No. 49 1911, Maandag 27 November 26e Jaargang.
1IEIIWSBLAD
FOOR ZEELAND
'3HRISTCUJK-.
HISTORISCH
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWES F, te Goes
F. P. D'HUIj, te Midclelbt rg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
LEifiSTAFFL.
Uit da Provincie.
Gemengde Berichten.
IE1 iEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per lrie maanden franco p. p.Ï.25
ivnlcele nummers. 0.05
UITGAVE DER FIRMA S
EN
v in 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent
F. milieberichten van 1—10 regel: 1.—iedere regel
m er 10 cent.
25 Nov. 1911.
In de Tweede Kamer is door het soci
aal democratische Kamerlid,Schaper een
ongekend poenig stukje uitgehaald. On
der den schijn van op te komen voor de
benoeming van fatsoenlijke mannen in
de rechterlijke macht in Indië heeft hij
een boekje bpen gedaan van iemand al
daar geplaatst. Hy bedoelde den heer
jhr. Bloys van Treslong Prins, schoon
zoon van jhr. mr. A. F. de Savornin
Lohman, welken ambtenaar by uittee-
kende als een der grootste en vuilste
mannen die ooit door de regeering naar
Indië gezonden zjjn.
En toch had de heer Schaper ten op
zichte van dezen door hem gesignaleer-
den adellijken man ongeiyk. De heerv.
Treslong toch is wel wegens failliet der
Bank waarvan by directeur was in pre
ventieve gevangenschap en onder streng
rechteriyk verhoor geweest, doch de
rechtbank heeft hem vrygesproken. Hij
heeft geen enkele daad gepleegd, waar
over hy zich heeft te schamen. Alleen
heeft hy gespeculeerd ten bate zyner
cliënten, en daarby zyn gansche vermo
gen verspeeld. Een zondige daad, waar
mede echter de aardsche rechter niets
te maken heeft.
Wy hebben nog nimmer iets zoo in
faams bijgewoond de heer Schaper putte
zyn taalkennis uit om den he3r Lohman
als schoonvader van zulk een „slecht
aard* te; kleineerenen hoe meer de
voorzitter protesteerde, hoe harder deze
afgevaardigde schold.
Het teekert het lage peil waartoe de
Kamer gezonken is, en niet het minst
de Linkerzijde, dat deze tegen de paarden-
vygentaal van dezen sociaal democraat,
voor wien zy allemaal bang schynen te
zijn, niet is opgekomen.
Jaren geleden het was in 1879, ook
by de behandeling der Staatsbegrooting
in diezelfde Tweede Kamer. Het was
eenigen tijd na de aanneming van Kap-
peyne's beruchte schoolwet. De heer
Wintgens, conservatief afgevaardigde
voor Den Haag, was aan het woord. Hy
maakte de opmerking dat onder de
voorstemmers van genoemde wet er
allicht een was die er voordeel uit trek
ken zou. Vele liberalen en onder ande
ren de heer Moens, die om den spreker
geschaard stonden, verbeeldden zich dat
deze, terwijl hy dit zei, den heer Moens
met den vinger aanwees, terwyi de heer
Wintgens beweerde slechts een oratorisch
gebaar te hebben gemaakt.
Wy laten dit in het midden. Wy we
ten 't niet. Doch wel weten *wy dat on
geveer de heele liberale partij opstoof
van toorn, het opnam voor den beleedig-
de, den beleediger tot de orde riep, en
ten slotte hem dood verklaarde. Vooral
de heer Moens was diep verontwaardigd,
een verontwaardiging die wel een weinig
theatraal zal zyn geweest, want eenige
dagen later stond zyn benoeming tot
inspecteur by het lager onderwys inde
Staatscourant.
Toen was daar nog collegiaal gevoel
dat tegen de beleediging van den ambt
genoot opkwam.
Nog eenige jaren geleden, in 1906, toen
het Kamerlid v. Kol diens collega baron
v. Dedem belasterd had, waren er nog
liberalen in de Kamer, die tegen dien
laster protesteerden.
