NIEUWSBLAD
VOOR ZEELANS
f
No. 267. 1910.
Zaterdag »3 Augustus
24e Jaargang.
S-
GHRISTELIJX.
Huitsnisadsei! Ovsrzich'
HISTORISCH
burg-
mg.
/ERSeHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S.
J. DE JONGE-VERWEST» te Goes
P. D'PUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Snippers uit de oude doos.
""binnenland.
a A AF.
ndags, van
'■morgens
R—GOES.
DinedagB.
5,-
Oost) 6,80
r 9,— 5,—
2,80 6,30
iren.
ddelburg.
6.55 9-37
7.0i 9-44
7.12 9.56
7.23 10.08
7.3o 10.15
7.41 10.26
8.— 10.45
omburg.
8.18)11.20
8.40$II.4O
8.49^11.49
8.56 §11.56
9.08 jl2.o7
9.20^I2.I8
9.27 512.25
ssingen.
6-SS 9-37
7.38
7-47
7.50
7.55
8.-
10.26
Sio.3;
§10.38
§10.43
§10.48
ombuig.
8.15)11.17
8.40)11.40
9.27 $12.25
v.v.
0 3.
1 3
.40 6.45
.23 6.28
3.13 door
3.O8 6.18
"\59 door
.5o door
•44 5-Sl
1 Augustus.
2.1
2.4
lopen alleen
net 15 Sept.
BLRB".
6,30 1,—
7,- 1-
7,30 12,—
B,- 12,-
3,30 12,—
3,- 12,-
3,30 1,—
7,- 1,30
B,- 1,-
8,30 2,—
a datum is
de getal is
ERIKZEE.
ieribzee.
7,30
7,30
6,30
7,30
7,30
7,30
6,30
7,30
6,30
6,30
7,30
7,30
7,30
6,30
7,30
7,30
6,30
7,30
7,30
7,30
3,-
3,-
5,30
3,-
3,-
3,-
3,-
3-
3-
5,30
3-
3,-
3-
3,-
5,30
3-
3-
3-
,35 d)
,05
I) A)
vertrek van
en vm. 3,50
rss©!42 en
L5 minuten
leuzen ten
i.ugs.
s.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
I rijs per drie maanden franco p. p. 13=
1 nkele nummers a GfXi*.
BET
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
f
van 1—5 regels 40 eent, iedere regel meer 8 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 "ent
12 Aug. 1910.
Een lezer verhaalt aan Het Gentrum
'n Tydje geleden zat ik in een der
trams in de buurt van Utrecht. Tegelijk
met mij stapten een paar veertienjarige
jongens in met een boekentasch onder
den arm, waarschijnlijk H. B. S. scholie
ren. Die twee jochies haddeD al dadelijk
een sport-onderwerp, en dat gesprek werd
op een onaangenamen, harden toon ge
voerd, alsof ze elkaar aan weerszijden
van een voetbalterrein stonden toe te
schreeuwen. Elk ander gesprek in de
tram was onmogelijk. Men hoorde niets
dan de vervelend kletsende jongens.
„Wat 'n weertje, hè, verleden week bij
dat voetballen
v „Toch lekker van jullie gewonnen, hè
„Wat 'n wonder 1 Als je Wilde niet zoo'n
schop tegen z'n pooten gegeven had, zou
ik het nog wel eens hebben willen zien.
De kerel ligt nog in bed
„Och, die kleinzeerige vent ookDat
gaat vanzelf weer over. Als je daar niet
tegen kunt, mot je niet voetballen."
Door de tram een triomfantelijke blik,
die echter nergens instemming vond.
„Weet je wat ook lekker is Boksen
„Ja, maar dan niet gewoon, maar Ja-
panach
Hier werden de medereizigers tegen wil
en dank ingewijd in de regels van het
Japansch boksen.
„Dan kun je iedereen aan, en je be
hoeft voor geen agent meer bang te zijn,
als je tenminste een beetje fut in je poo
ten hebt".
„Scherm je nogP"
„Natuurlijk Maar die sergeant is ook
een ezel, hoor 1 Na veertien dagen kon ik
het al beter dan hij. Ik denk later een
schermschool op te richten".
Zoo rammelden die twee apen nog een
- tijd door. Een zucht van verlichting ging
door de tram, toen ze bij eentusschen
stationnetje uitstapten. Ieder gaf op zijn
manier zijn verontwaardiging te kennen
over het bedenkelijke verschijnsel, dat
onze jongens meenen, dat er geen hoi
384
FEUILLETON.
