NIEUWSBLAD VOOR ZEELAND. No. 209. 1910. Dinsdag 7 juni 24e Jaargang, CHRISTELIJK- HISTORISCH VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes F. P. DV.UIJ, te Middelburg. PRIJS DER ADVERTENTIËN De Werkkring der Provinciale Staten. oSSifitei^weSer een rijzing teweeg. Het slot zy aan al de hierboven door ons opgesonpende vast tot Va c Hooger en fluctueerde om ft ft ft IEDEREN WERKDAG DES AVONDS. Prijs per drie maanden franco p. p1,25. UITGAVE DLR FIRMA Enkele nummers EN VAN van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 ''ent y.|f, «11© zich met 1 .lull a.gi. ©p on© bind abonueoren, out vangen het tot dteu datum gratis. Menigmaal zal het gebeurd zijn, dat in een openbare vergadering of aamenkomst van kiezers bleek, hoe er niet immer goede begrippen aanwezig waren van den werk kring der Provinciale Staten en stellig zal menig kiezer zich hebben bekend Ja, als men mij nu eens precies vroeg, hoe de Provinciale Staten werken en w&t zij eigenlijk beoogen, ik zou het niet met juistheid weten te zeggen. En, nietwaar, om iets goed te kunnen doen zal het toch wel noodig zijn, dat wij weten wat w\j zullen doen Mogen wij daarom ter voorbereiding van den stembusstrijd, die a. s. Dinsdag door de burgemeesters van Middelburg, Vlissingeu, Goes, Tholen, Zierikzee, Hulst en Sluis zal worden aangekondigd een en ander zeggen ter inlichting omtrent den werkkring der Provinciale Staten. Waren in vroegere eeuwen de Staten van een provincie samengesteld uit de „edelen of ridderschappen", stedelijke regeeringen en den landelijken stand, bij de samenstelling onzer tegenwoordige Grondwet is de wetgever var. het beginsel uitgegaan om in iedere provincie en in iedere gemeente door de burgers-kiesge rechtigden hare inwendige aangelegen heden te laten regelen, maar tevens te zorgen, dat het verband met het geheel van den Staat, dat in vroeger dagen zoo veel te wenschen overliet, niet werd ver broken. De ondervinding had toch geleerd, dat eene behoorlijke mate van provinciale en gemeentelijke zelfstandigheid een nood zakelijk vereischte was voor een goeden gang der zaken, maar ook, dat indien te veel werd overgelaten aan de willekeur der Provinciale- en Gemeentebesturen de eenheid an het geheel op den duur groot gevaar liep verbroken te worden en de weg werd opengesteld voor tal van misbruiken waarbij sommige standen werden bevoor recht. Daarom moest de middenweg be wandeld worden en zouden alle burgers in deze recht van meespreken hebben. Tweederlei taak zouden nu de Provinci ale besturen te vervullen hebben nl. mee te werken tot de uitvoering der algemeene wetten, voorschriften en Koninklijke be- sluiten, maar ten 2e de regeling van de zuiver provinciale aangelege»heden, met dien verstandedat nooit mocht worden gehandeld in strijd met de algemeene wetten of met het algemeen belang. Door de provinciale wet is nu aan het Provinciaal ^Bestuur opgedragen (behalve de uitvoering van wetten, algemeene maatregelen van Bestuur en andere Ko ninklijke besluiten,betreffende het bijzon der bestuur van den Waterstaat, de ver- eeniging en de splitsing van gemeenten, het onderwijs, behalve op de rijksscholen, het armbestuur, de nijverhoid en enkel andere zaken, bijv. de wet op de schutte rijen en de militie), de uitsluitend provin ciale belangen en aangelegenheden. En tot deze provinciale aangelegenheden bebooren de zorgen voor de provinciale wegen, werken en inrichtingen. Zij hebben het recht geldleeningen te sluiten ten laste van de provincie om zaken van algemeen belang, buurtspoorwegen,tramwegen,subsi dies van allerlei aard den landbouw en de veeteelt