(den,
No. 23 1911
Vrijdag 27 October
26e Jaargang,
iiijving
ïae.e&t
GhRISTEUJK-
EUWSBLAD
VOOR ZEELAND
iil
HISTORISCH
'land,
\echt
SLBBRG,
ïr Sluijs.
40 34,
gelegen in
h.f bureau
aunder,
Makelaar
aagd.
,agd.
aan Boekh.
u r g.
pken Tarwe
iihooi a f 26
I nieuw Wei
ll- 1000 kilo.
|cent per bos.
bruine en
ent per bos.
laf a 15 cent
pelde f 120,
af te halen
[OSTEN te
en Cadzand-
L. GELDOF,
iels, Bieten-
pkaf.
landkar te
kleiner, bij
|g e k e r k e.
ken,
eten
ÏCKE, „hof
ïkneeht,
I Meid en
lagd, bij P.
\t-Souburg.
In Maart of
x>
|)REU,
11 a n d e;
irfkade.
VERSCHIJNT ZESMAAL PEift WEEK
Wed. S. J, DE JONGE-VER WEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Diidclelbi rg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
TWEEDE KA IER.
i
ng;j
de.
sht
dtf
If
'de.
A. Schout.
November,
In ten Heere,
PR,
Biggekerke
|>ER Pz.,
11 e 1 a n de.
Y/
IEl (EREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per Me maanden franco p. p.
Hnkele nummers,
ƒ1.25
0.05
UITGAVE DER FIRM AS
EN
van 1—5 regels 50 cent, ieuere regel meer 10 ceat
Familieberichten van 1—10 regel - 1.—iedere regel
meer 10 cent
Sw-ï-asasaww-s» asmssm seasss, ■wcwmTTunrr "runr- r-Br-r-n- rriTwr-iTir-im
26 Oct. 1911.
De Vrijzinnig-Democraten en de Verzeke
ring 8 -wetge ving.
In de Woensdagavond door de Vrij
zinnig-democratische Kiesvereeniging te
's Gravenhage gehouden vergadering
kwam aan de orde de bespreking van
de conclusies van het hoofdbestuur van
den Vrijz.-Dem. Bond in zake invalidi-
teits- en ouderdoms-verzorging met de
daarop ingediende amendementen.
Aan het verslag dezer vergadering in
de N. B. Ct. ontleenen wij het volgende
Ingekomen was een voorstel van de
heeren Njjpels, Hoencamp, Kuiper en
Bout, om instede' van de conclusies van
het hoofdbestuur het volgende te be
sluiten
»de V. D. B. spreke zich uit
a. voor staatspensioneering der onbe
middelde mannen en vrouwen op 65jaar
b. voor invaliditeits-verzekering van
mannen en vrouwen overeenkomstig de
conclusie V sub b van het hoofdbestuur."
Dit amendement werd toegelicht dooi
den heer Nij pels, die betoogde, dat het
amendement niet ingaat tegen de strek
king van de conclusies van het hoofd
bestuur, doch zich niet uitspreekt over
de détails van uitvoering en dus meer
vrjjheid laat dan de bedoelde conclusies.
Mr. fl. J. Tasman, die deel had uitge
maakt van de commissie, welke rappoit
heeft uitgebracht over het vraagstuk dar
invaliditeits- en ouderdomsverzorging,
bestreed het amendement, waartegen hij
als hoofdbezwaar aanvoerde, dat de sociale
verzekering als één geheel moet worden
beschouwd, omdat men daarvoor uit de
staatskas niet in het onbepaalde putten
kan. Hij becijferde de kosten van staats
pensioen op 65 jarigen leeftijd op 20 a 26
millioen per jaar, terwijl de invaliditeits
verzekering den staat op 5 millioen per
jaar te staan zal komene zamen dus
25 a 30 millioen.
Daarbjj zit men ten onzent niet met
overschotten op het budget, als in En
geland, maar m%t ongedekte tekorten.
En het zal onmogelijk zijn, de benoodigde
gelden uit de inkomsten en de succes
siebelasting te krijgen. Het is een onmo
gelijke eisch voor de vrijzinnig-democra
tische Kamerclub, dat zij een dergelijk
worstel verdedigt.
Thans is alleen noodig een voorstel, dat
practisch uitvoerbaar is. Dan zal men
later gelijdeljjk verder kunDen gaan.