DOOB
SCALDIS.
Hoofdplaat.
II. (Slot.)
W«1 een groot deel der ingezetenen
den Roomsehen godsdienst belijdt, treffen
wy ook hier aan een prachtige Katho
lieke kerk. Dit is evenwel het eerste
Roomsche bedehuis niet. De vroegere
aan St Eligiusgewijde kerk werd in 1795
gebouwd en den 25 Dec. van dit jaar
voor het eerst in gebruik genomen.
Het tegenwoordige, in Gothischen styl
opgetrokken gebouw, werd in 1860 ge
sticht, ongeveer ter plaatse waar het
vroegere stond.
Ook deze kerk werd aan denzelfden
Patroon toegewijd en had er den 3 Jan.
1861 de eerste dienst in plaats.
Het gemeentehuis, 't welk wij hier aan
treffen, was voormaais het schoolgebouw.
'Toen dan de gemeente was gesticht
-en een kerkenraad benoemd, maakte
.men aldra aanstalten om den eersten
.predikant te beroepen, en bracht men,
•den 27 Juli 1786, met gunstigen uitslag
een beroep uit op
JACOBUS WIERSEN.
Wij maakten voor het eerst met dezen
leeraar kennis, toen hij de gemeente
Bessen bediende, vanwaar hij den 10 Oct.
1780 beroepen werd naar Dendermonde,
om voor het aldaar liggende garnizoen
te prediken, welke roeping hij opvolgde
en er den 8 Mei 1781 bevestigd werd.
Wijl echter, op order van den Raad
gere glorie bestaat, dan volgens de regels
der kunst te slaan, te stampen, te schop
pen, te stooten en te boksen, 't liefst op
z'n Japansch I
Weer is de sluipmoord tot een onzer
groote mannen doorgedrongen. De bur
gemeester van New York Gaynor heet
hij - is door een zich noemenden Gal
lagher, een uit den gemeentedienst ont
slagen ambtenaar in de keel geschoten.
Gaynor had zich tot het doen van een
vacantiereis naar Europa ingescheept op
de „Kaiser Wilhelm der Grosse". Tal van
autoriteiten hadden hem uitgeleide ge
daan en nu stond hij blootshoofd nog
even te poseeren om gekiekt te worden.
Van dat oogenblik maakte de moorde
naar gebruik om op den burgemeester
te schieten. Eén der schoten trof doel
voor de politieagenten en het publiek
hem hadden kunnen vastgrypen. De
burgemeester ligt thans in het St. Mary-
hospitaal, zijn toestand is hoogst on
gunstig. De moordenaar is achter slot
en grendel. De ontroering in de Veree-
nigde Staten is groot. Taft en Roosevelt
ziuiiuoii tcicgj. a ui uien vctix ueeiiiemiiig.
Gaynor is een groot man. Hij begon
zijn loopbaan als dagbladschrijverlatei-
werd hij advocaat, vervolgens rechter te
New York; thans was hij door 't ver
trouwen van republikeinen en onafhan
kelijke democraten met zijn tegenwoor
dige waardigheid bekleed. Rij was in zijn
bestuur strikt onpartijdig; en streed te
gen 't bederf in eiken vorm en in alle
partijen, niet het minst in zijn eigene
daarom had de groote meerderheid in
New York hem lief. En er was alle kans
dat hij 't volgend jaar zou gecandideerd
zijn geworden voor't presidentschap van
de republiek der Vereenigde Staten.
Gelukkig bevindt de gewonde zich
naar omstandigheden viijwel.
Toen hij in den nacht na den aanslag
ontwaakte, zeide hij tot degenen, die
van State, de troepen deze plaats moesten
verlaten, werd er ook de predikdienst
opgeheven en hield ds Wier sen den 6
Jan. 1782 reeds zijne afscheidsrede voor
het bataillon.
Waarschijnlijk had hij dadelijk geen
vaste standplaats, en hooren wij van
hem eerst in 1786, als dienaar te Hooge-
en Lage Mierde, van waar hy 27 Juli
van genoemd jaar, herwaarts werd be
roepen en, als eersten predikant, te dezer
plaatse bevestigd den 12 Nov. d.a.v. door
ds A. Braam van lJzendijkc.
Niet lang mocht hij deze gemeente
bedienen, want den 23 Dec. van het
volgende jaar, werd de keuze op hem
gevestigd te Philippine, nam hij dit be
roep aan predikte alhier afscheid deD 2
Maart 1788, om den 9 dito te Philippine
bevestigd te worden door ds Braam.
