No. 42
1911.
Zaterdag 18 November
26e Jaargang.
■SHRlSTEUJfL
NIEUWSBLAD
S VOOR ZEELAND
HISTORISCH
Hup Jaasz fie Sl»deioils
m Midi'M
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed
S. J. DE JONGE-VERWES F, te Goes
F» P. B'HUIJ, te Mddelbi rg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
•cscKiHs.sEHaEMSsaS'SSSz^ESBRC .~a«BatamgBg'y ggg1
By dit nummer behoort een Bplad
1EDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per Irie maanden franco p. p.o 2.25
Hnkele nu tnmers0.05
TI?'? JMiat >JWt.tgg:c^BBBsaBai-&r:'g5'Kja8yt. gBaaaaa!»'
UITGAVE DER FIRMA S
EN
gSSj üiSl BSSKSfiE»,
>gEBBE^8FwwRfcri?BBLiaaaLa5- jgJian tsjsketz:*. ijg_n3^E-»«naiBm:FiMBW?8^EK£y
vin 1—5 regels 50 ceni, iedere regel meer 10 cent
F, milieberichlen van 1—16 regele 1.—, iedere regel
mi er 10 cent
TVVEIOE KAM SE.
Zitting van Woensdag.
Toen kwamen de vertegenwoordigers
meerendeels de leidersvan de ver
schillende pi litieke partyeD, namens hun
partygenooten aan 't woord. En zij kozen
allen stelling tegenover het Kiesrecht-
voorstel der socialisten.
De heer Borgesius deed dit namens
de Liberale Unie, de heer Limburg voor
de Vryzinnig-Democraten, dr. Kuyper
was de tolk der Anti-Revolutionaire party,
jhr. De Savornin Lohman sprak voor de
Ohristeiyk-Historischen, mr. Tydeman
zette het standpunt van de Vry-Libera'en
uiteen en dr. Nolens dat van de Roomsch
Katholieken.
Uit Parlementair oogpunt was het dus
ongetwyfeld een mooie dag. De kop
stukken van de Tweede Kamer, de groote
Staatslieden van Nederland hoort men
niet zoo licht achter elkaar op éénen
dag.
Eerst was dus de heer Borgesius aan
het woord, die een historisch over
zicht gaf van het Kiesrechtvraagstuk in
Nederland. In 1905 waren de vryzinni-
gen 't eens omtrent het geheel vryiaten
van den gewonen wetgever in de Kies
rechtregeling. Was het Ministerie-De
Meester niet gevallen, dan had deze 't Al
gemeen Kiesrecht reeds by de gewone
wet kunnen invoeren. Er is echter ook
een andere weg te volgen. Men kan
het Algemeen Kiesrecht ook in de grond
wet vastleggen. Welnu, dat willen de
mannen van de Liberale ÜDie.
De afgevaardigde van Rotterdam I was
zeer ingenomen mehet denkbeeld van
't voorstel-Troelstra, maar de vorm noem
de spreker ongelukkig gekozen. Er zijn
bezwaren tegen. Bij aanneming van 't
voorstel moet een commissie van redac
tie worden benoemddan krygt men
debat over 't adres, met kans dat som
migen die vóór de gedachte zyn, om den
vorm tegen 't adres stemmen.
Daarenboven wordi in het voorstel over
de hoofdzaak, Algemeen Kiesrecht, niet
gesproken. Spreker vreesde voor een on
zuivere stemming, want er zijn voor
standers, die thans bezwaar hebben tegen
een adres, over 't hoofd der Regeering
heen, aan de Koningin.
Spreker gaf dus namens zijn geestver
wanten boveD het adres de voorkeur aan
een motie en deelde mede dat hy daar
voor dezen vorm zou willen aanbevelen
FEUILLETON.
E#n verhaal uit het jaar 1567,
door
CHR. HONDIUS.
Ware de Prins maar meer op onze hand
zeide Vincent Laureys, maar eilacy deze
draagt de onderneming biykbaar geen
goed hart toe, hy rekent dit rebellie, en in
stryd met het devies van onzen geuzen
penning „Getrouw aan den Koning". H ij
hoopt nog altyd door onderhandelen zijn
doel te zullen bereiken."