Nu, terwyi iets veel ergers geschiedde,
een afwezige gehoond en een volksver
tegenwoordiger in zyn edelste gevoelens
gekrenkt werd, stond zelfs Diemand op
om den aanvaller te bestraffen. Dat is
de groote achteruitgang.
Biykbaar hoort men aan diezydemet
zeker genot dergelyke onbeschoftheden
aan. Wy maakten er dezer dagen nog op
attent, toen door Duys en Schaper een zoo
grof mogeiyke aanval op dr Kuyper ge
pleegd werdook toen voor verontwaar
diging hoongelach, en voor afkeer hand
geklap.
Ja, waariyk, het peil onzer Tweede
Kamer daalt. Het aantal hoogstaande
karakters vermindert. De Roëlls, de v. d.
Loeffs, de Putte's, de Gleichmans, zy ma
ken plaats voor de Schapers, de Duys', de
Ter Laans, en dergelijke, bij wie zelfs de
heiligste gevoelens niet meer veilig zijn.
Te meer spijt ons het gebeurde, dewijl
het den heer Lohman treft, een man die
het altijd heeft opgenomen voor den onge-
repten naam van zijn naaste en dit toonde
onder anderen in de dagen der doleantie,
nog later toen de liberale heer v. Hall als
bankroetier ondanks diens rechteriyke
vrijspraak over de tong ging, en ook toen
gore laster van socialistische oud-weezen
Neerbosch en zyn stichter belaagde.
En dergeiyke gemeene beleediging heeft
deze Goesche afgevaardigde wel 't minst
van allen verdiend.
TWEEDE KAMER.
Zitting van Vrijdag.
Eerst vroeg de heer Lohman (c. h.) het
woord voor een persooniyk feit, om te
antwoorden op den feilen en onbehoor-
lijken aanval van den heer Schaper in
de zitting van Donderdag, die klaarbiyke-
iy k alleen was gedreven door den feilen
haat, die deze socialist tegen onzen Goe-
schen afgevaardigde heeft.
Na dit Kamerincident, waarover we
onze lezers gisteren onder Telegrammen
uitvoerig inlichtten, werd de behandeling
der Indische begrooting voortgezet, en
voerde eerst socialist Duys het woord.
Deze afgevaardigde meende, dat de
regeering te toeschieteiyk is geweest
voor het Indisch Suikersyndicaat, dat
intusschen baar adviseur schyntgewor
den te zyn.
Spieker -betoogde dat het karakter en
het optreden van dit syndicaat aan de
vrye ontwikkeling der inlanders in den
weg staat.
De regeeriDg moet zich veel meer laten
gelden, vooral nu dit syndicaat er met
alle macht naar streeft om de vrye en
blijvende beschikking te hebben over
werkkrachten en over den grond.
Spreker verklaarde de veelvuldige riet
branden uit ontevredenheid der bevolking.
De suikerindustrie mag niet be'emmerd
worden, maar ook de inlander moet er
wel by varen.
Dc volgende spreker, de heer Van Len-
nep (c.h.), roerde ook deze quaestieaan.
Deze afgevaardigde drong er by de regee
ring sterk op aan, dat zy zich zoodanig
tusschen den grondbezittenden Javaan
en den Europeeschen industrieel zal stel
len, dat in de huurprijzen overeenstem
ming met de uitkomsten van het suiker
bedrijf zal komen.
De heer Van Idsinga (c.h.) besprak
nader de veelvuldige rietbranden in den
laatsten tijd. Deze afgevaardigde ontken
de ten sterkste, dat er verband zou be
staan tusschen deze rietbranden en de
grieven der bevolking tegen de suiker
industrie.
Spreker drong aan op krachtige maat
regelen van de regeering tegen dit ver-
schynsel, dat hij een schande voor ons
bestuur noemde. De regeering make er
spoedig een einde aan, het koste dan ook
wat het kost. Er moet in elk geval krach
tig ingegrepen worden.
Bij dit betoog en dat van den vorigen
spreker sloot de heer Bogaardt (r. k.) zich
van heeler harte aan.
Toen kwam de minister van koloniën,
de heer De Waal Malefy taan het woord.
