NIEUWSBLAD
VOOR ZEELANS
No. 246. 1910.
Woensdag 20 Juli
24e Jaargang.
HISTORISCH
CHRISTELIJK-
FEUILLETON.
De kerkklok van St. Jan.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
1EDEREN WERKDAG DES AVONDS,
l rfts per drie maanden franco p. p. 1,2&
i nkele nummers Qff<P.
a
Wed. S.
UITGAVE DER FIRMA
DE JONGE-VERWEST, te Goes
BH VAN
De opgtaf van den spoordienst
komt In dlf nommer voor op de ge
bruikelijke plaats.
Nederland en zyn Koloniën.
Men roept van Groenlands bergen,
men roept van 't Indisch strand,
om bijstand ter bevrijding
uit doodsche donkerheid.
Da Costa.
In 1850 kon Da Costa dit roepen be
zingen.
Men roept nog.
Heeft Nederland in die 60 jaren op
die roepstem geantwoord?
Heeft Nederland aan die bede om be
vrijding gehoor gegeven
Mag Nederland met voldoening, met
Gode geheiligde en dus menschen ver
ootmoedigende voldoening op zijn werk
ter bevrijding terugzien?
Wy weten het allen, een droevig, een
diepbenauwend antwoord moet volgen.
Wy weten het allen. Beseffen wij het
ook allen Beseffen wij, Nederlandsche
Christenen, wat dit antwoord zegge
wil
Wat het zeggen wil, zelf voorrechten
te bezitten, heil deelachtig geworden te
zpn, met den duren plicht ook anderen
dit heil te verkol den, en dan die smach
tende bede geen gehoor te geven
Het wil zeggen plichtverzaking.
Wat het zeggen wil, uitgezonden te
zijn, wat meer is, uitverkoren te zijn
als Godsgezanten, en dan de boodschap
niet te brengen
Het wil zeggentrouwloosheid.
Of geldt soms voor ons niet het bevel
door onzen Heiland Zijnen discipelen
gegeven«Predikt het Evangelie aan
alle creaturen
Of geldt soms voor ons niet de apos
tolische uitspraak„Zoo zijn wij dan
gezanten van Christus' wege, alsof God
door ons badewij bidden van Chris
tus' wege, laat u met God verz. enen
In de groote gieterij, altijd vol rook,
die dicht bij de scheepstimmerwerf van
de stad B. gelegen was, zag men een
troep werklieden druk bezig alles klaar
te maken om de groote klok die op de
kathedraal van een naburige stad ge
plaatst zou worde a te gieten. Nog slechts
één uur moest men wachten en dan zou
het kokende, schitterende metaal uit den
grooten oven in den vorm vloeien, die
dicht er bp diep in de aarde was geplaatst.
Het werd avond en de vallende sche
mering maakte, dat men blauwe vlam
men uit de hooge schoorsteenen te voor
schijn kon zien komen en de naburige
huizen spookachtig verlicht werden.
Het tooneel binnen de gieterij deed
aan een tooververhaal denken en was
angstverwekkend tevensde zwarte ge
daan ten van de werklieden, gedeeltelijk
door het gele licht uit het fornuis be
schenen, bewogen zich als schimmen
uit de onderwerell en de met roet be
dekte balken, evenals de zware kettingen,
die gedeeltelijk zwart en gedeeltelijk door
het licht verguld overal zichtbaar waren,
deden denken aan de werkplaats dei-
cyclopen onder den berg Etna.
De stadsklok sloeg zes, het was tijd
voor het avondmaalde mannen wier
pen hun gereedschappen neder en liepen
om hun buizen aan te trekken.
In een half uur precies moet je
terug zijnriep de meesterknechtwij
zullen kwart vóór zevenen gaan gieten.
Heel goed, baasantwoordde het
volk.
