No. 50 1911
Dinsdag 28 November
26e Jaargang.
ÖHRISTELIJK-
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
HISTORISCH
VERSC HIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed» S. J. DE JONGE-VERWES r, te Goes
F. P. D'HUIJ, te I» ddctelbf tg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
De Duurte.
"IümstafelT
"sinneïhl&nd.
Uit da Provincie,
IE1 IEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per irie maanden franco p. p. 1.25
Hnkele nu miners» 0.05
UITGAVE DER FIRMP S
EN
v m 1—5 regels 50 cent, leuore regel meer 10 cent,
F, tnilieberichten van 1—10 regel: 1.- 0 iedere regil
er 10 cent
ii.
In een onzer bladen werd dezer dagen
geklaagd, dat vooral dat deel der bevol
king voor hetwelk men zich van rijks- en
gemeentewege zoo druk maakt,zoo weinig
van den ernst der tyden voelt. Men daitelt
er maar op losen doet zijn iDkoopen en
uitgaven, alsof er geen dure tijd was, die
tot voorzichtigheid dringen moest.
In Groningen waren de bioscoop-
sehouwburgen vol. Id Den Haag worden
de publieke vermakelijkheden overdruk
bezocht als altijd, en vooral „het volk"
maakt van alle mogelijke amusementen
een druk gebruik. Intusschen weet men
wel van den duren tijd gebruik te maken
om op loonsverhooging aan te driDgen. De
werkgevers moeten er maar voor zorgen,
dat de „werknemers" zich niet behoeven
te bekrimpen. Van verootmoediging is
geen sprake. Hoe weinig hoort men daar
zelfs in Christelijke kringen van spreken.
Dit is een der bezwaren, die wij wen-
schen te doen gelden tegen den drang om
hier een algemeenen regel te stellen, doch
dat ons niet belet om ons advies uit ons
vorig artikel aan het adres der patroons,
die het doen kunnen, te handhaven.
lün dat niet, omdat de patroon by de
loonsbepaling ook te rekenen zou hebben
met de kosten van het levensonderhoud.
Waie dit zoo, dan zou de patroon van
een werkman, die een erfenis trekt, diens
loon moeten verminderen, of bij de aan
stelling van een knecht, die uit anderen
hoofde een pensoentje of iükomentje heeft,
dezen lager loon mogen aanbieden.
De patroon betaalt voor zijn knecht
slechts- hetgeen deze hem waard is dat
wil zeggeD, naar diens bekwaamheden
strekken, naar hetgeen deze presteert.
Maar wel rust op den patroon de zede
lijke plicht, bij bijzonderen vooruitgang
van 't bedrijf van de bijzondere voordeelen
ook den knecht te doen genieten. En
wanneer dit nu in dit voor velen zoo
hoogst gunstige jaar alzoo geweest is,
moet bij deze buitengewone duurte der
levensmiddelen dit den patroon nopen
meer dan ooit tij te springen.
Dit is dan geeD aalmoes maar een toe
slag; geen bedeeling, maar een buiten
gewoon mee doen genieten van by zondere
winst.
De gemeente staat hierby anders. Zy is
tot het geven van toeslag niet bevoegd,
omdat zy het geld van een ander beheert,
en een stel ambtenaren in haar dienst
dienst heeft, van welke zy overtuigd is,
dat zy door haar behoorlijk gesalarieerd
wordeD en wel zoo, dat het er ook in bui
tengewone omstandigheden mee door
kan.
Indien dit laatste niet het geval is, dan
schept de toeslag voor den betrokken
ambtenaar een zeker recht om een blij
vend hooger loon te vorderen.
Een dure tyd behoeft ook voor den
ambtenaar niet altyd te bestaan in sty-
ging der pryzen van de voedingsmidde
len. Zy kan voor hem ook bestaan in
3en langdurige ziekte van een of meer
leden van zyn gezin, heigeen meer nij
pend kan zyn dan het omhoog gaan van
enkele pryzen. Toch zal een gemeente
raad er niet aan denken een zoodanigen
ambtenaar daarom een tijdeiyken toeslag
te geven. En dan welk een willekeur.
