ikel,
No. 222. 1910.
Woensdag 22 Juni.
24e Jaargang
NIEOWSELAD
VOOR ZEELANS.
GHRISTELIJK-
flerslMËi Diosiai 18 Juni
HISTORISCH
ar.
eer,
echt,
echt
e,
ld.
eid,
DE ZWALUW.
iïbwrg.
RG,
OGSTE
en veile i.
e»
hond.
WP
huis,
nechi
Meid
VERSeHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed.
S. J. DE JGNGE-VERWEST. te
Goes
W. van Oeveren.
C. P. Vogelaar.
E. B. Dumoleyn.
A. Moerdijk.
J. A. y. Rompu.
J. P. A. M. y. Waesberghe.
F. P. D'HUSJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
uit he provincie
machine,
pskerke,
Koopman,
en met Oct,
Knecht ge-
iwepolder.
alen en een
P. COP-
Rhynsburg.
gstveulen
•ke, aan den
LA ASSEN,
25 Juni en
cht of aan-
d, die mel-
rouwe-
ng 14,80 M*
endeuren en
agen bjj J.
utelande.
OEI KENS,
e.
t Juli
ndrlkskinde-
ortgene.
evraagd een
1 o e 11 n g e.
aankomende
elier Krab-
SSE,
bjj Yeeie.
r, Kruisweg,
RTREGT, OoSt-
r ziekte der
r dadelijk of
er west, Goe».
a kv
-.j
1EDEREN WERKDAG DES AVONDS,
Prijs per drie maanden franco p. p1,25*
Enkele nummers Ofl&.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
%!1, <iie zioh met 1 Juli a.s.
op ons blad abonneeren, out
rangen het tot dien datum
gratia.
(tusschen 8 en 5 uur).
Wjj blijven dringend aanbevelen
Voor Goes
Voör Hulst
De opgaaf van den spoordienst
komt In dit nommer voor op de ge
bruikelijke plaats.
21 Juni 1910
Het stukje waar de heer v. Dalsum
den beer Fruytier op te pakken heeft,
laten wij hieronder volgen. Wy merken
óp dat de heer Fruijtier 't niet geschre
ven heeft, en dus in geenerlëi opzicht
aan dit strooibiljet schuldig staataltijd
indien er iets in staat dat hem met den
strafrechter in aanraking zou kunnen
brengen, hetgeen wy echter sterk be
twijfelen. Maar de heer v. Dalsum heeft
gelijk, als hy zich beleedigd achten
niet weet wie de schrijver is van de
geïncrimineerde zinsnede waarop hy
meent vat te hebben,dat hij den voorzitter
FEUILLETON.
Boven alle vogels, zelfs boven den ko
ning, den krachtig gebouwden adelaar,
staat, wat uithoudingsvermogen en be
hendigheid en ook wat snelheid van
vlucht betreft, de zwaluw. De wolken,
doorstorm voortgezweept, bereiken nog
■let 1/a van de vliegsnelheid van een
zwaluw en zelfs de sterkste orkaan, die
'n snelheid van 39 M. per seconde bereikt,
kan een zwaluw,die met een snelheid van
45,3 M. vliegt, niet inhalen. Geen enkel
ander levend dier, en geen technisch ver
voermiddel, te land of ter zee, kan in dit
opzicht zelfs ook maar in haar schaduw
staaD. Adelaars en postduiven met een
snelheid van respectievelijk 31.25 m. en
26 M. inde seconde, blijven ver by haar
achter. Het snelste renpaard legt, evenals
de snelste sneltrein, 25 M. in de seconde
af; de grootste snelheid van een stoom
boot is 16 M., en die van een snelzeilend
jacht slechts 8.62 M. in de seconde.
Gedurende acht maanden blyft onze
zwaluw aan de groote wateren, meren en
moerassen van Afrikagebrek aan voed
sel en licht houdt ze zoolang uit deze
streken, haar eigenlyk vaderland verwij
derd, tot ze in 't begin van onze lente,
wanneer de jacht op kleine, in de lucht
zwevende insecten, gedurende ten minste
14 uren van den dag haar het verkrijgen
van de noodige voedingsmiddelen moge
lyk maakt, onweerstaanbaren aandrang
gevoelt naar haar vaderland terug te
keeren.