Vandaar werd hij beroepen naar de
combinatie Pannerden en Doornenburg,
en nam te Philippine afscheid 12 Mei 1793.
Verdere bijzonderheden omtrent hem
viDden wij niet geboekt.
De tegenwoordige pred. ds Noest had
veertien voorgangers in de bediening.
Van een hunner, n.m.
GERARDUS BLAAUBEEN,
komt het ons wel gepast voor iets uit
diens levensboek op te slaan, te meer
wijl het hier eene oude Zeeuwsche fa-
miFe geldt.
Het geslacht Blaaubeen komt reeds in
de 16e eeuw in Z.-Beveland en Schouwen
voor. Jacobus of Jacquei BI., geboren te
Goes in 1591, student te Leiden in 1609
werd in 1616 notaris in zijn vaderstad
Later woonde de familie te Middelburg,
waar den 5 Jan. 1766 onze Gerardus
geboren werd uit het huwelijk van Ge
rardus Louis BI. en Clasina Pieternella
Peveri.
aan zijn sponde waakten „Ik heb groot
verdriet over hetgeen er gebeurd is.
Wanneer aan een burger, die er niet
om gevraagd heeft, de lasten van een
openbaar ambt opgelegd worden en hij
nauwlettend zijn plicht, zooals hij dien
opvat, tracht te vervullen, is het hard
voor hem op zulk een wijze gestraft te
worden."
In verschillende kerken te New-York
zijn speciale godsdienstoefeningen ge
houden, waarbij gebeden werden opge
zonden voor het spoedig herstel van den
patiënt.
Uit de besprekingen in bladen van de
meest verschillende richting blijkt, hoe
hoog de arbeid, door Gaynor in den kor
ten tijd van zijn burgemeesterschap
reeds verricht, wordt gewaardeerd.
Gallagher betoont thans diep berouw over
zijn snoode daad. Hij schijnt echter het
werktuig te zijn geweest van samen
zweerders. Ten bewijze daarvoor diene
het volgendeMaandagavond ontmot tte
een zekere juffr. Peerlman een politie
agent in uniform, die dronken langs de
straat zwaaide. »Pas maar op," zeide
zij, „dat Gaynor niet verneemt, dat je
Se Iffl
Gaynor", moet daarop de agert geant
woord hebben, „die krijgt zijn portie als
hij morgen naar Europa vertrekt, of als
hij terugkomt."
Ook is gebleken, dat Gallagher sinds
geruimen tijd in zijn woning dikwijls
bezoeken ontving van welgekleede per
sonen, die langdurige gesprekken met
hem voerden.
William Edwards, de directeur van de
stadsreiniging te New-York, die Gallag
her na den aanslag in den nek vatte en
aan de politie overleverde, ontving Dins
dag een brief, onderteekend „vrienden
van Gallagher", waarin hem werd me
degedeeld, dat hem binnen 48 uur het
zelfde lot zou treffen als Gay nor.
De verhouding tusschen Turkije en
Bulgarije is nog niet van de hartelijk.
Hij had zijne studiën te Utrecht bijna
volbracht, toen hij den 30 April 1793
door de classis van Utrecht benoemd
werd tot pred. bij het leger van den Staat,
en, na afgelegde examens voor genoemde
classis, voor den legerdienst bevestigd.
Zijn last volbracht hebbende, nam hij
15 Pee. 1793 afscheid van het garnizoen
te Maastricht, in de St. Janskerk aldaar.
Nu werd hij den 4 Jan. van het volgende
jaar als pred. beroepen te Oudelande en
aldaar bevestigd den 1 Juni d.a.v. door
ds. Andreas Andriessen, den bekenden
dichter en voorlooper voor de nieuwe
Psalmberijming, toen ter tijd Prof. en
predikant te Middelburg.
In de classis-vergadering te Goes d.d.
4 Oct. 1796, werd hij van zijne bediening
te Oudelande vervallen verklaard, krach
tens de resol. van het Departement des
Provincialen Raads van Zeeland van 11
Juli bevorens, uit hoofde van zijne wei
gering van den eed van trouw, bij ïesol.
van 13 Mei, van alle ambtenaren en ker
kelijke personen gevorderd, met „inter
dictie om eenig gedeelte van zijne be
trekking waar te nemen."
