No. 227. 1910. Di sdag 28 Juni. 24e Jaargang NIEUWSCLAD historisch VOOR ZEELAND CHRISTELIJK- /ERSeHIJNT ZESMAAL PER WEEK Wsd. S. J. DE JONGc-VERWEST, te F„ P. D'HUÏJ, te Middelburg. Goes PRIJS DER ADyERTENTJËNS Versleten Antithese. IEDEREN WERKDAG DES AVONDS, 1 rijs per drie maanden franco p. p1.2&, I nkele nummers Qfï<£. UITGAVE DER EIRMA EN VAN van 1—5 regels 40 cent, Iedere regel meer 8 cent Familieberichten van 1—5 regels 50 ceni, iedere regel meer 10 ''ent 2i|J, die zich met 1 Juli a. s, op ons lad abonneeren, ont vangen het tot «llezi datum gratia, Heeren Berichtgevers Weest zoo goed Dinsdag a. s. weer oumifidellijk tien uitslag1 tie*- herstemming te seinen. (Opgekomen Onwaarde euz.) Van Links roept men wel, dat men niets van de Antithese wil weten, maar onderwijl is men druk bezig zelf ze in haar lang versleten vorm weer aan den man te brengen. Onzerzijds is steeds staande gehouden, dat de tegenstelling lag in het al dan niet aanvaarden van een Bijzondere Open haring, en in het verschil van Wereld- en Levensbeschouwing, dat hieruit noodza kelijkerwtjs voortvloeit. Kundige mannen onder de Liberah'sten, die vierkant tegen over ons staan (we noemen slechts Cort van der Linden en Van Houten) aarzelen dan ook niet, de juistheid van de aldus geponeerde tegenstelling te erkennen. Zoo ligt nu eenmaal de Antithese, en zoolang een zoo aanmerkelijk deel van ons volk aan de Heilige Schrift, als bron van Gods bijzondere Openbaring, blijft vasthouden, zal die Antithese blijven stand houden en doorwerken. Toch beweert de Pers van Links bij hoog en laag, dat de aldus zich aandie nende Antithese puur verzinsel van Dr. Kuyper isdat er van zulk een Antithese in onzen politieken strijd geen oogenblik sprake mag zijnen dat alle politiek ver schil zich oplost in de meer vrijheidlieven de of behoudzieke neiging der Kiezers. Tot uit den] treure riep ze„het steeds uit, dat de tegenwoordige partij-indeeling een gansch valsehe is,en dat we terug moeten naar de goede dagen van ouds, toen Con servatieven en Liberalen onder elkaar de zetels verhaspelden, en er, na ze saam bezet te hebben, saam drie dagen lang in de Kamer tijd en kracht aan verspilden, om uit te maken, wat dan nu toch het principieele verschil tusschen Liberaal en Conservatief was. Thans echter, nu onze gemeentebestu ren weer bezig zijn, om de bestoven stem bus voor den dag te halen en voor nieuw gebruik op te poetsen, voelen ze toch zelf wel, dat 't met den Conservatiet-liberalen puzzle niet gaat, en zie, nu komen ze zelf weer met de Antithese aandragen, maar dan liefst in «en lang versleten vorm. In hun speeches en artikelen heeten we nu niet meer Antirevolutionairen, R.-Katho- lieken of Christ.-Historischen, en ook niet de Rechtsche Coalitie, maar zijn we op eens weer Kerkelijken, en liefst meteen vreemd woord, Glericalen geworden. Vooral dit Glericalen oefent op hen een bijzondere bekoring. Ze halen dien keur- naam uit het Buitenland. Het geval wil toch, dat er juist dit jaar in België, in Frankrijk, in Spanje, en waar niet al, ge nerale verkiezingen zjjn, en in al die lan den doodverft en brandmerkt elk goed- liberaal orgaan zijn tegenstanders o ïver- anderlyk als booze, domme Glericalen. Wat Gambetta eens uitriepLe Clérialis- me, viola l'ennemie blijft in al die lan den de zinspreuk eD het kort begrip van alle politieke wijsheid. En daarom kan men ook ten onzent niet aan de verzoe king weerstaan, om dien vreesaanjagen- den naam