N1EUWSELAD
VOOR ZEELANS
No. 264. 1910.
Woensdag 10 Augustus
24e Jaargang.
GHRISTELIJX-
HISTORISCH
en
/ERSGHIJNT ZESMAAL ?Hi WEEK
DE JONGE-VERWEST, te
Goes
f, P. D'HU'J, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
I
fclönrg.
VEER—(JOBS.
van Dinsdags.
12,— 5,—
7 (SI. Oost) 6,80
Veer 9,5,
ecde) 2,80 6,30
ROTTERDAM.
s Zondags) van
J delburg 8,30
Tram
ELBÜRG.
ag:6,—* 6,80*
9,30, 10,—
12,45, ens., |elk
dan weder om
t vertrekkende
iddag: 6,30*,
9,30, 10,-,
1,—,° enz., elk
dan Weder om
;t vertrekkende
van Vlissingen
:end werkmans
ka 2,80 en 6,
sn des Zondags
n niet gereden.
E G R A A F.
i.van
pen 'smorgens
ester-Schelde.
3"WEERT.
den naar Hans-
,50, nam. 3,45.
30orden voorm.
C H E L D R".
2111,- 12,—
22 6,30 1,—
23 7,- 1,-
24 7,30 12,-
25 8,— 12,—
26 8,30 12,—
27 8,— 12,—
28 6,30 1,—
29 7,— 1,30
30 8,— 1,—
.31 8,30 2,—
r eea datum is
weeds getal is
-ZIERIKZEE.
.n Zierikzee.
9 7,30
10 7,30
11 6,80
12 7,30
13 7,30
14 6,30
7,30
7,30
7,30
6,30
7,30
15
16
17
18
19
20 6,30
6,30
7,30
7,30
7,30
6,30
7,30
7,30
6,30
7,30
7,30
7,30
21
22
23
24
25
26
27
38
29
10
11
6,35 dj,
i 7,05
5
5 4) h)
et vertrek van
uses vm. 8,50
Bnrssöten en
ie 15 minuien
Neuzen ten
l Augs.
3,-
3,—
4,30)
3-
3,-
5,30
3,-
3,-
3,-
3,-
3,-
3,-
5,30
3,-
3,-
3,-
3-
3,-
3»
5,30»
3,-
S,_
3,-
es.
IEDEREN WERKDAQ DES AVONDS,
1 rijs per drie maanden franco p. p. t£Zk
i nkele nummer9 „0,02*.
Wed
UITGAVE DER FIRMA
BH VAK
De opgt af van den spoordienst
komt In dit nummer voor op de ge
bruikelijke plaats.
LIV.
NIET VERSAGEN!
Af en toe ontmoeten wij personen, die
strijdensmoe, door verschillende omstan
digheden, den strijd opgeven. Men begint
er zat van te worden. Nu eens merkt
men niet dat men opschiet, dan weer is
men tevreden met de verkregen resultaten
en om die verschillende redenen, die nog
met vele vermeerderd zouden kunnen
worden, gaat men rust nemen. Rust ne
men, alsof het vacantie was Of men door
een inwendige ziekte werd gekweldRust
nemen in onze fel bewogen tijden, nu, nu
alom zooveel onrust heerscht. O, er moe
ten wel grondige reden vo >r zijn, dat men
zelf ophoudt en anderen vrij spel laat. In
dien dit niet zoo is, dan hebben ze toe te
zien, die zonder vast geloof, lafhartig zich
aan de beweging onttrekken. Nu is dat
van oude tijden af zoo geweest,maar daar
om niet minder te verontschuldigen. Vele
zijn de voorbeelden ons gegeven, voor
beelden ons ter waarschuwing, omdat wij
zagen, dat de zaak waarom het ging, er
zwaar onder leed. En daarom moet aan
gespoord worden tot volhardend werken,
tot steun \an onze voormannen, en tot
bemoediging van diegenen, die dreigen te
versagen. Vooral in onzen tijd nu het
Christelijk beginsel, allerwegen zich meer
en meer baanbreekt en vestigt, nu de toe
komst hoopvolle verwachtingen ontslui
ert. Zouden wij nu versagen en rusten op
FEUILLETON.
