No. 298. S910.
NIEUWSBLAD -
VOOR ZEELANS.
Ip
Maandag 19 September
24e Jaargang,
CHRISTELIJK
Boltenlandsch ÓverziGhf.
HISTORISCH
and,
knecht
mwers
met Tain,
gbeer
,erkoekjes
You Frou
ddelburg.
dol burg.
necht
loonhnss,
jp
Tilburyen
en terstond
jenoodigd, bij
nnkenszand.
P
n
ERSGHIJNT ZESMAAL PER WEEK
PRIJS DER ADVERTE JTIËN
benoodigd, big
en, hof Malde
>f eerder
Isaeeki
evraagd.
Broodbakkerij,
IE, Brakenburg,
en P. MELIS,
enheimer
elen.
K a p e 11 e.
che straatweg,
E SCHIPPEE,
er Legpooters,
t de Veenkolo-
ideerd.
NENGEL,
srendijk, Goes
Vagen», en een
ivens een Kar
bij J. KOP-
uwstraat, Goes.
yp
gebouwde
PUjs,
Te bevragen
uburg.
appelen.
Az., Kapelle.
P
e Heeren-
a beste binnen-
DALSEN,
ooskerke (W.),
VISSER Gz.,
UR
iber een ruitne
Koudekerkscbe
S. BESUIJEN,
OP
en 5 maanden
Boogkabinet,
inge.
is
>p
EONSE,
St. Laurens.
e-Verwest Goe i
IEDEREN WEEKDAG DES AVONDS.
I rijs per drie maanden franco p. pl,2ü
I nkele nummers »Q02*.
Ziij, die zich met 1 Oct. a. H.
op ons f 'Ia<l abonueeren, ont-
vangen liet, tot dien datum
gratia,
Griekenland.
Koning George heeft de Nationale Ver
gadering geopend gelijk Het Centrum
zeer juist in beeld brengt waarschijn
lijk ongeveer met het gevoel dat iemand
heeft, die met een vliegmachine opstijgt
„Hoe zal dat afloopen
Zijn eigen troon staat ietwat wankel,
het land is in gestadige beioering, en
Kretaen 't steeds dreigende Turkye.
Maar Z. M. sloeg in de rede een opge-
wekten toon aan. Het was uit de verkie
zingen gebleken, zei hij, dat men het
constitutioneel stelsel als zoodanig wilde
behouden en dat enkel wyzigingen van
bijkomstigen aard werden verlangd.
Daar moest thans de in dubbel getal ge
kozen Volksvertegenwoordiging aan wer
ken,opdat de Kamer op regelmatiger basis
komt te staan.
Frankrijk.
Frankrijk is door alle eeuwen het af
schrikwekkend voorbeeld yoor andere
landen geweest.
Reeds in de 17e eeuw, toen 't zyn beste
zonen de Hugenoten naar andere landen
dreef, begon deze opeenstapeling van al
lerlei dwaasheid en zonde. In de 18e eeuw
bracht 'tde ideeën van ongeloof en re
volutie naar andere landen over, en ver
pestte 't de lucht met zijn kreten en
praktijken van de valsche vryheid, ge
lijkheid en broederschap.
In de 19e eeuw begon Frankrijk aan
de volken, door middel van het onge
rechtige Parys, uitgieting van allerlei
goddeloosheid te leeren. En in de 20e
eeuw is 't ook weer Frankrijk dat door
zijn leer der kleine gezinnen den volken
leert hoe een volk zelfmoord pleegt.
En nu komt weer de heerschappij van
den revolver de menschen verschrikken.
De apachen maken schier dagelijks
slachtoffers.
Alleen gedurende de maand Augustus
werden door deze mannen te Parys 6J
en in Juli 56 moorden of moordaansla
gen gepleegd.
En de vreeselykste moord is zeker wel
die te Havre door stakende werklieden
op een werkwilligen collega, door hen
verachtelyk „renard" (vos) gescholden,
gepleegd. Een moord, niet in drift, maar
krachtens 't besluit eener vergadering
van een werkliedenvereeniging.
•I» 'tte verwonderen dat zelfs vryzin-
nige persmannen gaan roepen om weder
invoering van de geeselstraf
Het is niet minder opmerkeiyk dat er
inFrankryk zooveel spoorwegongelukken
plaats hebben. Men gaat ook deze toe-
schryven aan een samenspanning van
spoorwegbeambten, wier geest door so
cialisme en anarchisme is beneveld.