van Glericalen ook op ons toe te passen. Voor nu dertig jaren had men ditzelfde spel evenzoo gespeeld, toen een juister besef van deAnthitese die ons| verdeelt, nog niet was doorgedrongen. Maar op gang maakte men er niet meê. Zoo kwam de geïmporteerde leus hij na in on bruik. Thans echter, nu men het bestaan van de Antithese wel weigert té erkennen, maar zelve terdege goed voelt, weten de Liberalisten niet beter te doen, dan dezen versleten vorm weer op te rakelen, en de kiezers bang voor ons te maken, door ons als Glericalen of Kerkelijken af te kammen. Toch zullen ze ook nu ontwaren, dat ze met dezen afgestroopten boeman geen kind meer bang maken. Glericaal betee- kent iemandt, die een clerus over s lands zaken laat beslissen. Die Clerus is dan de Roomsch-Katholieke geestelijkheid, en Clericalisme beduidt dan, dat de kiezers van Rechts niet uit hun eigen oogen zien, maar bij de Roomsche geestelijk heid gaan vragen, hoe 't land moet be stuurd, de wet moet gemaakt, en het reeht moet gewezen worden. Nu moet men intusschen de Roomsche pers maar eens raadplegen om te zien wat hier bij de Roomsche landgenooten van aan is. Natuurlijk zouden de organen dezer Pers steeds zielzinnig-één op elk punt moeten wezen, zoo metterdaad de Clerus hun de wet voorschreef, in plaats van die eenheid, vindt ge daarentegen onder de Roomsche persorganen steeds een vrij sterk uitkomende schakeering Gedurig ligt het ééne orgaan met het andere overhoop. Polemiek met elkander is hun dagwerk. Iets wat afdoende be wijst, dat, wat ook in andere landen moge gelden, de Roomsch Katholieken hier te lande zoo vry zijn, er een eigen opinie op na te houden, en alleen waar het beginselen van recht en zedekunde be treft, bij hun geestelijke leidslieden ter markt gaan. Maar nóg dwazer wordt deze Glericalen- naam, waar men de onvoorzichtigheid begaat ze ook op de twee Protestantsche partijen van Rechts toe te passen. Hier zou dan die Clerus, voor verre het groo- tër deel der kiezers, de Synode der Ned. Herv. Kerk moeten zijn. Nu wil intus schen het geval, dat vooreerst de meeste Liberalen ressorteeren onder diezelfde Synode, en dat zelfs heel wat Socialis ten nog altoos bij de Kerk, waarover deze Synode het gebied voert, zijn aan gesloten, ja zelfs in die Kerk het predik ambt bekleeden. Wat heeft nu die Sy node ooit gedaan, om als clerus aan haar kerkgenooten den politieken weg voor te schrijven? Ieder weet, nooit iets. Sterker nog, heel het denkbeeld van zulk een clerus druischt tegen het grondbe ginsel van alle Protestantsche Kerk in. In een Protestantsche Keik van clericale politiek te gewagen, is alle historie en alle beginsel in het aangezicht slaan. Toch beschikken in de Tweede Kamer de Protestantsche partijen saam over 34 zetels, terwijl de Roomsch-Katholieken er nog slechts 26 bezitten. En wat zin heeft 't dan, in het Parle ment een aldus samengestelde coalitie als clericaal aan te dienen P Het is niet anders een eigerlijk misbruik van een hatelijken term, en dat tegen beter weten in. En geen haar beter is de scheldnaam van Kerkelijken. Wat is Kerkelijk Wat betoekent het Zegt ge, het beteekent „wie tot een Kerk behoortdan zijn de meeste Liberalen even Kerkelijk als wy, want ook zij lieten nog steeds hun naam op het lidmaten boek pry ken. Zegt ge, het beduidt: „hart voor zijn kerk hebben", dan zijn 't juist de Liberalen, die bij de stembus steeds hun liefde voor deze Kerk uitroepen, en tegen ons als vijanden van