„En ook Egmond en Hoorne trekken
zich terug, zoodat we thans alleen onze
hoop kunnen bouwen op de heemu
v. Brederode, Jan van Toulouse, Van
der Aa en andere edelen, die hun goed
en bloed veil hebben voor 'egoedezaak.
Wanneer wij hen nu maar helpen,
wanneer het nu maar eenmaal tot een
dn.-ad komt, dan zuilen velen, die nu nog
weifelen en zich terug trekken, weer
red vatten."
Zeker, zoo is heU zeide H ieck.
»En geen enkele landstreek leent zich
daarvoor beter dan Walch' ren.
Dit afgezonderde eiland is ni-1 zoo g -
„De Kamer,
van oordeel dat invoering van algemeen
kiesrecht en van evenredige vertegen
woordiging wenschelijk, maar zonder
voorafgaande grondwetsherziening on-
mogeiyk is
„acht het in 's lands belang, dateene
beperkte grondwetsherziening zóó spoe
dig worde aanhangig gemaakt, dat het
mogeiyk zal zyn, haar nog vóór de ver
kiezingen in eerste lezing af te doen,
„gaat over tot de orde van den dag«.
Daarna sprak dr. Kuyper die mede
namens zyn geestverwanten zyn stem
tegen het voorstel-Troelstra motiveerde.
De houding van sprekers partij tegen
over dit voorstel is zeer sympathiek.
Want zoo merkte dr. Kuyper onder
groote hilariteit der Kamer op, er komt in
dit voorstel niets over het Algemeen Ki s-
recht voor. Ook de Antirevolutionaire
party is er sterk voor, dat de Kiesrecht
regeling spoedig ter hand wordt genomen.
Maar nu is er een generale Grondwetsher
ziening in het zicht. En terwyi de Staats
commissie nu die herziening voorbereid,
gaat het toch niet aan met den verschuif
digden eerbied aan de Kroon, zelf zulk een
verzoek tot Grondwetsherziening te doen.
Toen volgde de heer Limburg als spre
ker, die memoreerde dat de vryzinnig de
mocratische partij altijd pal gestaan heeft
voor het Algemeen Kiesrecht,ook voor het
vrouwenkiesrecht.De door den heer Troel
stra gekozen vorm vond ook deze spreker
niet de gelukkigste om snel zijn doel te
bereiken. Met den heer Borges'us advi
seerde by den heer Troelstra zyn voorstel
te veranderen in een motie als dee anbe-
volene.
De heer Lohman kwam daarna aan het
woord, die vond dat er voor het indienen
van zulk een adres absoluut geen reden
was.
Wat wil 't adres Ontbinding van de
Staatscommissie? Afkeuring van haar
instelliDg Dan is het een Kaoinetscrisis
uitlokken. Werkt de Commissie niet vlug
genoeg? Of denkt misschien de een of
andere politieke leider, ziende, dat er ook
in andere partyen personen zijn voor
Algemeen Kiesrecht dat het voor zyn
prestige tegenover het volk noodig is te
toonen dat hy de leidirig toch behoud
Hier stond de heer Troelstra met dre.-
gend gebaar tegenover den heer Lohman
op en riep: „Dat is een gemeene insinu
atie gy kunt critiek oefenen, maar gy
moogt my niet persoonlijk beleedigen
Trek dat dus in Ik herhaalhet is
een gemeene insinuatie
HHWi IIIIII IIBIIIIIMli.IiWBWBWWBPM—BI
makkeiyk te onoerwerpen, wanneer de
steden en het platteland eendrachtig
elkander steunen.
De bezetting van het slot Rammekens
is niet sterk, maar dit kasteel, dat de
haven van Middelburg beheerscht, moet
iD onze macht zyn, zullen we iets kunnen
uitvoeren. We moeten onzen vrienden dus
voorstellen,daarop een aanslag te wagen."
Terwijl dit gesprek op de voorplecht
gevoerd werd, stond schipper Jaspers op
het achterdek aan het roer.
Men kon het den wakkeren man aan
zien, dat hy sedert jaren storm- en nood
weer had getrotseerd.
Den zuidwester diep in de oogen ge
drukt en de oliejas om het lichaam ge
knoopt hield hy de roerpen stevig om
klemd.