Een ambtenaar met f 1000 inkomeD, en
byv. vrouw en twee kinderen, krijgt
toeslag, terwyl een ambtenaar met f 1100
en zeg vrouw en tien kinderen het zon
der dezen toeslag moet doen 1 Ook mag
er wel eens rekening mee gehouden
worden dat de ambtenaren der gemeente
of van het Ryk heel wat voor hebben.
Zy hebben vast salaris, ook wanneer zy
en lang soms zelfs 1 ziek zyD en
daarby meestal vry geneeskundige be
handeling, minder werkuren zoodat zy
ruim gelegenheid hebben voor by ver
dienste en pensioen.
Neen, beter achten wy 't dan, indien
daar ambtenaren zijn die te weinig ver
dienen, dat de gemeente het salaris dezer
heeren verhooge.
Geldt dit bijvoorbeeld niet voor de
politieagenten
Maar er is terecht door een onzer or
ganen De Nieuwe Provinciale ge
vraagd of door al dat geroep van duurte
niet sommige artikelen opgeslagen kun
nen zijn f
Bovendien, er is in al dat geroep veel
overdrevens. Nog onlangs toonde dit
De Nederlander aan naar aanleiding van
het vergelijkend overzicht van de markt-
pryzeD in de door het ministerie van
Landbouw, Nyverheid en Handel uit
gegeven Handelsberichten. In het laatste
nummer wordt een overzichgegeven en
een vergeiyking van de pryzen over half
October en half November 1910 en van
dit jaar, waarbij merkwaardige feiten te
constateeren vallen.
Zoo werden het vorige jaar zoowel de
Goudsche kaas als de fabriekskaas met
laag vetgehalte duurder, terwyi ze dit
maal goedkooper werden. De tweede
soort C lichte Goudsche kaas gaf van
October tot November 1910 een styging
van f 1,50 de 100 poDd te zien de eerste
kwaliteit eene van f 0,50, evenals de
zware kaas, terwijl dit jaar vaD October
tot November de lichte soorten f 4 en de
zware f 4,50 goedkooper werden. De
fabriekskaas steeg in 1910 met f 2,50 a
f 2, 'thans daalde ze met f54 f6. Het
rundvleesch bleef te Amsterdam 't vorige
jaar, wat pry s betreft, constantdit jaar
viel er de laatste maand een styging van
3 cent per K.G. waar te nemen. Te Rot
terdam werd 't beste rundvleesch in 1910
per K.G. 2 cent goedkooper, ditmaal even
eens. Varkens waren in 1910 te Amster
dam goedkooper dan in October; in
November 1911 waren ze per KG. leent
duurder dan in October. Rotterdam toonde
in beide jaren gelijkblijvende prijzen.
Amsterdam geeft dus over October 1911
tot Nov. 1911 een duurder worden te
zien. Rotterdam voor rundvleesch een
daling, voor varkensvleesch een constan
ten prjjs.
't Frappantste is evenwel, wat by aard
appelen en groenten valt op te merken.
De eerste kwaliteit Borgers werd 't vorig
jaar te Leeuwarden per H.L. 70 cent
duurde?-, evenals die der blauwedit
jaar waren ze in November 30 cent goed
kooper dan in October. De blauwe aard
appelen en de Eigenheimers stegen te
Rotterdam in 1910 met f 0,75, thans daal
den ze met resp. 20 en 30 cent De bonte
aardappelen werden in 1910 te Rotterdam
10 cent duurder, nu 20 cent goedkooper
Sommige groenten zullen, als altijd,
weer duurder worden. Maar er is ook
verschil. Bloemkool le qual. was in Nov.
1910 per 100 stuks f 1.60 duurder dan
in October; in Nov. 1911 is ze f 10 goed
kooper dan in October 19111 De roode
kool werd in 1910 f 5 69 duurder, thans
40 cent goedkooperde gele kool werd
in 1910 fl.30 duurder, in 1911 f3 goed
kooper. Tegenover een prijsstyging in
1910 van f0.20 voor witte kool staat in
1911 een daling van f 15.50. De uien ble
ven constant in prijsnu werden ze een
halven gulden per 100 pond goedkooper.
Een ben spinazie steeg in 1910 met
11 cent, daalde nu met een dubbeltje en
is thans zelfs niet duurder dan in 1910.
De postelein vertoonde in 1910 een sty
ging met f 0.15 per beD, nu met 1 cent.