betreffende, te verle»nen.Alles wat in het algemeen kan dienen om zaken te ondersteunen die de belangen raken van de bewoners der provincie is aan hunne zorgen toevertrouwd. En onder die zaken mogen zéker genoemd worden alles wat kan bijdragen om de welvaart van de pro vincie te verhoogen. Maar in de eerste plaats mag daartoe stellig gerekend worden het zorgen voor goede verkeers middelen alsmede voor goed onderhoud van bestaande wegen en het aanleggen van nieuwe wegen; bevorderen door subsidies van alle vakonderwijs, bepaaldelijk onder wijs in den landbouw en de veeteelt, deze groote steunpilaren, vooral van Zeeland's welvaart. De talrijkheid van het college der pro vinciale Staten en de korte duur van de zittingen, maken het vanzelf ondoenlijk het uitvoerend gezag hun op te dragen. Met 't oog daarop wordt uit en door de Provinciale Staten gekozen een college van 6 leden (in Drenthe maar 4), aan het welk 't dagelijksch bestuur der provincie is opgedragen. Dit college (de gedeputeerden) voert de wetten uit, het houdt toezicht op de ge meentebesturen en waterschappen, het dient de voorstellen in bij de Provinciale Staten. Nu zou men, 't bovenstaande lezende, zoo zeggen, wel, dan zijn alle menschen 't eens, dat de aftredende leden derStaten, bijaldien hunne bekwaamheid gebleken is, moeten herkozen worden. Immers is een zoodanig aftredend lid bekend met de belangen van zijn district en weet hij die ter plaatse goed voor te dragen, dan behoort hij te blijven op de plaats waar hij is, en behoeft hij niet te worden vervangen. En toch zien wij algemeen tegenover aftredende statenleden nieuwe candida- ten vernoemd. In Middelburg tegenover Den Bouw meester in Goes tegenover De Jonge en Lucassein Hulst tegenover v. Waes- berghe, een viertal hoogst bekwame man nen, wien het daarenboven niet aan den lust en de ambitie ontbreekt om hun werk telijke grondslagen van ons volksleven, met het Christendom als de hoofdvoor waarde voor een duurzaam volksbestaan. Bij de stembus heet dit dan kortweg denkt om de Eerste Kamer "Wij hebben nu een Rechtsch kabinet, dat voorzoover mogelijk, wenscht voort te bouwen op de Chr. grondslagen van 't volksleveneen Tweede Kamer, die in haar controle over 't regeerbeleid deze gezindheid van het kabinet deelten een Eerste Kamer die in overgroote meerder heid staat aan hare zijde. Een Rechtsche meerderheid in heide Kamers der Staten Generaal. En nu willen de liberalen, vrijzinnig democraten, sociaal democraten, kortom alle mannen van Links dien toestand op heffen. Zy willen terugkeer tot den ouden tijd toen Links den toon aangaf, ook in de Eerste Kameren hun besliste optreden in Goes met vier candidaten in Hulst met twee, in Tholen met 1, getuigt alge meen van goed doordachte taktiek om de rechtsche meerderheid in de Stalen van Zeeland, welke twee antirevolutionairen kiest voor de Eerste Kamer om te zetten in een vry zinnige meerderheid die twee Liberalen in de Eerste Kamer zal brengen, de meerderheid naar Links verplaatsen, en zoo aan 't Rechtsche kabinet de regee ring, 't beleid van 's lands zaken, en, zeer zeker, het sturen in de Christelijke rich ting onmogelijk maken zou. Hiertegen is zelfverweer geboden. Behouden wat wij hebbenzoo moge lijk nog iets er bij om onze meerderheid, die maar klein 'is 23 Rechts tegen 19 Links te versterken dit moet straks de leus zijn in alle districten van Zeeland, gelijk t dit ook is in de overige provinciën als zoodanig te blijven doen. Er moet derhalve een bepaalde rede^ p"tf[shöüdenA Locö prijshoudend voor zijn dat men toch, niettegenstaand CHICAGO. De termijnmarkt van Tarwe de wettelijke eischen beantwoorden, tocezelfde redennn alsteNew-York. amkoopen deze stoere werkers Wil vervangen. Ve00r "iivoer, goede loco-vraag en aankoopen vangen door nieuwelingen, die de bewioor Haussiers en baissiers lokten een rijzing uit. zen hunner bekwaamheid nog moetij ma'kt 'eP vard^ op m verband met de w.l- lovpren terwiilstom-P werlrersals T nras<lf?te v or ,arwe ,e WmmPeK en °P voorspellin- ieveien,teiwyi stoei ewerKei saife Lucas,,an v.