NIEUWSBLAD
DOR ZEELAND.
No. 205,
1910.
Do 'derdag 2 Juni
24e jaargang
HISTORISCH
CHRISTELIJK-
Een Vraag en een Antwoord.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S.
DE JONGE VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p. .cc»../ 1,25.
Enkele nummers (w.
UITGAVE DER FIRMA
KN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 '•ent.
«KKaafcSBWfcSfSWrSS-Sïi ESBSES5353
VJj, die zlcli met 1 Juli u.a
op ou» blad abonneoren, ooi-
vangren Het tot dion (latum
g rati».
Aan het einde van een hoofdartikel, ge
richt met name tegen ons, vraagt de
Goesche Courant in haar nummer van 31
Mei jl., welk van de organen van rechts
haar zou willen inlichten omtrent de vraag
hoe het toch komt, dat de heeren van
rechts zich zoo fel tegen een enquête in
zake de decoratiekwestie verzetten. „Be
Zeeuw missshien
Wy meenen het vrijzinnig orgaan geen
beter antwoord te kunnen geven, dan haar
te verwijzen naar den HS&gschen corres
pondent van Be Tijd, waar hij, onder dag-
teekening van 28 Mei jl.'n zeer interessan
te nabetrachting over de enquête-debatten
in de Kamer aan het Katholieke hoofd
orgaan opzond, dat het in zijn nummer
van 80 Mei, ter plaatse waar anders de
hoofdartikelen staan, afdrukte.
Be Tijd werd in de Goesche Courant aan
gehaald als het blad, dat zich van meet af
aan schrap zette tegen al wat leek op een
door-dik-en-dun-meegaan met dr Kuyper.
Met des te meer vertrouwen zal daarom
door haar bovenvermelde mededeeling
worden ontvangen en aangezien de kalme
waardige toon benevens de zucht tot
serieuse, objectieve beschouwing der
quaestie in het geheele stuk doorstralen,
gelooven wy goed te doen met het hier
onder af te drukken, wijl het dan kan
strekken om in breeder kring een juist be
grip der enquête kwestie te vestigen, vrij
van hartstochtelijkheden en parte-pris.
Het artikel,waarin wij enkele volzinnen
cursiveeren, luidt aldus
Eén zaak heeft het Kuyper-debat m.i.
op de meest overtuigende wijze bewezen
de volstrekte ongeschiktheid van een politiek
college om een rechterlijke functie te vervul
len. Indien bij eenig debat soberheid op
zijn plaats ware geweest, dan hier, waar
in den aard van het voorstel lag opgeslo
ten, dat er nog van geen misdaad of van
beschuldigde sprake kon zijn en waar hij,
die de noodzakelijkheid van een onderzoek
bezig was te overwegen, straks de geroe
pene zou zijn om zelf als onderzoekings-
rechter op te treden. De Kamer mocht
zeker voorop zetten de door niemand be
twiste en dooi niemand verdedigde on
voorzichtigheden, om daarop de wensche
ljjkheid van »en onderzoek te gronden.
Maar wat het verstand ook dacht, de mond
had te zwijgen over het vonnis, waartoe
men verwachtte te moeten komen. In
stede daarvan leek vanaf het eerste oogen-
blik, alsof het onderzoek reeds lang had
plaats gehad en het Openbaar Ministerie
bezig was zijn scherpste requisitoir uit te
spreken. Uit de hooge hoogte, waarop de
liberaal en in 't bijzonder de oud-liberaal
zich in de bewustheid van zijn intelh ctu-
eele superioriteit weet te stellen, klonk het
uit den mond van den eersten spreker in
een rede,welke alle andere in hoffelijkheid
en veny nige gemeenheid achter zich liet
laat de tollenaar zich wentelen in het slijk,
ik blijf op een afstand, dankbaar niet zoo
te zijn als gene en bang dat aan geen spat
op mijn aristocratische rijlaarzen men in
mijn kring zou kunnen zien, dat ik in zijn
gezelschap toefde. Vergeten scheen te zijn,
dat hij zelf eenmaal had gehoord het
schamper gejoel van een publiek, dat, in
zijn financieele belangen geschaad, de
onvoorzichtigheid van commissarissen op
zijn beurt tot niet veel beter dan misdaden
opblies.