De scborseneeren daalden in 1910 met 'n
dubbeltje de 50 K.G., nu met een daal-
dei. De koolrapen stegen per 100 stuks
in 1910 met een dubbeltje, nu gingen ze
met f0.90 achteruit. De kapperkool giDg
per 100 stuks in i910 met f 1.10 terug,
nu met f 3. Alleen voor bieten is de da
ling in 1910 grooter dan in 1911, nl.
fl 75 tegen f 1.50.
Dat 't in Zeeland met name op Wal
cheren en Zuid-Beveland zooveel andere
zal zyn is niet te denken, al mag een
grootere duurte der aardappelen met
reden verwacht worden, en al zijn de
groenten, erwten, boonen en enkele an
dere artikelen met name in Goes zeer
duur.
Meerdere artikelen zyn in prys gedaald.
De suiker ging weer iets terugevenals
gort, macaroni en ryst. Broed en steen
kolen zyn niet duurder gewordenpetro
leum werd een halve cent duurder. Brui
ne boonen zijn volgens de verklaring
van professor Fabius in den Amsterdam-
scben gemeenteraad, goedkoop uit het
buitenland te betrekken. Ook boter en
eieren werden weer iets goedkooper.
Het is bijna niet te denken dat de duur
te lang zal aanhouden. Dien tijd dient
een iegeiyk zoo mogelijk te bezuinigen.
Waar dit niet kan, dient de spreuk „draagt
elkanders lasten" in toepassing gebracht
te worden. Maar gaal 't niet aan uit een
kas, die door alle belastingbetalende
burgers gevuld wordt, in vermeende of
werkelyke nooden van enkelen te voor
zien. Meer dan een zou verplicht zijn
aan dezen toeslag by te drageD terwyi
hy zelf met een groot gezin ternauwer
nood met eigen inkomsten, zonder bij
verdiensten of by den moeilijken strijd
om 't bestaan, hetzy als werkman, hetzij
als winkelier, niet kan rondkomen.
Nu wordt door sommige oeconomen
beweerd dat in de laatste kwarteeuw
de "pryzen van vele artikelen zyn ge
stegen maar hiertegenover staat toch
weer de prys verlaging van andere arti
kelen en de hoogere loonen.
Zelfs onvoorwaardelyke voorstanders
van gemeentehulp, al springen zij den
ook over het vraagstuk der gemeente
bevoegdheid heeD, erkennendat aller
eerst van de maatschappij zelve, van
particuliere zijde, de liefdadigheid, enz.
het initiatief voor den toeslag moet
uitgaan, en dat daarnaast «bezuiniging
in het gezin" bet wachtwoord moet zijn.
Het spreekt van zelf dat het redmid
del door de sociaal democraten aan de
hand gedaan, evenmin kan aanvaard
worden. Dezen toch willen de gemeente
de verschillende levensmiddelen in bet
groot doen opkoopen en voor weinig geld
weer van de hand doen. Dat wil derhalve
zeggen tot lager prys dan waarvoor zij
inkocht. Dit nu gaat niet. De steenkolen
handelaar, de groentenverkooper, de krui
denier, zoudon door dezen maatregel
gedupeerd wordeD. Hun bestaan zou er
door te gronde gaan. Bovendien behoort
ook deze handel niet tot de roeping der
gemeente.
Veel erger is trouwens het gevaar
voor biyveode duurte, waarop De Stan
daard wees.
Tengevolge der Woningwet worden
de woningen duurder. Tengevolge der
loonsverhoogingen worden de pryzen
van velerlei goederen hooger.
En dit zou nu niets zyn aldus De
Standaard zoo het uitsluitend artike
len gold die gekocht werden door wie
over zekere ruimte van geld beschikt
maar het feit ligt er eenmaal toe, dat
gelijk verschynsel ook te bespeuren valt
bij tal van waren en goederen, die door
het groote publiek worden gekocht. En
dit nu brengt ons in den circelgang.
In een arbeidersgezin komt dan zeg f2
meer in, maar voor het duurder worden
van woning en tal van andere goederen
moet f2 meer besteed worden. Dan is
men niets gevorderd. En de kans op
profijt gaat veeleer over op de Nyver
heid, die zich in trusts aaneensluit en
de pryzen soms hooger opzet dan het
hooger te betalen arbeidsloon wettigt.
