NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
No. 292. 1910. Maandag 12 September
24e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wsd. S, X DE XONGE-VERWEST.
F. P. D'HUïJ, te Middelburg.
Goes
PRIJS DER ADVERTENTIE
UIT DE PERS.
Land-, Tuinbouw ens.
UIT BE PBOV1NUIE.
INGEZONDEN STUKKEN.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
I rijs per drie maanden franco p. p. 1,25.
i nkele nummers 0,02%
SB&u
UITCÉATE DER FIRMA
iifo VAN
van 1—5 regels 40 cent, Iedere regel meer 8 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 "ent
%(J, die sdch met 1 Oct. a. s.
op ons F lad abonneeres, out-
rangen tiet tot dien datum
gratis.
10 Sept. 1910.
Het schijnt bij onze staatkundige
bondgenooten al eveneens te gaan als
bij onsde schismatieken staan het
hoogst aangeschreven bij de felste te
genstanders.
Zoo worden Enka en Johanna Bree-
voort (Anke v. d. Vlies en Maria Michels)
sinds zij tot de Chr. socialistische partij
overgingen, bewierookt door Het Volk
wisselen (althans eerstgenoemde) tele
grammen van hulde en groetenis, b.v. als
'tCongres der S. D. A. P. bijeen is; en
genieten voor hun blad (als men n.l. de
belichten gelooven mag) moreelen en
geldelijken steun van sociaal demo
craten.
Iets dergelijks doet zich voor met ons
jongste .onafhankelijke" Statenlid, den
katholieken notaris v. Dalsum te Hulst.
Sinds deze heer over hoop is gaan
liggen met de R. K. partij en de geeste
lijkheid, schijnt hij in de gunst te zijn ge
raakt bij de „Jansenisten".
De Nieuwe Zeeuwsche releveert uit De
Tijd de volgende feiten
Reeds een paar maal schreef een
bekend Jansenist, de heer Jan L. v.
Oos te Hilversum ingezonden stuk
ken in het blad van den heer v. Dal
sum.
Deze heer v. Os is niet de eerste de
beste Jansenist, maar volgens een be
richt, dat eenigen tijd geleden in de
„N. R. Ct." voorkwam, is hij voorzitter
eener commissie, welke tot taak heeft
Jansenistische beginselen onder an
dersdenkenden te verspreiden.
Deze zelfde heer v.-Os schreef in het
blad van den heer v. Dalsum van 16
Maart 11.„Ik heb weer een abonné voor
u opgezocht en zal mijn best doen er
meer te krijgen".
Hoever de heer v. Os geslaagd is
om abonné's voor het blad van den
heer v. Dalsum aan te werven, is na
tuurlijk moeilijk te achterhalen, doch
zeker is het dat het ook gelezen wordt
op het Jansenistische seminarie te
Amersfoort.
Dat de relatiën tusschen den heer
v. Dalsum en de Jansenisten nog al
cordiaal zijn, moge blijkeh uit het feit,
dat hij een present-ex. ontvangt van
het Jansenistische Maandschrift „De
Oud-Katholiek".
Nu zeggen deze beide laatste feiten
niet veelmaar alle feiten bijeen geno
men, mag men wel constateeren dat
voor een partij de gewezen vrienden
vrijwat gevaarlijker tegenstanders zijn
dan die welke 't van huis uit zijn en de
waarschuwing mag er aaD toegevoegd
dat men zich toch wachte voor afglij
den, voor uitwissching der grenzen, voor
op visite loopen bij den politieken tegen
stander. Vooral in dit laatste ligt iets
onbeschrijfelijk verachtelijks.
Gereformeerd Schoolverband.
We leven in een tijd, waarin de vaste
levensvormen van de vrije school gezocht
en opgebouwd moeten worden.
Dat is de taak o. a. van 't Geref. School
verband.
Daarom zyn we zoo ingenomen met
deze nieuwe organisatie. Besturen en
onderwijzers ontmoeten elkander in dat
verband en kunnen samen leeren de
school te dienen in Bestuur en Onderwijs.
Het is zoo heerlijke taak voor het thans
levende geslacht de vrijgevochte school
zoo te organiseeren, dat die vrijheid ook
voor Je toekomst gewaarborgd blijft.
