NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 209. 1910.
Dinsdag 7 juni
24e Jaargang,
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. DV.UIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
De Werkkring der
Provinciale Staten.
oSSifitei^weSer een rijzing teweeg. Het slot
zy aan al de hierboven door ons opgesonpende vast tot Va c Hooger en fluctueerde om
ft ft
ft
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
UITGAVE DLR FIRMA
Enkele nummers
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 ''ent
y.|f, «11© zich met 1 .lull a.gi.
©p on© bind abonueoren, out
vangen het tot dteu datum
gratis.
Menigmaal zal het gebeurd zijn, dat in
een openbare vergadering of aamenkomst
van kiezers bleek, hoe er niet immer goede
begrippen aanwezig waren van den werk
kring der Provinciale Staten en stellig zal
menig kiezer zich hebben bekend Ja, als
men mij nu eens precies vroeg, hoe de
Provinciale Staten werken en w&t zij
eigenlijk beoogen, ik zou het niet met
juistheid weten te zeggen.
En, nietwaar, om iets goed te kunnen
doen zal het toch wel noodig zijn, dat wij
weten wat w\j zullen doen
Mogen wij daarom ter voorbereiding
van den stembusstrijd, die a. s. Dinsdag
door de burgemeesters van Middelburg,
Vlissingeu, Goes, Tholen, Zierikzee, Hulst
en Sluis zal worden aangekondigd een en
ander zeggen ter inlichting omtrent den
werkkring der Provinciale Staten.
Waren in vroegere eeuwen de Staten
van een provincie samengesteld uit de
„edelen of ridderschappen", stedelijke
regeeringen en den landelijken stand, bij
de samenstelling onzer tegenwoordige
Grondwet is de wetgever var. het beginsel
uitgegaan om in iedere provincie en in
iedere gemeente door de burgers-kiesge
rechtigden hare inwendige aangelegen
heden te laten regelen, maar tevens te
zorgen, dat het verband met het geheel
van den Staat, dat in vroeger dagen zoo
veel te wenschen overliet, niet werd ver
broken.
De ondervinding had toch geleerd, dat
eene behoorlijke mate van provinciale en
gemeentelijke zelfstandigheid een nood
zakelijk vereischte was voor een goeden
gang der zaken, maar ook, dat indien te
veel werd overgelaten aan de willekeur
der Provinciale- en Gemeentebesturen de
eenheid an het geheel op den duur groot
gevaar liep verbroken te worden en de weg
werd opengesteld voor tal van misbruiken
waarbij sommige standen werden bevoor
recht. Daarom moest de middenweg be
wandeld worden en zouden alle burgers in
deze recht van meespreken hebben.
Tweederlei taak zouden nu de Provinci
ale besturen te vervullen hebben nl. mee
te werken tot de uitvoering der algemeene
wetten, voorschriften en Koninklijke be-
sluiten, maar ten 2e de regeling van de
zuiver provinciale aangelege»heden, met
dien verstandedat nooit mocht worden
gehandeld in strijd met de algemeene
wetten of met het algemeen belang.
Door de provinciale wet is nu aan het
Provinciaal ^Bestuur opgedragen (behalve
de uitvoering van wetten, algemeene
maatregelen van Bestuur en andere Ko
ninklijke besluiten,betreffende het bijzon
der bestuur van den Waterstaat, de ver-
eeniging en de splitsing van gemeenten,
het onderwijs, behalve op de rijksscholen,
het armbestuur, de nijverhoid en enkel
andere zaken, bijv. de wet op de schutte
rijen en de militie), de uitsluitend provin
ciale belangen en aangelegenheden.
En tot deze provinciale aangelegenheden
bebooren de zorgen voor de provinciale
wegen, werken en inrichtingen. Zij hebben
het recht geldleeningen te sluiten ten laste
van de provincie om zaken van algemeen
belang, buurtspoorwegen,tramwegen,subsi
dies van allerlei aard den landbouw en de
veeteelt betreffende, te verle»nen.Alles wat
in het algemeen kan dienen om zaken te
ondersteunen die de belangen raken van
de bewoners der provincie is aan hunne
zorgen toevertrouwd. En onder die zaken
mogen zéker genoemd worden alles wat
kan bijdragen om de welvaart van de pro
vincie te verhoogen. Maar in de eerste
plaats mag daartoe stellig gerekend
worden het zorgen voor goede verkeers
middelen alsmede voor goed onderhoud van
bestaande wegen en het aanleggen van
nieuwe wegen; bevorderen door subsidies
van alle vakonderwijs, bepaaldelijk onder
wijs in den landbouw en de veeteelt, deze
groote steunpilaren, vooral van Zeeland's
welvaart.
