NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
No, 250. 1910,
Maandag 25 Juli
24e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
tR?eWJNT ZESMAAL PER WEEK
S. J. DE JGNGE-VERWESÏ, le Goes
F. P. DÜUJJ, te Middelburg.
1 FEUILLETON.
LENA.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
1EDEREN WERKDAG DES AVO MX,
rijs per drie maanden franco p. p. 1,2
nkele nummers a €$2*.
UITGAVE DER 1TRMA
ÜN VAN
'ïUSV!3S,528r
23 Juli 1910
Het Bijzonder Onderwijs.
Blijkens het verslag over het Lager
Onderwijs in 1909 vermeerde het aan
tal der scholen in ons vaderland met
57. En deze 57 scholen méér in het
jaar 1908 bestonden uit58 bijzondere
scholen, want het aantal der openbare
scholen nam met één af.
De bevolking der bijzondere scholen
nam n.l. toe met niet minder dan
12.12) leerlingen, waarvan 5938 jongens
en 6182 meisjes.
De bevolking der openbare scholen
vermeerderde slechts met 251 kinderen
in dat jaar't aantal jongens nam na
melijk toe met 790, doch het aantal
meisjes verminderde met 539.
Christendom en Socialisme onvereenig-
baar.
De sociaal-democraten houden maar
steeds vol dat Christenen ook sociaal-de
mocraat kunnen zijn. En om dit te bewij
zen, beroepen zij zich dan op de 50 sociaal
democratische dominees in de Hervormde
kerk, met name vooral op de mannen der
„Blijde Wereld".
Maar lees dan nu eens 't volgende Gods
lasterlijke stukje, dat een dier dominees
dezer dagen in enoemd blad ten beste gaf:
Kan een ander in mijn plaats kinine
innemen
In onzen tijd van lonken met de ortho
doxie mag bovenstaande vraag wel eens
gesteld worden
Hoe Wat zoudt ge van een vader zeg
gen,die z'n 18jarigen zoon kinine liet slik
ken in driedubbele hoeveelheid, omdat
z'n jongste verwende kindertjes die koorts
hebben, dit geneesmiddel zoo heel bitter
vinden, en het niet willen innemen
„Maar meneer, zoo iets geks komt niet
voor I"
Neen, gelukkig niet. Maar zulke ave-
rechtsche meening hangt de meerderheid
der Christenen toch wel degelyk aan. Die
meerderheid toch is orthodox, hetzij
Eoomscb, hetzij Protestantsch. En die
menschen meenen.dat de God-Vader een
maal Zijn volwassen Kind-Jezus eene
„Welk een schoone stem!" zei ik tot
een vriendin, luisterende op den stillen
weg, dien wij op een zomeravond ter
wandeling gekozen hadden.
Er stonden daar slechts enkele en zeer
eenvoudige, maar schilderachtig gelegen
huisjesde witte muren en roode daken,
voor het grootste deel gedekt door klimop
en wilde wingerdranken en tevens opge
sierd met groene woninkjes voor vink en
leeuwerik. En, aan de deuren was op
lage bankjes hier en daar een huisvader
met zijn pijpje of moeder de vrouw met
haar breiwerk gezeten.
Het gezang, dat wy beluisterden, kwam
kennelijk van een der bovenkamers en
wij hielden den adem in, om van de
avondhymne te genieten.
Na een korte pauze liet zich opnieuw
een voorspel hooren, waarop wij duidelijk
de woorden verstonden
„Jezus, uw verzoent nd sterven.
Blijft het rustpunt van ons hart".
De avond daalde, maar om ons heen
scheen alles lichthet was of in de to
nen van die prachtige sopraan de stem
eens engels klonk, die sprak van troost
en vrede voor de ziel. W ij stonden, toen
het lied geëindigd was, nog in verrukking
stil, toen de huisdeur werd geopend en
onze zangeres naar buiten trad. Het was
een meisje uit het volk, dat ik wel kende
met wie ik op den naaikrans wel eens
een gesprek had aangeknoopt en bij de
uitdeeling van kleeren aan behoeftigen
op Kerstmis, had ontdekt, dat zij een zeer
groote dosis bittere ellende heeft doen
smaken „om ons te genezen".