Dit verlangen naar het vaderland voert
de zwaluw over zonnige velden, die tot
toeven uitnoodigen, over de woonplaatsen
van haar familieleden in de zachte zuide
lijke streken, van waar zij, na een korte
rust, zich naar de, in de lente nog dikwijls
ongastvrije, noordelijke landen spoeden,
waar de nesten in stallen* onder daken van
huizen in stad en dorp, tegen muren en
kerktorens haar wachten.
De algemeen bekende vaderlandsliefde
en aanhankelijkheid der zwaluwen doet
in het hart van de noordelijke bewoners
in rechte aanspreekt. Het gaat ons in
zekeren zin ook zoo met de valsche be
schuldiging aan ons adres in een circu
laire geteekend „De Centrale Vrijzinnige
Kiesvereeniging". Ofschoon wy zedelijk
overtuigd zijn wie de schrijver is, moe
ten wy wel den voorzitter van genoemde
vrijzinnig democratische kiesvereeniging
den heer Jan Lindenbergh Cz te Wemel-
dinge er voor aansprakelijk stellen.
Het stukje dan waartegen de heer v.
Dalsum opkomt, is 't volgende
Een ernstig woord aan anze Katholteke
Medekiezers
Morgen, Dinsdag 14 dezer, moet er ge
stemd worden voor VIER leden van de
Provinciale Staten.
De aftredende leden zijn de heeren E.
B Dumoleyn te Hontenisse, A. Moerdijk
te Zuiddorpe,jJ. A. van Rompu te Terneu-
zen, J. F. van Waesberghe te Hulst.
Door alle l fdeelingen de R. Katholieke
Kiesvereeniging. zynj;diej;heeren metal-
gemeene stemmen wederom candidaat
gesteld. Dit is wel het beste bewijs dat zij
hetjjlidmaatschap ;derjStaten naar behoo-
ren waarnemenzoodat wij verdere aan
beveling overbodig achten.
Twee der andere candidaten zijn libe
ralen en daarom voor ons beslist onaan
nemelijk.
Wy zullen niet spreken van den heer
van Dalsem, die door zyn heilloos streven
tot ondermijning van het Kerkelijk en
Burgerlijk gezag onnoemelijk veel kwaad
sticht hetgeen door ieder mensch, die nog
een greintje gezond verstand bezit, sterk
wordt afgekeurd. Op hem brenge geen
enkel weldenkend kiezer zijn stem uit.
De aftredende heeren E. B. Dumoleyn,
als 't ware een familiesnaar trillen als
lang ontbeerde lievelingen begroeten zy
de terugkeerenden, de door de lente mee
gebrachte vogels. Hun vreugdekreten bij
het wederzien der bekende nesten be
schouwen ze als een wedergroet. Onbe
grijpelijk is ons de ruwheid van de zuide
lyke bewoners, die soms groote zwermen
van deze vertrouwelijke diertjes als ge-
makkelijken buit voor de keuken dood
maken.
Van de zyde der menschen dreigt de
zwaluwen in ons land en ook in de andere
noordelijke landen geen gevaar,wel echter
van aanhoudende koude, die zelfs in Mei
en Juni nog voorkomt. Toch is deze koude
niet direct de oorzaak van den dood van
dezen warmbloedigen vogel, wel echter
van het verdwijnen der insecten. Dezen
toch vergaat dan de lust tot het dansen
in de heldere lucht en zy trekken zich in
hun schuilplaats terug, die voor de in
vlucht voedsel zoekende zwaluw ontoe
gankelijk is. Door den honger daalt de
lichaamswarmte; daardoor verliezen zy
aan weerstandsvermogen tegen inwer
king van koude van buiten en zy gaan dus
indirect door de koude met haar broedsel
ten gronde.
Een oud zwaluwenpaar komt altijd in
bet voorjaar in hetzelfde nest terug. De
jonge zwaluwen, die in hetzelfde voor
jaar geboren zijn, bouwen haar nesten
liefst bij elkaar, hetzij naast, hetzij tegen
over elkandr. Bij onze huis- en boeren
zwaluw, die als 't ware huisgenooten
zijn, kunnen wy elk jaar bet niet altijd
even vreedzame samenleven in nestko
loniën, waaruit dikwijls in 't voorjaar
eerst de mussohen onder levendige ruzie
verdreven moeten woruen, gadeslaan.