Z. Exc. ontkende ten stelligste dat de
regeering klakkeloos de adviezen van het
Indische suikersyndicaat opvolgt. Er is
echter een regeling mogeljjk, welke de
regeering dan ook zoo spoedig mogeiyk
zal treffen, waarbij aan de suikerindustrie
meer bedryfszekerheid wordt gegeven
en aan den inlander een vergoeding wordt
toegekend naar gelang van de reëele
waarde van den grond.
En wat de rietbranden betreft, ver
klaarde de minister, dat deze door een
zeer streng politietoezicht en door straf
bedreiging met wegvoering naar een straf
kolonie van de brandstichters, zoo krach
tig mogelijk zal worden tegengegaan.
Ten slotte werd nog, als gevolg van een
deel der algemeene beschouwingen, dooi
den heer De Meester (u, 1.) een amende
ment ingediend om geen gelden toe te
staan voor het overbrengen van de con-
tróle over de landschapskassen by het
Bureau voor de Buitenbezittingen, en
deze contröle dus te doen vervallen.
De minister van koloniën verzette zich
echter sterk tegen dit amendement, en
betoogde, dat het Bureau voor de Bui
tenbezittingen het meest aangewezen
lichaam is voor de controle op de land
schapkassen omdat de leden van dit Bu
reau de Buitenbezittingen geregeld bezoe
ken, terwyi dit met de leden van de Alge
meene Rekenkamer niet het geval is.
De heer De Meester handhaafde echter
zyn amendement, dat ook door den heer
Bos (v.d.) krachtig werd verdedigd.
Er moest dus gestemd worden. Maar ei-
lieve, 231eden waren er voor en 19 er tegen.
Er werden samen dus slechts 41 stem
men uitgebracht. De vergadering was dus
onvoltallig, waarom de zitting verdaagd
werd tot Maandag half 2.
Voor de vloedgolf, door Joh. Dose.
Uit bet Duitsch, door G. Kuyper.
KampeD, J. H. Kok.
Dit verhaal is uit dén tijd der over
strooming van de s'ad Rungholt, een
der Oost-Friesche steden in de Noordzee,
in den nieuwjaarsnacht van 1300. De
vertaler zorgde dat de Duitsche oorsprong
van 't verhaal niet te zeer uitkomthy
geeft een levendige beschryving van 't
vergaan dezer stad, waaraan hij laat
vooiafgaan in boeiende opvolging de
beschryving van 't maatschappeiyk en
geestelijk leven der bevolking, van de
hoogstgeplaatstep, de geestelykheid, en
de kleine luiden. Ook toen, gelijk in
Luthers dagen, in kerk en Staat ver-
achtering en verwildering by hoogstaand
geestelyk leven en diepgaand rechtsge
voel. De hoofdpersoon Paulinus Frisius
is een geestelijke van wien groote kracht
uitgaat, doch die juist daarom een lijdens-
school doorloopt, waaruit hij geleerden
gesterkt terugkeert. Het is een verhaal
met spannende momenten, en in weer
wil van zijn soberheid, aangrypend in
zyn beschrijving van den vloed die hon
derdduizend menschen wegmaaide.
In Israël vermaard, Bybellezingen
over het Boek Ruthdoor dr. H.
Visscher. Kampen, J. H. Kok.
Prof. dr. H. Visscher heeft zyne bijbel
lezingen over het Boek Euth, vroeger in
zijn eerste gemeente in avondbeurten
gehouden, het licht doeu zien. Wy her
inneren ons niet dat er meerdere ver
handelingen over dat Boek zyn ver
schenen* dan een halve eeuw geleden
van ds. C. v. d. Oever, toenmaals pre
dikant in de Raampoortkerk te Rotter
dam. Daarom begroeten wy deze uitgaaf
met groote ingenomenheid. Ruth de Moa-
bietische behoort tot de meest sympa
thieke figuren in de Schrift. Dat laat de
hooggeleerde schryver in deze uitmun
tend gestyleerde bybellezingen op tref
fende wyze uitkomen, en meer dan dat
ook op Naomi en Obed laat hy 't licht
vallen, in verband met Davids huis en
de verwachting van den Christus Ook
deze uitgave zal haar weg vinden by die
velen die op zuivere exegese, van Schrift-
critiek vry, prys stellen.