Door aanneming van het amendement
zou men alleen krijgen een pakkende
leus, die in een zeer verre toekomst
nog niet te verwezenlijken was en
bovendien groot gevaar doet ontstaan
voor een scheuring in den Bond.
De heer Nüpels repliceerde uitvoering.
Hij had nog dit bezwaar tegen de con
clusies van het hoofdbestuur, dat zij
niet omvatten de zelfstandige vrouwen,
maar alleen de mannen, die in loon
dienst zijn en hun weduwen en weezen.
Het hoofdbesuur beschermt eenzijdig
één stand en één sexe. In Denemarken
en Engeland heeft men thans staats
pensioen. Toch gaat men daar thans
ook invaliditeitsverzekering invoeren.
Dat is van meer beteekenis dan bier te
berde gebrachte theoretische beschou
wingen. Spr. betwijfelde voorts, of het
stelsel, door den heer Tasman verdedigd,
niet veel meer zal kosten dan zijn systeem.
Het bezwaar, dat de vrtjz.-dem. Ka
merclub wellicht tegenover hem zal
staan, weegt bij spr. zeer zeker. Doch
deze club heeft zich nog niet uitgespro
ken.
Na dupliek van den heer Tasman,
die betwistte, dat het hoofdbestuur de
vrouwen niet zou willen opnemen in
de sociale verzekering, en erkende, dat
zijn stelsel duurder is, doch erop wees,
dat in zijn systeem 'niet alles uit de
staatskas zal behoeven te komen, en
na repliek van den heer Nijpels volgde
nog een uitvoerige discussie.
De voorzitter meende, dat niemand
zal kunnen ontkennen de kracht van de
argumenten van mr. Tasman, die een
redelijk standpunt heeft ingenomen.
Het is onredelijk, zich te verklaren vóór
staatspensioneering, als men het geld er
voor niet weet te vinden. Men volge niet
het verkeerde voorbeeld, in 1909 door de
Liberale Unie gegeven. Het hoofdbestuur
van den Vrijz.-Dem. Bond is buitenge
woon juist opgetreden, door te trachten
de partijen bij elkander te brengen.
Ten slotte werd het amendement-
Nijpeis verworpen met 20 tegen 9 stem
men en 1 blanco.
De cursiveeringen zfjn van ons, maar
de uitgesproken gedachten zijn van den
voorzitter van den Y. D. Bond, en van
mr. Tasman.
Wij zullen ze onthouden.
Verkiezingszeden.
In De Rotterdammer, welks hoofdie-
dacteur mr. Diepenhorst lid was van de
Raadscommissie, die de geloofsbrieven
van mr. Jules de Yries onderzocht, lezen
wij de volgende beschouwingen
in Het Volk (verscheen) een
opsomming van allerhande meedeelingen
over geruchten van omkooping door
personen die slechts met een enkele
l6tter werden aangeduid en wier volle
namen bij de sociaal democratische raads
leden bekend waren.
In Het Volk werden nu herhaaldelijk
het iDstelien van een onderzoek en de
niet-toelating van mr. De Yries bepleit.
Wjj onthouden ons natuurlijk van be
spreking over alles wat een zuiver locaal
karakter draagt, maar meen en toch in
deze aangelegenheid enkele punten van
meer algemeen belang te ontdekken,
waarop de aandacht moet worden ge
vestigd.
Ongetwijfeld kan het recht van den
Raad niet worden betwist om naast het
onderzoeken van den eigenlijken geloofs
brief ook te letten op beweerde onregel
matigheden, die de vrijheid der stem
ming hebben belemmerd.
Echter dient dit recht met groote voor
zichtigheid te werden uitgeoefend.
Die voorzichtigheid wordt met name
geboden door de praktijken die allengs
bij de verkiezingen zijn ingeburgerd.
Deze zijn gansch van karakter veranderd.
Het wekt geen verbazing dat men in de
stedelijke keuren, in rechtsbronnen van
vóór 1798, geen bepalingen aantreft, op
verkiezingsdelicten als omkooping .en
dergelijke betrekking hebbend. Het toen
heerschende stelsel van coöperatie deed
geen strijd ontbranden.
Thans is het anders geworden. Het
politieke meeleven is veel sterker ont
wikkeld. De electorale wateren worden
hoog opgestuwd en het kan niet anders,
of daarbij wórdt ook velerlei schuim op
geworpen.