De talrijkheid van het college der pro
vinciale Staten en de korte duur van de
zittingen, maken het vanzelf ondoenlijk
het uitvoerend gezag hun op te dragen.
Met 't oog daarop wordt uit en door de
Provinciale Staten gekozen een college
van 6 leden (in Drenthe maar 4), aan het
welk 't dagelijksch bestuur der provincie
is opgedragen.
Dit college (de gedeputeerden) voert de
wetten uit, het houdt toezicht op de ge
meentebesturen en waterschappen, het
dient de voorstellen in bij de Provinciale
Staten.
Nu zou men, 't bovenstaande lezende,
zoo zeggen, wel, dan zijn alle menschen
't eens, dat de aftredende leden derStaten,
bijaldien hunne bekwaamheid gebleken
is, moeten herkozen worden.
Immers is een zoodanig aftredend lid
bekend met de belangen van zijn district
en weet hij die ter plaatse goed voor te
dragen, dan behoort hij te blijven op de
plaats waar hij is, en behoeft hij niet te
worden vervangen.
En toch zien wij algemeen tegenover
aftredende statenleden nieuwe candida-
ten vernoemd.
In Middelburg tegenover Den Bouw
meester in Goes tegenover De Jonge en
Lucassein Hulst tegenover v. Waes-
berghe, een viertal hoogst bekwame man
nen, wien het daarenboven niet aan den
lust en de ambitie ontbreekt om hun werk
telijke grondslagen van ons volksleven,
met het Christendom als de hoofdvoor
waarde voor een duurzaam volksbestaan.
Bij de stembus heet dit dan kortweg
denkt om de Eerste Kamer
"Wij hebben nu een Rechtsch kabinet,
dat voorzoover mogelijk, wenscht voort
te bouwen op de Chr. grondslagen van 't
volksleveneen Tweede Kamer, die in
haar controle over 't regeerbeleid deze
gezindheid van het kabinet deelten een
Eerste Kamer die in overgroote meerder
heid staat aan hare zijde.
Een Rechtsche meerderheid in heide
Kamers der Staten Generaal.
En nu willen de liberalen, vrijzinnig
democraten, sociaal democraten, kortom
alle mannen van Links dien toestand op
heffen. Zy willen terugkeer tot den ouden
tijd toen Links den toon aangaf, ook in de
Eerste Kameren hun besliste optreden
in Goes met vier candidaten in Hulst
met twee, in Tholen met 1, getuigt alge
meen van goed doordachte taktiek om de
rechtsche meerderheid in de Stalen van
Zeeland, welke twee antirevolutionairen
kiest voor de Eerste Kamer om te zetten
in een vry zinnige meerderheid die twee
Liberalen in de Eerste Kamer zal brengen,
de meerderheid naar Links verplaatsen,
en zoo aan 't Rechtsche kabinet de regee
ring, 't beleid van 's lands zaken, en, zeer
zeker, het sturen in de Christelijke rich
ting onmogelijk maken zou.
Hiertegen is zelfverweer geboden.
Behouden wat wij hebbenzoo moge
lijk nog iets er bij om onze meerderheid,
die maar klein 'is 23 Rechts tegen 19
Links te versterken dit moet straks
de leus zijn in alle districten van Zeeland,
gelijk t dit ook is in de overige provinciën
als zoodanig te blijven doen.