Den 19en Juli was het 40 jaar geleden,
dat de Fransche oorlogsverklaring te Ber
lijn werd overhandigd wat lang ver
wacht was, was eindelijk gebeurd, de
reuzenworsteling, die den toestand van
Europa geheel veranderen zou, ging be
ginnen. Weldra marcheerden van beide
zijden de legers vol geestdrift naar den
Rijn. De Fransche overmoedig, niet twij
felende aan een gemakkelijke en schitte
rende overwinning, dapper maar slecht
georganiseerdde Duitsche kalm, aan
ijzeren tucht gewoon, geheel werkend
volgens een te voren met zeldzame ken
nis samengesteld plan, gereed tot den
strijd, die hun aangeboden werd. Van nu
af kwamen herhaaldelijk kleine scher
mutselingen voor; een daarvan was de
stoute verkenningstocht, den 26en Juli
ondernomen door den thans zoo beroem -
den graaf von Zeppelin, die met eenige
dragonders de grens overtrok en na 2
dagen vol gevaren en avonturen met be
langrijke berichten terugkeerde een an
der was de onderneming van den luite
nant von Voigt, die het spoorwegviaduct
tusschen Saargemünd en Hagenau ver
nielde en de telegraafdraden doorsneed.
Gewichtiger was echter het gevecht, dat
den 2en Augustus bij Saarbrücken plaats
greep.
Saarbrücken, een middelpunt van spoor
wegen, was zwak bezet; een bataillon
infanterie en het zevende regiment ula-
nen lagen aan de Saar, terwijl verderop
het negende regiment huzaren de bezet
ting van Saarlouis versterkte. In den
morgen van den 2en Aug. begon Tros
sard van uit Forbach zijne troepen tegen
de Pruisen te ontwikkelenwaarschyn-
lyx meende hij, dat Saarbrücken door
eene sterke troepenmacht verdedigd werd,
want niet minder dan drie divisiën bracht
hij in het veld. Keizer Napoleon en zijn
zoon, prins Louis, woonden de opstelling
des legers bij. Vijf batterijen openden
hun vuur op de Pruisen, die slechts over
weinig geschut beschikten en tegen elf
uur maakten de Franschen aanstalten
tot den aanval. De Pruisen wachtten dien
aanval niet af, maar ontruimden de stad,
onze lauweren Nooit mag die gedachte
bij ons post vatten alsof het nu toch
wel terecht zou komen. Al was het dat
alles tegen ons was, zelfs in het verschiet
het er zeer donker uitzag voor ons, dan
nog zou de strijd en het lijden van onze
groote voormannen ons moeten dringen
tot aanhoudenden arbeid. Want niet altijd
volgt de zegepraal op den strijd.Hoe lange
jaren is door Groen, Lohman en niet het
minst door dr Kuyper gestreden bij tij en
ontij, de pioniersarbeid verricht, ons,
hunne nakomelingen, de jongeren ten
zegen. Wanneer wij een blik achterwaarts
slaan in de geschiedenis van ons staat
kundig en maatschappelijk leven, dan
zien wij op die bladzijden der historie de
namen dier mannen, die trots alle moeite
en tegenstand aanhielden, ja tot op dezen
dag, nog steeds "volharden bij 't ideaal
liet zijn die groote machtige figuren die
met Godes hulpe zooveel hebben verkre
gen, den weg gebaand hebben waarlangs
wij verder kunnen gaan. Den weg ge
baand Dat wil dus zeggen, dat wat
vroeger onbegaanbaar was door onbe
kendheid, door vasthouden van de over
macht des vijands, du wel te betreden
is. Dat heeft strijd gekost. Ten bloede
toe zelf. Bergenhoog waren de bezwaren
en de moeilijkheden, gerugsteund door de
verguizingen en den laster. De vergiftige
pijlen hebben onze mannen van adeldom
gewond, pijnlijk gewond zelfMaar niet
ten doods! Dat alles hebben zij te over
denken die om welke oorzaken dan ook,
zich aan den strjjd onttrekken. Wat wij
nu op Kerkelijk en Schoolgebied, op
Staatkundig en Maatschappelijk terrein
die vervolgens door de Franschen bezet
werd. Het gevecht was onbeduidend ge
weest en van weerszijden waren slechts
weinige dooden gevallen toch verklaar
den de Fransche bladen, dat een schitte
rende overwinning was behaald en dat
prins Louis in de eerste rijen gestreden
en op het slagveld den vuurdoop ont
vangen had. Te Parijs heerschte groote
vreugdehet misleide volk meende, dat
den vijand eene verpletterende nederlaag
was toegebracht en dat de verdere oorlog
slechts een onafgebroken zegetocht naar
de Duitsche hoofdstad zou zijnweldra
zou het op droeve wijze uit zijn roes
van vreugde ontwaken.
