No. 11 1911
Vrijdag 13 Oetober
26e Jaargang
ilEUWSBLAD
VOOR ZEELMD
ShftiSTELIJK-
HISTORtSGW
De tomende regeling van hel leer
Ditgebreid Leger Onderwijs.
Zory Steks en zijn penny.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. j: DE JONGE-VERWES F, te Goes
F. P. D'HUIJ, te A'iidcïelbi rg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
IEl IEREN WERKDAG DES AVONDS.
L25
0.05
UITGAVE DER FIRMA'S
Prijs per Irie maanden franco p. p.
Enkele nummers.
EN
(I n g e z o n d e d.)
In het nummer van 10 Juni 1911 van
de Groninger Kerkbode bespreekt de heer
Wirtz het U. L. O. en het M. U. L. O.
Hij eindigt zijn interessante beschouwing
waarmede ik mjj in vele opzichten
vereenigen kan, met den eisch, dat er
een communis opinie gevormd moet
worden over het voortgezet onderwijs en
den wensch dat dit onderwijs een on
derwerp van bespreking moge vormen
in openbare samenkomsten, waar de
zaak van verschillende zij den kan bezien
worden.
Ook ik acht dit hoogst wenschelijk.
Niet zoozeer nog die openbare samen
komsten, ofscaoon ze ook zeer nuttig
kunnen zijn maar de publieke bespre
king van dit bij uitstek volksbelang acht
ik noodzakelijk, 't Is het best, dat de pers
er mede begint De zaak van het M. U.
L. O. en het U. L. O. is slechts voor-
loopig geregeld, en vóór 1 Januari 1914=
moet er eene definitieve regeling komen.
Laten we hopen, dat die datum niet
verschoven behoeft te worden. Dan blijft
over ter beslissing welke regeling ge
nomen moet worden, die van de Staats
commissie, of die, welke nu vrijwel vast
staat bij de groote vereeniglngen van
M. U. L. O.
In de eerste plaats voor het M. U. L. O.
zelf maar dan ook voor de andere
vakken van onderwijs. Aan een goede
oplossing van het vraagstuk van het
M. U. L. O. zit de onderbouw van het
Lyceum en het geheele M. O. zooals
dat is ontworpen door de Staatscom
missie vast.
Ik heb vroeger wel eens gesproken
van een puzzle en hoe meer ik er
over nadenk hoe meer ik tot de
overtuiging kom, dat een goede regeling
van het voortgezet lager onderwys daar
om zoo uitermate moeilijk is, omdat het
't onderwijs-vraagstuk tot aan het hoo-
ger onderwijs toe beheerscht.
Voor een groot deel van ons volk, den
kleinen middenstander, zal dit meer uit
gebreid lager onderwijs wel het eind
onderwijs zijn en zoo hangt met een
goede regeling er van, deels ook de«op-
lossing van de middenstandskwestie
nauw samen.
Voortgezet lager onderwijs voor leer
lingen van 12 15 jaar, wordt thans ge
geven
3 FE U I L L E TON.
Slot.
Ruigvoet, verschrikt door het leven
rondom hem, deed al het mogelijke om
zijne voorspelling onwaar te maken. Maar
Zory's kleine handen hielden den teugel
en het beestje in bedwang.
Ladybird was de voorste in het begin.
Dewdrop was 'n weinig achter en daarna
volgde een dichte drom van renners,
waartegen Ruigvoet in 't oogloopend
afstak. Zory dacht aan niets dan om zijn
ponny tot een bedaarden gang te brengen
en gemeenzaam te maken met de baan,
die moest worden afgelegd. Zijn gewicht
was zoo gering, dat de merrie er niets
van scheen te voelen en kon rennen
alsof het geen berijder had. Bij het eind
van de eerste ronde verbeeldde Zory zich
dat hjj het er nog niet zoo slecht had
afgebracht. Thans begon hij zijn beestje
aan te wakkeren. Minstens tweederden
der mededingers was hij voor en zijne
stem klonk thans dringender in de ooren
van de merrie Wepr een ronde. Thans
hal Zory me! luid geroep zijn beestje
aangezet en toen de renners de paai
voorbijkwamen, vergaten de toeschou-
le. op herhalingsscholen
2e. op scholen voor IJ. L. O. (uitge
breid lager onderwijs);
3e. op scholen voor M. U. L. O. (meer
uitgebreid lager onderwijs);
terwijl op de H. B. S. met 5-jarigen
cursus iu de eerste drie klassen ook
algemeen ontwikkelend onderwijs gege
ven wordt.
