No. 59 1911, Vrijdag 8 December 26e Jaargang
3HRSSTEUJ&
HlSTORlSeS
VOOR ZEELAM
J. Al, Veriregt,
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed*
So j» DE JONGE-VERWES F* te Goes
F. P. D'HUIj te iiddelbr rg
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Middelburg.
- LEESTAFEL.
SE asBaBBBaMBaaaagsaKfr
L^2gE^E£:,
IEi )EREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per Irie maanden franco p. p.3.25
Knkele nutnmers. 0.05
UITGAVE DER FIRM/* S
EN
\n 1—5 regels 50 cent, iédere regel meer 10 cent
F, milieberichten van 1—10 regel." l.—„ iedere regel
m er 10- cent
Voor de stemming in het derde district
voor een lid van den gemeenteraad be
velen wy met aandrang aan den candi-
daat der rechtsche partyen
7 Dec. 1911.
De Rotterdammer vraagt of deStaats-
begrooting nog eenige teekening zal bren
gen in de verhouding der politieke par
tyen met het oog op de stembus van
1913en met name hoe het links staat
met de concentratie kansen.
„Men zal zich herinneren de motie,
dezen zomer door den Bond van Vry-
liberalen aangenomen. Deze motie hield
twee dingen in. Vooreerst werd verklaard,
dat de Bond bereid was, om mede te
werken tot vervanging der bestaande
kiesrechtregeling door een niet-attribu-
tieve regeling dit is dus, wat men
zoo in de omwandeling algemeen kies
recht noemt met uitsluitingen. Daar
naast werd echter verklaard, „dat een
gezamenlyke actie van de vrijzinnige
groepen onder de leuze van grondwets
herziening om te komen tot idVoering
van algemeen kiesrecht, niet tot ver
betering van den politieken toestand zal
lsiden en derhalve geen aanbeveling
verdient". Hiermede in overeenstemming
was het tegenstemmen door de aanwe
zige vry-liberalen tegen de motie van
den heer Borgesius by bet jongste kies
rechtdebat.
„Daarmee staat alzoo vast, dat de vrij
liberalen zich, als zy op dit standpunt
biyven staan, niet zullen kunnen voe
gen bij een concentratie, die zich tegen
het Kabinet en tegen de rechtsche coali
tie keert enkel onder de leuze van alge
meen kiesrecht. En garandeert men
uitsluitingen of andere maatregelen, als
recht van amendement voor de Eerste
Kamer, dan zullen de meer geavanceerde
groepen als vry zinnig democraten en
socialisten zeker niet medegaan.*
De vry-liberale Kamerleden zyn tot
op dit oogenblik wel afkeerig, maar
hunne eventueele afsnyding uit het
concentratie-verbond zal toch geen effect
sorteerenzy zyn generaals zonder leger.
Dat weten die hen afwyzen ook wel.
Op de kracht van den elan in 1913 zal
hun afzonderiyk optreden geen invloed
hebben.
Het biyft in de toekomst Links tegen
Rechts.
De verderfelijke gevolgen van het
neo-malthusianisme doen zich in meer
dere hoofdsteden van Europa op onrust
barende wyze gevoelen. Er zyn al plaatsen
waar het aantal sterfgevallen dat der
geboorten overtreft, hetgeen zeggen wil
dat de bevolking er zienderoogen afneemt,
de levende werkkrachten in de naaste
toekomst minder worden, en de zedeiyke
welvaart gevaar loopt.
Tusschen 1880 en 1909 daalde het ge
boortecijfer te Berlijn van 40 op 21te
Crefeid van 43 op 24te Hamburg van
38 op 24; te Dresden, Straatsburg en
Hannover van 35 op 23; te Weenen van
40 op 22te Brussel van 32 op 16 per
duizend inwoners.
Nu mag Nederland wat achteraan
komen, het feit mag toch immer vast
gesteld, dat de mode uit Duitschland en
Frankryk haar weg steeds neemt naai
de landen aan de Noordzee, en het kwaad
van het neo-malthusianisme zich ook
daar daning zal doen gelden. -
Daarom dient nu reeds krachtiger dan
te voren tegen dit kwaad te worden ge
waarschuwd.