Op grond van deze resol. werd de ge
meente van Oudelande, als hebbende nu
geen kerkenraad, door de classis vacant
verklaard en ds. Blaaubeen aangemerkt
als geen zitting meer hebbende in de Cl.
van Z. Beveland, doch deze gaf hem, op
zijn verzoek den 3 Mei 1797 een eervol
testamonium, wegens leer en wandel.
Alzoo buiten vaste bediening zijnde,
werd hij nu den 13 Mei 179 tot pred.
te Hoofdplaat beroepen en bevestigd 2
Juli da.v. door ds Marant van Biervliet.
Zeer kort bleef hij hier in dienst, want
den 22 Aug. van 't zeilde jaar werd hij
reeds te Nieuwvliet beroepen op een trac-
tement van 700 gld. Dit beroep aanne
mende, aanvaardde hy er den dienst den
ste. De maatregelen der Turksche regee
ring tegen de opstandelingen in Macedo
nië vinden bij de Bulgaren tegenkanting.
Thans zijn te Sofia reeds 700 vluchtelin
gen uit Macedonië bijeen. De laatste 300
die deze week aankwamen, trokken als in
triomf door de straten.
Men kan hieraan proeven welk soort
van Macedonieis 'tzijn; het zijn revolu
tionaire elementen, die vijanden ziin van
't Turksche gezag, mogelijk wei van alle
gezagdoch die in ieder geval met eeni-
ge voorzichtigheid behooren te worden
welkom geheeten. Zoo denkt er trouwens
de Bulgaarsche regeering zelve ook over.
Zij deed alles om de bevolking te kal
meeren en de Turksche regeering in goe
den luim te houden. Zij heeft zich er
toe beperkt klachten te opperen over de
gewelddaden, die bedreven zijn tegen de
Bulgaarsche bovolking in Macedonië. Men
begint in Bulgarije in te zien, dat het
niet aangaat de centrale regeering te
Konstantinopel aansprakelijk te stellen
voor allerlei geweldenarijen, door de
plaatselijke overheden op eigen verant
woording begaan.
De Porte keurt zelve dat ruwe optre-
èêett^er rnaa'tregeien~"tegen genomen.
O. a. is de reis van minister Talaat bei
naar Macedonië een bewijs dat het der
regeering ernst is met haar streven om
in Macedonië ordelijke toestanden te
scheppen. Hetgeen ook wel lukken zal
want de Mogendheden zitten er achter.
En die hebben de Turken al eens meer
geleerd vlug te werken.
De toestand in Spanje wijst op eenige
verbetering.
De troepen, die te San Sebastian kwa
men om de rust te handhaven, vertrek
ken geleidelijk. De terugkomst van
koning Alfonsus blijft bepaald op 28
Augustus. Dan zal Canalejas daar ook
eenige dagen doorbrengen. Nog steeds
is niets bekend omtrent de verzending
van de nota van antwoord van het
Yaticaan.
8 October.
Dat de predikanten in ouden tijd, na
het ontvangen van een beroep, dit maar
zoo niet voetstoots aannamen en over
één nacht ys gingen, leeren ons de voor
waarden, welke ds Blaaubeen den ker
kenraad te Nieuwvliet voorlegde toen hij
den 29 Aug. de gemeente kwam bezoe
ken. Om de eigenaardigheid willen wij
deze Conditiën uit de Kerkelijke acta
van Nieuwvliet overnemen.
Z. E. W. stelde dan de volgende vra
gen le. „Indien hij het beroep aannam
en binnen drie jaren dienst, vertrok, of
dan de gemeente genegen was, de be
roepskosten te restitueren, gevallen op
zijn beroep naar Hoofdplaat."2e. „In
dien hij bij overlijden, eene weduwe na
liet, het jaar van gratie voor haar vervuld
zou worden, zoomede het loopende kwar
taal tractement uitgekeerd, en mocht hy
alleen kinderen nalaten, dan buiten het
loopende kwartaal, daarbij nog drie maan
den salaris zou gevoegd worden"3e.
„Mocht het jaar van gratie moeten waar
genomen worden, zou zijne weduwe voor
een rijtuig zorgen om de kreitz (ring)
predikanten af te halen en dezen een
behoorlijk onderkomen verschaffen»en
4e. „Mocht hij in langen tijd geen dienst
kunnen doen en er alzoo een adjun 't (hulp)
predikant moeten benoemd worden, of
hij dan zijn tractement van 700 gld. be
hield".
1 Op de drie eerste vragen werd beves
tigend geantwoord en op punt 4o „dat
hij dan het hier te lande gewone eme-
ritaats tractement van 400 gld. genoot"
waarop Z. E. W. het beroep aannam.