^ ^i^inere verschepingen uit Argentinië. lukkigen troosten, aan uoor ueu, vorming voor de maatschappij bekend te v. Waesberghe, De Veer, gedeputeerden als De Jonge, Blum en Van Rompu toch hunnerzijds deze bewijzen reeds lang ge geven hebben. Die reden bestaat dan ook, zij is een zeer geldige en geldende reden. De wetgever van 1880 heeft aan de plich ten den Prov. Staten opgelegd, tevens vastgekoppeld eon andere welke met de stoffelijke belangen der Provincie in de uitvoering van wetten en verordeningen niets te maken heeft. De wetgever heeft aan de Staten ook een politieke taak opgedragen namelijk de verkiezing van leden der Eerste Kamer. En ziedaar verklaard en gewettigd de toeleg der liberalen op Walcheren en el ders om onze bekwame mannen uit den zaal te lichten en wederkeerig de poging der antirevolutionairen en andere Recht sche partijen om de aftredende vryzinni- gen door mannen van Rechts te vervan gen. De Provinciale Staten Kiesvereeniging voor de Eerste Kamer Onder de dwaasheden door den wetge ver in den loop der eeuwen uitgehaald, is zeker deze niet een van de kleinste. Want 't gevolg er van is dat de kiezers nu verplicht zijn bij de stemming voor leden der staten in de eerste plaats zich te laten beïnvloeden niet door 't belang van 't district, maar door den ernst van het beginsel, en het districtsbelang tegelijk. Sommigen noemen dat politiek. Noem 't zooals ge wilt, maar een ieder gevoelt, dat deze groote vraag bij iedere Statenstemming moet worden uitgestre den hoe zal 't landsbelang 'tbest worden bevorderd En nu zeggen de kiezers van Rechts dat dit niet anders kan dan door de keuze van mannen, die in zaken van Wetgeving en Landsbestuur wenschen te rekenen met Gods Woord en ordinantiën, met de Chris is do ge: Pli Ct'3 pr< op maken met den weg der zaligheid Laten wij als Christenen hun dien troost dan brengen, opdat in ons barmhartig zijn de barmhartigheid van Christus te meer worde verheerlijkt. Niemand uwer zij ongevoelig voor de bede, waarmede wij tot u komen, om het groote tekort van „Effatha" te helpen dekken en die Ver- eeniging verder in staat te stellen hare taak te vervullen. Ieder, die kan, geve zich op als lid of zende zijne gave aan den pen ningmeester, W. L. B. den Blaauwen, Antonie Duyckstraat 49, 's-Gravenhage. Al te doorzichtig. Zeer terecht schrijft De Standaard. Van Links wordt een steeds meer kron kelende loopgraaf gegraven tegen het stel sel van verplichte verzekering. Toen Minister Lely zijn avant-project ter kennismakii g had rondgezonden, met een bijdrage uit 's Rijks kas van niet meer dan 2 millioen, ging van Links zoo goed als geen stem tegen het verplicht karakter van wat hij voorstelde op. Minister Vee- gens kon ook nog ongemoeid verplichte Ziekteverzekering en verplichte Ouder- domsverzekering voorstellen. Zelfs tegen de voorstellen in 1904 en 1905 door het Kabinet-Kuyper ingediend, was niet dit de hoofdbedenking. Thans daarentegen valt men uit alle hoeken van Links, except een zwak bezet ten V.