too,
No. 57 1911
Woensdag 6 December
M
3HRISTEUJK
Elf W SB LAD
HiSTöiisen
?ÖDR ZEELAND.
ij
J
26e
:o
I burg.
GOES,
BtSt,
Lhond,
|fvaars,
oe,
jder,
Ister,
echt
VERSCHIJNT ZESMAAL, PEi> WEEK
Middelburg.
J» £b iertregi
ZeidiejsterreiB.
"Te~ÜTL LET OT
Ebb Beker kind laters
Wed. S. J. DE JONGE-VERWES f, te Goes
PRIJS DER Ak>VERTENT!ÊN
F, P. D'HUIJ, te fl'dditelbi rg.
zy zag een schildwacht, die door he-
vigen dorst werd gekweld, en niets kon
doen, om dien dorst te lesscheD, daar hy
zijn wachtplaats niet mocht verlaten.
fj
I
I
A ATS.
GRANT -
ublementen
toezending,
tkkleëdett.
cM. breed,
it J. VAN
iKenhou-
i bevragen
ad te Goes.
MOENS, te
■IE3
hdsehe weg,
6 Decern
bid benoo.
(ker,
Idalb. weg.
estkapelle
te K1 o e-
|deelten, en
Bessen-
flanten, bij
rens.
een groote-
jUWERSE,
It.
p 1 n g e.
AM ver»
tomen tegen
|kosten, bij
7
e k e r k e.
.ammers
lugbekomen
i, bij Wed.
■ens.
Iterstond
iu van dit
G. bij A.
lor p.
ÏRMAN,
I o e t i n g e.
|den aan
liISSE,
|d e 1 b urg.
Irnemuiden.
[.GE, bij da
k a p e 11 e.
^erwest Goes
IE) )EREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per ïrie maanden franco p. p.
ünkele no aimers
5 hss Sse t kiiMd
De opgaaf van den spoordienst
komt in dit nommer voor op de gebrui
kelijke plaats.
Voor de stemming in het derde district
voor een lid van den gemeenteraad be
velen wij met aandrang aan den canöi-
daat der rechtsche pat tijen
Als men op een kaart van Nederlandsch
Indië de onderscheidene Zendingsposten
aanteekent, die in den loop der jaren op
de onderscheidene eilanden zich gevestigd
hebben, zoo ziet men aanstonds dat alle
regelmatigheid ontbreekt. Van een plan,
dat by de uitbreiding van onze missio
naire posten zou hebben voorgezeten valt
geen spoor te ontdekken. Duidelijk merkt
men, dat thans de meeste posten zich
concentreeren op Java, maar Celebes
heeft de oudste brieven. Na Celebes komt
onder de Buitenbezittingen Sumatra
het eerst aan de orde, waar vooral
de Rhijnsche zending zich gevestigd
heeft. En ten slotte trekt het de aan
dacht, hoe op Soernba en enkele andere
kleine eilanden zich Christelyke kringen
onder de inlanders gevormd hebben.
Op verreweg het groorer aantal van de
kleine eilanden daarentegen is van Zen
ding nog geen sprake,en onder de grootere
verafgelegen eilanden ondernam m n op
Nieuw Guinea nog het meest. Behalve
deze Zendingsposten zyn er dan nog op
enkele kleinere eilanden inlandsche ge
meenten van oude dagteekening, die zich
reeds in de dagen der Compagnie gevormd
hebben zoo met name op Amboina.Maar
een feit blyffc het,dat verreweg het grooter
aantal van de eilanden in den Archipel
nog geheel onbewerkt ligt. Dit was vroe
ger vooral daaruit verklaren,dat ons gezag
op tal van deze eilanden meer nominaal
dan werkelijk wasmaar nu, dank zij den
Lombokoorlog en de latere actie van Gene
raal Heutz, ons gezag op schier alle meer
beteekenende eilanden in beteekenis zeer
aanmerkelijk won, vervalt zoo goed als
elke verontschuldiging, die men vroeger
voor onze bedenkeiyke onthouding kon
doen gelden. Natuuriyk vergemakkeiykt
het de Zending, zoo de post zich vestigt
op een eiland welks taal men* kent, en
waar men de Heilige Schrift in de volks
taal kan rondgeven, en hieruit verklaart
het zich, dat gedurig nieuwe posteu ge
vestigd worden in streken die men reeds
■^BÉsruSfei?, wVvJ" B
UITGAVE DER FIRMA 8
van 1—5 regels 50 cent, ieuare regel meer 10 ceat
P milïeberichten van 1—10 regeï; 1. - iedere regel
m< er 10 cent
SSHKSWH'BE«JHS55": ttJfïïRfö-SmBSSëg&SSSn^zMëSSiwaBBgaBKr.-méümiSF
Men schreef den 24 Augustus 1572.