hnn Kerk waarschuwen. Of zegt ge ein delijk, het beduidt »Het me} de grond waarheden van de bJijdenis zijner Kevk eens zijn'*, dan voelen de Liberalen zelve wel, dat het een eerenaam wordt, inplaats van een scheldnaam, want reeds de meest gewone oprechtheid eischt van elk eer lijk man, dat hij tot geen Kerk zal behoo- ren, tegen wier belijdenis hij vierkant overstaat. Zoo bedoelt men het van liberale zijde dan ook niot. Kerkelijk is alleen een Hol st landsch woord voor Glerieaal en beduidt ten onzent, zoo ge het toepast ook op de Protestaetsche partijen, dat wie er toe be hoort, als kerklid trouw blijft aan de grondwaarheden, die zijn Kerk belijdt, op alle gebied, en zoo ook in de politiek. Het wil dan zeggen, dat men er geen tweeërlei overtuiging op na houdt,de éene in de Kerk en de andere in den Staat, maar man uit éen stuk is, en zijn welgevestigde overtuiging in heel zijn privaat en publiek optreden laat doorwerken. Welnu, zóó verstaan en zóó opgevat, accepteeren wij de hulde,die in dien naam aan ons karakter gebracht wordt. Met onze welgevestigde overtuiging op elk terrein des levens practisch te belicha men, wat we theoretisch belijden was steeds onze eere, en worde het steeds meer. Voor mannen met twee handvatsels koesterden we nimmer den waren eer bied. Standaard. 27 Juni 1910. In de districten Goes en Hulst is hard gewerkt om de candidaten gekozen te krijgen. Zoowel Links als Rechts deed zijn best. Jammer dat Rechts zoo weinig man nen heeft, of ze te zeer van verre moet komen laten. Links is op dat punt beter gesorteerd. Mannen als Boluyt, Welleman, De Huralt, Van Raalte zijn, in hun soort altijd, uitstekende propagandisten. En aan verscheidenheid van stof ontbreekt het hun niet. Wij vernamen zoo een en ander wat jhr. De Muralt uit Zierikzee te Wissenkerke heeft gedebiteerd in 't belang dezer Statenverkiezing, en ter aanbeveling van de vrijzinnige candidaten, maar wy konden 't nauwelijks gelooven. 't Zal zaak zijn, dunkt ons, dat de vrijzinnig democraten in 't district Goes wat kieskeuriger worden in de keuze hunner woordvoerders bij verkiezingen. Laten de Rechtsche kiezers in Goes en Hulst daarom morgen oppassen. Wij vreezen dat velen hunner zullen stemmen op Kakebeeke en v. Dalsum, omdat 't zulke gulle mensehen zijn maar daardoor blijven de eigen candida ten er uit. Daarom kiezers, stemt rechtsen zie niet op personen, daar gaat het niet om Stemt niet omdat de candidaat lief dadig is, maar omdat hij de Cbr. begin selen hooghoudt en voor de Eerste Kamer geen ongeloovige maar den Christen staatsman Hovy helpt kiezen, daarom stemme men dien. En dat is voor Goes VAN OEVEREN met VOGELAAR. In Hulst zijn 't MOERDIJK en DUMOLEUN, met ROMPU en VAN WAESBERGHE. De uitslag der stemming voor de Staten van Zuid Holland in Rotterdam, waar 3 mannen Yan Rechts gekozen werden, wordt door De Maasbode in de volgende bewoordingen toegejuicht De triumf van het christelijk begin sel verleden week zoo schitterend bin nen onze stad ingezet, heeft zich op den avond van gisteren heerlijk voltrokken. Zoo ooit, dan heeft de coalitie op den dag van gisteren een hechtheid en een kracht getoond, welke van beteekenis zal zyn voor de toekomst, niet alleen voor onze stad, maar voor heel ons va derland. Drie zetels winst heeft de coalitie bij deze herstemming te hoeken, drie zetels, waarvan er twee zijn toegekomen aan Roomsch-Katholieken Dit laatste feit heeft niet alleen de beteekenis aan van een stoffelijke