-D. post, het stelsel van dit Kabinet voor zooveel het op verplichte Verzeke ring afgaat, fel aan. Staatspensionneering wil de Sociaal-democratie, en de Liberale Unie doet in dit opzicht mee.De Vrij-Libe- ralen daarentegen retireeren zich almeer op vrijwillige verzekering naar Belgisch model, of op halfslachtige Staatshulp zoo als in Denemarken. Zoo nu manoeuvreert men, al weet men vooruit, dat het Kabinet voet bij stuk houdt, en van zijn stelsel niet afgaat. In het uiterste geval zal men zich van Links hiertegen dan ook niet verzetten. Den schijn alsof men niets wilde doen,zal men liefst niet op zich laden. Maar al komt op die manier het stel wetten er door, toch moet het kiezersvolk wel verstaan, dat er dan nog niets dan knoeiwerk is geleverd en dat het zaak zal zijn, Links hoe eer hoe beter weer in de macht te brengen, om dit knoeiwerk weer op te nemen, en er de heusche Verzekering voor in de plaats te stellen. Slaagt het Kabinet er niet in, bijtijds zijn ontwerpen in het Staatsblad te bren gen, dan moet het als onbruikbaar van wege zijn nietsdoen overboord. En zet het zijn opzet wel door, dan moet vooraf het geen tot stand komt gediscrediteerd wor den als toch onhoudbaar, en hoe eer hoe beter over te doen. Zeer terecht is èn van Antirevolutio naire zijde én van Roomsch-Katholieken kant dan ook ten ernstigste bij het Kabi net er op aangedrongen om toch vooral geen concessies meer te beproeven. Alleen wie weet wat hij wil, en wil wat hij weet, komt er. Met serieuse critiek kan men zijn pro fijt doen, maar critiek met zoo duidelijk uitkomende politieke tendenzen is slechts bedoeld als struikelblok en verdient niet beter dan met harde hand opzij te worden geschoven. Vrijzinnig democratie en Koningschap. Het Volk herinnerde dezer dagen (no. van 10 Mei 1910) aan „een Gidsartikel van Professor Krabbe te Groningen, waarin deze vrijzinnig democraat klaagt „In '48 hebben wij nog maar in theorie" hij bedoelt de liberalen onder Thor- becke „maar in '68 hebben wij inder daad het koningschap tot een voetveeg der heerschende klasse gemaakt." Wat de professor bedoelt met dat „68", verstaan wij niet best; of ka» hy ook „86" het jaar der Grondwetsherzie ning - bedoeld hebben Inderdaad hebben toen liberalen als v. Houten en Goeman Borgesius zich beijverd om te zorgen dat de gezagsuitoefening van den Koning zooveel mogelijk beperkt werd. Bij de algemeene beschouwingen, toen de heer Lohman tegen deze gezagsbeper- king opkwam, was 't juist mr. v. Houten, de man die verkondigde dat de Kroon niet was fondament maar slechts orna ment van het Staatsgebouw die den heer Lohman toebeetdus gij wilt uw antirevolutionair staatsrecht in de Grond wet schry ven. En toen de heer Lohman in een der Grondwetsartikelen (59) by een toevallige meerderheid van Rechts, of liever toevallige onoplettendheid van Links in dit artikel de clausule „deze goedkeuring wordt niet vereischt indien de wet den koning (tot het sluiten van het verdrag) heeft gemachtigd" wist ver anderd te krygen indeze goedkeuring wordt niet vereischt indien de Koning zich de bevoegdheid (tot het sluiten van 't verdrag bij de wet) heeft voorbehouden" was 'tmr Goeman Borgesius,die dadelijk zijn medeleden dio er voor gestemd had den,hun onoplettendheid verweet.En toen bij een volgend artikel, met 't door Loh man gewijzigde artikel homogeen, de voorzitter nu ook (van zelf) dezelfde wijzi ging wilde aanbrengen, was 't de heer Goeman Borgesius die de heele linksche meerderheid wist mee te krijgen voor handhaving althans van dat artikel (69) in zijn oude redactie, waarbij niet sprake was van„voorzoover deKoning zich de be voegdheid daartoe voorbehoudt", maar meer „Liberaal" en in overeenstemming met den geest des tijds: „Dispensatie van wetsbepalingen kan door den