Nederland heeft plichten jegens ziine
koloniën. Plichten van verschillenden
aard. Sociale plichtenvoor hunne na
koming zorge de Staat, de Regeering,
Boogere plichten echter, evangelie-plich
ten. Zij liggen op de schouders van ons,
die door Gods genade het Evangelie, de
blijde boodschap kennen en beleven.
Het middel ter nakoming dier ver
plichting: de Zending. Gelukkig zijn
nog altijd Christenen bereid zichzelven
beschikbaar te stellen om uit te gaan
en den heidenen het Evangelie te bren
gen. Deze zendelingen, die de moeilijke
taak, ons allen opgelegd, voor ons ver
vullen, zij hebben recht op onzen steun,
steun door gebed, steun door geld. Men
doe het een, late het andere niet na;
beide ondersteuningen zijn onmisbaar.
Een ieder onzer vrage zichzelven af:
draag ik tot deze beide ondersteuningen
het mijne bij naar de mate, waarin God
mij ertoe in staat gesteld heeft?
Een ieder Christen foe dus zijn plicht
neen, meer dan zijn plicht, zijn begeerte,
zijn lust. Mochten we meer leven in
ons heil, in onze heerlijke evangelie
waarheden dan zouden we onze hooge
roeping dieper beseffen en dus beter
naleven. Dan zou Da Costa's lied in aller
hart een snaar doen trillen, en zouden
wij er allen sen „Amen op zeggen, dat
niet zonder vruchten zou blijven
En wij, wier zielen leven,
bij 't Godslicht-van omhopg,
wij zouden 't licht onthouden,
aan 't naar oi s starend oog
Bevrijdin ja bevrijding
in des Gezalfden naam.
die brenge aan alle volken,
ons aller stem te zaam!
Voert, winden, op uw vlerken
dat Evangelie meê,
totdat het de aard bedekke
gelijk een diepe zee.
EenS komt aan alle volken
het Lam, voor ons geslacht,
als Goël, Schepper, Koning,
zich toonen in zijn kracht.
Ik hoor dat er menschen uit de
stad komen om het te zien, zei er een.
Ja, sprak een ander, wat zullen zij
er van opkijkenIn het heele land is
nog nooit een klok gegoten, zooals deze
zijn zal.
In het volgend oogenblik was er nog
maar één van het werkvolk, met den
meesterknecht in de gieterij over. De
eerste moest blijven en op den oven
passen -hij had een dubbele portie eten
van huis meegebracht en zou nu van de
rest zijn avondmaaltijd houden. -
Misschien wil „de uitvinder wel
bij je blijven, George, zei de meester
knecht, terwijl hij zich ook gereed maak
te om heen te gaan.
„Ja, waar zit hij was het antwoord
in denzelfden schertsenden toon gegeven.
Hij is lang genoeg in de gieterij
en bij al de werkzaamheden geweest,
om te merken, als er iets verkeerd mocht
gaan. Hallo, hallo, uitvinder waar zit ge
Kom hierha, daar is hij
Als antwoord op zijn geroep kwam een
ruigharige jongen met groote, grijze
oogen en een bleek gelaat van achter
een hoop gietsels te voorschijn.
"Wel Mopus, zei George, terwijl hij
hem een klap op den schouder gaf, zou
je nog verstand genoeg hebben om te
blaffen en te schreeuwen als er iets ge
beurde
De knaap keek wezenloos rond en
knikte.
Ga hier dan zitten en kijk naai
den oven, je mag hem geen oogenblik
uit 't oog verliezen.
De arme jongen glimlachte en deed ge
hoorzaam wat hem bevolen werd, juist
als een trouwe hond zich op de jas van
F. P. D'IKUIJ, te iViïdüelburg.
19 Juli 1910
In sommige bladen is een voorstel aan
de orde gesteld om den kalender te
verandererf.
Een goede hezigheid vooi den kom
kommertijd.
Men wil er dan mee begi men met 1
Januari 1911.