winst, maar duidt vooral op de moreele betee kenis van dezen merkwaardigen verkie zingsdag. Rotterdam, de tweede stad des rijks, heeft thans twee Provinciale Staten zetels verworven voor Roomsch-Katho lieken, gewonnen niet alleen door eigen krachten, maar ook door de broederlijke trouw der coalitiegenooten, de Antire volutionairen en Christelijk Histori- schen. Dat is het heugelijke feit, het merk waardig gebeuren in deze dagen van ongewone beroering, waarin alle men- schelijke hartstochten in werking werden gesteld om de christelijke par tijen van elkaar te doen vervreemden. Moge zoo door eendrachtigen Room- schen steun in Goes, en door trouwe antirevolutionaire hulp in Hulst morgen de overwinning zijn aan de Antirev. en R. K. candidaten Jhr De Muralt te W'issenkerke. Voor bovengenoemden spreker meenen wij te moeten waarschuwen. Hij is een theatraal man, doch die spoedig uit zijn rol valt; er uit flapt wat hem voorden mond komt, wanneer hij in het nauw zit zyn tegenstander beleedigt; en daarbij zeer scheutig is met den naam van God, dien hij gebruikt om zichzelf en zyn portij te verheerlijken. Somwylen kan deze vrijzinnige woord voerder zelfs heel grof wezen. Zoo zei hij te Wissenkerke onder grin- nekenö gelach van de jonge liberalen De anti's verwijten ons dat wij de huwe lijksordonnantie ondermijnen en daar- daar polygamie (het hebben van vrouwen behalve de eene wettige) bevorderen wil len. Och, op dat punt zijn die anti's ook niet te vertrouwen. Tenminste wat dr Kuyper met die Mathilde Westmeijer heeft uitgevoerd, (en hierbij maakte de spreker een minachtend tot lachen prik kelend gebaar) dat kan ik niet zeggen. De veldwachter zeker ook een libe raal vulde hierop aan dat durf ik wel zeggen. Voorts vertelde deze adellijk® spreker Ik blijf beweren dat Kuyper f 11000 heeft aangepakt voor een lintje. Ook liet hij allerlei spotplaten op dr Kuyper zien. Van Lehmann vertelde hij onder dave rend gelach, dat men aan zijn neus wel kon zien dat hij een jood was. Van een antirevolutionairen gedepu teerde in een andere provincie, met wien hij in Indië - zoo zei hij, veel geboe meld" had, vertelde hij dat hij dezen eens met een hoogen zijden op had gezien, en op zijn vraag„jij ook al," ten antwoord had gekregen„Ja dat hoort zoo tegen woordig maar hou je stikum". (Ge lach By het debat interrompeerde hij den debater met uitdrukkingen als dat lieg je! waarachtig! wat hen jij van je ge loof ben je geken dergelijke. In zijn rede vertelde hij dat zijn uitvin ding in gewapend beton zoo wereldbe roemd is; dat hij een „allemachtiglieve knappe vrouw" heeft; dat hij ieder jaar zooveel geld overhoudt dat hij het naar de Bank brengtdat zy oppassen moeten geen Roomschen bok bij 'n protestantsche geit te brengen, want dat ze anders geen subsidie krijgendat hij graag naar de kroeg gaat, maar ook naar de kerk om een goed woord te hooren en dat hij diaken is en ook in een God gelooft. Altemaal uitlatingen die ons haast zou den doen veronderstellen dat het allemaal geen aristocratisch bloed is dat dezen jonkheer en niet altemaal Christelijk bloed dat dezen in God geloovenden, ove rigens hoogst bekwamen ingenieur door de aderen stroomt. Doch met dit al zijn onze eenvoudige Rechtsche kiezers bang voor dezen ge weldige. Laten zij zich voornemen hem nooit te gaan hooren, of, zoo wel, dan niet zonder een debater mee te brengen, die dezen vloekenden, jokkenden, spottenden, insi nueerenden, razenden man tot