Er is schryfi De Standaard terecht
een speculeeren op onze slechte ty den
om het publiek er in te laten loopen
een spelen met anderer elleDde.
Hoe daaraan te ontkomen?
Wat kan de Overheid hieraan doen?
De Spiegel (no. 8), W. Kirchener, Am
sterdam, bevat o. a. een groot portret
J van minister De Waal Malefyt met bij
schrift 't portret van dr. Booth en de
blinden uit het Wesleyaansche gesticht
te Hankow, door hem tijdens denjong-
sten opstand uit den brand van dit
Zendingshuis gered. De Koning en de
Koningin van Engeland zich te Ports
mouth inschepend naar Britsch-Inóië.
Hollandsche molens. Enz.
V luchtheuvelzangen. - DeDHaag,
W. ten Have.
Eigenaardig is de advertentie met bon
in dit nummer van ons blad, van den
uitgever Ten Have, Dbd Haag. Hy is
door aankoop eigenaar geworden van het
schoone zang- en .muziekboek „Vlucht
heuvelzangeneen boek van f3.50,
hetwelk hij daardoor voor fO,bO inge
naaid en voor gebonden iets meer kan
aanbieden. Waren deze ^luchtheuve'-
zangen zelfs hun oorspronkeiyken auren
prys best waard, nog meer geldr dit voor
den spotprys waarvoor de heer Ten Have
ze nu aanbiedt. De zaDgen zyn oor
spronkelijk van, of vertaald door ds. H.
Pierson, de toonzettingen zyn naar onze
beste meestersHaydn, Mozart, Glück,
en anderen. Onze zangvereenigingen zul
len er een genotvol gebruik van kunnen
make i en onze huisvaders, die een orgel
of piano hebben kunnen kinderen geen
beter feestgeschenk geven dan dit, 't
heeft blijvende* waarde en 't verhoogt
't genot hunner Zondagavondjes.
Wetsontwerp-Meerdere beteugeling van
smokkelarij. Een wetsontwerp is inge
diend tot aanvulling en wijziging der
bepalingen omtrent de heffing en de ver
zekering der invoerrechten en accynzen.
Blijkens de Memorie van Toelichting
bestaat reeds gedurende geruimen tijd bij
de administratie der invoerrechten en ac
cijnzen de overtuiging dat kleine hoeveel
heden belaste goederen en wel voorna-
melyk suiker en gedistilleerd, door passa
giers en bemanning van zeeschepen,
nadat deze op de losplaats zijn gekomeD,
zonder document worden gelost en aan
den wal in consumptie worden gebracht.
Tot meerdere beteugeling dezer fraude
bestaat op dit oogenblik nog deze reden,
dat sedert eenige maanden op den
Nieuwen Waterweg gebroken is met het
stelsel om de binnenkomende schepen
gedurende de vaart van Hoek van Hol
land naar Rotterdam te doen bewaken en
ook de visitatie van de per zeeschip mede-
komende reizigers eerst na aankomst op
de losplaats wordt verricht. Aangezien
Rotterdam gelegen is buiten het terrein,
waar visitatie aan den ly ve is toegelaten,
hebben de smokkelaars een goede kans
om ongestraft belaste goederen onder
hun kleeren verborgen naar den wal te
brengen. Krygen echter de ambtenaren
het recht om ieder die op een losplaats
aan boord van een uit zee gekomen schip
vertoef' of dit verlaat, te visiteeren, dan
mag worden verwacht, dat het met de
hier bedoelde fraude spoedig uit zal zyn.
Het spreekt wel van zelf, dat bet niet vol
doende is, het recht van visitatie enkel
toe te staan voor de schepelingen en de
passagiers. Bij zoodanige beperking toch
zouden zy, op wie de visitatie toepassing
zoude kunnen erlangeD, hun smokkel
waar eenvoudig overgeven aan een of
meer personen, bootwerkers, enz., die
dadeiyk na het vastmeren de schepen
betreden en herhaaldelijk aan en van
boord gaan.