Een mooie gelegenheid, wan: dan ein
digt het oudejaar met een Zaterdag, en
begint het nieuwe met een Zondag.
fMozes Cotsworth zoo schrijft iemand
in Het Gentrum doet een mooie ver
andering aan de hand.
De le Januari en voorts de eerste van
iedere maand is een Zondag. Iedere
maand telt slechts 28 dagen, en het jaar
telt 13 maanden. Tusschen Juni en Juli
wordt ingelascht de maand Sol, als mid
denzomermaand.
De laatste van iedere maand is dan
een Zaterdagdus ook de laatste van
ieder jaar.
Alleen in de laatste week van Decem
ber wordt er tusschen den Zondag en
den Maandag een „Kerstdag" ingelascht
en in een schrikkeljaar twee „Kerst
dagen".
Zoodat de laatste week van December
luidt Zondag, Kerstdag, Maandag, enz.
totaal 8 dagen. En in 1912 en verdere
schrikkeljarenZondag, Kerstdag I,
Kerstdag II,Maandag, Dinsdag, enz.
dus om de 4 jaar een week van negen
dagen.
Dat is de eenige zwakke stee in 't
voorstel.
Een week van 8 dagen, somwijlen
een week van 9 dagendat is te zeer
ingegrepen in de Goddelijke ordinantie,
welke van zeven dagen spreekt.
Misschien ware 't wel zoo goed een
jaar te verdeelen in 364 dagen, en om de
7 jaar er een 53e week aan toe te voegen.
Aan de geleerden zou 't dan kunnen
overgelaten worden te bepalen, om de
hoeveel jaar er nog een week bij zou
moeten om met de schrikkeljaren in 't
reine te blijven.
Het denkbeeldmaanden van 4x7
dagen, alleen loopende van Zondag tot
Zaterdag, zou ons anders wel toelachen.
zijn meester zou neergelegd hebben, om
die te bewaken.
Een vreemde jongen was Mopus
onnoozel genoeg in gewone dingen, om
met zorg nagegaan te worden, maar toch
wonderbaarlijk wel geschikt em een
smeltoven te bewaken. Hp kende als 't
ware bij instinct al het werk van het
gieten en zijn vreemde leepheid daarin
was het overblijfsel van zijn vroeger
helder verstand. Als er iets gebeurde, of
anders dan gewoon scheen, zou hij het
altijd opmerken en zeggtn wat er gedaan
moest worden, schoon hij misschien niet
te kennen kon geven, waarom het zóó
moest geschieden.
Twee jaar geleden was hij een vlugge
knaap van veel verwachting geweest.
Hij was de zoon van een ingenieur aan
de gieterij verbondenhij had altijd vrijen
toegang in de werkplaatsen gehad en
mocht met de mannen praten en bij hun
werk toezien. Maar eens was de ketting
van een hijschtoestel gebroken en een
stuk ijzer trof hem op het hoofd en be
zorgde hem een diepe wond. Deze genas
gaandeweg wel, maar toch slechts ten
deele, en in zijn hersens was een stoornis
gekomen. Zijn natuurlijke liefde voor
machines en machinale proefnemingen
bleef en toen zijn lichaamskracht weer
was teruggekeerd, besteedde hij 't groot
ste deel van zijn tijd met wielen en bui
zen maken en de oude gebroken zaken
herstellen, die hij dan met trots en te
vredenheid liet zien.
Deze trek in den jongen man had hem
den titel van „de uitvinder" bezorgd, eens
uit gekheid hem gegeven. De mannen
waren altijd vriendelijk voor hem, al
waren hun manieren tegenover hem dik-
PRIJS DER ADVERTENTIËN
van 1—5 regels 40 cent, Iedere regel meer 8 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 ''ent
W. Hovy.
Met instemming lezen wij in De Neder
lander
Een beminnelijk figuur uit onzen
Christelijken kring bereikte gisteren den
leeftijdsgrens der sterkende heer W.
Hovy herdacht zijn 70sten verjaardag.