N. Prov. Gron. Ct. J. v. d. MOLEN.
De Eereraad, dr. Kuyper en de
Lehmann's.
In het N. v. h. N. schreef de Kiekjes
man1een Haagsche correspondentie,
waarin eenige bizonderheden over deze
zaak voorkwamen.
Men zal daaruit zien, dat er toch ook
onder onze liberale landgenooten nog
wel zijn, die begrijpen, dat „de" zaak
tot een bespottelijke hoogte opgeblazen
wordt.
De man hoorde dan eenige bizonder
heden, die bij m'n weten zegt hij
nog nergens zijn gepubliceerd.
In de eerste plaats dan hoorde ik', dat
de drie „vroede mannen" zich in den
breede en langdurig hebben bezig gehou
den met de „verdienstelijkheid" van den
gedecoreerden heer Lehmann. Was die
decoratie verdiend of niet verdiend Die
vraag heeft de Eereiaad zeer nauwkeurig
onderzocht.
Voor voldoende materiaal had Dr Kuy
per in zijn memorie gezorgd. Ook van
andere zijde zijn bouwstoffen aangevoerd,
en de eindindruk der „rechters" was, dat
de decoratie in elk opzicht verdiend was.
Het moet den heeren n.l. gebleken zijn,
dat de heer Lehmann zich niet alleen
voor „philantropische" werken interes-
sèerde, maar ook dan op zeer vrijgevige
wijze zijn beurs trok, wanneer groote
nationale belangen financieel gesteund
moesten worden. Bij 8, met name genoem
de gelegenheden, moet dat overtuigend
gebleken zijn. Zoo heeft hij nog onlangs
op zeer royale wijze getoond, dat hij de
Nederlandsche belangen in den vreemde
weet te helpen.
Zooals bekend, wenscht de Perzische
regeering groote irrigatiewerken in eeni
ge provincies van Perzië te laten uitvoe
ren. Door een Nederlandsch ingenieur
zijn daartoe de noodige opnamen gedaan
en is het plan in kaart gebracht. Wat
echter om tot uitvoering dezer plannen
te komen ontbrak, wasgeld. De Nederl.
Handels Mij by wie het eerst aangeklopt
werd, wilde er niets van weten. De heer
Cremer voelde er niets voor. Bij andere
Nederlandsche geldinstituten kreeg men
eveneens nul op het request. Totdat men
op het idee kwam den heer Lehmann
eens te polsen. En ziet, deze heer stelde
dadelijk een millioen beschikbaar
Ik releveer dit feit slechts om te doen
zien, dat, wanneer het verkrijgen van
een ridderorde afhangt van het beschik
baar stellen van geld voor nationale
ondernemingen gelijk in vele gevallen
geschiedt de eerste Lehmann zijn rid
derorde ^schoon verdiend moet hebben
Dezelfde persoon, die mij deze bij
zonderheden mededeelde was het dan ook
in het geheel niet eens met de meening
dei drie heeren, dat Lehmann H niet
„verdienstelijk" genoeg was geweest
om ook voor een lintje in aanmerking
te kunnen komen. Geheel afgescheiden
van de spitsvondige uitspraak van den
Eeieraad, dat Dr Kuyper, door den „niet-
verdienstelijken" Lehmann op een lijst
van voorloopige gegadigden te laten plaat
sen, niet gefaald heeft, omdat deze han
deling geen „ambts daad" is, is het niet
duidelijk, waarom Lehmann I wêl ridder
orde fahig, maar Lehmann II zulks niet
was. Had laatstgenoemde soms minder
geld over gehad voor „nationale» onder
nemingen dan eerstgenoemde? Het is
mogelijk, al is mij bekend, dat ook Leh
mann II zich dikwijls voor zulke dingen
financieel niet ongevoelig toonde. Verder
heeft Lehmann II veel solieder denk
beelden omtrent de rol, die het „huis
gezin" in de maatschappij moet innemen,
dan Lehmann I, die daaromtrent artis
tieke „fin de-siécle« denkbeelden koes
terde. Bij het officieel vaststellen van
iemands maatschappelijke »verdiensten"
mag dit toch niet uit het oog verloren
worden
In den Herfst. j
Buurman was wat zuinig geweest met
zijn Ohilisalpeter en had nu nog 'n baaltje
Chili liggen, waarmee hij geen raad wist
en daarom klopte hij eens bij mij aan,
om te zien, of ik hem helpen kon. Nu
doe ik graag iemand een plezier, vooral
een goeien vent, zooals mijn buurman
is. Eerst keek ik hem een beetje lachend
aan en zei zoo heel bedaard langs mijn
neus heen, dat ik het erg dwaas van
hem vond, dat hij niet/tij dig zijn Chili-
salpeter had uitgestrooid op zijn suiker
bieten, want die hadden wel wat meer
Chili mogen hebben, dat kon je ze heel
best aanzien. „Ja buurtje", zei ik, „waar
men bemest maait menwie geen spie- j
rinkje durft uitwerpen, om een kabeljauw
te vangen, brengt niet veel visch mee
naar huis". „Maar komaan, je vraagt me,
wat je met je Chili moet doen en daarop
antwoord ik kort en bondig, dat je ze
voor je wintergranen gebruiken moet.