Na de bezetting van Saarbrücken wilde
Napoleon van uit Straatsburg en Metz
naar Baden rukken hij gaf dit plan ech
ter op en nu ontving Mac-Mahon, die
meer Zuidwaarts lag, bevel, in noorde
lijke richting naar Bagenau te marchee-
ren en zich daar aan te sluiten bij het
vijfde korps van de FaillyAbel Douay
zou met zijne divisie dien marsch aan
de rechterzijde dekken en bij Weissen-
burg aan de Lauter stelling nemen. Deze
beweging was weldra in het Duitsche
hoofdkwartier bekend en nu ontving
kroonprins Frederik Wilhelm bevel met
het derde leger op te trekken en de Fran
schen bij de Lauter aan te vallen.
De Franschen, die op de hoogten van
Weissenburg lagen, waren volstrekt niet
bedacht op den strijd, toen het bericht
kwam, dat de Duitschers naderden.
Een gedeelte van het leger daalde thans
naar beneden om de stellingen aan de
Lauter te bezetten in Weissenburg zelf
bleven het 74e regiment infanterie en 2
bataljons van die turco's en zouaven, die
zich in dezen oorlog zoo bekend hebben
gemaakt, die donkere, half wilde krijgers
uit Afrika's zandwoestijnen, waarvan
Frankrijk zooveel verwachtte, doch die
ondanks hunne woeste doodsverachting,
niet opgewassen waren tegen de uitste
kend gedisciplineerde Duitschers, door
hun gemis aan tucht een noodlottigen
invloed op het overige leger uitoefenden
en dikwijls door gruwelijke wreedheden
hun naam geschandvlekt hebben.
't Was ongeveer negen uur iu den
morgen van den 4en Augustus, toen de
Beieren onder von Bothme1-hunne artil-
verkregen hebben is te danken aan de
vasthoudendheid onzer voormannen. De
omstandigheden waaronder wij te kam
pen hebben,mogen gunstiger zijn,de strijd
blijft nog even fel en onverzwakt voort
duren. De geschiedenis van den dag doet
ons zien de werkstakingen en uitsluitin
gen,de strijd om de macht in verschillende
levenskringen. De propaganda voor het
Christen-Socialisme, voor de Socïaal-
Democratie ook in onze omgeving, dat
alles en nog zooveel meer doet ons zien
dat wij nog niet stil hebben te zitten.
Nog roept de eer van onzen Koning ons
op tot den heiligen strijd voor Zijne or
dinantiën op elk levensgebied. Wee onzer,
indien wij dan zouden versagen. Voor- en
bovenal hebben wij te weten waarover
het gaat. Ons bewust te zijn van het
doel hetwelk wij najagen. Wie geen vasten
grond onder de voeten heeft, zakt weg.
Wie geen vaste beginselen heeft wordt
geslingerd. En niets erger dan dat. Dan
wordt men een piooi van de beginsel
loosheid, die u alle veerkracht ontneemt
en daar brengt waar ge niet wezen wildet.
Niet versagen„Ik hou koers" blijve
steeds ons devies.
C. H.
9 Aug. 1910.
Er wordt in sommige bladeu ernstig
geklaagd over het tekort aan officieren.
Het ware wel te wenschen dat uit de
Christelijke kringen vele jongelui in mi
litairen dienst gingen om dan door te
leeren voor officier. Maar dan moeten 't
besliste jongelui zijn die tegen de ver-
leidin z kunnen, en door hun goed voor-
lerie tegen de stad opstelden. Terwijl
een regen van granaten daar dood en
verwoesting brengt, ontwikkelen zich
aan den voet va den Geisberg de turco's
en zouaven en verschijnen op de hoogten
ten zuiden der stad nieuwe Fransche
afdeelingen. Het geweldige Duitsche
artillerievuur brengt dat der Franschen
tot zwijgen en nu ontvangen de Beie
ren bevel tot den aanval. Onverschrok
ken rukken ze voorwaarts, doch de Fran
schen hebben uitstekend hunne maat
regelen genomen van elke gelegenheid
tot dekking hebben ze gebruik gemaakt,
acgter elke heg, achter eiken boom, in
elke sloot ligt een tirailleur en nu en
dan stort zich een zwerm turco's als een
troep tijgers op de Duitschers en komt
het tot een vreeselijken strijd van man
tegen man. Geheele rijen worden door
het hevige vuur der verdedigers wegge
rukt en ten slotte worden de Beieren
genoodzaakt den aanval te staken, tot
versterking komt.