Zeker is dat er eer- toestand heerscht
van desorganisatie en indiscipline, waar
over zelfs een vrijzinnig blad als de
„Temps" klaagt, en waarvan de rampen te
Villepreux, Sanjou en Bernay de bewyzen
schynen te leveren.
Mexico.
Op twee na de oudste der staatshoof
den, Porfirio Diaz, president van Mex
ico, is deze week tachtig jaar geworden.
En deze maand viert tegeiyk Mexico
het eeuwfeest zyner onafhankelijkheid.
Doch vooral onder Diaz is Mexico ge
worden wat het nu is. Hy toch her
vormde het financiewezen van den nieu
wen staat, bevorderde onderwys, weten
schap en kunst en ofschoon zelf nog
aan het roer gekomen door een staats-
t1) Boven hem In leeftijd staan Keizer Frans
Jozef van Oostenrijk, geboren 18 At g. I830,
en prins-regent Luitpold van Beieren, geboren
12 Maart 182I.
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent-
greep en met de sabel in de vuist
wist hy alom vrede, gerechtigheid en
arbeidzaamheid m zijn groote rijk te
vestigen en te handhaven.
Al van zijn 18e jaar af weerstond hij
eenerzijds de Amerikanen, anderzijds de
Franschen die de onafhankelijkheid der
republiek, waarvan hy droomde, in den
weg stonden.
Sinds 1876 speelde hij in zijn land
de eerste viool. In dat jaar gaven de
militaire oproeren hem de kans zich te
doen gelden, en werd hy voor vier jaar
tot president gekozen. Van 1880—'84
was hq ministerdoch daarna werd hij
weer president en werd hij ook met
elke aftreding opnieuw door zyn volk
ingehuurd. En nu op zijn 80ste jaar
omringt hem de welverdiende roem dat
hy Mexico groot gemaakt heeft er erkend
by de volken.
Venezuela.
Eenige weken geleden werd weer eens
een samenzwering ontdekt, ditmaal te
gen den president Gomezen de aanleg
ger was de bekende oud-president Castro.
Tydens de reis van Gomez naar het
binnenland, dus by zijn afwezigheid te
Caracas, barstte de bom, maar trof slechts
de samenzweerders Een generaal nl.,
wiens medewerking dezen inriepen, wei
gerde zich by hen aan te sluiten, en
stelde de regeering in kennis met het
komplot, waarop, verscheidene door hem
genoemde personen werden verhoord.
Daarby kwam het voornemen der samen
zweerders aan het lichtvier hunner zou
den met dolken gewapend, zich meester
maken van den president by diens terug
keer naar de hoofdstad, hem vastbinden
en vervolgens noodzaken, de betrokken
autoriteiten te telefoneeren om de kazer
nen over te geven.
Verschillende aanzienlijke personen
werden door de samenzweerders als hun
medeplichtigen opgenoemd, 0. m. gene
raal Zoilo Vidal, president van een der
Venezolaansche bondstaten, die hierop
met vele andere samenzweerders werd
gevangen gezet.
Eenige zijn ontkomen of uitgezet.
Ook tegen mevrouw Parra geb. Castro,
ie leidsvrouw der samenzweerders die
zich aanoprakelyk gesteld had voor de
betaling van 3 »,000 als belooning voor
de uitvoering van het opgezette plan,
werd een bevel tot inhechtenisneming
uitgevaardigd, doch voordat daaraan ge
volg kon worden gegeven, vroeg zy ver
gunning om het Jand te mogen verlaten.
Ertegen opziende een proces te beginnen,
waarin ook vrouwen uit de familie van
den ex-dictator betrokken waren willigde
Gomes het verzoek van mevr. Parra geb.
Castro in, maar onder voorwaarde, dat
al de overige leden der familie haar zou
den vergezellen. Aldus het land uitgezet,
vertrokken Castro's bloedverwanten uit
Venezuela met bestemming naar San
Juan, Porto Rico.
Natuuriy k gelooft niemand dat hiermee
't gevaar geweken is. Ook Gomez zetel
staat op een vulkanischen bodem.
Zuid Afrika.