Bij het onderzoek der geloofsbrieven
hetwelk allereerst bedoeld een waarborg
te schenken, dat de wil der kiezers zuiver
tot uiting komt, moet mitsdien ernstig
worden in acht geslagen op de beschul
diging, dat dit schuim de ong-reptheid
der keuze heeft bezoedeld.
Dat achtslaan- wordt bemoeilijkt door
de omstandigheid dat bij de luidruchtig
heid der propaganda en de veelheid der
pressie op de kiezers geoefend de grens
tusschen het geoorloofde en ongeoorloof
de moeilijk valt te trekken. Bovendien
wordt met zooveel politikken takt opge
treden, dat zulks geen vat geeft voor
strafrechtelijke behandeling.
Uiterst schaarsch zijn dan ook de ver
oordeelingen op grond van art. 126 Wet
boek van Strafrecht hetwelk strafbaar
stelt het „door gift of belofte iemand
omkoopen om zijn kiesrecht hefa ij niet,
hetzij op bepaalde wijze uit te oefenen".
De omkooping bij de Gemeenteraadsver
kiezingen te Schoonhoven, die getroffen
werd bij het arrest van den H. R. van
15 Juni 1896, is een der merkwaardigste
gevallen.
Ook de administratieve beslissingen,
waarbij op grond van dergelijke onregel
matigheden de toelating werd geweigerd,
zijn weinige in getal. Gelukkig wordt
slechts spaarzaam met zoo groote bru
taliteit opgetreden als te Zelhem, waar
in 1868 aan gekozen Gemeenteraadsleden
de toegang werd geweigerd op grond van
het feit dat in de nabijheid van het
dorpshi is verkiezingsagenten stonden
geposteerd, die onrechtmatig de stem
briefjes der kiezers veranderden 1
Toch kan niet worden ontkend dat
somwijlen bij de hitte van den verkie
zingskamp min oirbare praktijken wor
den gevolgd. Al ontbrak ten deze bij vele
klachten het voldoende bewijs, dat een
strafrechtelijk of administratief optreden
wettigdeniettemin zijn in den laatsten
tijd herhaaldelijk verschijnselen te ont
waren die hen, welke tot leiding bij de
verkiezing geroepen zijn, tot omzichtig
heid manen. Ernstig is de taak der kies-
vereenigingen om tegen verbastering der
verkiezingszeden te waken. Yooral de
„vergoeding van tijdverlies" is een insti
tuut waarin een kiem van bederf gelegen
is. Indien die vergoeding zich inderdaad
strikt tot herstel van geleden nadeel,
bepaalt kan geen veroordeeling haar
treffen, maar zoo licht wordt, waar met
geen mathematische zekerheid het bedrag
is vast te stellen, een ander element mee
in de schadebepaling betrokken. Groote
reserve tegenover en ernstige beperking
van deze instelling, zooal geen geheele
afschaffing mogelijk is, dient te worden
betracht. De zuiverheid van het politieke
leven zou daarvoor zeer aanmerkelijk
worden verhoogd.
't Is niet alleen de moeilijkheid tot
afbakening van het geoorloofde en on
geoorloofde, welke de colleges schuchter
moet doen zjjn om op grond van geuite
beschuldigingen de toelating te weigeren.
Er bestaat nog eene andere moeilijkheid.
Bij een feilen stembusstrijd is het
gevaar niet uitgesloten dat de teleurge-
stelden door gezochte bezwaren tegen de
goedkeuring der geloofsbrieven de toe
lating van den gekozene trachten te ver
ijdelen.
Een merkwaardig voorbeeld daarom
trent vinden wy in de gemeenteraads
verkiezing te St. Jansteen in 1888. Er
bestond vrees dat een bepaalde candidaat
niet zou worden herkozen. Om nu het
effect van de waarschijnlijk geachte over
winning van den tegencandidaat te ver
hinderen, werd door vrienden van den
aftredende besloten aan een paar kiezers
geld te geven voor hun stem, teneiBde
aldus de toelating op grond van omkoo
ping té verijdelen. Alzoo geschiedde en
bij het onderzoek der geloofsbrieven
kwamen de reclames in.
Zoo blijkt wel met hoe groote omzich
tigheid hier dient te worden opgetreden.
Zal van niet-goedkeuring sprake zijn,
dan moet kunnen worden gewezen op
een complex van ernstig voorgedragen
en wel omschreven feiten, welke de vrij
heid der stemming hebben belemmerd
en op den uitslag hebben geïnfluenceerd.