Ondanks de vele verbeteringen na de
wet-Borgesius in het herhalingsonder-
wijs gebracht, wil dit onderwas-instituut
nog maar niet bloeien.
De Staatscommissie, die het voortgezet
onderwijs wil noemen, tracht het nog
meer dan thans te doen aansluiten aan
de praktijk van het leven, aanlokkelijker
te maken voor het kind van den am
bachtsman en den kleinen burger in
de behoefte aan voortgezet lager onder
wijs voor die leerlingen, die nog op geen
ambacht gaan, maar hun leertijd op de
dagschool met nog 2 a 3 jaren kunnen
verlengen, voorziet dit niet.
Dat moet het U. L. O. en het M. U. L.- O.
doen. De Hoogere Burgerschool met 3-
jarigen cursus, door den wetgever tot
die taak aangewezen, heeft aan de ver
wachtingen niet beantwoord.
Voor het platteland is ze te duur
past ze zich te weinig aan de eischen
van het practische leven in de grootere
steden wordt ze veel gebruikt als onder
bouw voor de H. B. S. met 5 jarigen
cursus en voor de middelbare handels
scholen.
Ook doet het verschijnsel zich voor,
dat, waar maar even mogelijk, ze zich
tracht uit te breiden tot een H. B. 8.
met 5-j. cursus was de regeering
hierin nog wat toeschietelijker geweest,
er zouden thans weinig H. B. S. met
3-jarigen cursus meer zijn.
Daarentegen breidde zich het 51. U. L.
O. langzamerhand meer eu meer uit;
eerst ondanks het ontbreken van elke
wettelijke sanctie of subsidie later,
dank zjj de wet-Heemskerk met wette
lijke erkenning en verhoogde rijksbij
drage. Maar van een uitgroeien kon
thans door de legale rem geen sprake
zijn dat kan eerst na 1914, als de
positie wettelijk en voor goed geregeld is.
Nu wil de Staatscommissie de school
voor M. U. L. O. doen opgaan in een
middelbare school met 3 jarigen cursus.
Daartegen komt van by na alle zijden
verzet. De mannen van 't middelbaar
onderwijs zien daarin een verslechtering
van het Middelbaar Onderwijs en een
daling van het wetenschappelijk peil,
terwijl die van het M. U. L. O. liever
wers te juichen. Zory Sicks, .die zjjn
beestje kende, had met de in het begin
uitgespaarde moeite nu wonderen ver
richt. Leemte na leemte had hij aange
vuld en thans was hij nog maar drie
lengten achter Ladybird, Dewdrop en
Berry, de fameuze leiders van de race.
Ben verward gemompel een gewar-
rel van stemmen en toen luide uit
roepen van hier en derwaarts drie,
vier, vijf tegen één, dat Ruigvoet tweede
zou geplaats worden. Langzamerhand
begon het aan het publiek duidelijk te
worden, dat er iets vreemds gebeuren
zou en in het gedrang naar de tribune
liepen vrouwen en kinderen.
Op de baan, bij de laatste rondte reed
Zory Sicks, alsof het zijn leven gold.
Zijn lichaam was ineengedrongen, zijn
bloote voeten zaten vast in de beugels
zjjne banden omklemden de teugels vlak
achter de ringen van het hoofdstelzijne
wang rustte op de manen van de merrie.
Dewdrop liet Ladybird achter zich. De
overigen waren reeds niet meer te zien.
Zory wist dat bij een duchtigen mede
dinger hadvan het begin af was hij
er bang voor geweest. Maar Ruigvoet
was nog lang niet uitgeput. Nog een
kwartmijl.
Vooruit beestje, vooruit.