„Zijne striemen zijn ons ter genezing",
heet het dan.
't Eene kind neemt kinine, en 't andere
geneest er door. Ziedaar eene averecht-
sche meening, die mijns inziens niet ge
noeg bestreden kan worden. Ze doet ons
maar denken„O, een ander heeft voor
ons voldaan Dit noemde de oude Menno
Simons reeds„een zondepeluw onder
het hoofd".
Waarlijk, wie zulke taal schrijft, mag
een goed socialist zijn, een Christen is hij
niet. Zijn christendom dat den Christus
verwerpt, en spot met Zijn plaatsbeklee-
dende gerechtigheid,mag zich met sociaal
democratie best laten vereenigen, doch
dan bewijst dit juist dat het socialisme in
zijn wezen anti christelijk isen dat
Christendom, hetwelk op Gods Woord en
in de belijdenis van den levenden Christus
is gegrond niets te maken heeft met de
sociaal democratie.
Nog eens Christendom en sociaal-demo
cratie zijn onvereenigbaar.
Wettelijke winkelsluiting.
De Telegraaf meldt
Naar wij vernemen, is het nog niet
zeker, of de regeering de door de staats
commissie ontworpen regeling van een
wettelijk vastgesteld sluitingsuur voor
winkels door een eigen wetsvoorstel zal
laten volgen.
De beslissing dienaangaande hangt af
van de resultaten an een onderzoek, het
welk thans vanwege het departement van
Landbouw, Handel en Nijverheid wordt
ingesteld.
Zooals men weet, is bij het vraag
stuk der winkelsluiting tweeërlei belang
betrokkeneen middenstandsbelang, in
zooverre de wettelijke vastgestelde slui
ting de winkeliers zelf betreft en een
arbeidersbelang, in zoove.re de verkorting
van den arbeidsduur der winkelbedienden
van vervroegde sluiting afhankelijk kan
zijn.
Op grond daarvan worden door het
departemant van L.,H. en N. de resultaten
gevoelig medelijdend hart bezat.
„Zóó, zijt gij het Marianne vroeg ik
aanstonds verwonderd.
Zij groette ons beleefd en zag mij vra
gend aan.
„Zijt gij in het bezit van zulk een
schoone stem?"
„Heeft mevrouw mij gehoord vroeg
het meisje nieuwsgierig.
„Ik ben er door getroffen en bleef aan
dachtig luisteren. Voor wie heb je die
liederen gezongen, k ®d als ik het vra
gen mag".
„Er woont daarboven een teringzieke,
mevrouw. Heel lang zal zij het niet meer
maken en sinds ik weet, dat er gevaar
van sterven is, bezoek ik haar geregeld
alle dagen. De lyderes is twee en twin
tig jaar".
„En was zij u reeds lang bekend
Betrekkelijkhet meisje woonde, toen
haar ouders leefden, in onze buurt".
„Hoor eens, Mariannetje, zou je niet
morgenavond bij mij willen komen en
mij dan meer van haar vertellen En
laten mijn man en kinderen meteen je
mooie stem dan eens mogen hooren".
Den dag daarna, precies op het bepaalde
uur was onze lieve zangeres present.
Men zegt er zijn geen heiligen op aarde.
Toch heb ik wel gehoord van sommigen
in wie ontstoken is een vuur, om zich
te stellen tot een welbehagelijke offeran
de Godseen navolgster van Josephine
Butler, ofschoon op verren afstand, zóó
scheen mij deze lieve, jonge ziel toe. Zij
sprak met geestdrift over redding van
verloor'nen, zooals ik haar met geest
verrukking had hooren zingen over Je
zus' zondaarsliefde. Het levend water
-L
van 1—5 regels 40 Gent, iedere regel meer 8 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 '•ent.
afgewacht van een tweeledig onderzoek.