In het bekende Amsterdatasche geval
was hiervan geen sprake. Een adres be
reikte den Raad niet. Een klacht bij de
justitie werd niet ingediend. Alles hing
van „hooren zeggen" aan elkaar. By een
bepaalde politieke fractie alleen waren
de namen gedeponeerd der verspreiders
van allerhande vage berichten.
Zóó kan het geen verwondering baren
dat de Raad eenstemmig de poorten van
het Prinsenhof voor Mr. J. de Vries
openzette.
Het Handelsblad (vrijz.) voegt hieraan
toeOok ons lijkt in het bijzonder „de
vergoeding van tijdverlies" van kiezers
een instituut waar ;/een kiem van bederf"
in gelegen is, en schoon het ook door
anderen gebruikt wordt en vrij algemeen
als geoorloofd wordt beschouwd, toch
afkeurenswaardig.
Een getuigenis uit onverdachten mond.
Heeren „frontmakers voor de Openb.
School* en verder alle vrijzinnigen, die
èen aotirev. Wethouder of inister een
voortdurend gevaar achter voor de School,'
„waar de natie aan gehecht is", zfj het
volgende beleefd voor notificatie aanbe
volen
Toen de liberale districtsschoolopziener
Dr. B. van der Meulen te Assen aftrad,
huldigde hij in het publiek voor alle aan
wezige „Openbare en Bijzondere ooren",
de verdiensten ten behoeve van het
Openbaar Onderwijs in Drente gepres
teerd, door niemand anders dan door
Dr. Kuyper, die, toen hij langs ambte
lij ken weg kennis kreeg van de treurige
toestanden op onderwas-gebied, met
name in de reusachtige gemeente Emmen,
niet rustte, aleer daarin verbr tering was
gekomen, en alleen voor de gemeente
Emmen de somma van maar eventjes
f500.000 van Regeeringswege beschik
baar stelde voor het Openbaar Onderwijs
(voor héél Drenthe 1 millioen gulden).
Geen vrijzinnig persverslag, dat over
dit officieel getuigenis uit zoo'n onver
dacht vrijzinnigen mond ook maar kikte.
Blijkbaar was dit de waarheidsliefde der
vrijzinnige journalistiek te machtig.
Daarom zij het onzerzijds nog eens met
eenigen nadruk vastgenageld.
Maar, de historie is hiermee nog niet
geëindigd.
De Gemeenteraad van Emmen verga
derde, en wel in minder prettige stem
ming. Immers, de gemeentekas was leeg,
tot op de laatste halve cent na. En op der
gelijke critieke 'momenten kan het zelfs
vrijzinnige kokken en keukenmeiden
overkomen, dat ze gaan krakeelen, en
mekaar verwijten waar de boter, in casu
de geldbuidel, bleef. Harde noten werden
door de liberale .monden gekraakt, aan
gaande het financieel beleid van het
natuurlijk alleszins vrijzinnige en dies
bekwame college en Burg. en Weths.
Toen schoot een lid van het denkend deel
der natie met grof geschut, argumen-
teerende in dezer voegeDat onze ge
meentekas zoo berooid is, is de schuld
der clericale Regeeringdie geeft niet
genoeg voor onze reusachtige ondejwjjs-
lastenAlzoo schoot een liberaal Ge
meenteraadslid in de 20ste eeuw in open
bare vergadering metspek. Maar,
't viel in Drente's Achterhoek
Rotterdammer.
Benoemingen in en uit Drente.
Waar in zake benoemingen somscri-
tiek beluisterd werd op de daden van
het Christelijk Ministerie-Heemskerk,
we doelen natuurlijk niet op „linksche"
critiek, want van dien kant zoekt men
met opmerkelijke bescheidenheid de //be
kwaamheden* uitsluitend onder vrijzin
nigen, om een roerend-eenstemmig ge
weeklaag aan te heffen bij //Olerikale"
ergo partijde benoemingen waar soms
gecritiseerd werd in Chr. kringen, daar
kan het allicht z'n nut hebben er op te
wijzen, dat in plaats van-den afgetreden
functionaris, den voorzeker deskundigen
liberaal Dr. B. van der Meulen, te Assen,
tot districts-schoolopzier in Drente be
noemd werd de heer P. Wielenga, oud
hoofd eener Chr. School, tot nog toear-
rondissements-schoolopziener te Borger,
en leeraar aan de Chr. Kweekschool te
Groningen.