Slechts mot moeite kon zijn scüerp-
ziend oog door den dichten nevA heen
dringenkort en krachtig klonken zyne
bevelen tegen den schippersknecht, wan
neer het zeil van bak- naar stuurboord
moest worden overgelegd of een dei-
zwaarden moest worden opgehaald.
Welk een schoonen aanblik leverden
deze beide stoere mannen in hun stryd
met wind en golven! Gewend geraakt
van af hun prille jeugd met bet onbe
trouwbare element, kenden zege.-n .rees,
maar ze gevoelden in zulk noodweer, das
Maar de heer Lohman herhaalde zijn
onderstelling. Hy zag voor een adres,
als nu voorgesteld, geen grond. Alleen
als men een afzonderlijke Grondwets
herziening verlangen mocht voor 't
Kiesrecht, zou een motie in den geest
van die des heeren Borgesius te pas
komen. Thans zou de Kamer zich met
een adres belachelijk maken.
Dan kwam de heèr Tydeman verkla
ren, dat zyn politieke fractie tegen het
voorstel-Troelstra zou stemmen. Spreker
heeft nog altyd bezwaren tegen het Al
gemeen Kiesrecht, maar is wel voor
verruiming van Artikel 80- der Grondwet.
Doch in de gegeven omstandigheden is
het heel misplaats om een adres voor
deze zaak tot de Koningin te richten.
Spreker begreep intusschen niet waarom
de heer Troelstra niet in plaats van 't
adres heeft getracht zyn nog steeds
aanhangig GrondwetsherzieniDgs-voor-
stel aan de orde te doen stellen. Spre
ker vermoedde dat het meer om de leuze
dan om 't Algemeen Kiesrecht te doen is.
De laatste sprekeT was de heer Nolens,
die betoogde, dat de eenige vraag die
thans ter sprake kwam was, of er reden
is voor een adres als 't voorgedragene.
En die vraag beantwoordde spreker ont
kennend. Er is een Grondwetscommis
sie met den min. van binnenl. zaken
aan het hoofd en met veel Kamerleden
er in, een soort van vóór-parlement.
Daaruit blijkt reeds de warmte der Re
geering voor deze zaak.
Zitting van Donderdag.
Thans was weer het woo^d aan den
leider der socialisten, den heer Troelstra,
om de sprekers van den vorigen dag
van repliek te dienen.
Elke redevoering die Woensdag gehou
den is, nam mr. Troelstra op de bekende
manier even onderhanden, bestreed de
Rechtsche sprekers, en lichtte zijn vrien
den van Links nog nader in omtrent de
bedoeling van het Kiesrechtvoorstel.
In deze rede vond de heer Bergesius
aanleiding om zijn Woensdag aanbevolen
motie, mede onderteekend door 4 andere
unie-liberalen en 5 vrijzinnig democraten,
in te dienen. De heer Lohman verzette
zich sterk tegen de behandeling van de
motie-Borgesius, die heel wat anders be
oogde dan het voorstel Troelstra. De
Kamer kan niet over de motie oordeelen,
vóórdat de voorstellen der Regeering tot
Grondwetsherziening bekend zyn.
Met 62 tegen 12 stemmen maakte de
Kamer echter uit, dat de motie dadeiyk
alleen vastberadenheid de ranke kiel in
behouden haven kan brengen.
Als een meeuw gleed het schip over
de bruisende golven en zette koers naar
Antwerpen.
Tegen den noen begon de wind te
luwen en het was toen, dat Jaspers het
stilzwijgen verbrak.
„Ik geloof dat het ergste geleden is
de wind schiet naar het Westen. Maar
we hadden boos weer, ik herinner me
niet met zulk onstuimig weder gevaren
te hebben, maar het kon ook moeiïyk
uitstel ïyden. Heer Haeck zou zeker niet
zoo op vaien hebben aangedrongen, als
daartoe geen groote noodzakelykheid
voor hem bestond.
En als deze edele man zyn kostbaar
leven niet ontziet, dan mogen ioij, aan
wie zooveel minder te verliezen valt, niet
aarzelen om onze krachten in dienst te
stellen van de goede zaak."