Vooreerst wil men nl. gebruik maken van
de gegevens, welke om ti ent het vraagstuk
in zoover het een middenstandsbelang
betreft verstrekt zullen worden in het
rapport der enquête commissie, in zake
de toestanden van den middenstand,
welke destijds op advies der midden-
standstandscommissie is ingesteld. Voor
de beoordeeling der kwestie in zoover
er een arbeidersbelang bij betrokken is,
zullen de resultaten n meten dienen van
het onderzoek,hetwelk thans vanwege hei
departement door mevr. Van Herwerden
wordt ingesteld, en waarvan wij eenigen
tijd geleden reeds melding maakten.
Dit onderzoek toch geldt niet alleen de
arbeidsvoorwaarden der vrouwelij ke win
kelbedienden, doch strekt tevens, om met
'toog op het vraagstuk der wettelijke
winkelsluiting gegevens te verzamelen
omtrent den arbeidsduur der winkelbe
dienden in het algemeen.
Op grond van de resultaten van bei
derlei onderzoek zal men daarna op het
departement van L., H. en N. beslissen,
of men het onderwerp der staatscom
missie door een eigen ontwerp zal laten
volgen, dan wel andere maatregelen zal
moeten beramen. Men vertrouwt, dat ook
de betrokkenen zich zullen neerleggen by
de conclusies, waartoe zulk een objectief
tweeledig onderzoek zal lelden.
De verhoudingen tusschen socialisten
en liberalen worden steeds inniger.
Roodhuijzen en v. d. Goes beginnen
malkaar al meer te naderen.
Eerstgenoemde kapittelt in zijn blad De
Vaderlander de liberalen scherpelijk'dat
zij door hun weigering om den socialisten
twee van de vijf zetels te gunnen zij
wilden er maar éen gevenoorzaak
zijn geweest dat twee rechtsche ge lepu
teerden (en te voren twee rechtsche pro
vincialen in Franeker) in Friesland geko
zen werden.
En laatstgenoemde schreef 'n Het Volk
een lang epistel ten betooge dat tusschen
liberalen en socialisten stemmenruiling
aanbeveling verdient.
was haar toegestroomd, zij gloeide om
het anderen te brengen. Zij bleef een
langen tijd met mij alleen en deed mij
haai intiem verhaal.
„Helena B.", aldus begon zij, „was al
zeer vroeg wees. Haar ouders lieten haar
wel eenig geld na, maar niet genoeg om
van te leven en zij voorzag door mode-
werk dus verder in haar behoeften.
Zij had een mooi gezichtje en slank
figuurtje, maar kende niet het groot ge
vaar hieraan verbonden, vooral voor
meisjes uit den kleinen burgerstand en
die alleen staan in de wereld.
Dat er voor deze gaven der natuur te
danken, maar oneindig meer te bidden
is, zij dacht er niet aan en liet zich vleien
en complimenteeren in huis en op de
straat, zooveel haar lustte.
Zij had een kamer en alcoof gehuurd bij
oude lui en huisde boven, waar de eige
naars, een oude man en vrouw, beneden
woonden. Daar had zij zich eenvoudig
maar netjes ingericht, voor 't meerendeel
met meubeltjes, die zij geërfd had van
haar ouders. Aan werk ontbrak het haar
nog nimmer; zij was goed onderricht,
smaakvol en handig en hoogst beminne
lijk voor alle dames, die haar begunstig
den, Gebruikte zij de morgenuren voor
passen en besprekingen, 's avonds bracht
zij de confecties thuis.
Eno, die avonden
Overal gaslicht, waardoor de schitte
rende uitstalling der winkels te meer uit
komt. Toiletten bekijken en bestudeeren,
een waar genotHet rozenkleurig bal
kleed en het satijnen schoentje, hoe won
den het haar jongen y del hartje op. Maar
ook de sieraden in den goudsmidswinkel
trokken haar bijzonder aan en zij kon
Maar al dat buurten loopt ten slotte
toch op ruzie uit.