Niet in de eerste plaats van zedelijk-
heidswetten, maar van de prediking des
Woords en der eischen van Gods heilige
wet behoort heil verwacht te worden. En
daarmee saam behoort te gaan de be
werking der volksopinie inzake de groote
gezinnen. Vooral in vryzinnige kriDgen
worden huisvaders die veel kinderen
hebben, deswege uitgelachen; men spreekt
schamper over hen. In weer andere,
helaas ook christelijke kringen worden
dergelijke huisvaders uit ambteiyke be
trekkingen geweerd, of laat men hen naar
een geschikte woning zoeken. En zoo is
er meer.
Ook hiertegen moet meer algemeen
het protest gaan. En alle ouders moeten
steeds meer van de voortreffelijkheid van
den kinderzegen worden doordrongen, en
van de zekerheid der beloften Gods om
trent henzelven, maar ook omtrent hun
zaad.
Heel het land heeft zyn verontwaar
diging uitgesproken over de onzedelijke
goor- en viesheden uitgehaald door leden
van het Leidsche Studentencorps.
Hunne Utrechtsche collega's zijn echter
Diet zoo heel veel beter.
Biykens mededeeling in de bladen heb
ben de Utrechtsche st^enten op St.
Nicolaasdag eenige persiflages vertoond
op bekende gebeurtenissen.
Op zichzelf een onschuldig vermaak,
waarom men nog wel eens lachen kaD,
wanneer 't boven de grenzen der beta-
meiykheid blijft.
Ver daarover heen evenwel ligt het
geen zy hebben vertoond als persiflage
van de instelling van den „marine-
dominée. Wel noemen brave bladen als
bijv. de (vry Liberale) Nieuwe Courant
dit „het alleraardigst", doch, het is nu
eenmaal zoo, smaken kunnen verschil
len.
De studenten lieten namelyk door de
stad ryden een grooten wagen, voorstel
lende de Piet Sein, bemand met tien
matrozen en in in hun midden „de
dominéé". De wagen had tot opschrift:
„Lang leve de Matrozen-vloek
De zeeslang en 'tgezangenboek."
en op een bord stond
„Matrozeke wildet gy dansen,
Dan zal ik u lezen een tekst.
Wel neen ik, zei 't matrozeke,
Zeg ben je jandorie behekst?
Ik wil niet dansen,
Ik kan niet dansen,
Dansen is onze regel niet,
Matrozen en dominé's dansen niet.
Matrozeke wildet gij dansen,
Dan krijg je van mij een pot bier.
Wel ja ik, zei 't matrozeke,
Wat(l) is 't nog al niet hier?
Ik wil wel dansen,
Ik kan wel dansen,
Dansen is onze regel wel,
Wij echte matrozen, wy dansen wel".
De grap is minder schuldig dan de
Leidsche viezigheden. Maar de geest des
tyds valt er toch wel uit te proeven. Af
keer van de religie, haat tegen den „domi
nee," zin voor het platte en „paganis-
tische."
Het geschiedt trouwens alsaltyd
door onze toekomstige juristen, artsen
en volksopvoeders, volksvertegenwoordi
gers en ministers.
Eea vloek. (Red. Zifuw.)
De wonderen van den Zaligmaker,
door G. Wielen ga, predikant te
Zwollemet een voorrede van prof.
dr. H. Bavinck. Kampen, J. H.
Kok.
Nu dit mooie werk compleet is, ves
tigen wij nog eens de bijzondere aan
dacht op deze uitgaaf. De schry ver heeft
met groote nauwkeurigheid de wonderen
des Heeren behandeld en toegelicht, cok
in hunne aanleiding en gevolgen. Lang
staat by stil by het aangrypendste won
der de opwekking van Lazarusook
behandelt hij het wonder (teeken) door
den verheerlijkten Christus verricht.