Er moet derhalve een bepaalde rede^ p"tf[shöüdenA Locö prijshoudend
voor zijn dat men toch, niettegenstaand CHICAGO. De termijnmarkt van Tarwe
de wettelijke eischen beantwoorden, tocezelfde redennn alsteNew-York. amkoopen
deze stoere werkers Wil vervangen. Ve00r "iivoer, goede loco-vraag en aankoopen
vangen door nieuwelingen, die de bewioor Haussiers en baissiers lokten een rijzing uit.
zen hunner bekwaamheid nog moetij ma'kt 'eP vard^ op m verband met de w.l-
lovpren terwiilstom-P werlrersals T nras<lf?te v or ,arwe ,e WmmPeK en °P voorspellin-
ieveien,teiwyi stoei ewerKei saife Lucas,,an v.^ ^i^inere verschepingen uit Argentinië.
lukkigen troosten, aan uoor ueu,
vorming voor de maatschappij bekend te
v. Waesberghe, De Veer, gedeputeerden
als De Jonge, Blum en Van Rompu toch
hunnerzijds deze bewijzen reeds lang ge
geven hebben.
Die reden bestaat dan ook, zij is een zeer
geldige en geldende reden.
De wetgever van 1880 heeft aan de plich
ten den Prov. Staten opgelegd, tevens
vastgekoppeld eon andere welke met de
stoffelijke belangen der Provincie in de
uitvoering van wetten en verordeningen
niets te maken heeft.
De wetgever heeft aan de Staten ook
een politieke taak opgedragen namelijk
de verkiezing van leden der Eerste Kamer.
En ziedaar verklaard en gewettigd de
toeleg der liberalen op Walcheren en el
ders om onze bekwame mannen uit den
zaal te lichten en wederkeerig de poging
der antirevolutionairen en andere Recht
sche partijen om de aftredende vryzinni-
gen door mannen van Rechts te vervan
gen.
De Provinciale Staten Kiesvereeniging
voor de Eerste Kamer
Onder de dwaasheden door den wetge
ver in den loop der eeuwen uitgehaald, is
zeker deze niet een van de kleinste.
Want 't gevolg er van is dat de kiezers
nu verplicht zijn bij de stemming voor
leden der staten in de eerste plaats zich te
laten beïnvloeden niet door 't belang van
't district, maar door den ernst van het
beginsel, en het districtsbelang tegelijk.
Sommigen noemen dat politiek.
Noem 't zooals ge wilt, maar een ieder
gevoelt, dat deze groote vraag bij iedere
Statenstemming moet worden uitgestre
den hoe zal 't landsbelang 'tbest worden
bevorderd
En nu zeggen de kiezers van Rechts dat
dit niet anders kan dan door de keuze van
mannen, die in zaken van Wetgeving en
Landsbestuur wenschen te rekenen met
Gods Woord en ordinantiën, met de Chris
is
do
ge:
Pli
Ct'3
pr<
op
maken met den weg der zaligheid Laten
wij als Christenen hun dien troost dan
brengen, opdat in ons barmhartig zijn de
barmhartigheid van Christus te meer
worde verheerlijkt. Niemand uwer zij
ongevoelig voor de bede, waarmede wij
tot u komen, om het groote tekort van
„Effatha" te helpen dekken en die Ver-
eeniging verder in staat te stellen hare
taak te vervullen. Ieder, die kan, geve zich
op als lid of zende zijne gave aan den pen
ningmeester, W. L. B. den Blaauwen,
Antonie Duyckstraat 49, 's-Gravenhage.
Al te doorzichtig.
Zeer terecht schrijft De Standaard.
Van Links wordt een steeds meer kron
kelende loopgraaf gegraven tegen het stel
sel van verplichte verzekering.
Toen Minister Lely zijn avant-project
ter kennismakii g had rondgezonden, met
een bijdrage uit 's Rijks kas van niet meer
dan 2 millioen, ging van Links zoo goed
als geen stem tegen het verplicht karakter
van wat hij voorstelde op. Minister Vee-
gens kon ook nog ongemoeid verplichte
Ziekteverzekering en verplichte Ouder-
domsverzekering voorstellen. Zelfs tegen
de voorstellen in 1904 en 1905 door het
Kabinet-Kuyper ingediend, was niet dit
de hoofdbedenking.
Thans daarentegen valt men uit alle
hoeken van Links, except een zwak bezet
ten V.-D. post, het stelsel van dit Kabinet
voor zooveel het op verplichte Verzeke
ring afgaat, fel aan. Staatspensionneering
wil de Sociaal-democratie, en de Liberale
Unie doet in dit opzicht mee.De Vrij-Libe-
ralen daarentegen retireeren zich almeer
op vrijwillige verzekering naar Belgisch
model, of op halfslachtige Staatshulp zoo
als in Denemarken.
