...".
Zet maar mevrouw.... dar staat beter..."
't Oudje schudt van den lach. „Ik
mevrouw mevrouw
„Waarom niet, 't gaat naar den minis
ter, zie je...."
Én daar stond het met beverige let
ters mevrouw....
En ze waren allemaal mevrouw en ze
teekenden graag. Waarom ook niet?
Och, wat hebben de oudjes er lang over
gebabbeld. Op haar ouden dag nog me
vrouw worden. Ze begrepen er niets van.
Maar de dame ging triomfanteiyk heen.
Welk een succes....
Een derde geval Nu gaan we saam
naar een brei-inrichting.
Daar zitten een honderd meisjes vroo-
lijk en druk byeen.
Een dame komt binneD, begeleid door
den chef.
Meisjes" wordt er gezegd, „daar is een
dame, die jullie namen graag hebben wil
op een iy'st". „Ja meisjes", zegt de dame,
„'t is in jullie eigen belang. Men wil
alles duurder maken, je haarkam en je
schorten en je japonnen
Algemeene consternatie,,'k Zal 't
kort vertellendat komt van de tarief-
wet, maar dat begrijpen jullie misschien
niet goed. Teeken echter op de lyst en
alles blijft net zooals 't is«.
De onderteekening begint onder alge
meen gegiegel
Jantje eerst„Waar teekenen, me
vrouw." „Hier onderaan, je moetschry-
ven mevrouw." >Ik mevrouw?" Jantje
schaterlacht.
„Nu dat staat wat beter, 't kan geen
kwaad", dringt de damé aan.
Och, wat hebben de deernen een pret.
De een schrijft: mevio, de anderme-
frauw, de derde mefro enz.'t Wordteen
prachtige lyst.
En lang giegelden en keuvelden ze nog
over !t müakele geval.
En als Jantje 's avond# haar vryer te
genkomt, dan zegt ze: een beetje res
peet as 't je blieft, mijn jongen, ik ben
„mevrouw" geworden.
De jongen staat verbaasd te kijken.
Mevrouw, je bent noch niet getrouwd en
dan mevrouw
Ja, zegt Jantje, dat begrijp jij zoo niet.
Maar dat komt vaD de tariefwet...
Tariefwet vraagt de jongen.
Och, domme eend, dat snap jij niet.
Die tariefwet is ook alleen voor ons
en ze legt het haar vryer uit, die er alte
met nog niets van begrypt.
Maar Jantje is heel den avond vol van
't gebeurde.
Zoo komen de lysten vol met namen
en allemaal mevrouwEn allemaal
tegen de tariefwet. Is er ooit mooier pe
titionnement in elkander gezet
Ea thans een blik in de toekomst.
Weer is 't deftige dames-comité byeen
en weer staat professor voorden katheder.
Er heerscht een blyde stemming in de
vergadering.
Dames, aldus de geleerde, ik dank u
voor uw energieken arbeid. Wie had ge
dacht, dat er zulk een tegenstand was
tegen de plannen der regeering. Dat er
zoo'n zuiver gevoel werd gevonden by
de' Nederlandsche huisvrouw. Dat zij zoo
goed haar belang begreep. Wat gy ver
richt hebt, dames, is een reuzenwerk
geweest. Een werk, dat de vrouw op een
hooger standpunt heeft geplaatst.
Wie kan, waar 't g azond verstand zoo
duideiyk heeft gesproken, hier het kies
recht weren Rotterdammer.
T WEIDE KAMER.
Zitting van Vrijdag.
Een afschuweiyk misverstand. Zoo
noemde onze minister van Koloniën het.
En zoo biykt het al meer en meer.
Dat zullen onze lezers gisteren, toen
zy ODder Telegrammen van dit schokkend
Kameriacident kennis naman, met mi
nister De Waal Malefiji oogenblikkelijk
eens geweest zijn.
Dr. Kuyper is onze leider. Deze staats
man spreekt voor de onzen het groote
woord. Maar mannen als Heemskerk, De
Waal Malefyt, Talma en Colijn belijden
toch niet minder hartelyk dan dr. Kuy
per de antirevolutionaire beginselen en
zijn in het beleven van deze beginselen
toch niet minder trouw dan de afgevaar
digde van Ommen.
Vandaar kon het niet anders, of nu
broeders vau hetzelfde huis zoo fel tegen
over elkander stonden, moest er een mis
verstand in het spel zpn.
Dat is nu gelukkig uit den weg ge
ruimd. Dank zij dr. Kuypers optreden.
Met een breed gebaar wees onze mi
nister-president Donderdag de beschuldi
ging van dr. Kuyper af. Dat Z. Exc. zich
verdedigde was zyn recht en plicht,
maar hij had de zaak moeten uitzoeken,
hij had niet moeten rusten voor en alleer
hy precies wist, waar dr. Kuypers ont
stemming uit voortvloede.
En dan had de minister den leider der
antirevolutionaire party kunnen aantoo-
nen, dat hy zich vergiste. Die motievee-
ring bleef nu echter achterwege. En het
scheen of de zaak daar mee was afge
daan.
Dat beviel dr. Kuyper echter niet. Hy
die van* zijn hart nooit ge<m moordkuil
maakt, vroeg het woord voor een per
soonlijk feit.
En daar kwam wat los. Uit de eerste
hand. 0nz8 lezers namen er reeds ken
nis van. Ook van het antwoord van mi
nister De Waal Malefyt. Daaruit bleek
reeds, dat de zaak spoedig bijgelegd zou
worden.
Dat geschiedde in het antwoord van
minister Heemskerk en deze oplossing
wercf onderstreept door de dupliek van
dr. Kuyper.
We meenen onzen lezers geen ondienst
te bewyzeD, met van dit debat een ob
jectief verslag te geven, zooals wy dat