Ouzo Jongelingsvereenigingen zullen
by hunne Bijbelbespreking van deze uit
gaaf groot nut hebben; de schrijver
geeft populaire, hoogst leerryke verhan
delingen, met velerlei bijzonderheden, en
motiveert op vele plaatsen zyn meening
waar hij afwijkt van die van andere
Bybeluitleggers. Wie aan zyn onder
wijzer, Zondagsschoolonderwyzer, predi
kant of vriend een geschenk van be
vende waarde, een dankbaar geschenk,
heeft toegedacht bestelle deze goedkoope
uitgaaf bij zyn boekhandelaar.
Ons Tijdschrift, onder red. van L.
Buckman, C. Gerretson, en anderen.
's Gravenhage, D. A. Daamen.
De 11e aflevering van den 16en Jaargang
bevat onder veel lezenswaardigs: een
paar „Verzen" van H. Petermeyer, aan
doenlijk en gevoelvol, „Mijn jongen". Dr
Gunning beoordeelt met lof de »Eere-
dienst* van dr Kuyper. Ons sympathiek
is zijn slot„Dr Kuyper staat in dit boek
voor ons als een man van nog ongebroken
kracht. Hy beheerscht het uitgestrekte
veld van den „Eeredienst" met hetzelfde
meesterschap wa aruee hij op zoo menig
ander terrein zyn machtige stem deed
hooren. Toch is hij de grens der sterken
reeds over, en nadert hy die der zeer ster-'
ken. Gewooniyk gaat dit, tot onze veroot
moediging, met vermindering onzer gees
teskrachten gepaard. Hem blijve die
ervaring bespaard, want zij zou hem wel
zeer vreeseiyk zijn. God krone zyne grijs
heid met altoos rijker genade, en bereide
ook hem eene plaats in de groote Liturgie
van het Nieuwe Jeruzalem".
Ter aanvulling van het verslag in ods
vorig nummer ov9r de Woensdagmid
dag gehouden vergadering van den ge
meenteraad te Middelburg dient het vol
gende vermeld.
De heer Boudewijnse was wegens on
gesteldheid afwezig.
Ingekomen was nog esn bericht dat
het rijk genegen is het pakhuis van het
Oost-Indische huis voor f200 minder
aan de gemeente te verhuren dan tot
nu toe, als de gemeente op zich neemt
f70 assurantie te betalen.
Bij de stemmingen voor leden van de
commissie van toezicht op het lager
onderwijs, vroeg de heer De Veer of de
heer Onderdyk voor zyn benoeming be
dankt heeft.
De voorzitter zeide van niet.
De heer De Veer merkte toen op dat
de voordracht der commissie h°m zeer
getroffen heeft, daar afgeweken is van
de goede gewoonte om den aftredende
aan te bevelen.
De mededeeling van de commissie
over aanvulling der hygiënische sub
commissie noemde spreker alleen een
doekje voor het bloeden. De commissie
mag den raad de wet niet voorschryven.
De raad zou door het niet verkiezen van
den heer Onderdijk zich zelf een klap
in het gezicht geven.
De burgemeester zegt dat de commis
sie bevoegt is te oordeelen wien zy in
haar midden hebben wil. Hetzelfde mo
tief van thans gold ook de vorige maal
by het opmaken der aanbeveling. De
commissie geeft thans de toelichting,
omdat zy gemerkt heeft dat de raad
niet goed begreep waar het om gaat.
De heer de Veer acht den heer On;
derdyk ook bevoegd zitting te nemen in
de bedoelde subcommissie.
De heer Bolle zal, als bij de eerstvol
gende vacature de heer Onderdijk niet
wordt aanbevolen, hem zelf noemen,
maar zou als hy het motief gekend had
ook niet op den heer Onderdijk gestemd
hebben.
Thans werd gestemd en verkreeg de
heer A. L. J. Goethala 8 stemmen, de
heer L. Onderdyk 4, de heer P. Koole 2
en de heer Vertregt 1 stem.