Zoo nu manoeuvreert men, al weet men
vooruit, dat het Kabinet voet bij stuk
houdt, en van zijn stelsel niet afgaat. In
het uiterste geval zal men zich van Links
hiertegen dan ook niet verzetten. Den
schijn alsof men niets wilde doen,zal men
liefst niet op zich laden. Maar al komt op
die manier het stel wetten er door, toch
moet het kiezersvolk wel verstaan, dat er
dan nog niets dan knoeiwerk is geleverd
en dat het zaak zal zijn, Links hoe eer hoe
beter weer in de macht te brengen, om
dit knoeiwerk weer op te nemen, en er de
heusche Verzekering voor in de plaats te
stellen.
Slaagt het Kabinet er niet in, bijtijds
zijn ontwerpen in het Staatsblad te bren
gen, dan moet het als onbruikbaar van
wege zijn nietsdoen overboord. En zet het
zijn opzet wel door, dan moet vooraf het
geen tot stand komt gediscrediteerd wor
den als toch onhoudbaar, en hoe eer hoe
beter over te doen.
Zeer terecht is èn van Antirevolutio
naire zijde én van Roomsch-Katholieken
kant dan ook ten ernstigste bij het Kabi
net er op aangedrongen om toch vooral
geen concessies meer te beproeven.
Alleen wie weet wat hij wil, en wil wat
hij weet, komt er.
Met serieuse critiek kan men zijn pro
fijt doen, maar critiek met zoo duidelijk
uitkomende politieke tendenzen is slechts
bedoeld als struikelblok en verdient niet
beter dan met harde hand opzij te worden
geschoven.
Vrijzinnig democratie en Koningschap.
Het Volk herinnerde dezer dagen (no.
van 10 Mei 1910) aan „een Gidsartikel
van Professor Krabbe te Groningen,
waarin deze vrijzinnig democraat klaagt
„In '48 hebben wij nog maar in theorie"
hij bedoelt de liberalen onder Thor-
becke „maar in '68 hebben wij inder
daad het koningschap tot een voetveeg
der heerschende klasse gemaakt."
Wat de professor bedoelt met dat „68",
verstaan wij niet best; of ka» hy ook
„86" het jaar der Grondwetsherzie
ning - bedoeld hebben Inderdaad hebben
toen liberalen als v. Houten en Goeman
Borgesius zich beijverd om te zorgen
dat de gezagsuitoefening van den Koning
zooveel mogelijk beperkt werd.
Bij de algemeene beschouwingen, toen
de heer Lohman tegen deze gezagsbeper-
king opkwam, was 't juist mr. v. Houten,
de man die verkondigde dat de Kroon
niet was fondament maar slechts orna
ment van het Staatsgebouw die den
heer Lohman toebeetdus gij wilt uw
antirevolutionair staatsrecht in de Grond
wet schry ven. En toen de heer Lohman
in een der Grondwetsartikelen (59) by een
toevallige meerderheid van Rechts, of
liever toevallige onoplettendheid van
Links in dit artikel de clausule „deze
goedkeuring wordt niet vereischt indien
de wet den koning (tot het sluiten van
het verdrag) heeft gemachtigd" wist ver
anderd te krygen indeze goedkeuring
wordt niet vereischt indien de Koning
zich de bevoegdheid (tot het sluiten van
't verdrag bij de wet) heeft voorbehouden"
was 'tmr Goeman Borgesius,die dadelijk
zijn medeleden dio er voor gestemd had
den,hun onoplettendheid verweet.En toen
bij een volgend artikel, met 't door Loh
man gewijzigde artikel homogeen, de
voorzitter nu ook (van zelf) dezelfde wijzi
ging wilde aanbrengen, was 't de heer
Goeman Borgesius die de heele linksche
meerderheid wist mee te krijgen voor
handhaving althans van dat artikel (69)
in zijn oude redactie, waarbij niet sprake
was van„voorzoover deKoning zich de be
voegdheid daartoe voorbehoudt", maar
meer „Liberaal" en in overeenstemming
met den geest des tijds: „Dispensatie
van wetsbepalingen kan door den Koning
slechts werden verleend met machtiging
van de wet".