De huiszwaluw, een slanke. 14 c.M.
lange vogel, van boven met blauwzwarte
veeren, de keel, de borst, de buik en de
pooten met zuiver witte veertjes bedekt,
veel gelijkend op een opgesmukte bal
bezoekster, bouwt haar nest aan de bui
tenzijden van muren en schuttingen.
Onder vooruitspringende goten enz., be
schut tegen den regen, maakt zij uit met
haar speeksel geknede balletjes aarde
een half kegelvormig nest. Zy heeft daar-
A. Moerdijk, J. A. van Rompu, J. F. \an
Waesberghe blijven onze mannen I
Medekiezers! Komt daarom Dinsdag
trouw stemmen, opdat zy bij eerste stem
ming gekozen worden. Niemand blijve
thuis.
Het Bestuur der R. K. Kiesvereeniging
Hontenisse 0. D. P. F. Fruytier, Voorzit
ter- P. van.Jole A. Dumoleyn J. Adriaan-
sens-Polüiét A. Adriaansens-Buijsrogge,
Secretaris.
Er is iets verblijdends In dat het protes*
tantsch gevoel reageert tegen de pause
lijke uitlatingen omtrent de Hervormers
in de Borromoeus-encyclieken dat in de
kerkelijke pers hierin Hervormde bladen
en Gereformeerde als De Heraut éen lijn
trekken.
Maar er is iets stuitends in dat zich
daarbij de modernen, de mannen van den
Protestantenbond aansluiten.
Van een calvinistisch blad als De Heraut-,
van een anti-Roomsche rechtzinnigheid
als in de Herv. Kerk den boventoon voert
mag men niet anders verwachten dan een
ernstig protest en een nieuwe lauwering
der nagedachtenis onzer reformatoren.
Doch wij vielen er reeds meermalen
over wat verbeelden de heeren remon
stranten en andere moderne „protestan
ten" zich wèl, dat wij om hun protest
tegen de Borromeo-encycliek hun looche
ning en verloochening van den Christus
der Schriften zullen voorbijzien
Zoo nu weer de remonstrantsche predi
kant te Rotterdam Stenfert Kroesedeze
heeft „met jeugdig vuur" de encycliek be
streden de verdraagzaamheid verdedigd;
de grootheid van het zedelijk ideaal van
het Protestantisme betoogd, hetopgeno-
voor ongeveer 14 dagen tijd noodig. Is
eenmaal het nest klaar, dan is de toegang
bovenin juist voldoende, om de slanke
bewoners binnen te laten.
De bóeren-zwaluw is 18 c.M. lang,
waarvan 9 cM. alleen voor rekening van
den staart komen. Deze is door de ver
lenging der buitenste stuurveeren ver
opengespleten. Ook de vogels van deze
soort zijn op de bovenzijde blauwzwart
met een metaalachtigen glans gekleurd
ze hebben echter een bruinrood gekleurde
keel en witachtige gele pooten. Ze zijn
de vertrouwelijkste en gezelligste van
alle zwaluwen. Haar nesten zijn van
boven geheel open. Zij komen gewoon
lijk voor op balken daklijsten, in nissen
en op vooruitstekende steenen en plan
ken, meestal onder een afdak, dikwijls
echter ook binnen in de woningen der
menschen. Zelfs van hier worden zij
door de goedmoedige bewoners dezer
streken niet verdreven. Voor oud en
jong zijn de voortdurende vlijt der ver
trouwelijke gasten bij het zoeken van
voedsel en bij het bouwen van het nest,
de zorgvuldige verpleging der jongen,
die in 13 dagen zijn uitgebroed en na
verloop van de daarop volgende 14 dagen
kunnen leeren vliegen, en verder het
huiselijke gefluister en gebabbel, het
jubelend zwieren, het wiegen, zeilen en
jagen, nu eens bijna onzichtbaar hoog
in de lucht dan weer vlak langs den
grond een dagelij ksche aflleiding en een
prettige afwisseling.
Minder in de onmiddellijke nabijheid
der menschen, maar toch ook gezellig
bij elkander woont de oeverzwaluw. Zy
bouwt liefst aan steile hellingen, ook al
zijn die niet van rotsachtigen aard. Dik
wijls is een steil afioopende zandhelling
voldoende. De meest geliefde plekken
zyn gelegen aan den waterkant, in dij
ken, steil afgegraven slootwanden, enz.