De post werkloosheid werd zooals reeds
gemeld aangenomen met 8 tegen 7
stemmen. Voor stemden de heeren Van
Teijlinger., De Rijcke, Tak, Gratama,
Bouwmeester, Sprenger, Hurgronje en
Adriaanse.
In den oorspronkelijken staat van te
rooien Doornen werd nog een wijziging
aangebracht op voorstel van den heer
Tak, bepaald werd met 8 tegen 7 stem
men 4 populieren op het Molenwater
niet, te rooien.
Een voorstel van den heer Van Teij-,
lingen om 4 kastanjeboomen by den
Kruidtuin niet te rooien werd verworpen
met 7 tegen 8 stemmen.
De heer Bolle keurt het nog af, dat
reeds voor dat de raad een besluit neemt
de boomen genummerd en daardoor ge
schonden zijn.
De heer Den Bouwmeester, wethouder
van fabricage zegt, dat dit slechts bij
uitzondering is geschied.
Bij de bespreking van bet voorstel tot
het geven van toeslag op de loonen van
gemeenteambtenaren en werklieden, zegt
de heer De Rijcke, dat hij op de lijst
mist den torenwachter.
De voorzitter zegt dat er nog wel meer
personen zijn, die er niet op voorkomen,
en dat bij den torenwachter ook de emo
lumenten mederekenen.
Do heer De Rijcke meent, dat dit niet
zoo moest zyn. Deze man verdient slechts
f 400 en komt wel degeiyk in aan merking.
De beide wethouders wyzen op het
groote bedrag de emolumenten, dat wel
f 700 f 809 per jaar bedraagt.
Hierop trekt de heer De Rycke zijn
voorstel in.
De heer Adriaanse kan zich niet best
met de regeling door B. en W. voorgesteld
vereenigen en zou op alle loonen tot f 15
een toeslag willen geven en verder bepalen
dat loon en toeslag samen niet meer dan
f 15 mogen bedragen.
De heer Tak wijst er op, dat dan de
onbillijkheid geschapen werdt, dat perso
nen met minder salaris tydeiyk meer
zullen hebben dan boven hen staande per
sonen. Dit is volgens den heer Adriaanse
slechts schynbaar en er moet systeem
bestaan.
De voorzitter meent, dat het voorstel
van B. on W. zeker niet onbillyk is.
De heer Tak zegt, dat het hoofdmotief is
geweest biliyk te zyn.
De heer Bolle meent, dat B. en W. niet
aan de gedachte van den raad hebban vol
daan. Men had evenals bij de Staten
ieder een bepaald vast bedrag moeten
geven. Spreker stelt voor het voorstel van
B. en W. terug te zenden, met verzoek eeB
ander te doen, waarin zyn meening is
neergelegd.
Nadat 9 voorzitter nogmaals het voor
stel van R. en W. verdedigd heeft en de
heer De Veer er op gewezen heeft, dat het
voorstri-Bolle te laat komt en in de vorige
zitting had moeten inkomen spreker
meend deze zaken aan B. enW. te moeten
overlaten werd 't voorstel van B. en W.
aangenomen met 13 tegen 2 stemmen, die
van de heeren Adriaanse en Bolle.
Na op verzoek van den erfpachter
een kleine verandering in het contract
te hebben aangebracht wordt beslcten
tot uitgifte van grond aan de Oude
Haven aan O. J. Stomps.
Op voorstel van' den burgemeester
wordt overgegaan in een zitting met
gesloten deuren. Na heropening wordt
zonder discussie of stemming het voor
stel van B. en W. aangenomen betref
fende het doen van een oproep voor
conrector aan het Gymnasium op een
jaarwedde van f 2750 of f 250 meer dan
tot nu toe betaald werd.
Op voorstel van de commissie voor de
strafverordeningen wordt de politiever
ordening in overeenstemming gebracht
met de trekhondenwet, en het nieuwe
art. 250bis Wetboek van Strafrecht (wet
ter bestrijding der zedeloosheid).