Intusschen had generaal von Kirchbach,
de aanvoerder van het vijfde legercorps,
zijne infanterie ontwikkeld, kolonel Rex
was de Lauter overgetrokken en ver
volgens tegen Altenstadt en het station
opgerukt. Ook hier streden de Fran
schen met heldenmoed, doch het ge
lukte deD aanvallers zich tusschen de
hoofdwacht van Abel Douay en de stad
te dringen, zoodat deze laatste geen
hulp meer te wachten had. Thans doet
generaal Douay het grootste deel zijner
artillerie op den Geisberg in batterij
brenger en opent een vreeselijk vuur
op de Pruisen. Aanvankelijk is von
Kirchbach van plan die batteri en, die
zijne troepen met een regen van grana
ten overstelpen, te doen bestormen, doch
daar ontvangt hij bericht, dat von Both-
mer slechts met de grootste moeite stand
houdt en dringend hulp noodig heeft en
nu geeft hij bevel Altenstadt aan te
vallen. Met de bajonet op het geweer
zakken de Pruisische grenadiers voor
waarts na een hardnekkigen tegenstand
moeten de Franschen Altenstadt ont
ruimen en nu kan von Kirchbach de
Beieren ter hulp komen.
Met verdubbelde kracht wordt thans
de aanval op Weissenburg hervat. De
Beiersche jagers bestormen de brug bij
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 '"ent-
beeld hun kameraden en toekomstige
collega's kunnen winnen.
Wanneer dan de regeering nog eens
de traktementen van de officieren bene
den den rang van majoor htrzag, dan
kon aan zulk tekort in afzienbaren tijd
een einde komen.
En dan zou allicht het aantal officieren
verminderen of uitsterven van 't seort
zooals wij er een in De Standaard en
drie in De Rotterdammer van gister ge-
teekend vonden.
Zoo klaagt in eerstgenoemd blad een
milicien dat bij de jongste oefeningen
der oude lichtingen een officier op on
hebbelijke manier de excerceerende mi
liciens had uitgescholden, en daarbij
sterk gevloekt had. De delinquent was
een tweede luitenant.
Erger nog is het feit dat de heer Staal
man in „Extra Tijding" publiceert en
door De Rotterdammer als volgt geresu
meerd wordt
„Twee officieren van de Marine en
een van de Artillerie waren dien nacht
in gezelschap van een minderjarig
meisje aangetroffen door een paar mid
dernachtzendelingen, die dien nacht
door het lid der Tweede Kamer dhr
Van der Voort van Zijp werden ver
gezeld. De middernachtzendelingen on
derhielden genoemde officieren over
het ongepaste van hun gedrag, doch
werden door hen toen op een pak slaag
onthaald. Een der middernachtzende
lingen kreeg zulk een stomp, dat hij
kwam te vallen, wat hem een hoed en
een broek kostte, en waardoor hy bo
de Landauerpoort en dringen de stad
binnen, waar thans eeD vreeselijk ge
vecht begint. Als leeuwen stryden de
Afrikanen; boven het bulderen van het
geschut uit klinkt hun woest krygsge-
schreeuw, tweemaal dringen ze de aan
vallers terug, doch deze ontvangen
telkens versterking en ten slotte moeten
de Franschen voor de overmacht zwich
ten. Tegelykertyd dringen de Pruisen
door de Hagenauerpoort binnen en ver
eenigen zich in het midden der stad
met de Beieren wel wordt hier en daar
nog een gebouw tot het uiterste ver
dedigd, doch die wanhopige tegenstand
kan niet meer baten en ongeveer twee
uur in den namiddag zijn de Duitschers
meester van de stad.
Doch nog altijd houden de Franschen
den Geisberg bezet, een steile hoogte,
ongeveer een half uur van de stad ge
legen, bekroond door een sterk kasteel,
dat aan eene zijde door een zwaren,
vijf en-twintig voet hoogen muur be
schermd wordt een byna oninneem-
bare stelling. Zoo laDg de Geisberg niet
genomen is, is niets gewonnen daarom
rukken thans de Duitschers tegen de
hoogten op. Ze worden van uit de
wijngaarden en tuinen met een moord
dadig geweervuur ontvangen en de
Fransche tirailleurs hebben hierbij een
groot voordeel op de aanvallers, daar
het chassepotgeweer verder dan het
Duitsche vuurwapen draagt. Toch drin
gen de Pruisen, van elk middel tot
dekking gebruik makende, moedig voor
waarts en bereiken ten slotte den rand
der hoogte. Doch thans wordt van uit
het kasteel een ontzettend vuur op hen
gerichtachter elk venster, achter elke
opening in den muur staat een scherp
schutter, die in de dichte vijandelijke
gelederen by na zeker zijn doel treft. De
Pruisen zijn verplicht halt te houden.