Wie de gecursiveerde woorden goed
léést, snapt het fyne puntje.
Mr Lohman verdedigde zyn wijziging
met de antirevolutionaire opmerking dat
de wet welke immers ook uitgaat van den
Koning, niet den Koning kan „machtigen".
Maar dan werd de Liberale leer teniet
gedaan dat de Koning en de „Wetgevende
macht" (dat zijn volgens de meest gang
bare liberale opvatting, in de praktijk
althans, de Volksvertegenwoordigers
tegenover elkaar staan. Daarom moest die
absurde bepaling van de Koning de
wettenmaker zelve! door de wet ge
machtigd er weer in.
Kleinigheden, zal men zeggen. Maar
juist die kleinigheden zeggen genoegzaam
hoe de macht van 't Koningschap onder
liberaal regime van '48 en 87 tot in het be
spottelijke toe is aangerand geworden.
Gezwegen nu nog van 't befaamde arti
kel 109 der Grondwet, waarin de liberalen
wisten vast te leggen, dat de Koning de
wetgevende macht met de Staten-Generaal
dus met zijn onderdanen deelt
Zoodat professor Krabbe met recht zeg
gen mochtin '48 hebben wij in theorie,
maar in 86 hebben wy inderdaad het
koningschap tot een voetveeg der heer
schende klasse (dat waren toen de vry zin -
nigen) gemaakt.
En nu komt professor Kernkamp uit
Utrecht, ook een vrijzinnig-democraat,
zich in De Vragen des Tijds ook al op zoo
bedenkelijke wijze over het Koningschap
uitlaten. Onder het opschrift„Oranje en
de Democratie" wy citeeren uit Het
Volk van 4 Juni schrijft hy
Naar mijne meesing dan wie demo-
kratie zegt, zegt republiek de conse
quentie der demokrafische beginselen
eischt, dat ook het hoofd van den Staat
zijne macht ontleene niet aan het toeval
der geboorte, maar aan den wil van het
volk, uitgesproken door dat volk zelf of
door zijne vertegenwoordigers.
Heeft de lezer wel eens gehoord van
de revolutionaire leer der volkssouve-
reiniteit? Om ze te verstaan moet men by
hoogleeraren welke die leer toegedaan
zijn, op onderzoek uitgaan. Nu, in boven
aangehaalde, door ons gecursiveerde,
woorden vindt gij deze leer geteekend.
En om de leer eener partij te begry-
1 en, moet men ter schole gaan bij de
voormannen, de besten, de geleerdsten,
de geestelijke leiders en toonaangevers
van zoodanige partij. Welnu, een zooda
nige is profesor Kernkamp. Hij en prof.
Molegraaff en prof. Krabbe zijn de geeste-
ïyke voormannen, de philosofen en den
kende hoofden der vrijzi*nig democra
tische partij, gelyk prof. Buys, prof.
Fruin, prof. Opzoomer en anderen 't wa
ren van de (Oud) Liberale partij in haar
glorietijdperk.
Lezen wij nu verder in Het FoZfcwat
prof. Kernkamp van het Koningschap,
de Gratie Gods, het Goddelijk recht der
Koningen enz. zegt. Het is wel de moeite
waard het te onthouden.
De nadeelen der monarchie schetst hy
aldus
Die nadeelen zijn tweeërleideels
zijn zij eigen aan elke konstitutioneele
monarchie, deels zijn zij het gevolg van
de bijzondere positie, die het Oranje
huis ten onzent inneemt.
Met andere instellingen heeft het
koningschap dit gemeen, dat het wordt
omgeven door vormen en titels, die in
vroeger tijden volkomen beantwoord
den aan de idee welke ten grondslag
lag aan de instelling zelve, maar die
hun leven hebben geiekt in tijden,
waarin de idee een geheel andere was
geworden. De meeste titels, waarmede
souvereinen plegen te worden aange
sproken Majesteit, Uwe Genade, enz.
dagteekenen uit de tijden va» het ab
solute koninschap, van 't koningschap
bij de genade Gods, toen de vorst zich
als Gezalfde Gods beschouwde, als
Zijn vertegenwoordiger op aardeal
leen bij dat begrip van het koning-