De oeverzwaluw is een vaü de kleinste
zwaluwsoorten; ze zijn slechts 13 cM.
lang. Haar nesten zyn daarentegen 1 tot
1.5 51diep en worden döor haar zelf ge
graven.
Het aantal insecten, dat de nimmer
moede zwaluwen verslinden om in haar
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 '•ent
men voor de ongerepte bewaring van Cal-
vijns nagedachtenisen daarna is met
geestdrift gezongen Luthers lied.
Dit klinkf nu wel mooi. Maar wat heb
ben de hedendaagsche protestanten nu
nog gemeen met de Hervormers van dien
tijd!
De Christus, het Schriftgezag, de Bely
denis, de eeuwige waarheden, zij moeten
er niets meer van hebben; en Rome wèl.
Calvijn heeft hij heftiger vijanden
gehad dan de libertynsche gezaghebbers
in Genève, de geestelijke voorvaders van
de hedendaagsche Protestantenbonders
En dan Luther! Is er nog een van deze hee
ren 't eens met dezen grooten Hervormer,
waar hij zegt„Zij zullen van het Woord
afbly ven'Hoe weinig meer dan den
band van het Bijbelboek hebben de moder
nen overgehouden,sinds zij alle „dogma's"
vanOpstanding en Hemelvaart enEeu wige
Verkiezing, en Verzoening en Voldoening
en Christus' Koningschap daaruit hebben
verwijderd En al deze dogma's zyn
bij Rome nog steeds in eere.
Bovendien is het een eere voor de nage
dachtenis onzer Hervormers, dat men ze,
gelyk deze remonstrantsche predikant, in
een adem noemt met Arminius en Epis-
copius en Uyttenbogaert
Neen, wij blijven de aanranding van den
ongerepten naam onzer Hervormers
grootelijks betreurenen tegen de mis
kenning der Reformatie en hare zegen
rijke gevolgen sta ook ons ernstig protest.
Maar wij aanvaarden hierbij niet alle
mogelijke bondgenootschap van moder
nen en remonstranten. Immers dezen
bouwen de graven van diezelfde profeten
welke hunne vaders vervolgd hebben.
Non tali aux ilio.
levensonderhoud te voorzien, en waarvoor
zy van den morgen tot den avond onop
houdelijk door de lucht zweven, is onbe
rekenbaar, want ze gunnen zich slechts
weinig nachtrust.
De meest onvermoeide en tevens de
snelste vlieger onder allen is echter de
torenzwaluw, ook wel gier-zwaluw ge
noemd.
Deze vogel behoort eigeniyk niet onder
de zwaluwen thuis, daar hij zich er sterk
van onderscheidt door de ontwikkeling
van zijn muzikaal gevoel. Het geluid van
dezen vogel is een snerpend spie, spie,
dat snydend klinkt, als hij zich pijlsnel
door de lucht bemeegt. Hy vliegt zoo snel,
dat men van den vleugelslag slechtst een
onduidelijk beeld krijgt en het dier plot
seling op de uitgespreide vleugels door
de lucht ziet zweven. Altijd is deze zwa
luw er op uit, voedsel te zoeken, voedsel
en steeds weer voedsel, om den immer
voortdurenden honger te stillen. Zelfs
voor het bouwen van haar nest gunt de
torenzwaluw zich byna geen tijd. In de
lucht opgevangen halmen, draadjes, ha
ren en vodjes, brengen ze naar torens,
hooge gebouwen, muren, in schuren en
spleten, waar ze eenvoudig neergelegd en
verbonden met haar kleverig speeksel,
een kunstloos nest vormen.
In hoofdzaak hebben de torenzwalu
wen dezelfde gedaante als de andere
zwaluwen. Ze bezitten, evenals deze laat
ste, een driehoekigen, ver opengespletan
snavel, lange, echter meer sikkelvormige,
vleugels en een gespleten staart. Zij schij
nen aanmerkelijk grooter dan onze zwa
luwen toch bedraagt haar lengte, even
als die van de boerenzwaluw slechts 18
cW. Daarentegen is haai vlucht 40 cM.,
terwijl deze bij de gewone zwaluwen niet
boven de 27 cM. stygt.
De gladliggende veeren zijn bruin
zwart, aan de schouders zwartgroende
keel vertoont een witten band. De van
veeren voorziene pooten zyn buitenge
woon kort. Daardoor kan een torenzwa
luw zich onmogelijk op den grond bewe
gen. Wanneer men haar op den grond zet,
kan zij zich door een krachtigeD slag van
haar vleugels opheffen, waarna zy ge-
In de a.s. Zomerzitting der Prov.