Twee vrouwen van deftigen stand
wandelden door de straten van Parijs
naar haar woningmevrouw Lacroix en
mevrouw Howard.
Mevrouw Howard was eene Engelsche,
zy was by mevrouw Lacroix gelogeerd.
Beiden bekenden zich tot wat men
toen noemde „het nieuwe geloof", al was
er een groot verschil.
Mevrouw Howard was uit diepe over
tuiging des harten Protestantsch gewor
den by mevrouw Lacroix hadden slechts
de kansberekeningen der staatkunde en
de zucht, om zich tegen de regeering te
verzetten, den doorslag gegeven.
Het was in die dagen druk in Parys
er was eene koninklijke bruiloft op han
den de feesteiykheden waren reeds be
gonnen ter eere der bruiloft van Hendrik
van Navarre met Margaretha, 's Konings
zuster.
Yele Hugenooten waren in de stad;
langen tyd missionair bearbeid heeft. Ook
hierin echter is geen geldig motief voor
Nederlands onthouding te vinden. De
kennis der Indonesische talen is genoeg
zaam gevorderd, om het aanjeeren ervau
en het prediken erin voor iemand met
gewoon taaitalent mogelijk te maken.
En ook afgezien daarvan geldt ook in
Nederlandsch Indië een omgangstaal, die
het gemeen verkeer tusschen verschil
lende streken vergemakkeiykt.
Met het oog hierop kwam reeds van
meer dan ééne zy de de vraag, of het aan
ging de kerstening van deze Buitenbezit
tingen nog langer uit te stellen.
Op zich zelf kan dit natuuriyk. Het kan
zelfs zaak zyn, niet te veel hooi opzjjn
vork te nemen. Indien men eiland na
eiland in de Buitenbezittingen zoo kon af
werken, dat men na een Zending van zeg
twintig jaren het eiland zoo goed als ge
kerstend aan inlandschekerkelijkeleiding
kon achterlaten, zou dat zelfs verkies
lijker zijn. Doch hoeveel dit ook voor zou
hebben, er is een allesbeheerschende
reden die dit talmen ten stelligste ont
raadt. Het staat toch vast, dat tal van
eilanden, die nu nog voor ons open staan,
zoo we ons van Christelijke zyde Diet
haasten, over tieD en meerjaren reeds zoo
krachtig door den Islam zuilen zyn aange
pakt, dat we onzerzijds achter het net
visschen,en het zullen hebben aan te zien,
dat de Islam met den kostelyken buit gaat
strijken.
De reden hiervan ligt in tweeërlei. Ten
eerste in het kar-akter van de heidensche
religie, die op deze eilanden nog den
boventoon voert; en ten tweede in de
lenigheid, waarmee de Islam zich op zijn
prooi werpt.
Werkt men missionair iD streken, die
reeds geheel onder Mohamedaanschen
invloed zijn gekomen, dan weet men
vooruit, dat het uiterst moeiiyk vallen zal,
om met zyn Zending vooruit te komen.De
Islamiet heeft van zyn eigen religie een
zeer hoogen dunkdoordien hy ook zelf
Issa (den Christus) als een gezant van
Allah belijdt, komt het Christendom hem
niet als een zelfstandige godsdienst voor,
en valt niets moeilyker dan hem
onder den indruk te brengen, dat de
religie van het Kruis hooger staat dan die
van de Halve Maan. Mohamed is ruim 6
eeuwen na Jezus van Nazareth versche
nen- De door hem gegeven openbaring
vertegenwooi-digt derhalve een hoogere
religieuss ontwikkeling. Teruggaan op
Jezus is voor den Mohamedaan het afgaan
van een hooger naar een lager standpunt.
En dat juist maakt, dat bekeeringen van
den Islamiet tot het Evangelie zoo uiterst
zeldzaam zyn en zoo moeiiyk tot stand
komen.
zy vermoedden niets kwaadsalgemeen
werd geloofd, dat Catharina de Meóicis.
des Konings moeder, die de huweiyks-
plannen had bevorderd, in mildere stem
ming was gekomen tegenover de Huge
nooten.