Men ziet 't nu in Amsterdam IV
weei, waar de vrijzinnig democraten
met hun candidaat heftig staan tegen
over de vrij-liberalen, en beide partijen
malkaar verwyten dat zij bij de jong
ste Statenverkiezing, en te voren altijd,
zoo braaf steeds malkaars candidaten
hadden overgenomen en gestemd. En
deze rumor zal er niet op verminderen
wanneeer straks de vrij liberalen hun
bekwamen candidaat Roëll het zullen
zien afleggen tegen den middelmatigen
vrijzinnig democraat.
Al zulk gekonkel wreekt zich toch,
in onderlingen naijver en broedertwist.
Men zal zich herinneren dat in de
vergadering der Staten van Overysel in
1904, toen deze Staten nog in meerder-
derheid links waren, zij 't ook met slechts
één stem, bij de stemming voor drie leden
der Eerste Kamer twee Rechtsche can
didaten gékozen werden, ten gevolge van
't overloopen van een liberaal, die daarna,
zich ontdekt ziende, bij de stemming
voor no. 3 zijn stem aan dhr. Stork gaf.
Dientengevolge werden door de Staten
van Overysel ter Eerste Kamer afgevaar
digd een antirevolutionair (Franssen), een
R. K. (Heerkens) en een liberaal (Stork).
Thans is de heer Stork door een Chr.
historische vervangen, doelgelijk thans
„Het Volk" openbaart, is er bij deze
stemming ook een overlooper geweest,
doch nu een van Rechts. Er waren na
melijk tegenwoordig 26 Rechtschen, 16
liberalen en vryz. democraten en 4 soci
alisten. Er werden uitgebracht1 stem
in blanco, blijkbaar van baron v. Pal
landt1 op mr. Veegens, blijkbaar van
een vrijzinnig democraaten in
plaats van 15 zestien stemmen op
den heer Stork en in plaats van 21
slechts 24 stemmen op den chr.
historischen candidaat baroi. v. Pallandt
bovengenoemd die blanco stemde.
Wie deze stemmendiggelaar zou ge
weest zijn
turen voor het bveede spiegelglas met on-
verzadelyke blikken. Eerst zag zij nauwe
lijks de wufte vlinders, die haar omflad
derden, maar 't ieugdig bloed stroomt
sneller in haar aderen, wanneer een jonge
man zegt: „Dat bloedkoraal zou goed staan
op uw blanke hals".
De armeZij had geen moeder, die haar
waarschuwde. O, vrouwen in een groote
stad, die dochters hebt, doet gij dit wèl
j Weet gij wel, moeders, die deze ijd'le
j wereld hebt leeren kennen, weet gij wel
waar uwe dochter's avonds is Weet gij
ook zeker, dat zy niet den voet waagt op
een glibb'rig pad? Dat zij den zwijmel-
drank niet aan de lippen zet, den zoeten
giftdrank niet langzaam maar zeker naar
binnen glippen doet Het is zoo verleide
lijk in de volle stratenhet wemelt er van
pracht en weelde, het ruischt en jubelt er
van velerlei vermaakmaar is uw kind er
ook aan den rand van de draaikolk En
wiegt zij haar geweten ook in slaap by
levenslust en zingenot 't Is zingenot
dat .Lena smaakt, wanneer zij Yoor den
grooten plaatwinkel gelokt, haar oog te j
goed doet, aan wat niet afgebeeld moest
worden, aan wat de* smaak bedervend en J
het hart bezoedelend werken moet. j
O, Lena staat daar en tuurt al te lang
naar die afschuwelijke prenten. Zij had't
oog af moeten wenden van al het leelijke.
Zij huivert er ook zélf van en tochzij
blijft er stil bij staan.
Geen vader of moeder, geen broeder of
zuster is haar ten hoeder.
Gaat gij, moeder, uwe dochter wel eens
na bij den avond, om te zien of zij voor een
ergerlyken plaatwinkel blijft stilstaan
(lij zult haar wel ontdekken, ook in de
groote stad met haar winkel-paleizen, bij
Naar aanleiding van het feest dat
te Dieppe is gevierd ter gelegenheid van
den 3O0en verjaardag der geboorte van
den Franscben admiraal Duquesne komt
de „Westminster" er tegen op, dat men
dien Franschen zeeheld den trotschen
titel „Overwinnaar van De Ruyter" geeft,
die ook op zijn graftombe te lezen
staat.