Je kan er een aardig lapje mee bemes
ten, want de wintergranen moeten niet
veel Chili hebben, dat zou niet goed voor
haar zijn. Maar een kleine hoeveelheid
bijv. 100 KG. per H.A. is heel goed voor
ze, vooral als de bodem niet rijk is aan
opneembare stikstof, en dat gebeurt nog
al eens. De kiemplantes moeten direct-
opneembare stikstof in den bovengrond
hebben en dat wordt ze geleverd door
het Ohilisalpeter, welke meststof de stik-
stof bevat in den vorm van salpeterzure
zouten, dus gemakkelijk door de planten
wortels opneembaar. Zwalrelzure ammo
niak kan hier niet helpen, want bij deze
meststof duurt het te lang eer de stik
stof voor de opneming door de planten
wortels geschikt is.
En de plantjes moeten dadelijk gehol
pen worden, want lijden zij gebrek in
haar prilste jeugd, dan lijden zij latei-
een kwijnend bestaan Menschen, dieren
en planten moeten in de jeugd g«ed ge
voerd worden.
Dat stemde buurman toe en daar hij
zeker al genoeg gehoord had naar zijn
zin, maakte hij aanstalten om te ver
trekken. „Neen papaatje", zei ik, „zoo
kom je niet van mij af, ik wou je even
tjes nog meedeelen, wanneer je je Chili-
salpeter uitstrooien moet. Dat dien je te
doen, onmiddellijk vóór het zaaien of
zoodra de tarwe eventjes boven den grond
staat. Dan is de groei der wintergewassen
nog tamelijk krachtig, later als de tem
peratuur lager en lager wordt, gaat het
met den groei minder snel en kunnen
dus de planten niet meer zooveel van
het voedsel, dat in den bodem aanwezig
is, profiteeren.
Zaait men het Ohilisalpeter laat uit,
dan loopt men groot gevaar, dat men
een slap, geel gewas bekomt, dat slecht
tegen de nadeelige winterinvloeden be
stand zal zijn. Ik heb eens gelezen,
buurtje, zoo babbelde ik voort, ik heb
eens gelezen, dat men op zware kleigron
den het Ohilisalpeter voor de wintergra
nen gerust kan onderploegen. Dat zou
jou met je zwaren kleigrond dus in liet
gevlei komen, doch ik kan je het niet
aanraden, tenzij je het ondiep doet, want
anders geloof ik, dat de granen er voor
haren dadelijken groei weinig van pro
fiteeren zullen.
Nu, buurmari, ben ik uitgepraat en nu
laat ik het geheel aan je over, of je mijn
raad wilt opvolgen of niet." „Natuurlijk",
zei buurman, cvolg ik hem op, wantik
geloof, dat je gelyk hebt."
Goes. De lessen van het Herhalings-
onderwijs zullen dit jaar aanvangen op
Maandag 3 October a. s. Ouders of voog
den, die voor hunne kinderen of pupil
len wenschen gebruik te maken van het
onderwijs, moeten daarvan aangifte doen
ter secretarie tot en met Vry dag 30 Sep
tember a. s. van des voormiddags 9 tot
des namiddags 2 uren. Voor de meisjes
moeten worden opgegeven of zij wen
schen deel te nemen aan des gemeng-
den cursus. Het Herhalingsonderwijs is
toegankelijk voor ieder, die gewoon Lager
onderwijs heeft genoten, en o. m. be
stemd voor de opleiding tot kantoor- en
winkelbediende. Het schoolgeld bedraagt
f4, voor minvermogenden f2, teiwijl
onvermogenden (ter beoordeeling van
B. en W.) kosteloos het onperwijs kun
nen volgen.