"Wie den heer Hovy kent, of ook maar
hem te eeniger tijd in een of andere
functie ontmoette, heeft van dezen grijs
aard den indruk optvangen van eenen
zachtmoedigen geest, niettemin krachtig
genoeg om aan allerlei Christelijken ar
beid steun te verleenen, zonder zich
daarbij te beperken tot het terrein dat
hem het allernaast lag. Niet alleen in
de politiek heeft hij zich bewogen
thans nog is hij lid der Eerste Kamer
maar allerlei Christelijk-philantropische
arbeid zoo in als buiten de hoofdstad
des lands heeft zijn hart. En wie eenmaal
de belangstelling van den heer Hovy voor
zulk een arbeid weet te winnen, kan
altijd op hem re Kenen. Reeds zeer spoe
dig na het opkomen der Christelijke ar
beiders beweging was het de heer Hovy,
die haar zijn steun bood, en de arbeid
der Chr. Jongel.-Vereeniging heeft in hem
eveneens een trouwe vriend. Zijn ruimte
van bl.k, zijn vriendelijk gemoed, de be
scheidenheid van heel zijn optreden, heb
ben hem in zeer breeden kring vrien
den doen verwerven, die hem ook op
zijn 70sten verjaardag niet hebben ver
geten.
Bij de gelukwenschen, hem op dezen
dag gebracht, sluiten we ons gaarne aan.
De Vrije school regel.
Onderstaand adres aan H. M. de Konin
gin is reeds voor eenige weken uit Am
sterdam verzonden. Wij wekken de kies-
vereenigingen in onze omgeving op,
evenals die te Ter Neuzen en te Goes een
adres van adhaesie te zenden.
Majesteit
De ondergeteekenden.allen bestuurders
van de antirevolutionaire kiesvereenigin-
gen „Nederland en Oranje" te Amsterdam
wetend 3 hierbij het gevoelen te vertolken
van al de leden dier kiesvereenigingen,
wenden zich met eerbied tot Uwe Majes-
wijls ruw en ongeduldig.
Dit was nu de persoon aan wien de
wacht was opgedragen van den oven,
waaruit weldra de hoofdklok van de kathe
draal van St Jan zou gegoten worden. Hy
bleef trouw op de aangewezen plaats zit
ten, terwijl George zich een eindje verwij
derde, om zijn avondmaaltijd te houden.
Zonder twijfel dacht laatstgenoemde een
algemeen toezicht te houden, maar hij liet
aan de oogen van den uitvinder 't grootste
deel van het toezicht over. Of hij een al te
groot vertrouwen stelde in het instinct
van zijn halfwijzen metgezel, of dat het
luiheid was, die hem toefluisterde, dat er
niets kwaads kon gebeuren, in ieder geval
was hij geducht te laken, dat hij van de
belangrijke taak, hem opgedragen, zoo
weinig op eigen schouders nam.
Geen woord werd tusschen de beide
wachters gewisseld, en alleen het zware
gebrom van den oven werd door degeheele
gieterij gehoord.
George had zijn maal geëindigd en zocht
in de hoeken van de werkplaats naar zijn
pijpde „uitvinder" zat alleen voor den
grooten gloed van het gesmolten metaal.
Het eene heldere punt in zijn verstoorde
hersens stelde hem in staat te begrijpen,
waartoe die moest dienen, en hij voelde
zelfs iets van de grootheid der onderne
ming, die daar voor hem in dien gloed
werd voorbereid. Hij wist dat de oven vol
was van kostbaar metaal en dicht naast
hem, begraven in het zand, bevond zich de
vorm (de kern), die aanstonds met het
kostbare gietsel gevuld zou worden. E ij
wist en zag het, hoe al de kanalen fof trog
gen) gereed waren gemaakt, dat de gloei
ende massa er door kon stroomenen
naast de opening van den oven werd hij
ESB9B raEHS5S3S5SKE®Sy
teit, ten einde uwer Majesteit aandacht te
te vragen voor een der grootste volksbe
langen, te weten voor liet onderwijs der
jeugd.