Zoo waDdelden de beide aanzienlijke
vrouwen, in haar kostbare kleedy, doot
de straten,toen mevrouw Howard plot
seling bleef staan.
Wat gaat ge nu toch doen, Cecilia?
zeide mevrouw Lacroix geergerd, toen
haar vriendin zich tot den soldaat wend
de Praat toch niet met zoo'n gemeenen
soldaatge gooit je heele fatsoen er mee
te grabbel!
Doch mevrouw Howard stoorde zich
weinig aan de ergernis; de soldaat ver
telde haar, dat hij pas hard ziek was
geweest, en de dorst hem amechtig
maakte.
Zij bedacht zich niet lang, snelde naar
een nabygelegen -huis, en bracht den
ïyder een beker frisch water.
De Roomsche soldaat voelde zich ge-
Dat dit op Java en Sumatra betrek-
kelyk nog gaat, is alleen daaruit te ver
klaren, dat de Islam op Java veel min
der diep in den volks feest indrong dan
in Klein-Azië, Syrië en Soedan. Men is
op Java wel Islamitisch, maar de achter
grond van den volksgeest is nog Hin-
doïstisch in de hoogere, en zelfs nog
Animistisch in de lagere volksklasse.
Althans zoo was het voorheen. Thans
echter begint van uit Caïro en Arabië,
met name ook door de Mekkagangers,
en de discipelen van El Kazar, de Islami
tische geest een scherper en fanatieker
karakter aan te nemen. En gaat dit zoo
door, dan zal de bekeering van den Isla
miet op Java en Sumatra gaandeweg
ongetwijfeld nog moeilijker worden dan
thans. Teit men de milioenen sameD, die
in de vorige en in deze eeuw door alle
Zendingskerken of Vereenigingen aan
onzen Archipel besteed zyn, en vergeiykt
men met dit bedrag het aantal Christen
inlanders, die tot vaste kerformatie zyn
gekomen, dan schrikt men van de onge-
looflyk hooge som, waarop elk bekeerd
inlander te staan komten uit niets
blijkt, dat dit allengs opschiet. Eer staat
te vreezen, dat de uitkomsten nog schra
ler zullen worden. Althans, zoo men de
steeds aangroeiende bevolking met haar
36 millioen stelt tegenover het kleine
aantal bekeerden.
Juist dit nu doet zoo ernstig de vraag
naar voren dringen, of we goed doön,
zoo we de gelegenheid, die zich nu nog
aanbiedt, om da Buitenbezittingen in
haar heidenschen toestand te bearbeiden
ongebruikt laten voorbygaan Vaststaat
onder alle kenners van den Archipel de
overtuiging, dat men lichter tien heide
nen dan één Moharneflaan voor Christus
kan winnen en met het Evangelie kan
zegenen. En is dit op zichzelf reeds bij-
elko zendiDg schier proefondervindeiy'k
gebleken, in verhoogde mate geldt dit bij
een Animistische bevolking, gelijk veelal
op de eilanden in onze Buitenbezittingen
wordt aangetroffen.
Het Animisme wekt het geloof, dat
de huidige voor- of tegenspoed van de
bevolking op zulk een eiland geheel be-
heerscbt wordt door de geesten van
vroegere vorsten, helden of stamgrooten.
Vandaar, dat de bevolkiDg onverander-
ïyk aan de geesten van deze groote
dooden blyft hangen, zoolang alles goed
gaat, en hieruit, volgens hun denkbeel
den, blijkt, dat de geesten de bevolking
van zulk een eiland in liefde gedenken
en beschermen. Gebeurt het daarentegen,
dat, gelijk nu, een vreemde macht in
zulk een eiland indringt, den tegenstand
breekt, en er andere toestanden schept,
dan geven ze het geloof aan die geesten
heel verkwiktdankbaarheid straalde uit
zyn oogen.
U is eene Engelsche? zeide hy.
Hy had het vermoed aan haar uitspraak
van het Fransch, en zy bevestigde het.
En ge zyt eene Protestante?
Mevrouw Howard ontkende het niet
toen wilde hy straat en huis weten, waar
zy logeerde, en was eerst tevreden, toen
ze hem het had medegedeeld.
Mevrouw Lacroix, die op eeD afstand
had staan te wachten, brandde inwen
dig van verontwaardiging. En zy zeide,
dat Cecilia tegenover dien Roomscbsn
soldaat 3en grenzenlooze onvoorzichtig
heid had begaan, door haar geloof te
laten merken.