Staten zijn na het onderzoek (lo) der ge
loofsbrieven van den heer Dieleman en
van de bij de periodieke aftreding in Juni
jl. herkozen en nieuw gekozen leden, aan
de orde2. Ingekomen stukken. 3. Het ver
slag van den toestand der Provincie over
1909. 4. Mededeelingen. 5. Benoeming
van leden van Gedeputeerde Staten ten
gevolge van de periodieke aftreding van
de heeren J. A. van Rompu. M. de Jonge
en J. H. Blum. 6. Benoeming van het lid
der Staten, bedoeld by art. 89 der Provin
ciale wet. 7. Benoeming van een lid
\an de Eerste Kamer der Staten Gene
raal, ten gevolge van de periodieke af
treding van den her W. Hovy. Voorstel
len van Gedeputeerde Staten 8o. tot aan
houding van het verzoek van den Ge
meenteraad van Middelburg, om den
aanleg te willen bevorderen van een ver
bindingsweg tusschen Noordbrabant en
Zeeland. 9, 10. tot oprichting van een
waterschap tot instandhouding van den
oever vóór de polders Noord, Ser-Lippens
en Nieuw-Othene en van de daarachter
gelegen zeedyken, met een nader voorstel
van Gedeputeerde Staten tot aanhouding
en van een waterschap over de bedijkte
gronden in het Slaak, thans genaamd
de Prins-Hendrikpolder, en tot vaststel
ling van een Reglement voor dat water
schap. 11. tot wijziging van het Regle
ment op het beheer der uitwatering door
de Sluis in de Piet. 12. tot toekenning
van een subsidie van f 500 en f 350 aan
de gemeenten Nisse en Veere in de kos
ten van hare huishouding voor 1910.
13 tot 17. een jaarlijksch subsidie tot een
maximum van f 1600 aan de Vereeniging
„De ambachtsschool te Goes"id. tot een
woon verder vliegt. De teenen zyn allen
Daar voren gericht, terwyl de sterk ge
kromde, puntige nagels haar toelaten
zich aan geheel glan sehynende muren
vast te hechten.
Terwijl het wijfje gedurende 16 dagen
op drie tot vijf lange, witte eieren zit te
broeden, rust op het mannetje de taak,
voor de voeding van beide te zorgen.
Toch is het wyfje dikwyis door honger ge
dwongen, het nest te verlaten. De jongen
groeien langzaamzij worden door beide
ouders gevoed. In dien tyd hoort men
reeds voor dag en dauw en tot diep in den
nacht haar schril gefluit waarby haar
uithoudingsvermogen ongelooflijk sterk
moet zijn. Circa 19 uren duurt de dage-
lijksche onophoudelijke insecten jacht.
Wat een enorm groot aantal insecten
moesten dus tijdens de korte tegenwoor
digheid dezer voor ons zoo nuttige dieren
door hen verslonden worden 1
Jammer, dat de lange duur van den
nacht, de torenzwaluwen reeds vroeg
dwingt, het vaderland te verlaten. Ze
komen meestal op gezette tijden, in 't
begin van Mei, en gaan soms reeds be
gin Augustus weder weg. Ze komen in
grooten getale plotseling en verdwynen
even plotseling. Haar komst en haar
vertrek geschieden meestal des nachts.
De eigenlijke zwaluwen echter nemen
schijnbaar afscheid van het vaderland.
Nadat zij op daken en telegraafdraden
onder levendig en aanhoudend gesjirp
dagelyksehe vergaderingen en gezamen
lijke vliegwedstrijden hebben gehouden,
trekken ze in September in ontelbaar
aantal overdag naar 't zuiden, en wel
naar Afrika.
Waar zullen onze zwaluwen daar haar
tenten opslaan Het antwoord op deze
vraag is niet zoo moeilyk meer, sinds
de landen van den Niger en den Kongo,
in 't Oosten, 't Westen en 't Zuiden v an
Afrika onder Europeesche heerschappy
staan en zij door op haar veeren aange
brachte merken en stempels, die de vo
gels in hun vlucht niet belemmeren, haar
vaderland en haar verblijf in de tropische
gewesten zelf kenbaar maken.