Voorwaarde lo. moest uitgevoerd wor
den, want den 26 April 1799 werd hij,
en voor de tweede maal, naar Sluis be
roepen, nam dit aan, en werd aldaar
bevestigd 14 Juli door zijn ambtgenoot
In een onderhoud liet Canalejas zich
uit, dat er inzake de quaestie met het
Vaticaan niets van belang kan gebeuren
voor den terugkeer van den Koning. In
afwachting beproefde hij den weg tot
verzoening voor te bereiden, door de
geestelijkheid te kalmeeren en haar aan
het verstand te brengen, dat de regee
ring geen aanval tegen den godsdienst
bedoelde.
Canalejas verwachtte geen revolutio
naire uitbarsting, maar hij was niet ge
heel gerust omtrent de houding van de
uiterste linkerzijde. Hij verzekerde dat
hij tegen een oproerige beweging van
republikeinen en socialisten even streng
zou optreden als bij de voorgenomen
clericale betooging. Canalejas sprak
verder vertrouwen uit in den toestand
der financiën en den politieken toestand.
Het betreurde het dat deze laatste hem
tot nu toe belette spoed te maken met
de wetgeving in het algemeene belang.
Hij dacht over een vroege opening van
het parlement.
De mijnwerkers te Bilbao wilden niet
ingaan op het bemiddelingsvoorstel van
den minister van Binnenl. JZakéfU-JJH
niet"3 een half uur daags, in afwachting
dat de Cortes een wetsontwerp op de
regeling van den arbeid in de mijnen
zou behandelen.
De minister van Binnenl. Zaken keert
nu terug naar Madrid. Men is benieuwd
naar zijn toegezegde strenge maatregelen
om een einde te maken aan de staking.
Nieuwe beeldenaar van 's Byks munten.
De Koningin heeft geposeerd voor een
nieuwen beeldenaar op onze munten.
Reeds zijn vervaardigd halve guldens
voor Indië daarna zullen er Nederland-
sche kwartjes en dubbeltjes, waaraan
groote behoefte is,mede worden geslagen,
terwijl vermoedelijk eerst in den aanvang
van 1911 guldens met den nieuwen beel
denaar in omloop komen. De nieuwe
munt wykt in zooverre van de oude af,
voor denFranschen dienst,ds Jean Maurel.
Daar was hij acht jaar werkzaam, toen
de keus op hem gevestigd werd te Goes
waar hjj 29 Nov. 1807 tot den dienst
werd ingeleid door zijn ambtgenoot al
daar ds. Jacs. de Kanter.
Te Goes vierde hij 9 Dec. 1832 zijn
25 jarig verblijf en zijn bijna 40-jarigen
dienst. By vroeg en verkreeg zijn eme
ritaat tegen 1 Jul: 1839, 'sdaags tevo
ren afscheid van zijne gemeente nemen
de. Nog ruim vier jaren mocht hij van
zijne rust genieten, want hij overleed,
te Goes, den 11 Oct. 1843.
Te Goes vooral, was ds. Blaaubeen een
man van invloed en beteekenis, en een
ijverig lid van de kerkelijke vergade
ringen en van het Prov. Kerkbestuur.
In 1813 was hij een der eersten, uit
Zeeland, die den Souvereinen Vorst te
'sHage persoonlijk ging bezoeken en
hulp vroeg voor het door de Franschen
nog bezette Walcheren.
Ds. Blaubeen is tweemaal gehuwd ge
weest, eerst met Maria Slabber en daar
na met Anna Johanna Grymalla, die
hem den 19 Feb. 1828 door den dood
ontviel. Uit zijn eerste huwelyk werd
20 Jan. 1798 te Nieuwvliet geboren Mar-
tinus Pieter. Deze, reeds als knaap
schrander, ging in 1815 te Leiden stu-
deeren en vestigde zich, na zijne pro
motie, als advocaat te Goes, waar de
scherpzinnige en buitengewoon welspre
kende man in een tal van betrekkingen
werkzaam was, 0. a. van 1852 tot 1878,
als burgemeester en van 1851 tot 1873
als lid der Staten van Zeeland. Hij was
in 1823 te Goes gehuwd met M. J. L.
Haak Steenhart uit Veere (overl. 1837)
en, als weduwnaar, in 1839 met J. J.
A. Burger uit Goes.
(Bevolking: in 1824 815; in 1919
1341 zielen.)