Mevrouw Howard antwoordde er wei
nig op de mogelijkheid bestond, dat zy
ouvoorzicbtig was geweest; vroegtydig
trok zy zich, thuis gekomen, op haar i
kamer terug, alles in handen gevende
van haar hemelschen Vader, die haar
niet begeven noch verlaten zou.
op, nemen aan, dat die geesten hen ver
raden hebben eD staan eer vjjandig tegep
zulke geesten over. En dit nu maakt,
dat de bevolking in zulk een moment
van zijn historie als voorbereid en ge
willig is, om zyn vroegere Animistischen
godsdienst af te zweren, en een nieuwe
religie aan te nemen.
Onze kans staat dus schooD, maar
even schoon voor den Islam, zoo de Is
lam ons voor was, en wy achter het net
handen te visschen. Zijn wy er de eersten
bij, dan zal er voor ons misschien een
ongelooflijk schoone oogst zyn binnen
te halen, niet door halm na halm, maar
door schoof na schoof te winnen. Doch
natuuriyk, laten wy deze eenige gele
genheid ongebruikt voorbijgaan dan gaat
de Islam véór, en gaat een gelegenheid
te loor die nooit terugkeert.
Met het oog hierop, ware het zoo ge-
wer.scht, dat de besturen van al onze
missies tot onderling overleg trachtten
te komen, saam een Comité benoemden
om deze hoogst gewichtige zaak ter hand
te nemen, en wegen en middelen be
raamden, om het groote arbeidsveld dat
om maaiers roept, onder elkander te
verdoelen
Een enkele zending kan deze taak
niet op zich nemen. Daarvoor is de taak
te grootsch. Maar konden allen die voor
Jezus roepen zich in Jezus' naam ver-
lenigen, dan kon de vrucht schooner
zijn, dan er nog ooit een vrucht op 't
zendingsveld geoogst is. Standaard.
5 Dec. 1911.
Een vrijzinnig blad vertelt dat, „enkele"
sociaal democraten niet in de Kamer
zouden zitten, wanneer zy niet van
Rechts gesteund waren geworden. Dat
dit een legende is, en dat, in tegendeel
h9t meerendeel der sociaal democraten
in de Kamer zitten by de gratie der
liberalen, zuilen wij aautoonen.
Er hebben 7 sociaal democraten zitting.
lo. Schaper, voor Appingedaro.
By le stemming verkreeg Groenewoud
(v. d.) 1542. Schaper 2716. Zyistra (a. r.)
2816. Herstemming Zijlstra 3065. Schaper
378?. Van de 1503 vryzinnig democra
tische stemmen gingen er duizend op
dezen socialist over.
2o. Vliegen, voor Amsterdam IX
Bij le stemming verkreegv. Deventer
(v. d.) 3792. Vliegen 4129. De Vries (a. r.)
45 6. Herstemming De Vries 6250. Vlie
gen 7542. Stellig minstens twee derden
der vrijzinnige stemmen moeten op den
socialist zijn ovegegaaD.
3o. Helsdingen, voor Franeker.
By le. stemming verkreeg -. Rauwerda
(1.) 1391. v. Koetsveld (c. h.) 2974. Hels
dingen, aftredend socialist, dus die wel
Zoo brak de nacht aan, die in bloed
geschreven is, en de Bartholomeüsnacht i
i of de Parysche Bloedbruiloft wordt ge
noemd.
Plotseling werd krygsgeschreeuw ge
hoord; geweervuur knetterde door de
straten de huizen der -Hugenooten wer
den bestormd, en een verschrikkelijke
moordpartij begon.
Mevrouw Howard was opgestaan, en
had zich dadelyk aangekleed. Zij wekte
de huisgenooten, en sidderend, in de
bangste vrees, werden de gebeurtenissen
afgewacht.
Men behoefde niet hng te wachten;
de deur werd ingetraptscherpe wapenen
blonken in het licht der flambouwen, en
soldaten met witte herkenniDgsteekenen
om de banden, riepen„Waar zitten de
Hugenooten
Mevrouw Howard trad naar voreD, en
zeide op kalmen toon Ik ben de eenige
werkelijke Bugenoote hier!
Dan hebt ge uw doodvonnis geteekend
schreeuwden de soldaten, doch voordat
het doodeiy k staal haar trof, gebeurde er
iets buitengewoons.