Niets menscbeiyks vreemd. Uit
het Zweedsch van Runa, door Joh.
Wormser. Amersfoort, G. J. Slot
houwer.
De eigenschappen van de werken van
Runa somden wy reeds vroeger op. Zij
komen ook in dit boek weer treffend uit.
Hoofdpersoon in 't verhaal is Anna, een'
predikantsdochter in Besterlanga; het
verhaal verplaatst ons als by tooverslag
tusschen de sehoone Zweedsche meren,
en bij de fjorden en bochten en land
tongen van Zweöens Westkust, waar
men de eenzaamheid voelt, en de karak
tervorming ziet voortschrijden, en dit
alles beschenen_ziet door de stralen van
Gods Woord. Zoo is 't ook in deze pre
dikantswoning door lijden en teleurstel
ling, door verlies en stryd komt Anna
die de uitwendige schoonheid mist, in
aanraking met den Schoonste der men-
schenkinderen, en wordt in de leerschool
van Christus opgeleid en opgevoerd tot
de heeriyke taak, door woord en voorbeeld
zielen te winnen voor haar Heere. Ook
met de overige personen in dit verhaal
maakt men met voldoening kennis. Voor
onze kinderen zal ds lectuur van dit boek
een kostelijke ontspanning zyn.
Vlissingen. Zaterdagmiddag werd van
de werf der ^oDinkiyke Maatschappij
/,De Schelde" alhier met goed gevolg
te water gelaten het stoomsch.p „Me-
rauke" gebouwd voor de stoomvaart Maat
schappij „Rotterdamsche Lloyd" te Rot
terdam en bestemd voor de vrachtvaart
op Ned. Indië.
De laatste beletselen werden weg
genomen öror de jongejuffrouw van
Waveren.
De hoofdafmetingen van het schip zyn
Lengte tusschen de hoofdiy'nen 430 En-
gelsche voet; breedte buitenkant groot
spant 59 E. V.; holte in de zyde 37 E. V.
Laadvermogen 8500 ton.
Het schip, voorzien van eendieptank,
is^van het shelterdeck type en hoofd
zakelijk bestemd voor de vrachtvaart, doch
tevens ingericht voor het vervoer van
een groot aantal fwsscAewdefts-passagiers.
De officieren hebben hunne hutten en
en verbiy ven op het shelterdeckhet
sloepen dek bevindt zich boven deze hut
ten. Boven de salon strekt zich het brug
dek uit, en hier bevindt zich ook de
kaartenkamer en de commandobrug.
Het logies van de bemanning bevindt
zich vóór onder het shelterdek.
Aan boord zyn opgesteld 13 stoomlie-
ren, die de lading kunnen verwerken
door middel van laadboomen aan de twee
paalmasten en 6 laadboomen, die beves
tigd zyn aan speciaal daarvoor aange
brachte stalen kokers, die tevens als
luchtkokers dienst doen. Bovendien is er
een zware laadboom tot het hyschen van
lasten van 30 ton.
Het schip is voorzien van een brand-
blusch- en ontsmettingsapparaat systeem
Halley. De verlichting geschiedt elec-
trisch.
De Brown's stoommachine wordt van
de brug af behandeld door middel van
een telemotor.
Het schip is gebouwd onder toezicht
en volgens de rules van Bureau Veritas
en is in de hoogste klass3 geclassificeerd.
De voortstuwingmachine zal zyn van
het triple compound System met cylin
ders van 28" by 47" en 58" by 52" slag
en in staat om 3500 P.K. te ontwikkelen.
De stoomketels zijn 4 in getal, single
caded, 15' 0" diam. by ll'O" lang met
een gezameniyk verwarmingsoppervlak
van 10250 vierk. Eng. voet en voorzien
van Howden's forced draught. De stoom
druk is 2oO lbs.
De schroef heeft 4 bladen, van Stons'
hartin brons vervaardigd.
De snelheid van het schip zal Wfa mijl
zyn by een diepgang van 23 voet.