Zoo volgde de een den ander in harts
tochtelijke felheid, allen om de Kamer te
overtuigen, dat zij de geroepene was om
dr Kuyper voor haar onpartijdige vier
schaar te dagen.
Dr Kuyper is nooit zachtzinnig geweest.
Hij is zijn tegenstanders te lijf gegaan met
elk wapen, dat hij bij de hand had en
erbarmen of mededoogen met dezen heeft
hij nooit gekend. Indien hij zjjn knots
zwaaide, liet hij het niet bij den eenen
slag, waarmede hij den vijand terneer-
velde, maar deed hij, opdat deze zich niet
zou oprichten, zijn tweeden en derden slag
onmiddellijk volgen. De politiek in nu
eenmaal geen werk van barmhartigheid.
Ik kan het daarom met den besten wil der
wereld niet euvel duiden, dat de politieke
tegenstander, nu hij vat op dr K. heeft,
dezen niet dadelijk loslaat met een
zondig niet meer.
Het is heel gemakkelijk gezegd nij is
toch zoo'n groot man, men moet hem
wat vergeven, doch eer men dit van
een ander eischt, moet men zich afvra
gen, of men het werkelijk zelf tot zoo
hooge deugd heeft gebracht. Genieën heb
ben met hun kleinheden gewoonlijk last
van hun tijdgenooten. Men weet ze in
den regel eerst later, onafhankelijk van
hun gebreken, naar waarde te beoordee-
len. Men geeft dan graag en gemakkelijk
af op de tijdgenooten, die dit, in hun
kleinheid voor eeuwen, niet hebben we
ten te doen. Het is gemakkelijk praten,
wanneer men de onaangenaamheden en
de scherpe puntjes in die fouten en klei
nigheden niet heeft ondervonden. Ik kan
dan ook aan mijn tijdgenooten niet euvel
duiden, dat zij het zelf niet brengen tot
de hoogte, welke zij meenen, dat voor
hun voorzaten van voor ettelijke eeuwen
de eenige waardige plaats zou zijn ge
weest. Ik kan dit vooral niet doen aan
tijdgenooten, die het genie steeds als
meest geduchten en meest onbarmhar-
tigen tegenstander tegenover zich von
den. Ik zou dan een ander moeten aan
klagen over het gemis aan een deugd,
waarvan de aanwezigheid bij mij zelf nog
te bewijzen valt. Aan de linkerzij de kan
ik dus wel vergeven, dat men roept om zijn
hoofd, maar het is huichelarij zich aan te
dienen als zijn onpartijdige rechter. Be
dronkenschap van den haat had de heeren
van Boom, Troelstra e.a. voor het beuls
ambt tegenover dr. Kuyper wellicht bijzon
der geschikt gemaakt, bij den rechter is
nuchtere onbevangenheid eerste eisch.
In het licht der discussie zou dan ook
aanneming van het enquêtevoorstel zijn
geweest een perfldie.
Het had zoo, ik erken 't, niet behoeven
te. zijn. Indien een andere dan het bij uit
stek politieke college der Tweede Kamer de
quaestie te behandelen had gehad,dan had
zij zich geleend tot een zeer objectieve
gedachtenwisseling. Over corruptie den
ken wij toch in Nederland eenstemmig.
Geen partij zou kunnen noch willen
handhaven den man, die daaraan schul
dig stond. Aan de linkerzijde kan zonder
tegenspraak worden toegegeven, dat, om
de beginselen, die zij belijden, corruptie
bij onze mannen van rechts meer nog
zou zijn te wraken, dan bij de hunne, ja,
dat van corruptie bij dr. Kuyper zou gel
den hetcorruptie optimi pessima. Er is
gebleken, dat de rechterzijde even beslist
als de linkerzijde de onvoorzichtigheden
laakt, waaraan dr. Kuyper zich schuldig
bekent en even teleurgesteld is geweest
door de verschrijvingen en vergissingen,
welke in de November-verklaring niet
ontbraken. Er is niemand, die na het ge
beurde den terugkeer van dr. Kuyper aan
het bewind nog mogelijk acht. Welke de
verzachtende omstandigheden zijn, die
men laat gelden, de onvoorzichtigheden
in confesso en misschien meer nog de
karaktereigenschappen, waaraan zij door
zijn vrienden werden toegeschreven, ma
ken dien terugkeer onmogelijk en on
denkbaar- Afgescheiden dus van de poli
tiek, liep de geheele quaestie over de
vraag of, waar meer licht wordt ge-
wenscht, de voorkeur zou gegeven moeten
worden aan een partculieren eereraad of
een officieele enquête.