„Ik heb me. dus niet vergist," zeide
Klaas, toen ik vermoedde „dat deze
tocht een gewichtig doel had, trouwens
het is velen varensgezellen bekend, dat
er iets broeit, want hoe geheim men zoo
iets ook houdt, er zijn altyd menschen,
die langs den neus wegpraten, vooral
wanneer de brandewijn hunne zinnen
min of meer heeft beneveld.
Maar het rechte van de zaak is my
natuuriyk niet bekend er wordt in deze
troebele dagen zooveel gekald en men
in behandeling zou komen.
Toen kwam nog even de minister van
binnenlandse'ne zaken aan het woord.
Z.Exc. was bij de debatten aanwezig
geweest, omdat het ging om een zaak
van Regeeringsbeleid. Het is ook de
wensch van de Regeering, dat de Grond
wetsherziening spoedig tot stand komt.
Hoe vlugger de Grondwetscommissie
werkt hoe b«ter. Zoo spoedig mogelijk
•zal de Regeering haar eigen voorstellen
indienen. Aanneming of verwerping van
het voorstel-Troelstra maakt de zaak
niet anders. Aan de motie-Borgesius valt
echter niet te denken. Daarin wordt de
wenschelijkheid van beperkte Gr mdwets
herziening uitgesproken. En daar komt
de Regeering lieelemaal niet van in.
Daarna werd, op aandrang van den
heer De Geer (c. h.), die reeds in 1909
zich voor Algemeen Kiesrecht had ver
klaard doch nu geen beperkte Grond
wetsherziening wilde, de motie-Borgesius
in tweeën gesplitst.
In het eerste de.,1 van de motie werd
dan gerept over Algemeen Kiesrecht en
Evenredige Vertegenwoordiging en in
het tweede deel over de beperkte Grond
wetsherziening.
Ten slotte werd er gestemd.
Het voorstel-Troelstra werd verworpen
met 72 tegen 7 stemmen, namelijk die
van de socialisten.
Het eerste deel van de motie-Borgesius
werd verworpen met 42 tegen 37en
het tweede deel dat daardoor ongerymd
was geworden met 50 tegen 29.
Voorjhet eerste deel der motie stemden
alle leden van Links, behalve de drie
aanwezige vrij-liberalen, de heeren De
Beaufort, Vaa Karnebeek en Tydeman
benevens de heer De Geer, de eenigste
van Rechts.
De Rechterzijde het moet helaas
gezegd worden was slecht opgenomen.
Negentien man ontbraken op 't appel.
Va a Links daarentegen slechts twet man.
Hadden de drie vrij-liberalen voorge
stemd, dan zou de door minister Heems
kerk afgewezen motie aangenomen zyn
geweest.
Zoo zpn met het Kiesrechtdebat weer
drie kosteiyke dagen door onze Tweede
Kamer ten behoeve an bet socialistisch
zevental, Dutteloos volgepraat Maar dat
bij dit Kiesrecbtgedoe onze Regeering
maar even buiten schot is gekomen,
mag misschien wel het meest bejam
merd worden.
Al pleiten voor de afwezigheid der
Rechtsche Kamerleden vaak verzachten-
doet het verstandigst zyne ooien goed
open maar den mond gesloten te houden.
Ik vreeze echter dat sommigen nog
wel eens tot verantwoording konden
worden geroepen. Wanneer ik mij ten
minste het gesprek herinner, dat met
kersttijd in de herberg „d.e Roode Leeuw"
werd gevoerd, dan begrypik eenigszins,
wat sommigen in hun schild voeren,
maar als ze allen even onvoorzichtig
zijn in hunne uitlatingen als de bezoe
kers 'van deze herberg dan vreeze ik
voor zulke helpers."
„Ik bid u, vertel mij wat u is ter oore
gekomen" zeide Jaspers. „Ge weet, ik
behoor, tot de nye leer, en al is mij
bekend, dat ge myne godsdienstige ge
voelens niet deelt, tóch vertrouw ik dat
ge mij wel zult willen melden, wat uwe
ooren hebben opgevangen."
„Gelijk ik zeide, zoo bevond ik mij op
kerstdeg na de hoogmis te hebben by-
gewoond in de herberg „de Roode
Leeuw" van Diederic Wouterse de Bye.