Een krijgsman drong naar voren
het was de schildwacht van gisterna-
middag.
Deze vrouw is mijn buit! zeide hij:
denkt daarom,-kameraden 1
De kameraden schenen dat biliyk te
ongeveer alle socialistische stemmen
ontvangen heeft, 2503. By herstemming
gingen van de 139! libeiale stemmen er
circa twaalf honderd op hem overwant
het kwam te staan Helsdingen 3683, v.
Koetsveld 3350.
4o. Ier Laan, voor Den Haag I.
By le. stemming verkreeg Krap (a.r.)
3035. Ter Laan 2290. Limburg (v. d.) 1788.
Herstemming Ter Laau 4:67. Krap 3918.
Niemand die bew- ren zal dat de ver
meerdering voor TerLaanss emmencyfer
niet aan het grootstf deel der liberale
stemmen ligt die op hetn overgingen.
5o. Hugenholtz, voor Weststellingwerf.
Hugenholtz (aftr. socialist ^lie zeker
wel daarom alle socialistische stemmen
won) had 1850. Hogerzeil (a. rhad 1841.
Thomson (u. 1.) had 1422. B(j de her
stemming haalde Hogerzeil vyfhonderd
achterblyvers op. Geeft men een zelfde
getal aan Hugenholtz, dan schieten er
nog vyftienhonderd over, die hij buiten
dien won, want hy bekwam 3898, tegen
Hogerzeil 2328 Vijftienhonderd stemmen
meer, waar blijven de 1422 stemmen van
Thomson
In al deze districten nu kwamen
Rechtsche candidate:! met socialisten in
herstemming en gaven Liberalen den
doorslag. Genoemde vyf zijn derhalve niet
door Rechts gesteund, maar bestreden, en
door de Liberalen in de Kamer gebracht.
Trouwens dié hebben hen openlig aan
bevolen.
Resten nog
8o. Troelstra, voor Amsterdam III.
Wie de Rechtsche partijen kent, be-
gijjpt terstond dat niemand van Rechts
op Troelstra kan gestemd hebben. Trou
wens de soc. democrat'sche pers heeft
diens verkiezing by herstemming be
schouwd als vrucht van krachtige be
werking der middenstof. Het stond by
eerste stemming: Hurzinga (a.r.)2172
v. Hamel (u. 1.) 2587 en Troelstra 4056.
Bij de herstemming werd deu Recht-
schen kiezers v. Hamel aanbevolen. Deze
verkreeg hierop 4429Troelstta 5691.
7o. Duys, voor Zaandam.
Eerste stemmingDuys 3456, v. Tie
nen (1.) 2571. 'uymaer v. Twist (a.r.)
2296 DerstemmicgDuys 660 stemmen
vooruit, v. Tienen vijftienhonderd stem
men vooruit. De meerderheid der Recht
sche kiezers moet op den liberaal zyn
overgegaan, al moet worden toegegeven
dat de 600 meerdere stemmen op Duys
te danken zijn aan Roomschen steun
dewyi de Roomschen niet verkozen te
stemmen op den antipapist v. Tieren.
Hadden de liberalen een voor de R. K.
fractie meer aannemeiyken of minder
ongewenschton candidaat gehad, deze,
en niet Duys, zou thans in de Kamer
vinden, want zy lieten hem gaan met
zyn buit.
Vrees niet, mevrouw! zei de soldaat:
houd u slechts doodstil, en ik breng u
in veiligheid: ik ben uw weldaad niet
vergeten
üy schreed met haar voort, en geko
men in een nauw straatje in een achter
buurt, bracht de soldaat haar in het huis
van zyn moeder, aan wie hy zijn we-
.dervaren van dien dag, gevolgd door den
ontzettenden Bartholomeüsnacht, mee
deelde.
De goedhartige, dankbare, eenvoudige
vrouw kon zich geheel vereenigen met
de daad van haar zoon, en verborg de
geredde dame, totdat de' vreeseiyke ver
volging vootbij was.
Toen vonden zy gelegenheid, haar naar
Calais te brengen, vanwaar zy naar En
geland kon oversteken.
Wie zou haar gezegd hebbeD, dat een
beker koud water zóó vergolden zou
worden
Dat wist zy zelve niet, maar zy had
wel geweteD, dat er zegen rust op het
houden van des Heeren geboden.
Friesch Dagblad.
I