Op verzoek is eervol ontslagen
als plaatsvervangend secretaris der tiend
commissie in het zevende tienddistrict
te Middelburg mr. C. L. Gratama en is
als zoodanig benoemd mr. J. W. Goed-
bloed, advocaat en procureur alhier.
Op de Huisvlijttentoonstelling te
Schevenmgen zijn bekroond o. a.een
verguld zilveren medaille Corn. Mesu te
Nieuw- en St. St. Joosland, een zilveren
medaille aan Schijve te Nieuwvliet, mej.
A. van Pienbroek en A. A. Quequerre,
beiden te Neuzen, een horloge aan C.
Machielsen te Hulst en een diploma aan
mevr. A. J. Meertens-Mak en A. J. Bon-
gers, beiden te Middelburg, C. Reinaud-
Nachtegaal, A. C. van Aalst, Corn. Ma
chielsen, en H. J. Pallade, allen te Hulst
en A Wiskerke, Krabbendijke, G. J. Varel,
Koudekerke (Zand), Schijve, Nieuwvliet,
J. B. Slock Neuzen en mevr. A. M.
Prey-Kruimel te Oostburg.
Kruiningen In de gemeenteraadsver
gadering van Donderdagavond waren aan
wezig 7 leden. Afwezig waren wegens
ongesteldheid de Burgemeester en dlirn
Wondergem, J.Nieuwenhuijse en L. Nieu-
wenhuijse. Voorzitter was de heer A. van
den Ende. De voorzitter deelde mede dat
tot bestrijding van de cholera te Hans-
weert in het vorig jaar door het rijk is ver
leend eene vergoeding van f 10! 0. Inge
komen is een kaart, waarop aangegeven
de nieuwe weg te Hansweert beoosten
het kanaal op een breedte van 8 M. en 15
c.M. boven den beganen grond.Eene dank
betuiging van de rijks veldw. Kriekaart en
Nieuwenhuijzen voor de verleende grati
ficatie. Aangeboden werd de begroot'ng
over het jaar 1911 aangeboden tot een be
drag van f 30891,60 in ontvang en uitgaaf.
De raad stelde vervolgens de rooilijn vast
voor te bouwen woning op den grond in
eigendom van den heer Vereeke behoo-
rende. Zij is bepaald op D/2 M. uit de sloot
langs dien grond, zoodat de afstand tus
schen de huizen aan de overzij en de te
bouwen woningen pl. m. 11,5 M. wordt.De
gemeenterekening over 1909 werd vastge
steld in ontvang f 31651,27 en in uitgaaf
f 30619,51, zoodat zij sluit met een batig
saldo van f 1037,76, waaronder niet begre
pen de uitgaven ter bestrijding der cho
lera. Bij de rondvraag besprak de heer De
Groof de rioleering ten oosten van het
kanaal, met het oog op de op handen zijn
de werken aldaar. Hij vermeende, dat
wanneer gemeente en rijk hier samen
werken, een toestand kan worden gescha
pen, die noodig zal blijken te zijn en een
einde maakt aan den thans bestaanden
onhoudbaren toestand. De heer Kostense
heeft gehoord, dat de straataarde voor een
jaar is verkocht aan dhr A. de Visser voor
f 25. Hij vraagt den voorzitter of een be
sluit tot dezen verkoop niet van den raad
moet uitgaan, terwijl bij vroeger raadsbe
sluit is beslist over de wijze van verkoop
der straataarde, te meer nog daar in eene
vroegere vergadering het besluit is geno
men om met de straataarde de sloot te
dempen tusschen de kerk en den tuin van
dhr Kostense. Hij teekent daarom protest
aan tegen de handeling van B. en W.Hier-
bij sluiten de heeren M. Kole en P. de
Smidt zich aan. Goesche Crt.