Op voorstel van den heer Hurgronje
wordt de verplichting, dat trekhonden,
lie aangespannen zijn, gemuilkorfd
moeten wezen, uit het ontwerp gelicht
Op voorstel van dezelfde commissie
wordt afwyzend beschikt op de verzoeken
van de afdeeling Middelburg vandever-
eeniging „Vergunning" ten eerste om het
sluitingsuur van café's enz. te doen ver
vallen en ten tweede om indien dit niet
kan, het sluitingsuur ook toepasseiyk te
verklaren op niet logeergasten in loge
menten 'met logementsvergunning.
Eveneens werd afwyzend beschikt op
sen verzoek van de- slagerspatroonsver-
eeniging „Luctor et Emergo" om eene
wyziging te brengen in de politieveror
dening, voor zoover deze betreft de ver
plichting om de toonbanken enz. van
zink te voorzien.
De behandeling van het ontwerp-
contract over electriciteitslevering met
de Vlissingsche Centrale wordt op voor
stel van den voorzitter aangehouden.
De volgende motie in de vorige verga
dering ingediend door mr. Sannes werd
hierna behandeld. „De Raad van oordeel
dat het in het belang der gemeente is,
maatregelen te treffen, ten einde de zui
gelingensterfte te verminderen noodigt
B. en W. uit te onderzoeken welke maat
regelen daarvoor in de eerste plaats in
aanmerking komen."
Daas niemand deze motie wenscht
over te nemen, wordt zy van de agenda
afgevoerd.
Vervolgens kwam aan de orde het
voorstel van B. en W. om afwyzend te
beschikken op een verzoek van de kan
toorbedienden der gasfabriek om vergoe
ding voor overwerk.
De heeren Adriaanse en Hurgronje
keuren het af dat ambtenaren tot twee
uur werken zonder extra vergoeding.
De heer Tak verdedigt de houding
van B. en W., op grond dat de ambte
naren wisten dat zij na 1909 voor dit
werk niet meer extra belcond zonden
worden, en dat getracht zal worden zulk
overwerk in de toekomst te voorkomen.
De heer Bolle meent dat er een fout
is gebeurd, en die moet hersteld wor
den. Hy stelt voor 125 aan ieder te
geven.
Het voorstri van B. en W. wordt
aangenomen met 9 tegen 6 stemmen,
die van de heeren De Rijcke, Bolle,
Bogaart, Van der Harst, Snouck Hur
gronje en Adriaanse.
Naar aanleiding van een adres van de
sociaal-democratische vrouwenclub om
bij aangifte van geboorte een brochure
over verzorging van den zuigeling te ver
strekken wijzen B. en W. er op, dat vroe
ger op een dergelijk verzoek van de ver-
eeniging „Samen Sterk" is geantwoord
dat de gemeente hiertoe bereid is, als
de vereenigiDg de brochures verstrekt.
B. en W. stellen nu voor in denzelfden
geest te antwoorden.
Zonder discussie of stemming aldus
besloten.
De vergadering wordt hierop gesloten.
TWERDE K A1 E R.
Zitting van Woensdag.
Eerst was het woord aan den leider
der Chr. Historische ÜDie. Hoe raak
merkte deze afgevaardigde niet op, dat
eerst het volgend jaar de tijd gekomen
is om een oordeel over het kabinet te
vellen. Alle ministeries haalden pas in
het laatste jaar den iyken oogst binnen.
Eensgezindheid is aan de rechterzijde
voldoende, al is er verschil over de keuze
der middelen, om het gemeenschappelyk
doel te bereiken, verklaarde de heer
Lohman.
Dan hekelde onze Goesehe afgevaar
digde de ellendige werkwyze der Kamer,
een gevolg van het reglement van orde,
dat geen rekening houdt met het gewy-
zigde karakter der Kamer. Het reglement
moet in dezen geest worden herzien, dat
de wetgevende arbeid der Kamer op den
voorgrond wordt gebracht, en dat de pro-