„Dat opschrift", zegt het blad, „doet
zijn grooten Hollandschen tijdgenoot on
recht. Duquesne was een groot man, maar
De Ruyter was veel grooter. In den slag
bij Stromboli was 'tde grootere strijd
kracht der Fransche schepen, die Du
quesne een twijfelachtige overwinning
verschaftein aanvoerdersbeleid overtrof
De Ruytar, als altijd, verreweg zijn te
genstander. Toen de vloten weer samen
troffen, by Agosta, 22 April 1676, was
Duquesne's overwinning maar weinig
meer beslissend en het was aan de on
bekwaamheid van zijn Spaansche bond-
genooten te wijten, dat De Ruyter de
nederlaag leed in het gevecht, waarin
hij ook doodeiyk gewond werd. Het was
tegen een minderen bevelhebber, dat de
beslissende overwinning bij Palermo werd
behaald.
Duquesne was niet de gelijke van Pe
Ruyter op d en naam zou van de 17e
eeuwers alleen Maarten Harpentsz. Tromp
eenige aanspraak kunnen maken maar
hij was als mensch en als bevelhebber
wel de eer waardig, die nu aan zijn nage
dachtenis wordt bewezen".
Met deze beschouwing, die om hare
onpartydigheid den Engelschen schrijver
uit de „Westminster Gazette" eert, zullen
alle Nederlanders die hun geschiedenis
kennen, 'teens zijn.
Duquesne was als admiraal minder
groot, doch ls mensch even groot als
De Ruyter. Evenals deze was hij een
geloovig protestantook bewees hij zijn
tegenstander grooce eer by diens uitvaart.
Hij heeft om zijns geloofs wil smaad
en achteruitzetting verdragen.
Het Handelsblad van heden schrijft om
trent hem„Hij was een calvinist, en
bleef trouw aan zyn geloof, ofschoon dit
hem belette, gelijk de Fraasche minister
den hellen gloed der lantaarns. De liefde
is vindingrijkhet moederhart voelt als
bij instinct op welke paden de dochter
wandelt. Ziet gij in uw verbeelding haar
de wyde poort doorgaan, den voet reeds
zetten op den breeden weg, zoo haast u, ga
haar na en spreek haar aan, maar zeer
voorzichtignoem haar met zachte, met
de liefste namen, verschoon haarjeugd.
Weg, weg uit het druk g:ewoel der straten,
maar o, niet toornig, niet koelwant im
mers de zachtmoedigen, zij zullen 't aard
ry k beërven en allereerst bezitsters zijn
van het nog teedere hart van het jonge
meisje.
Was Lena dan nimmer gewaarschuwd?
Had zij geen kerk bezocht Catechatie-
les genomen O ja, en door haar ouders
voorgegaan, zoolang zij leefden, bezocht
zij die zeer geregeld. Ook in den beginne
na hun dood zag de groote kathedraal
haar des Zondagsmorgens Zij luisterde
eerst zeer aandachtig en toen, ach, het
ontging haar niet dat zij werd opgemerkt.
Bet rouwkleed staat haar blozend kopje
schoon, zij weet met smaak het zwarte
kleed om haar slanke figuur te plooien en
bij het uitgaan van de kerk kan men het
haar helaas niet verzwijgen, gedienstig
als de broeder is van een vriendin, „dat
zwarte tulle op zwanenwit bekoorlijk is".
Zij slaat de oogen vluchtig in een spiegel
ruit en is zelf ook voldaan. Een vuurrood
overdekte haar wangen, toen de vleier
vast haar hand drukte bij het afscheid en
heftig tintelde haar het bloed in de aderen.
O, hoe verheugt zy zich over den triomf,
die eerste zegepraal
(Wordt vervolgd).