De stand der partyen in het Huis van
Volksvertegenwoordigers van de Zuid
Afrikaansche Unie (abusievelyk schreven
wy gister Transvaal, doch bedoeld zyn
Transvaal, „Oranje Vrijstaat", Kaapkolo
nie en Natal) is volledig bekend. De meer
derheid is aan de zyde der nationalisten.
Gekozen zyn van de nationalisten, de
partij van de Hollandsche Afrikaanders,
66, de unionisten, de party van de Engel-
sche Afrikaanders, 38. Verder 4 leden
van de arbeidersparty en 13 wilden van
welke 9 op de hand der unionisten zyn.
Kaapprovincie kiest 51, Natal 17, Trans
vaal 36, de Oranje-Vrystaat 17 leden De
uitslagen van het platteland waren in
het voordeel van de nationalisten.
De mynmagnaat en unionist Barley
is in Krugersdorp door den nationalist
Langermann verslagen. Maar in Pretoria
Oost (waar nogal socialisten zijn tegen j
wie Botha in zijn verkiezingsrede te velde
trok) is Botha door den unionist Patrick
overwonnen Hij denkt er over om uit
het ministerie te treden. Er is op het
oogenblik een grondwettelijke crisis. Ook
de bondsminister van handel in Natal,
ex-premier, Moor, is in Durban (Natal)
gevallen.
UIT DE PROVINCE,
Vrijdag vergaderden te Goes de onder
wijzers,schoolbesturen en verdere belang
hebbenden in den bloei der vrije Christel,
scholen in onze provincie onder voorzit
terschap van den gedelegeerde vanwege
den Schoolraad voor Zeeland den heer mr
P. Dieleman.
Een honderdtal personen waren in de
morgenvergadering aanwezig. Gezongen
werd Ps 146 1 en 4, gelezen werd Ps. 147.
De voorzitter ging hierop voor in gebed,
en sprak een openingswoord, dat als naar
gewoonte den hoorders een aestetisch ge
not verschafte en ook om zijn historische
herinneringen en ethische beschouwingen
gewaardeerd werd.
De voorzitter begon met allen welkom
te heeten op het schoone eiland Zuid-
Beveland, dat ook op 't gebied van weten
schap zoo menig man van naam heeft ge
herbergd.
Was het Diet, aldus spr, te Kruiningen,
waar Rodolphus van Enteren, de zeer
eerwaarde pastoor der parochie in de da
gen van Geert Groote leeftde en streed en
de waarachtig goede beginselen ontvouw
de tegen oud-wyfsche fabelleer, waar hij
de tot in de hoogste kringen geloofde
astrologische dwaasheden van Albamas-
sar, den sterrenwichelaar der middeleeu
wen, bestreed met wapenen ontleend aan
Gods Woord. Was het ook niet hier in
Goes,waar de beroemde dichter Antonides
geboren werd en dat de burgerij gravin
Jacoba's bescherming genoot. Dat wij te
Goes-vergaderen, zoo gaat spr voort, is
een proefwijl velen meenden dat Goes
meer nog dan Middelburg het middelpunt
zou zijn een aandrang waaraan ik gevolg
gaf ook met het oog op de zuidelijke broe
deren, die op hun eenzamen post onzen
steun zoo noodig hebben, en op de verga
deringen altijd werden gemist. Spr ein
digt met een welsprekend woord aan den
schoolstrijd, den stryd voor de vryheid,
den stryd voor het behoud onzer kostbare
geestelyke goederen gewijd, en een woord
van aanmoediging tot volharding, met
iets van hetgeen Pascal bedoelde in zyn
„Pensêes Morales"mijn gemoedsaaid
hangt van geen jaargety afik heb mijn
mooi weer in mijn binnenste. (Applaus.)
Na de verschillende mededeelingen
0. a. dat de onderwyzers der geref. scho
len te Middelburg en die der chr. school
te Ter Neuzen geen vacantie konden
krijgen voor deze vergadering, en dat
Wolfaartsdyk gaarne de vergaderingen
in Juni gshouden zag, waarop besloten
werd dat de datum voor de volgende
vergadering door den gedelegeerden zal
worden aangewezenkreeg de heer
Jansen, van Hoek, het woord om een
referaat te leveren over het onderwys
op de plattelandsscholen.
De geachte spreker vatte zyn betoog
ten laatste saam in de volgende stel
lingen.