Oud-Vossemeer. Verschillende perso
nen, die gelden hadden geschonken in
verband met den bouwvalligen toestand
van het kerkgebouw der Ned. Herv. ge
meente, hebben deze teruggevraagd, daar
deze giften werden verleend voor het
stichten van een nieuw gebouw en niet
voor eventueele herstelling. Totditlaat-
ste werd besloten, omdat voor nieuwen
bouw niet de noodige subsidies kunnen
verkregen worden.
Uit het prov. jaarverslag blijkt, dat
door het R. Kath. kerkbestuur te Oud-
j Vossemeer toestemming is ontvangen
tot het aanvaarden van een gift van hand
tot hand ad f14.000 verleend door de
gebroeders J. H. van Treijen, A. van
Treijen en W. Moors, vroeger bewoners
van de hoeve „De Hoogkamer" aldaar,
thans vertrokken naar Bergen op Zoom.
M. C.
Zaamslag. De prachtige kom der ge
meente werd steeds ontsierd door den
grooten onooglijken brandkuil, gelegen
in den hoek van raadhuis en kerkplein
dit zal nu anders worden, zoo meldt
men ons. Op iniatief van den burgemee-
I ster is men bezig met het maken van
drie welputten, elk vaD 3,5 M. middellijn
j en gemetseld wordende vóór den brand-
i put. Zijn die gereed, dan wordt hy ge-
1 dempt, het terreim met heestergewas
bezet en omringd met een ijzeren hek.
M. C.
Breskens. Door den Koning van België
is toegekend de gouden medaille aan
Abr. van de Broecke, een zilveren aan
M. v. d. Broecke, D. v. Broecke en aan
J. Wadde van Roon, voor het met le
vensgevaar redden van drie drenkelin
gen op de Westerschelde op 22 Juli 1910.
E.G.
Biervliet. In de plaats van den heer
N. de Hian Thomann, die is benoemd
als gemeente-arts te Zaamslag is tot
gemeente geneesheer alhier benoemd de
heer N. J. G. Pen te Leiden. Br. C.
Buitenverantwoordelijkheid der Redactie.
Geachte Heer Redacteur
Met vr. verzoek onderstaande als in
gezonden stuk in ook uw e. v. uittege-
1 ven blad te willen plaatsen. U daarvoor
1 mijn dank aanbiedende en zoo ik hoop
aanleiding gevonden tot een gedeeltelijk
I intrekken van een door den raad dezer
gemeente, zonder eenige op of aanmer
king aangenomen voorstel (1 Sept. j.l.)
en wel, de verbodsbepaling van het fiet
sen door den Agnesgang.
t Vermoedende die gang zich uitstrekt
van Wijngaardstraat tot aan den West-
wal is er toch iets onbillyks in, dat
men aan het huis bewoond door dhr.
Snijder van fiets of motor af zal moeten
stappen, (een halve een meter breedte
beslaande), terwijl wagen met 2 paarden
voor, er over heen mogenof zou de
bedoeling zijn alleen het nauwe gedeelte"!
Wat zal het binnen enkele jaren gemak
kelijk zijn, waarover men nu al kan zit
ten peinzen, b. v.
Als men zoo in de toekomst blikt,
Een waterleiding in 't district,
Van tram waar nu geen bel nog tikt,
Of vliegmachien door 't luchtruim wikt.
Is men wat zwaar dan aangedikt,
'tPasseeren in zoo'n gang niet schikt,
Of ook kan worden opgeschrikt,
Door knaap die tegen op je bikt.
Zwijg toch maar liever dan gekikt,
Of zoo een vent je d' ooren likt,
Vlug dan maai 't vliegzeil aangepikt
Cf vleugelband om 'tlijf gestrikt
En zoo de gang omhoog gemikt.
Want met een wip en goede zucht,
Zweeft men weldra in ruimer lucht,
Men groet elkaar ('t lijkt nu een klucht),
In vliegensvlugge vogelvlucht.
Onnoodig meer voor wandelpaan
Dat men een waarschuwbord doet staan
Men ziet geen menschen op de baan.
Doch zie op naar den torenhaan
En lees 't verbod, op nok van dak,
Op telephoonpaal of hoog vlak
En schoorsteen die de lucht in stak:
Hierop niet rusten voor 't gemak.
VerwonderenNeen, ik maak my dietsf