Terwyi ik mijn kanne biers dronk,
traden verschillende personen binnen,
van wie ik enkelen kende n. 1. Meester
Benedictus van Borsele de stadschirugyn
en Reynier Thielman, notaris publiek,
met zijne vrouw.
Zy zetten zich aan een tafeltje by het
venster en bestelden een ontbyt, dat
hun al spoedig gebracht werd door
Maaiken Jeroensdochter.
de omstandigheden, het is toch hun
plicht by gewichtige stemmingen zoo
veel mogeiyk tegenwoordig te zijn.
Moge de Rechtërzijde uit de Kamerzit
ting van Donderdag geleerd hebben, dat
dit bij haar anders en beter moet wor
den. Dan zal uit het gebeurde van gis
teren boe naar ook op zichzelf
nog wiuste geboekt worden.
Voor mr. Troelstra is het eindresultaat
van het Kiesrechtdebat echter een schit
terend échec geweest, dat den socialis-
tischen partijleider laDg zal heugen.
Waarom nam hy dan ook de motie-
Borgesius niet over? Die toch ook in
de lijn van zijn voorstel was.
Neen, dat duldde zijn eerzucht niet.
Zijn eerzucht als socialist. Als het Alge
meen Kiesrecht er komt, dan moet dat
er komen, dank zij de actie der socia
listen.
Zy moeten aan die actie de leiding
geven. En dan mogen de democratische
elementen van Links en zelfs ook die
van Rechts wel meehelpen, maar alleen
als slippen dragers van mr. Troelstra.
RBCLAMBS.
Vele mannen zoowel als vrouwen, die
jaar in, jaar uit aan die ellendige aam
beien, of aan eczeem of jeukende huid
ziekten Ïyden, zijn er toe geneigd om te
denken dat er voor heD geen beterschap
meermogelyk is en dat het beste, waar
zij nog op hopen kunnen, een weinig
verlichting in hun ïyden is.
Doch aambeien, eczeem en alle jeu
kende huidziekten kunnen volkomen
genezen worden door Foster's Zalf, de
uitstekende verzachtende en heelende
huidzalf. Foster's Zalf doet de prikkeling
en ontstekiDg bedaren, en slechts zelden
blykt een doos onvoldoende om den pa
tient geheel te genezen, mits de ge
bruiksaanwijzing goed wordt opgevolgd.
Foster's Zalf wordt aanbevolen voor
jeukende, bloedende, in- en uitwendige
aambeien, eczeem, gordelroos, huiduit
slag en alle jeukende huidziekten. Zy
brandt of prikkelt niet en droogt ook
niet te spoedig op.
Let op den juisten naamFoster's
Zalf. Zij is te Goes verkrygbaar by de
Firma Nathan Emanuelen te Middelburg
by den heer Joh. de Roos. Vlasmarkt
K 157. Toezending geschiedt franco na
ontvangst van postwissel af 1.75 voor
één, of f 10.voor zes doozen.
Terwyl het ontbijt onder allerlei ge-
spiekken genoten werd,werd plotseling de
deur der achterkamer geopend en binnen
trad Cornelis Jansz. van Eversdyk, alias
de boer, die in vroeger jaren schepen
en weesmeester der stad Middelburg
geweest is.
Hij scheen meer gedronken te hebben
dan oorbaar is, want ongevraagd zette
hy zich aan de tafel, waar het gezelschap
het ontbyt gebruikte en zich in het ge
sprek mengend, begon hy te spreken
over den predikant Gelein Janszoon
d'Hoorne, die thans in de schuur buiten
de Zuiddampoort voor de Hervormden
predikt.
Terwyl de Roomsche geestelijkheid
door hem werd bespot, liet hy zich met
veel lof over den prediker der nye leer
uit. Zoover ging zijn eerbied voor hem,
dat bij bij het uitspreken van deD naam
des predikers telkens de muts afDam.
Maaiken de With, de huisvrouw van
den notaris Reynier Thielman, dit ziende
vroeg: „Wel s deze Mr- Geleijn zoo
heilig, dat men de muts af doen moet,
als men hem noemt?"
„Wel waar af is hy meester? Van
schopnlapperie of weverie?" vroeg Mr.
Benedictus
(Wordt vervolgd.)