Koning slechts werden verleend met machtiging van de wet". Wie de gecursiveerde woorden goed léést, snapt het fyne puntje. Mr Lohman verdedigde zyn wijziging met de antirevolutionaire opmerking dat de wet welke immers ook uitgaat van den Koning, niet den Koning kan „machtigen". Maar dan werd de Liberale leer teniet gedaan dat de Koning en de „Wetgevende macht" (dat zijn volgens de meest gang bare liberale opvatting, in de praktijk althans, de Volksvertegenwoordigers tegenover elkaar staan. Daarom moest die absurde bepaling van de Koning de wettenmaker zelve! door de wet ge machtigd er weer in. Kleinigheden, zal men zeggen. Maar juist die kleinigheden zeggen genoegzaam hoe de macht van 't Koningschap onder liberaal regime van '48 en 87 tot in het be spottelijke toe is aangerand geworden. Gezwegen nu nog van 't befaamde arti kel 109 der Grondwet, waarin de liberalen wisten vast te leggen, dat de Koning de wetgevende macht met de Staten-Generaal dus met zijn onderdanen deelt Zoodat professor Krabbe met recht zeg gen mochtin '48 hebben wij in theorie, maar in 86 hebben wy inderdaad het koningschap tot een voetveeg der heer schende klasse (dat waren toen de vry zin - nigen) gemaakt. En nu komt professor Kernkamp uit Utrecht, ook een vrijzinnig-democraat, zich in De Vragen des Tijds ook al op zoo bedenkelijke wijze over het Koningschap uitlaten. Onder het opschrift„Oranje en de Democratie" wy citeeren uit Het Volk van 4 Juni schrijft hy Naar mijne meesing dan wie demo- kratie zegt, zegt republiek de conse quentie der demokrafische beginselen eischt, dat ook het hoofd van den Staat zijne macht ontleene niet aan het toeval der geboorte, maar aan den wil van het volk, uitgesproken door dat volk zelf of door zijne vertegenwoordigers. Heeft de lezer wel eens gehoord van de revolutionaire leer der volkssouve- reiniteit? Om ze te verstaan moet men by hoogleeraren welke die leer toegedaan zijn, op onderzoek uitgaan. Nu, in boven aangehaalde, door ons gecursiveerde, woorden vindt gij deze leer geteekend. En om de leer eener partij te begry- 1 en, moet men ter schole gaan bij de voormannen, de besten, de geleerdsten, de geestelijke leiders en toonaangevers van zoodanige partij. Welnu, een zooda nige is profesor Kernkamp. Hij en prof. Molegraaff en prof. Krabbe zijn de geeste- ïyke voormannen, de philosofen en den kende hoofden der vrijzi*nig democra tische partij, gelyk prof. Buys, prof. Fruin, prof. Opzoomer en anderen 't wa ren van de (Oud) Liberale partij in haar glorietijdperk. Lezen wij nu verder in Het FoZfcwat prof. Kernkamp van het Koningschap, de Gratie Gods, het Goddelijk recht der Koningen enz. zegt. Het is wel de moeite waard het te onthouden. De nadeelen der monarchie schetst hy aldus Die nadeelen zijn tweeërleideels zijn zij eigen aan elke konstitutioneele monarchie, deels zijn zij het gevolg van de bijzondere positie, die het Oranje huis ten onzent inneemt. Met andere instellingen heeft het koningschap dit gemeen, dat het wordt omgeven door vormen en titels, die in vroeger tijden volkomen beantwoord den aan de idee welke ten grondslag lag aan de instelling zelve, maar die hun leven hebben geiekt in tijden, waarin de idee een geheel andere was geworden. De meeste titels, waarmede souvereinen plegen te worden aange sproken Majesteit, Uwe Genade, enz. dagteekenen uit de tijden va» het ab solute koninschap, van 't koningschap bij de genade Gods, toen de vorst zich als Gezalfde Gods beschouwde, als Zijn vertegenwoordiger op aardeal leen bij dat begrip van het koning-

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1910 | | pagina 1