Paar snelt majoor Kaisenberg voor het
front der troepen om persoonlijk zijno
soldaten tot den aanval aan te voeren
en met een donderend hoera volgen de
grenadiers. Door 'n kogel getroffen valt
de vaandrig. Kaisenberg grijpt de vlag
en zwaait haar boven zijn hoofddaar
doet een vijandelijk schot hem doodelijk
gewond neerstorten en met htm \ait
het dundoek, doch een officier raapt tret
vendien een bult in het gelaat bekwam
en zijn arm dusdanig bezeerde dat hij
gedurende twee dagen geen arbeid
heeft kunnen verrichten. Op het
tumult kwam de politie bij het ge
val te pas en arresteerde de drie
officieren, die zich, inplaats van zich
wegens hun gedrag de oogen uit
het hoofd te schamen, nog erg ver
ontwaardigd toonden. Op het politie
bureau kregen zij van den heer Van
der Voort van Zijp de mededeeling, dat
deze van het voorgevallene mededee
ling zou doen aan den betrokken Mi
nister. Die heeren kunnen van dat
nachtje dus nog pleizier beleven 1"
Wij kunnen er in komen dat vele
ouders er tegen op zien om hunne zonen
in een atmosfeer te brengen als daar in
Den Helder. En wij begrypen ook dat
godvreezen de jongelui liever in de rech
ten of letteren, of theologie studeeren,
dan de krijgskunst.
Toch zouden wij zeggen dat jongelui
die neiging hebben voor den diensteen
treffelijk werk begeeren, teneinde 't ge
halte van 't officierenkorps op peil te
houden, of zoo noodig te verbeteren.
Christenofficieren zij n een zoutend zout
in 't legeren zy kunnen veel er toe
bijdragen om hunne collega's mannen
die toch ook een moeder of zuster heb
ben of althans gehad hebbenvan
den kwaden weg te houden.
Men heeft t in Rusland gezien wat
er van een leger terechtkomt waarin
zich nietswaardige officieren bevinden.
Al zyn de hoofdofficieren nog zoo nobel,
BMBMMBflMMMBWiaBaBHM—
op en als ook hy sneuvelt, grypt een
kameraad het veldteeken en draagt het,
tot ook hij valt. Geheele gelederen wor
den tegelyk neergemaaidreeds zyn
drie compagnies-commandanten gesneu
veld, het is onmogelyk stand le houden.
Doch thans snellen nieuwe bataillons de
de Pruisen ter hulp. Het zyn de gre
nadiers. Zonder een schot te lossen
rukken ze voorwaarts, vast besloten het
kasteel te nemen, onverschillig hoevelen
zullen vallen. Abel Douay ziet hen
zwygend en vastberaden naderen, doch
hy is bereid het bovenmenscheiyke te
doen en te sneuvelen by de verdediging
van den hem toevertrouwden post. Thans
openen de Duitschers een geweldig artil
lerievuur op het kasteelachttien ka
nonnen doen een regen van projectielen
binnen de muren vallen en richten er
eene ontzettende verwoesting aan. Een
kruitwagen vliegt in de lucht en doodt
of wondt de soldaten, die de mitrailleu
ses bedienen. Abel Douay snelt naar
een stuk geschut en richt het op de
aanvallersdaar treft hem een granaat
scherf; doodelijk gewond valt hij in de
armen van een zyner artilleristen neer
en blaast weinige oogenblikken later
den laatsten adem uit. Nog eenigen tijd
houden de Franschen den ongelijken
strijd vol, doch eindelijk geeft de officier,
die thans het bevel voert, zich over, het
overschot der dappere verdedigers wordt
gevangen genomen, het kasteel is in de
macht der Duitschers.
De slag is thans beslistwel wordt
nog gevochten op den rechtervleugel,
doch ook hier moeten de Franschen
wijken en hun aftocht wordt weldra 'n
wilde vlucht.
De Duitschers hadden overwonnen,
doch ook de Franschen hadden zich
roemvol gedragen, want zij hadden tegen
eene vierdubbele overmacht te stryden
gehad. Hun verlies bedroeg ongeveer
duizend man aan dooden en gewonden
en evenveel aan gevangenen, de Duit
schers hadden vyftienhonderd dooden
en gekwetsten, waaronder negentig offi
cieren de overwinning was duur ge
kocht. (Centrum.)