Dat diende Zory voor zweep en sporen.
hunne school wenschen te houden
maar dan op verhoogd peil.
Laat ons de bezwaren van de zijde
van het Middelbaar Onderlijs eens onder
de oogen zien.
1. De kinderen zouden te lang op ééne
school zijn het zou beter zijn 6 jaren
lager onderwijs en dan driejaren middel
baar onderwijs dan 9 jaren op een en de
zelfde M. U L. O. school.
Zeer zeker is het voor het kind en ook
voor de ouders een aangenaam gevoel over
te gaan naar de H. B. S. of't Gymnasium
maar voor hoevelen vermindert al
spoedig dit aangename gevoel door de
moeilijkheden bij den overgang.
Bij den overgang van de lagere school
naar de hoogere klassen van het M. U. L.
O. nu krijgt de leerling ook die heerlijke
gewaarwording van uitgebreider onder
wijs te ontvangen door het continueeren
van het klasse-onderwijzer-systeem
voor slechts enkele uren afgebroken door
het onderwijs van een vakleeraar zal
de kans op teleurstelling zeer belang
rijk verminderd zijn.
2. De onderwijzers zouden of voor de
drie hoogere of voor de zes lagere klassen
bepaaldelijk benoemd worden en met het
oog op zulk eene benoeming zouden er
twee categorieën van onderwijzers komen
zoodat de eenheid der school verloren
zou gaan.
Wie met de praktijk van het M. U. L. O.
op de hoogte is, weet, dat de onderwijzers
voor de hoogere klassen juist gerecruteerd
worden uit die der lagere klassen - zij
hebben ervaring van de school en zullen
de continuïteit dus ju.'st bevorderen en
zich in hunne eerste onderwijzersperiode
toeleggen op het vei krijgen van de vaar
digheid voor de hoogere klassen een
dubbel voordeel.
3. Ook het bezwaar, dat het besturen
van zulk eene school van negen klassen
door één hoofd wat moeilijk zal weisen, is
door de praktijk te niet gedaan. En niet
waar, het geldt hier niet een nog te stich
ten onderwijsinstituut, maar een reeds
jaren bestaande school, die door de onder-
wij sautoriteiten voortdurend gesurveil
leerd ia zoodat we gerust op de ervaring
een beroep mogen doen.
Trouwens ook in Duitschland komen
scholen voor, waar de leerlingen van het
10e tot het 18e jaar schoolgaan en de prak
tijk heeft daar dezelfde ervaringen aan de
hand gedaan.
Bvenzoo in Zweden de Samskola.
Wel zal aan het geheele personeel hoo
gere eischen gesteld moeten worden
maar daartegen is volstrekt geen bezwaar.
Yoort, beestje voort I
Het ruige, gespierde lijf ineengetrok
ken, de neusgaten wijd open, de staart
stroomenö in den wind, scheen Ruig
voet den afstand te verslinden. Bijna
onmerkbaar verminderde de ruimte, wel
ke haar van Dewdrop scheidde.
Yoort, beestje, voort
Had de ponny vleugels?
Voort, beestje, voort
De wind van het wilde prairieland
stormde haar in het bloed. Weer rende
ze met woeste vaart door de wildernis,
waar ze was geboren en sprong over
geulen, wallen en gevallen boomen.
Voort, beestje, voort
Rechts en links doemde de saamge
drongen menigte op. Als een pijl schoot
Ruigvoet vooruit. Dicht bij de tribune
was baar neus tegen de flank van
Dewdrop. Nog een seconde en ze galop
peerden nek aan nek. Een oorverdoo-
vende uitbarsting van toejuichingen
brak los.
Yoort, beestje, voort
En Ruigvoet strengde haar spieien
tot een uiterste krachtsinspanning.
Vlak bij de eindpaal stond Rabby
Jackson, wiens scherpe oogen het strijd
perk overzagen. Terwijl de onstuimige
toejuichingen de lucht deden weergal
men, ontwaarde hij twee uitpuilende
van 1—5 regels 50 cent, leucre regel meer 10 cent
Familieberichten van 1—10 regelt1 L- iedere regel
sneer 10 cent
Wie in de laatste jaren den groei van het
M. U. L. O. heeft gadegeslagen, zal met
mij opgemerkt hebben, hoe ook bij vele
onderwijzers de lust is ontwaakt, om zich
verder te bekwamen in de schoolvakken.