Van omstreeks het midden der vorige
eeuw af dagteekent de strijd, die in Neder
land gevoerd is over de godsdienstige
richting van bet lager onderwijs.
Zou dit onderwijs gegeven worden in
overeenstemming met bet godsdienstig
gevoelen der ouders, of zou het mogelijk
zijn onderwijs te geven, los van elke gods
dienstige overtuiging, alleen opvoedende
tot Christelijke en Maatschappelijke deug
den, met vermijding van alles, wat den
eerbied,verschuldigd aan de godsdienstige
begrippen van andersde ikenden zou
kunnen schaden
In de wet van 1857 werd de overwin
ning behaald door de voorstanders der
laatstgenoemde meening.
Deze leer zoude de openbare school be-
heerschen. Wie zich daarmede niet kon
vereenigen, moest allen financieelen
steun van Overheidswege derven.
Met groote toewijding en aanzienlijke
geldelijke ofiers is toen een gansche reeks
van vrije, meest Christelijke scholen op
gericht, waar de ouders de zekerheid had
den, dat de opvoeding was in overeen
stemming met hun godsdienstige over
tuiging en met de opvoeding, door de
kinderen in huis ontvangen.
Met dankbaarheid erkennen onderge-
teekenden, dat sedert 1889 door verschil
lende wettelijke maatregelen het oprich
ten en instandhouden van Vrije Scholen
langzamerhand financieel zeer vergemak
kelijkt is.
Thans echter openbaren zich in een
nieuwen strijd ernstige gevaren, die de
opvoeding van onze Nederlandsche jeugd
bedreigen.
Terwijl toch de wet op het lager onder
wijs eischt, dat de openbare onderwijzer
zich zal onthouden van alles, wat den
eerbied voor de godsdienstige begrippen
van andersdenkenden kan krenken, wordt
thans, speciaal van den kant van de
onderwijzers zelf, de wensch geuit, dat
de openbare school ook in politiek en in
sociaal opzicht neutraal zal zijn.
In de school, die de Overheid zelf
de lange ijzeren roe gewaar, die gebruikt
werd op het oogenblik,dat men het gietsel
ln den vorm zou laten vloeien.
Dit alles begreep hij met zijn beperkt
verstand als uit gewoonte, en daar hij er
vaag van bewust was, dat er spoedig wat
bijzonders gebeuren zou, zat hij met zijn
oogen steeds op den oven gericht
Plotseling verschrikte hem iets, hij
hoorde eenig geluid, en zag dat er een
scheur in den top van den gloeienden oven
was gekomen. Opnieuw hoorde hij een
nog heviger gekraak en 'n gloeiende steen
viel naar beneden en vlak voor zijn voeten.
De knaap opende den mond om te schreeu
wen, maar hij was zóó ontsteld, dat het
geluid in zijn keel bleef steken, alsof hy
door een nachtmerrie overvallen was.
Een dunne roode stroom volgde den ge
vallen steen en druppelde langs den oven
als vloeiende lava. Toen kwam er meer
en angstverwekkend rumoer, en 'n dunne
scheur halverwege de hoogte van het for
nuis liet meer van het gietsel door.
Waar was George? Zocht de ontrouwe
knecht nog altyd naar zijn pijp? De oven
stond op het punt van te barsten, met
slechts een armen half wyzen knaap erbij,
om dien te bewaken.
Wat kon hij doen Bij deed, wat mis
schien een knaap,die geheel normaal was,
niet had durven goen. Hy vloog naar den
ingang van den oven greep de lange, ijze
ren roe, die daar stond, stootte met de
scherpe punt tegen de stop klei, die de
opening vulde en na een paar elkander
snel opvolgende slagen, viel de klei naar
binnen en de geel-witte stroom stormde
met niet te breidelen kracht er uit. Het
liep in den met klei bedekten vorm en de
vlammen sloegen er uit. (Slot volgt.)