VOOR ZEELAND
No. 242. 1910. Vrijdag 15 Juli
24e Jaargang
HISTORISCH
CHRISTELIJK
'ERSGH1JNT ZESMAAL ?m WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST. te Goes
F. P. DV.IKJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
STAKIIGSRECMT.
isÉisf&ndSGfs IJverziGlil
1EDEREN WERKDAG DES AVONDS,
l rij s per drie maanden franco p. p. l£&
nkele nummers 0,£LB.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAK
van 1—5 regels 40 cent, Iedere regel meer 8 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 ''ent.
i jcSESKE." "rs sa«EEasaiSiij:
JiOvei het Stakingsrecht is het laatste
«woord nog niet gesproken.
De tijd ligt achter ons, dat men in
gemoede meende in een werkstaking
per sé iets revolutionairs, iets zondigs
te moeten ontdekken.
Algemeen wordt toegegeven, dat sta
king geoorloofd zijn kan, ja soms haast
plichtmatig kan worden, ook al is het
onder de christen-arbeiders altijd goede
zede geweest, dat ze van een ernstige
zaak, als een werkstaking is, niet met
een „dwarse kop" een „relletje" mogen
maken.
Er is echter nog meer onderscheid.
Drieërlei stakings-theorie kan men
aannemen.
Vooreerst zijn daar de anarchisten,
met hun leer van de „directe actie".
Hun methode is zeer eenvoudig. Het
een vloek en een trap gooit op den een
of anderen, niet vooraf vastgestelden
dag, 'n arbeider het werk neer. Hij „ver
tikt" het; laat zich niet „koeieneeren"
of heeft gisteravond met z'n kameraads
bij j't laatste biertje afgesproken, dat ze
de heele „zooi" neergooien zullen, als 't
eerste schaft achter den rug is.
En dies loopt de een den ander na.
De baas heeft er 't fluiten naar.
Ze hebben 'tin-hun dwazen bol gekre
gen, om te staken welaan de mensch
moet zich ook in dit opzicht „uitleven"
laat hem staken.
Nauw verwant aan deze „directe
actie" zijn allerlei geweldplegingen, als
fabrieken in brand steken, rotsblokken
naar beneden gooien, ruiten insmijten,
patroons afranselen en „sabotage"
plegen, zooals men dat alweer gezien
heeft in de geschiedenis van Frankrijk
gedurende de laatste maanden.
i/Elke staking",zeggen deze anarchisten,
„is geoorloofd en om een staking te doen
gelukken zijn alle middelen goed".
Een goddeloos gedoe, goed beschouwd.
De sociaal-democraten denken er
eenigszins ander over.
„Eenigszins", want sommigen hunner
raken met hun theorie al heel dicht aan
de praktijk der anarchisten. En boven
dien, we hebben in 1903 gezien, hoe deze
laatsten, als ze met de sociaal-democraten
samen aan 'tstaken gaan, toch eigen
lijk den toon aangeven.
En heeft niet een man als Van der Goes
het stakingsrecht van beambten en arbei
ders verdedigd, al zou de gansche bevol
king eener groote stad zonder water,licht,
brood en melk blijven en omkomen in
haar eigen vuil
Het eenige, waardoor de sociaal demo
craten zich onderscheiden is, dat zij de
staking brengen willen onder sterke tucht
der vakvereenigingen. De anarchisten
vrij buiteren. De socialisten willen een ge-
regelden oorlog. Dat is feitelijk het groote
verschil.
Maar als ze eenmaal op het oorlogspad
zijn, ochdan geldt het ook voor hen
a la guerre comme a la guerre en dan
hebben ze weinig keur op de wapenen, die
ze hanteeren.
't Is oorlog, zeggen ze.
In vredestijd schiet de eene mensch bij
manier van spreken, den ander niet dood.
Maar zoodra het oorlog is wel. En nu staat
het „proletariaat" op voet van oorlog met
de andere klassen der maatschappij en
daarom gebruikt het alle middelen,die het
onder zijn bereik vindt.