Voor de Plattelandsschool is noodig
lo Herziening der Leerplichtwet in dien
zin, d it de ouders voor leerlingen boven
de 10 jaar het,recht verkrygen hunne
kinderen in de zomermaanden thuis te
houden en ze in de plaats daarvan des
winters ter school te zenden. Schrap-
1 ping van het 6-weeksch verlof voor
landbouw, tuinbouw en veendeiy.
2o Herziening der Wet op het L. O.
en opneming van de bepaling, dat ge
durende de wintermaanden alleen het
onderwijs in lezen, schrijven, rekenen,
Ned. taal en nuttige handwerken ver
plichtend zy.
3o Uniforme regeling, betreffende den
leeftijd, waarop de kinderen voor het
eerst tot de school worden toegelaten
en wel op den leeftijd van 5 jaar.
4o Het verplicht aanstellen aan elke
school boven het verplicht aantal leer
krachten van eene geëxamineerde on
derwijzeres tevens met akte nuttige
handw.
5o Toekenning van meerdere subsidie
in dien zin, dat de rente van het bouw
kapitaal geheel kome ten laste van het
rijk.
60 Opheffing van de bepaling, dat on-
gewijzigde roosters van lesuren telken
jare ter visie moeten gezonden worden j
aan den Arrondissementsschoolopziener. I
7o Uniforme regeling der vacanties in
dien zin, dat éene korte winter en
eene lange zomervacantie worde voor
geschreven.
Debat.
Dhr. de Koning. Bestrijdt spr. als zou
den de scholen krank zijn. Hij is met
het onderwijs tevreden.
Dhr. v. Dijl brengt hulde aan den
Spr., ook hij vindt verzuim hoofdkwaal.
Zag echter liever dat het schoolbezoek
tot 't 5e leerjaar verplichtend was. Het
herhalingsonderwys wilde hij gehand
haafd zienook voornamelijk om het
Landbouwonderwijs voor te bereiden.
Dhr. Leijsen vraagt of de conclusie's
ook eenigen invloed bij de Regeering zou
den uitoefenen.
De voorz. antwoordde dezen debater
dadelijk dat propaganda eerste e'sch is en
een ander college beter die zaak ter Re
geeringstafél kan brengen.
Dhr Rademaker zag gaarne dat het
onderwerp in druk kwam b.v. in 't Corres
pondentieblad voor Chr. onderw
Dhr. Wielemaker vraagt of wanneer
het kind op 5-jarigen leeftijd ter school
komt, ook de bedoeling is op elf jaar de
school te laten verlaten, zoo niet dan moet
de leerplichtwet gewyzigd worden.
Dhr. Laansma is 't niet in alle opzich
ten met den referent eens. Tot 12 jaar
op de school acht hy noodig vooral be
treffende de beschaving. Het herhalings-
onderwijs moet geen inhalingsonderwijs
worden. Hij acht algem. vorming noodig.
Dhr. Pottjewijd wil de schoolduur even
redigen naar het verzuim.
Dhr. v. d. Welle zegt dat hem nog
onduidelijk is de vraagwat is een platte
landsschool. Ook stelde de Voorz. deze
vraag.
Dhr. Jansen, de verschillende debaters
beantwoordende zegt dat wat de laatste
vraag betreft deze gemakkeiyk te beant
woorden is omdat deze het moeilijkste
is. Ook hij weet het niet, maar onze
Voorz. is Jurist dus we behoeven ons
alleen maar tot hem te wenden.
Vervolgens blyft Spr. beweren dat de
school kiank is, hy staaft dit met be
wijzen. Ook spr. betreurt dat 't herha
lingsonderwys opgedoekt moest worden,
maar de proeven die spr. genomen heeft
bewezen dat 't herhalingsonderwijs een
onding is
Spr. acht publicatie in de Standaard
en Zeeuw voldoende. Ten slotte bewijst
spr. met voorheelden dat de broodvraag
voor menig gezin een bezwaar is om de
kinderen naar school te zenden.
De middenverg. werd heropend dooi
den Voorz., die liet zingen Gez. 3:1.
De Voorz. geeft gelegenheid tot dupliek
op 't onderwerp van dhr Jansen, waar
van eenige heeren gebruik maken, die
afdoende beantwoord worden, waarna de
Voorz dhr. Jansen dank zegt.
Dhr. Versluys verkrygt nu het woord.