Ik wil in dit verband wijzeD op de vele
bezitters van middelbare taaiakten in de
lagere en M. U. L. O. schoolop de vele
aanvragen om iD het genot gesteld te
mogen worden van een rijksbeurs voor
het volgen van een vacantiecursus aan
een vreemde universiteithoe velen zich
aanmelden voor een plaats bij de cursus
sen voor lagere handelskennis. Men zou
aan die velen onrecht doen, indien men
hun niet expansie genoeg toekende, om
mee te kunnen gaan met de verhoogde
eischen.
Ook zal de te verbeteren opleiding voor
de onderwijzersakte en de hoofdakte een
factor van belang gaan worden in dit
verband. Matige berekening leert dat
thans plm. 8000 leerlingen het onderwijs
in de eigenlijke M. U. L. O. klassen (7e,
8e, 9e leerjaar) volgen terwijl in de
klassen 1, 2, 3 der gezamenlijke H. B.-
scholen ongeveer 11.500 leerlingen zijn,
Veronderstel eens een oogeDblik, dat
de regeering al de M. U. L. O.-leerlingen
in de H. B. Scholen, zou willen brengen,
waar zouden de scholen, waar de leer
aren, en last not least, waar de dubbel
tjes vandaan moeten komen
Dien weg zal de regeering niet op
kunnen gaan om de historie niet te
loochenen, die bewezen heeft, dat het
bestaan van M.U.L.O. een volksbelang is.
Natuurlijk zal de rijkssteun aan dat
onderwijs te geven, by de hoogere eischen,
ook grooter moeten worden maar
daarvoor zal men dan ook kunoen krij
gen een goed voortgezet onderwijs voor
den middenstand en een onderbouw voor
middelbare vakscholen en scholen voor
voorbereidend hooger onderwijs.
Reeds lang kan de M. U. L. O.-school
wijzen op goede resultaten. Waar exa
mens gehouden worden, gelijkelijk toe
gankelijk voor leerlingen van de H. B. S.
en M. U. L. O.-scholen maken de laatsten
een goed figuur en op de examens, door
de 3 vereenigingen van M. U. L. O. afge
nomen, is reeds gebleken, dat het peil
van het onderwijs zeer bevredigend is.
De autoriteiten, die deze examens heb
ben bijgewoond, kunnen hiervan getui
genis geven.
Ook op de groote kantoren vallen de
leerlingen eener goede M. U. L. O.-school
meedaar speciaal heeft het alleen bruik
baar makende systeerö der H. B. S. reeds
grootendeels afgedaan. Dit blijkt ook wel
bloedroode neusgaten, gloeiend als de
voorlichten van een locomotief. Het ééne
was een paar duim voor het andere en
uit Rabby's sterke borst steeg een
machtigen juichkreet.
Met groote stappen liep hij op Zory
toe, pakte hem op uit een zee van
schuim en ijlde naar de tribune der
scheidsrechters, den kleinen man op zjjn
schouder.
Ruigvoet eerste. Tjjd 2.4 Vit.
De menschenmassa geleek een gol
vende zee en uit dien maalstreom stak
de tengere figuur van Zory naar boven.
Zijn oogen staarden naar die letters en
toen de volle beteekenis ervan hem
duidelijk werd, beefde hjj als een popel
blad. Slaperig, hongerig, versmachtend
van dorst, uitgeput door inspanning,
zakte bij voorover op de schouders van
Rabby, terwijl zijn handen de haren van
den sterken man vastgrepen en de tra
nen uit zijne oogen stroomden.
Toen Zory 8icks en Rabby Jackson
te kwart voor twee in de gerechtzaal
verschenen, waren er Billy, Peggy Ann
en de oude Crooks met zijn advocaat en
de rechter. Zory en Jackson waren naar
de bank geweest en op een tatel, voor
de opengespalkte oogen van Crooks,
telde Zory drie duizend dollars uit, met
saffiBBsasE-i»wSSEBF"
uit de veie vrijstellingen, die groote kan
toren en inrichtingen voor de examens
aan onze leerlingen verleenden.