Het wetsontwerp strekt in de tweede
plaats om den ambtenaren der invoer
rechten en accynzen de bevoegdheid te
verleenen tot visitatie van personen die
een publiek, particulier of algemeen entre
pot verlaten. Met dit recht van visitatie
hangt het voorstel samen, dat beoogt den
uitslag van goederen uit, entrepot zonder
document strafbaar te stellen. De Minis
ter van Financiën acht de straf der ver
beurte met een boete van t.en hoogste
tienmaal het bedrag van de belasting,
welke by invoer van buitenslands van
de onwettig uitgeslagen goederen ver
schuldigd zou zijn, voldoende tot beste
ding van het euvel.
Met betrekking tot de fictieve entrepots
bestaat aan deze voorschriften geen be
hoefte, aangezien daarbij de verantwoor-
deiykheid der entrepositarissen voor het
invoerrecht der opgeslagen goederen on
verkort is biyven bestaan.
- Eerste Kamer.
De leden van de Eerste Kamer der
Staten-Generaal zijn tegen Woensdag 6
December, des 's avonds te half negen
uur, ter veigadering byeeDgeroepeD.
Patrimonium.
„Patrimonium" deelt mede dat in
plaats van den heer Van der Molen, die,
na zyn benoeming tot wethouder van
Rotterdam, afgetreden is als redacteur
van genoemd orgaan, door het Bondsbe-
stuur als redacteur is benoemd de heer
0. Smeenk, hoofdredacteur van het
„Arnhamsch Dagblad."
Middelburg. Tot tweeden redacteur
van de Middelburgsche Courant is met
ingang van 1 December benoemd de heer
dr. H. E. H. van Loon, uit 's-Gravenhage,
en tot verslaggever met ingang van 1
Januari de heer W. J. Y. Landié, thans
weikzaam aan de „Prov. Groninger Ct.".
Goes. Benoemd tot ryksklerk derde
klasse aan het kantoor van Registratie
en Domeinen te Roosendaal onze vroe
gere stadgenoot de heer P. Wessels.
Kruiningen. Vrydagavond hield de
afdeeling Kruiningen-Schore van de Zuid-
Bevelardsche Vereeniging >Het Groene
Kruis» een algemeens vergadering, waar
in mej. A, G. van Hulst, wijkverpleeg
ster te Harlingen, ook optrad met het
onderwerp „Wykverpleging". Na het een
en aDder meegedeeld te hebben over het
ontstaan der wykverpleging, maakte zy
een vergelijking tusschen wat op dit
gebied in Friesland en Zeeland wordt
verricht, waaruit bleek, dat in onze pro
vincie nog niet veel aan wijkverpleging
wordt gedaan. Verder wees spreekster
er op, dat het werk der verpleegster niet
ontaarden mag in armenzorg en uitoefe
ning der geneeskundige practyk, om
vervolgens stil te staan by de belangen
der wijkverpleegster zelve. Na de pauze
gaf zy de opgekomenen een kykje in
de practyk van den arbeid der wijkver
pleegster. M. Ct.
Grypskerke. Zaterdag werd door de
Landbouwvereeniging alhier vergaderd.
Als bestuursleden werden met alge-
meene stemmen herbenoemd de heeren
L Bosselaar en K. Huysman Mz. Als
commissie voor onderzoek der rekening
werden aangewezen de heeren K. Janse
en Z. Koene, eD als plaatsvervanger de
heer J. Dommisse. Goedgevonden werd ?t
reglement voor gebruik der Westfalia on
veranderd te behouden. Vervolgens werd
de wenschelijkheid uitgesproken om te
trachten te komen tot het houden van
een cursus in veiloskunde en daarvoor
een geldelijk bedrag beschikbaar gesteld.
Vervolgens werd na uitvoerige bespre
king goedgevonden middelen in het werk
te stellen om te komen tot betere waar-
horgen by veeverkoop. Aankoop van
meststoffen in eene paity kwam aan de
vergadering niet gewenscht voor, even
min eene bepaling dat geen personen als
leden m< gen worden aangenomen uit ge
meenten waar een vereeniging is ge
vestigd.
Vlissfngen. De machinist P. Loeke-
meijer wordt met 1 Dec. a.s. naar hier
gecommitteerd in verband met de weldra
te houden proeftochten met het gouver
nementsstoomschip Albatros.
Sluis. Aan de herstemming voor een
lid van den gemeenteraad is op zeven
man na door alle kiezers deelgeno-