Zijn onderwerp luidt
De eeuw van het kind: Wordt gehan
deld over het kind, de school, de onder
wijzer. Door den invloed der moderne
paedagogie drong zich het intelectualisme
naar voren en werd aan de zedelijke
vorming tot schade van het kind, niet
de vereischte aandacht geschonken. Onze
Chr. school heeft tot taak weder de har
monie te herstellen, Alleen dan wanneer
het woord Gods de bron is van opvoeding
en onderwijs kan de opvoeding slagen.
Over de school wordt geklaagd. Het
resultaat beantwoordt niet aan de ver
wachting. Zij gaat gebukt onder den last
van overlading. Binnen hare grenzen
wordt gebracht wat tot het huisgezin
en het vakonderwijs behoort. Van de
Christelijke school alleen is voor de
toekomst heil te verwachten. Zij leert
het kind de eerste beginselen naar den
eisch zyns wegs. Van den onderwijzer
hangt zooveel af. Zij worden beter opge
leid dan vroeger, maar kennis baat niet,
wanneer zij niet door Gods woord gehei
ligd wordt. De onderwijzer moet een man
zijn, die zich onvoorwaardelijk door Gods
woord binden laat. De onderwyzer wordt
in zijn arbeid bemoeilijkt wanneer de
ouders hun steun onthouden en hunne
opvoeding niet conform mei die der school
doen zijn.
Spr vatte hierop zijn rede saam inde
volgende stellingenDe paedagogie, welke
den aard der zonde miskent, mist het
rechte inzicht van het zieleleven en kan
mitsdien geen juiste grondregels vast
stellen voor opvoeding en onderwijs.
2. De school, welke alleen de ontwik-
kehng van het intellect, ten doel heeft
beantwoordt n et aan hare roeping, ver
mits ook karaktervorming tot haar taak
behoort.
3. De uitbreiding der leerstof brengt
binnen de school wat tot het vakonder
wijs en de huiselijke opv. behoort en
werkt daardoor schadelijk op het onder
wijs in net, algemeen.
4. De onderwijzer van de vrije school
en dus ook van de Chr. school staat in
dienst der ouders en behoort derhalve
niet tot de .Hijksambtenaren.
Debat. Dhr. Weeda brengt hulde aan
den Inl. re Inl. had gezegd dat aan
schouwelijk onderw. een fout is, hij vindt
dat de overdrijving een fout is. Spr.
wenscht niet terug te gaan naar den tijd
van zonder aanschouwing.
Dhr. v. d. Welle zegt dat volgens den
inleider de aanschouwing het kind ont
slaat van plicht. Spr. zag wel gaarne
aanschouwing mits dit geen verkeerde
aanschouwing is.
Nadat nog enkele heeren een opmer
king hebben gemaakt beantwoordde de
Referent de verschillende debaters. Hier
na brengt ook de Voorz. dank aan dhr.
Versluys voor zijn referaat. Na 't zingen
van Fs. 27 3 sluit dhr. Donner de verg.
met dankzegging.
Goes. Gisterenavond trad Jhr de Muralt
alhier op ter propageering van de wen-
schen van den Bond voor Staatspensio-
neering. Na afloop der vergadering traden
27 personen toe tot den Bond voor Staats-
pensioneering. Een afdeeling zal binnen
kort worden geformeerd.
Door den Commissaris der Konin
gin is voor Katteiidijko herbenoemd tot
zetter de- heer G. M. Timmerman en
benoemd, in de plaats van den heer v.
Karelse die niet meer in aanmerking
wenschte te komen, de heer L. Oom.
Met ingang van 2i September 19.0
zal te 's Gravenpolder een hulptelephoon-
kantoor voor het algemeen verkeer wor
den opengesteld. De diensturen zijn gelijk
aan die van het betrokken hulptelegraaf-
kantoor.
In de Donderdag te Neuzen gehou-"
den raadszitting wa3 ingekomen een
adres van den heer Jac. van de Ree, arts,
waarin deze, in verband met het over
lijden van mej. Bijl, verzoc it benoemd
te worden tot gemeente verloskundige,
op een billijk salaris, terwijl hy zich dan
tevens bereid verklaarde om waar noodig
geneeskundige hulp te verleenen ten
bate der armenpraktyk, wat hij nutrou
wens bij afwezigheid der gemeente-ge-
neesheeren reeds meermalen deed. De
raad besloot na de benoeming eener
verloskundige te b'luiskil weer tot, de
vroegere regeling terug te keeren en voor