Indien nu ook het komende lyceum
de twee onderklassen aan de M. U. L. O.-
school kon afstaan, dan is ook verkregen,
dat de beroepskeuze uitgestald kan wor
den tot het 14e of 15de jaar. Reeds lang
is het groote belang van dat uitstal
betoogd de onderwijzers en vele ouders
weten bij ervaring, dat de meeste jongelui,
vóór den puberteitsleeftijd nog niet weten
wat ze worden willen.
Ook voor de meisjes biedt de M. U.L. O.-
school dezelfde voordeelen. De bezwaren
tegen de coëducatie zijn vóór het berei
ken van den puberteitsleeftjjd zeer gering.
Rotterdam. K. BRANTS.
12 Oct. 1911.
Bij de vele kletspraatjes omtrent dr.
Euyper deed er dezer dagen in de vrij
zinnige pers, in navolging van de socia
listische een de ronde dat zoor de recht
bank door iemand zou verklaard zijn dat
hem voor zijn zoon, die socialist is, door
dr. Euyper, toenmalig minister, een be
trekking aan de Rijks Verzekeringsbank
zou zijn aangeboden, indien deze zoon
zijn socialistische propaganda staken
wou.
Wie dr. Kuyper kent, heeft al dadelijk
begrepen dat de gedachte zelfs maar
hieraan bij hem nooit heeft kunnen op
komen.
Toch bleef men 't vertellen; en een
enkele zenuwachtige broeder onder ons
vroeg zich al af „wat of dat nu toch weer
was met dr. Kuyper".
Alsof 't niet reeds lang bekend was
dat een groot deel der Linksche pers al
sinds jaren bezig is den goeden naam
van dezen staatsman en grooten tegen
stander te bezwadderen, en alle vuige
middelen jegens hem geoorloofd acht.
Thans komt mr. Adolf Parel in Het
Volk (van 11 Oct., 2e Blad) veiklaren
„Zoo is b.v. om maar één ding te noe
men onjuist dat den beklaagde een rijks
betrekking zou zijn aangeboden".
De tegenstander zal dus weer naar
iets anders moeten zoeken.
Een vrijzinnig blad -— de Nieuwe Roti.
Grt. komt op tegen de bewering in
minister Talma's Memorie van Antwoord
dat in de volksovertuiging ouderdom met
invaliditeit gelijkgesteld worde. Dat, met
andere woorden, de invaliditeitsverzeke
ring voor het Nederiandsche volk, en dus
de interest van het laatste jaar, in rit
selende banknoten.
Billy blfjft op de boerderij, Crooks,
zei Zory, terwijl hij het bewijs van de
hypotheek bekeek.
Rabby, vroeg de rechter, toen de hy
potheek afgelost was, hoe is dat in zijn
werk gegaan?
Wel, uwe edelheid, antwoordde Rabby,
Zory heeft den eersten pi ijs gewonnen
met Ruigvoet, dat is alles, 'k Heb al
menigen wedren bijgewoond in m'n
leven, maar zulk rijden ik verzeker
het u op mijn woord, heb ik nog nooit
gezien. En Billy hier wendde hij zich
tot den sprakeloozen ouden boer gjj
en Peggy Ann en Zory Sicks behoeven
niet bang te zjjn, ooit arm te worden
die ponny is minstens twintig boerde
rijen waard zooals die van u.
inen avond, toen de millioenen ster
ren tintelden aan de heidei blauwe lucht,
scheen haar licht op een ouden boeren
wagen, die laDgzaam voortrolde op den
weg. Achteraan sjokte een ruigharige
ponny. Biliy en Peggy Ann zaten op
den bodem, het grijze hoofd op een zak
meel geleund, in diepen slaap gedom
meld lag de overwinnaar van den dag,
de kleine man, die met zijn zegepraal
zijn weldoeners had gered.
Volkswil.