De ambtelijke kwaliteiten van den
nieuwen districts schoolopziener, die in
middels reeds deze functie aanvaardde,
bleven tot heden onaangevochten, althans
tot heden ontmoetten we geenerlei „ob
jectieve" bemerkingen in tegenoverge
stelden zin uit linksch-journaliatieken
duim. Onzerzijds wekt dezo benoeming
groote voldoening: de heer Wielenga
behoort tot de antirev. partij, is eeD be
kend propagandist voor onze beginselen,
hoofdorganisator van „Bcaz" en was
reeds één- en andermaal onze candidaat
voor de Tweede Kamer in het kiesdistrict
Emmen.
De natuurlijk overwegend liberale se
cretarie der Gemeente Emmen telde onder
haar ambtenaren het reusachtig aantal
vanéén zegge één „clericaal"
te weten den antirev. heer R. Bakker,
wiens ook door superieuren erkende be
kwaamheid dezer dagen erkende wero,
doordat hij dezer dagen op voordracht
van ons Chr. Ministerie h oemd werd
tot Burgemeester der gemeente Dintel-
oord. Rotterdammer.
Zitting van Woensdag.
De Kamer heeft gisteren lang en breed
over artikel 4 der Militiewet gesproken,
hetwelk handelt over de grootte der lich
tingen en verdeeling van de ingeljjfden.
Op dit artikel zijn vele amendementen
ingediend. Onder meer de amendemen
ten der socialisten tot vermindering van
de lichting van 23000 man tot 17500,
tot vermindering van de zeemilitie van
1000 tot 600 man en geen administratie
troepen of militaire werkers.'
Bij de beraadslagingen gaf de minister
van marine eindelijk toe en nam hij het
amendement om de zeemilitie op het
oude aantal te laten van de socialisten
over. Het raakt geen beginselkwestie,
merkte Z.Exc. op.
Yooral bij den heer Thomson (u. 1.)
ondervond het instituut van militaire
werkers scherpe bestrijding. In Duitsch-
land is zulk een instelling mislukt, zeide
spreker. Dat had een waarschuwing moe
ten zijn.
Uitbreiding van het contingent werd
door den heer Duymaer van Twist (a.r.)
warm verdedigd.
De heer Eland (u.l verklaarde zich
voor het instituut der werkers. Omdat
spreker elke arbeid even eerbiedwaardig
voorkomt.
Socialist Troelstra veroorloofde zich
weer pikante opmerkingen tegen den
minister van oorlog en tegen den voorzit
ter en verschillende Kamerleden.
Een rede, waarin vaderlandslievende
klanken werden gehoord, hield de unie
liberaal Van Doorn, die voor zich per
soonlijk verklaarde voor de vergrooting
van het contingent te zullen stemmen.
De heer Tydeman (v. 1.) wenschte geen
oppositie te voeren tegen het instituut
der militaire werkers. Daarvoor staat de
minister veel te sterk opzjjnstuk. Maar
wel wilde deze spreker deze troepen als
verplegingstroepen opgevat zien. Dan
hebben zjj een even belangrijke als eer
volle taak als de gewone militie. Ook
door gelijk opkomen en gelijk weggaan
zou aan deze troepen elk minderwaardig
karakter ontnomen kunnen worden.
Donderdagmorgen zou aan den minis
ter van oorlog het woord gegeven wor
den om de sprekers over artikel 4 te
beantwoorden.
In vervolg op ons verslag van gisteren,
deelen wij mede, dat tot tijdelijk onder
wijzeres bij het herhalingsenderwijs werd
benoemd mej. R. Meertens, tot tweede
onderwijzeres in de handwerken aan
school K mej. M. S. Bourdrez, tot hoofd
aan school B de heer A. Langejan en tot
tijdelijk leeraar in de oude talen aan het
gymnasium dr L. H. Hillesum.
De punten 10 -22 van de agenda wer
den overeenkomstig de voorstellen van B.
en W. aangenomen.
Aan de algemeene beschouwingen op
de gemeentebegrooting voor 1912 namen
de heeren De Veer, Boudewijnse en San-
nes deel. Laatstgenoemde stelde een
tweetal moties voor, die in al zijn*onder-
deelen, met slechts enkele stemmen voor,
werd verworpen.
Een motie, voorgesteld door de heeren
De Veer, Van Andel, 'De Rijcke en Ver-
L
ge'-