De lezer begrijpt evenwel dat de chris
ten-arbeider, door zóó te handelen, zich
grootelijks zou bezondigen.
Wij kennen niet dien permanenten
oorlogstoestand.
Wij willen dien klassenstrijd niet.
Al erkennen we, dat er soms conflicten
uitbreken, ja dat de arbeiders soms ge
noodzaakt zijn, voor hun rechten te strij
den,waarvan dan een staking zeer wel het
gevolg kan zijn.
De socialisten zeggen, dat elke staking,
waar de arbeiders kans hebben om iets te
winnen, reeds daardoor geoorloofd is.
Daar zijn wij het gansch niet mee eens.
Een staking moet niet slechts kans
geven op winst, maar moet ook „zedelijk
geoorloofd" zijn.
En nu zijn er bedrijven, die geen alge-
meene staking velen kunnen, zonder dat
het leven der menschen zelve in gevaar
wordt gebracht. Met name werd daarbij
genoemd het bakkersbedrijf.
Werkelijk staan b.v. bakkers en brou
wers niet voor hetzelde geval.
Zonder bier kan de maatschappij alevel
gezond blijven. Maar zonder brood zou
ze omkomen. Als er dus overigens ge
gronde redenen zijn, hebben de brouwers
wèl, de bakkers niet het zedelijk recht,
om te staken. Waaruit natuurlijk volgt
dat voor zulke bedrijven een ander mid
del moest worden gezocht, opdat de
arbeiders niet rechteloos zouden staan
tegenover hun patroons. Zoo redeneert
met name De Standaard er over. Doch
zij kan niet bedoeld hebben, dat de bak
kers absoluut het recht van staken zouden
missen.
Het zit 'm toch niet in het bedrijf.
Maar in de gevolgen eener staking.
Zoodat, waar die gevolgen niet te duch
ten, de staking op zichzelf geoorloofd
blijft.
B.v. staking bij een of enkele patroons
terwijl de bevolking genoeg adressen
houdt, om zich van brood te voorzien.
Of een staking, waarbij uit andere plaat
sen genoeg brood wordt aangevoerd, dat
de menschen geen honger behoeven te
lijden.
En den dient er nog iets bij opgemerkt
te worden.
Staking en uitsluiting staan tegenover
elkaar.
Als het den arbeiders zedelijk onge
oorloofd is, hun wapen te gebruiken dan
staan de patroons er net zoo voor en
mogen die ook de uitsluiting niet toe
passen.
Ja, zelfs is 't de vraag of het hun dan
zedelijk geoorloofd is om bij staking
elkaar te helpen, m.a.w. of zij dan hun
eigen arbeiders mogen dwingen, om te
bakken voor den patroon bij wien ge
staakt wordt. Immers in gewone geval-
len kunnen arbeiders als ze meenen dat
dit tegen hun verplichtingen ingaat, door
staking zich aan] zulke diensten onttrek- i
ken. Maar mogen zij nu in zedelijken
zin niet staken dan mogen de patroons
hun ook niet in verzoeking brengen. j
Zoo komt mën van 't een in'tandei.
En wel had De Standaard onlangs
groot gelijk, toen ze nogmaals wees op
een deugdelijke organisatie, van over-
heidswege bekrachtigd en die, naar vaste
regelen en binnen bepaalde grenzen, voor
het gansche bedrijf wetgevend op kan
treden en aan haar beslissingen dringen-
de kracht geven kan.
14 Juli 1910
De Nieuwe Courant (vrij liberaal) haar
spijt uitdrukkend dat de Rechtsche
partijen in Overijsel den vrij liberalen
heer Stork hebben uitgeworpen, en daar
door de Eerste Kamer van een bekwaam
lid hebben beroofd, voegt eerlijkheids
halve aan deze klacht de erkentenis toe
„dat de liberalen in de dagen hunner
macht, óók nooit veel van vrijwillige
evenredige vertegenwoordiging hebben
willen weten".