In de machinekamer worden opgesteld
een centrifugaal-circulatie-pomp, met 2
machines, 2 aparte voedingspompeD, ver
damper, ballastpomp, dekpomp, zoetwa-
terpomp- en in de stookplaats 2 hydrau
lische auchejectors van het „Schelde"
type.
Zierikzee. Aan de verkiezing voor een
hoofd-Ingeland van het Waterschap
Schouwen namen alhier 96 kiezers deel.
Bij de opening bleken 76 stemmen uit
gebracht op den heer M.. Mol te Brou
wershaven.
Bruinisse. In de Vrydag gehouden
raadsvergadering werd door den voor
zitter, den heer Hage, meegedeeld, dat
van Ged. Staten waren ingekomen
goedkeuring op het raadsbesluit tot het
aangaan van een geldleening, groot
f 180PO, bestemd voor werken ontstaan
door het verleggen der suatiesluis, en
een schryven tot regeling van de te in
nen havengelden.
Van den heer Lodder, aannemer der
sluis, was ingekomen een verzoek om
op den laatsten termijn, die f6000 be
draagt, f1500 als voorschot te mogen
ontvangen. Sommige leden wenschen
hiervoor een biliyke rente te eischen,
doch overeenkomstig het voorstel van B.
en W. om den heer Lodder dit voorschot
renteloos te geven wordt besloten met
vier tegeD drie stemmen.
Vlissingen. Verplaatst by den dienst
der directe belastingen, enz. met ingang
van I Dec. a.s. de heer H. M. Willemsen,
van Arnhem naar hier, en de heer A.
W. Bazen van hier naar Den Haag.
Hansweert Benoemd by den dienst
der dir. belas.ingen, enz. met ingang van
1 Jan. a.s. de heer J. Kooyman, thans
in gelijke betrekking te Roosendaal.
Pest op Java.
Een regeeringstelegram van 24 No
vember, betreffende de pestgevallen op
Java gedurende de week van 15 tot en
met 21 November, meldt dat in de af-
deeling Malang negentien pestgevallen
voorkwamen en*.twintig dooden, in Toe-
'loengagoeng zes gevallenen vijf dooden,
in Madioen vier doodeiijke gevallen en
in Kediri en Blitar ieder een doodeiyk
geval.
Zijn lijk gevonden.
By gelegenheid van de jaarmarkt te
Diever in het laatst van de vorige
maand, bracht een jongeling uit Wapse
een meisje uit Haveite huiswaarts en
sedert was hij spoorloos verdwenen. Een
dertigtal personen heeft dagen aaneen
gedregd in de vaarten in den omtrek,
doch zonder resultaat. Men heeft gedacht
aan misdaad, doch licht was in deze
niet te krygen. Thans is zyn iyk ge
vonden in de Drentsche Hoofdvaart.
Aan de gevolgen overleden.
Te Swalmen.is gisteren een 63-jarige
vrouw die door het omvallen van een
brandende petroleumlamp ernstige brand
wonden had opgeloopen, tengevolge
daarvan overleden.
Verdronken.
Gistermiddag is een schipper, die met
een lading hout aan het Katerveer by
Zwolle op een sleep schepen moest wach
ten, waarin zijn scheepje ook zou wor
den opgenomen, bij het anker uitwerpen
overboord geslagen en verdronken.
Noodlottige vechtpartij.
Een vechtparty te Valthermonde op
Zaterdagavond 11 dezer heeft het nood
lottig gevolg gehad, dat een der beide
jongelieden, die verwond werden, Don
derdag aan de gevolgen is overleden.
Gasontploffing.
Te Annerveenschekanaal had Donder
dagavond ten huize van een bakker een
ontploffing plaats van het toestel van de
acetyleen verlichting, waarby de beide
knechts dermate werden verwond, dat
een hunner byna blind is en in't oogiy-
dersgesticht t3 Groningen is opgenomen.
Doodgevallen.
Een 12-jarige meisje te Rotterdam is
gistermiddag op den Crooswykschenweg
waar zy met twee andere meisjes op een
sleepers wagen zat, tengevolge van een