reden brengt, gelyk te Wissenkerke onzerzijds door den heer Wolzak is geschied; en hem i Eïgassasssass-::;. een bestraffing toedient, gelijk hem van wege <js, Smelt is toegekomen. Leeken in de rechtspraak. Jhr. Mr. A. Th. J. Schade van Westrum, benoemd tot raadsheer in het Gerechtshof te 's-Hërtsgenbosch, heeft bij zijn afscheid van den raad van beroep voor de Ongeval lenverzekering aldaar o.a. het volgende gezegd „De samenwerking met de leeken- rechters was mij sympathiek. De ervaring, die ik heb opgedaan ten aanzien van het leekenelement, was aangenaam voor mij persoonlijk en gunstig, wat betreft de resultaten onzer samenwerking. Toen ik in 1903, bij de beëediging van de leden en hun plaatsvervangers, die 93 heeren in deze zaak vereenigd zag. die met den voorzitter en den griffier samen den raad van beroep zouden vormen vroeg ik mij afhoe zal dit nieuwe instituut beantwoorden an zijn roeping en aan de verwachtiugen Na een zevenjarige ondervinding mag ik getuigen, dat de leeken-rechtspraak mij zoozeer is meege vallen, dat zij vokomen geslaagd mag heeten. Ik gevol mij gedrongen, in het openbaar hier te zeggen, dar de leden- werkgevers en de leden werklieden zon der uitzondering correct hebben begrepen, waartoe zij als rechters geroepen waren èn werkgevers èn werklieden hebben steeds de meest volslagen onpartijdig heid aan den dag gelegd". Voorbeeldige reglementsbepalingen. In het fabrieks reglement der machine- en motarenfabriek, voorheen Thomassen en Co., te Arnhem, komen de volgende bepalingen voor: Vaste werklieden, minstens 6 maanden in dienst der firma, hebben aanspraak op 3 verlofdagen met behoud van loon. Wie niet meer dan 4 maal in 't jaar te laat is geweest, krijgt bovendien een reispenning van f7.50, f5.of f2.50 (naar leeftijd en al of niet gehuwd zijn). Wie bovendien lid is van een geheel- onthoudersvereeniging krijgt daarenbo ven nog eenzelfde som. Rotterdammer. Baron Mackay (cbr. hist.) is te Den Haag als lid der Staten gekozen, doordat eenige vrijzinnige kiezers niet hun stem gaven aan de heele liberale lijst, doch voor een deel op den socialist stemden en den oud liberaal loslieten. Daardoor viel de oud-liberaal Heuny en kwam Mackay er in. Verdeeldheid en ontrouw bezorgde den liberalen een nederlaag. De Octrooiwet. De dag van gisteren, waarop de behan deling der Octrooiwet ten einde werd ge bracht, is er werkelijk een van groote beteekenis in on: i nationale leven. Zonder eenigen tegenstand werd thans een wet aanvaard, die enkele tientallen jaren geleden den heftigsteh weerstand zou hebben gewekt van alles wat liberaal was en liberaal heette te zijn. De vrijheid alleen, zoo luidde het economisch dogma der thans verdwijnende school, kon de nijverheid doen groeien en vruchten dra gen elke dwang, alle inmenging van wetgever of overheid kon slechts schade lijk werkeD. En thans werd over geen enkel artikel der geheele wet, die dat octrooi herstelde, ook maar een stemming verlangd. Vaar behalve historische beteekenis heeft het feit, dat uitvinders voortaan, gelijk in alle beschaafde landen, ook in Nederland zulleD worden beschermd, groote beteekenis voor onze industrie. Werd tot nu toe de energie om iéts nieuws en beters te vinden en toe te pas sen gedoofd, door het besef dat men slechts in 't buitenland patent kon aan vragen en dat namaak in eigen omgeving steeds vrij bleef, thans zal zeker de ener-

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1910 | | pagina 1