Zoo is het.
De liberalen hebben zich al den tijd
van hun politieke meerderheid steeds
gehouden aan 't bekende spreekwoord
Niemand heeft er verstand van dan wij
en onze vrienden (Nul n' aura de 1' es
prit que nous et nos amis).
Overal hebben zij de niet-liberale|ele-
menten uitgebezemd, en zichzelf de op
permacht toegeeigend. Bekwaamheid
noch veeljarige verdiensten ontzagen zij.
Zoo wierpen zij voor Kamer en Sta
ten alle 1echtsche aftredenden zoodra
zij er kans toe zagei uit.
Hoogst bekwame Conservatieve Kamer
leden als v. Reenen en 's Jacob, vice-
admiraal Fabius en Heemskerk Az.,
Geflcen en Kien, en hoe zij voorts heeten
mogen, werden door hen uitgeworpen.
Terecht. Maar toen zij eenmaal de meer
derheid hadden, duldden zij zelfs geen
eenlingen meer in de Statencolleges. In
de Prov. Staten van Groningen waren
nog uit vroegere jaren overgebleven de
beide heeren Van Swinderen, antirevo
lutionairen. Doch ook zij werden ten
laatste niet meer geduld, en de libera
len rustten niet voor deze hoogst be
kwame rechtsgeleerden door liberalen
vervangen, en Groningens Staten heele-
maal liberaal geworden waren.
Zoo ging 't in alle provinciën. Ook in
onze provincie. In alle districten, Zierik-
zee uitgezonderd, dat nog aan éèn lid
jhr. J. L. de Jonge, in den loop der
jaren van het liberalisme af geraakt
diens zetel behouden liet, doch met steeds
kleiner kans, zooi at jhr. de Jonge ten
laatste vrijwillig heenging.
Maar overigens werden in alle distric
ten zij die niet liberaal genoeg geacht
werden door meer vooruitstrevenden ver
vangen.
De „Nieuwe Courant" zegge dus wel,
„dat de liberalen in de dagen hunner
macht, ook nooit veel van vrijwillige
evenredige vertegenwoordiging hebben
willen weten".
Naar onvrijwillige evenredige vertegen
woordiging hebben zij nog eens een en
kele maal gestreefd. Toen zij zich de
oppermacht zagen ontglippen, hebben zij
in Zee'and den katholiek v. Waesberghe
Janssensen in Friesland den antirevo
lutionair Pollema in 't gedeputeerd col
lege opgenomen.
Doch geen tweede voorbeeld daarvan
is ons bekend.
In Zuid Holland en Overijsel, waar de
Rechtsche minderheid vrij sterk was,
werd aan een recht der minderheid zelfs
niet gedacht.
En nog dezer dagen in de Staten van
Noord Holland waar de liberalen als partij
in de minderheid zijn 37 van de 77
namen zij alle plaatsen in t gedepu
teerd college voor zich en lieten de
Rechtsche partijen die het tot 24 stem
men (dus by na een derde) brengen, zon
der een vertegenwoordiger; ook zelfs
toen 't drie opengevallen zetels gold en
geen aftredende leden behoefden gedu
peerd te worden
Eeu leugen achterhaald.
Land en Volk het vrijzinnig-demo
cratische dagblad had verteld en vol
gehouden dat dr. Kuyper aan baron v.
Heeckeren een brief had geschreven,
welken deze hem weer terugzenden
moest; en dat baron v. Heeckeren dit
deed, na eerst den brief te hebben ge-
photografeerd.
In den brief zou dan hebben gestaan
dat 'de baron herkozen zou worden als
lid der Eerste Kamer, wanneer hij voor
taan over de bekende zaak wilde zwijgen.
De Land. en FbWc-redactie vertelde er
zelfs bij dat de heer Lohman er ook van
wist.
Thans verschijnt m dat blad het vol
gende schrijven uit Zeil a See (bij Zurich,
in Zwitserland)
,M. H. de R.
„In een Nederlandsch blad dat ik hier
vond, stond dat door uw blad een bericht
zou zijn medegedeeld, alsof ik dezer dagen
in een schrijven van mijn hand aan Baron
Van Heeckeren had aangeboden, zijn her
benoeming te willen bevorderen, mits op
beding, dat hij van nu af aan zweeg in de
bekende zaak en mij mijn brief terugzond.
Ter rectificatie stel ik hier tegenover, dat
van mij heel dit jaar geen enkel schrijven
aan genoemd Kamerlid is uitgegaan. Ver
moedelijk is hier verwarring in het spel
met een ander schrijven waarvan sprake
was in de Stand, van 6 Juli j.l.,waarin van
bevordering van zijn herbenoeming met
geen woord sprake was, maar aan een
vriend, die zeer voor zijn herbenoeming
ijverde, werd medegedeeld, wat misschien
nog eenig redmiddel zou zijn ter bereiking
van wat hij beoogde.
„U dankzeggend voor de plaatsing van
deze regelen heb ik de eer hoogachtend
te zijn
„Uw dw.
KUYPER".
Hiermede is derhalve weer een Toren
wachterspraatje uit de wereld geschoven.
Het Volk bevestigt dat de soc. demo
cratische statenleden in Friesland de
vrijzinnigen gesteld hebben voor het di
lemma: een vrijzinnige die voor algemeen
kiesrecht is of een „kerkelijke".
Toen hebben de vrijzinnigen deD oud
Liberalen afgetredene v. Beyma laten
vallen, en Lely gekozen.
Het is toch maar een groot gemak
tot een partij te behooren als die van de
Liberale Unie, welke „algemeen kies
recht" in haar vaandel schrijft. Dan heeft
men bij de sociaal democraten altijd een
schreefje voor.
Laatst bij de herstemming in zeker
Statendistrict zag men de sociaal demo
craten zich het vuur uit de sloffen loo-
pen voor een candidaat, die tot nog toe
onder de liberalen eer voor behoudend
dan voor vooruitstrevend doorging; en
stellig als anti-rood bekend staat.
En dat waarom
Enkel omdat hij lid is van de Liberale
Unie-partij welke partij voor algemeen
stemrecht is.
Hoe de candidaat zich dit algemeen
stemrecht denkt, en hoe ver zijn mee
gaan met dit stemrecht strekt, daarnaar
behoefde niet gevraagd te worden. Zijn
lidmaatschap van de partij was vol
doende.
Zouden nu alle vrij Liberalen maar
niet naar de Liberale Unie overloopen
Zij zijn toch immers altegaar in de
praktijk Friesland toonde het weer
klaaranti-„clericaal".
Dat is de rechte weg.
Te classis-Ueiciew der N. H. Kerk nam
het volgend besluit
„De classicale vergadering van Leiden,
gezien hebbende meerdere verzoeken,
om een protest te doen hooren tegen
de jongste encycliek; van oordeel dat
de inhoud daarvan het best beantwoord
wordt om alles in het werk te stellen,
wat dienen kan tot krachtige ontwik
keling van het beginsel der Hervorming
gehoorzaamheid in alle dingen aan het
Woord van God, besluit de gemeenten
in de classis daartoe op te wekken en
haar te verzoeken door collecten den
Evangelisatie-arbeid onder de Roomschen
in binnen- en buitenland te steunen en
besluit hiervan mededeeling te doen aan
de Algemeene Synode der Ned. Herv.
Kerk."
Dit is een kloek protest.
Het is in den waren zin des woords
„protestantsch."
Fn niet „modernistisch".
Friesch Dagbl.
Boerin en Gravin. Tijdens de onlusten
in Engeland onder de regeering van
Karei I, kwam de dochter eens land-
mans naar Londen, om zich als dienst
bode te verhuren. Het wilde haar even
wel niet gelukken, op deze wijze een
onderkomen te vinden en het arme
meisje bleef niets anders over, dan ar
moedig in hare behoeften te voorzien,
door hij een brouwer dagelijks het bier
bij diens klanten te brengen.
De lieve deern beviel den brouwer,
en daar zij gedurende eenige maanden
haar werk tot tevredenheid van haren
meester verrichtte, nam deze haar, als
dienstbode in zijn huis. Haar gedrag in
die nieuwe betrekking, was zóó voor
beeldig, dat de brouwer haar tot zijne
wettige vrouw verhief.
De echt was van korten duurde dood
nam den brouwer weg en zijne vrouw
bleef, als weduwe, achter. De brouwerij
werd niet aangehouden, en eenige vrien
den van den overledene, rieden der we
duwe, den advocaat Hyde, wegens de
regeling der nalatenschap, te raadplegen.
Hieraan voldoende, bracht de rechts
geleerde de zaak, ten haren voor'deele,
in orde, en het vermogen der jonge we
duwe zeer aanzienlijk vindende, ging
hij een huwelijk met ha.tr aan: Hyde
steeg van trap tot trap, totdat hij graaf
van Clarendon werd.
Uit zijn huwelijk met het voormalige
boerinnetje, sproot eene dochter, die la
ter de gemalin werd van Koning Jaco
bus I, en der beide Koninginnen Maria
en Anna het leven schonk.
Een belangrijke wet is in Roemenië
thans ingediend betreffende de overal
actueele „vraag" van het stakingsrecht
der publieke ambtenaren.
Vertaald luidt dit laatste ontwerp,
uiterst kort in 3 artikelen saamgevat,
als volgt
Art. 1. De ambtenaren, de handwerks
lieden, de arbeiders en alle degenen, die
in loondienst zijn van den Staat, een di
strict, een gemeente of een bedrijf, uitge-
geoefend door een publiekrechtelijk li
chaam, benevens zij, die aan het hoofd
van een zoodanigen openbaren dienst
staan, zullen in geen geval lid kunnen
zyn van eenvakvereeniging zonder mach
tiging van het Ministerie, waartoe zij be
hooren.
De ambtenaren en de bedoelde arbei
ders mogen niet tot werkstaking over
gaan.
Hij, die de hiervoren genoemde bepa
lingen overtreedt, zal worden ontslagen
en alle hem toegekende voorrechten ver
liezen en geen aanspraak kunnen maken
op de bedragen, die Yan zijne wedde
ingehouden zijn voor de verschillende
spaarkassen en pensioenfondsen, vol
gens de wettelijke of contractueele be
palingen.
Zij, die binnen veertien dagen na de
afkondiging dezer wet verklaren, dat zij
hunno betrekking opgeven, hebben recht
op teruggave van de op hunne wedde
gekorte bedragen, tenzij de voorschriften
bij hun tak van dienst zich hiertegen
verzetten.
Alle ambten arerhandwerkslieden en
arbeiders, die in dienst zijn na verloop
van dezen termijn van veertien dagen,
zullen in de voorrechten van dit artikel
deelen.
De bepalingen van dit artikel zijn toe
passelijk op alle ambtenaren, geëmploy
eerden en werklieden, die zich, na het
verstrijken van boven genoemden termijn
van twee weken, in dienst zullen be
vinden.
Art. 2. De vrijheid van den arbeid wordt
gewaarborgd. Een ieder, die geheele of
gedeeltelijke nederlegging van den arbeid
door daden van geweld of bedreigingen
bevordert of laat voortduren, met het
doel om, hetzy den werknemers, hetzij
den werkgevers eene vermindering of
eene vermeerdering van het loon of een
wijziging van de arbeidsvoorwaarden op
te dringer, zal gestraft worden met ge
vangenisstraf van één maand tot twee
jaren.
Indien de schuldigen geen deel uit
maken van het personeel der instelling,
waar de werkstaking plaats vindt, zullen
zij gestraft worden met de maximum
straf.
Deze zaken zullen als dringend worden
behandeld door den kantonrechter en