Men had bij een objectief wegen van de
voor- en nadeelen daarover elkander niet
in 't haar behoeven te vliegen. In practijk
zal tusschen beide trouwens o. i. groot vel
schil blijken te bestaan. Be eereraad heeft
een conditie gesteld, die in practijk gr ooien
waarborg biedt, dat men alles zal te weten
komen, wat het officieel karakter eener en
quête in theorie had kunnen geven. De leden
van den eereraad hebben slechts voor
waardelijk hun taak aanvaard. Ieder voor
zich behield zich voor 't bijltje er bij neer
te leggen, indien hun niet het licht werd
gegeven, hetwelk zij voor de vervulling
van hun taak noodig vonden. Moreel zou
i. ik waarlijk niet weten, wat ik zou moeten
j verkiezan, wanneer mij een dergelijke
aanklacht boven het hoofd hingeen
schuldigverklaring of een terugtrekken
van de drie eereraadsleden. Pat dr Kuyper
deze conditie heeft aangedurfd en hifdus
min of meer borg bleef voor 't verschaffen
van het materiaal, getuigt wel, dat hij in
eigen oog met vertrouwen de uitspraak
van den eereraad kan afwachten.
I 1 Juni 1910.
Be vrijheid.
I Aan het lange program der Liberale
Unie gaat de navolgende beginselver
klaring vooraf:
„De Liberale Unie is van oordeel dat voor
den bloei onzer Volksgemeenschap in het
heden en in de toekomst de Staatkunde
gericht behoort te zijn op geleidelijke
uitbreiding en verhcoging van zedelijk
geestelijk en stoffelijk welvaren van het
geheele volk, samengaande met eene
harmonische verhouding tusschen de
belangen van individuen en groepen en
die van het geheel,
t Het hoofdbeginselen, dat het streven
naar bereiking van dat doel moet be-
heerschen, is het beginsel der vrijheid.
Dienovereenkomstig worde de vrije
uiting van gedachte geërbiedigd en ver
dedigd, de persoonlijke vrijheid gehand
haafd, de vrije ontwikkeling der in het
volk aanwezige krachten gesteundmet
voox*opstelling van eene vrijzinnige han
delspolitiek zoowel de productie en de
volkswelvaart bevorderd als de econo
mische onvrijheid der zwakken door
krachtige sociale hervormingen zooveel
mogelijk opgeheven.
De Liberale Unie oordeelt dat naar
bereiking van bovengenoemd doel ge
streefd moet worden met behoud an ons
constitutioneel stelsel onder uitoefening
van het volle Staatsburgerschap door
allen, die niet om redenen van staats
belang daarvan behooren te worden
uitgesloten".
Over die vrijheid als nietszeggend be
ginsel over een politiet program leze men
ons no. van j.l. ZaterdagUii de Pers".
Aan wie de schuld
Er is in de laatste dagen ook in de anti
revolutionaire pers geklaagd over de wei
nige voortvarendheid, die het Ministerie
toonde. De Rotterdammer is van oordeel,
dat de schuld niet ligt bij het Kabinet, als
er niet genoeg gebeurt. Verschillende
wetsontwerpen zijn gereed voor de behan
deling. Andere wetsontwerpen van be-
teekenis zijn ingediend. De Rotterdammer
zegt
Gaat het dan aan om te zeggen, dat
„er zoo weinig tot stand komt",en daar
mede ook maar eenigermate een ver-
wijt te richten tot de Regeering
Van alle kanten, inzonderheid door
geroutineerde parlementariërs wordt
erkend, dat de parlementaire methode
van behandeling uiterst stremmend
werkt op het gereedkomen van ge-
1 wenschte verbeteringen.
Het oude liedje, dat de parlementaire
molen „langzaam maalt".
Maar wij te men dan ook de schuld
aan den molen.
bij de Regeering ligt die schuld niet.
Zelfs kan meer worden gezegd.
Dagen lang zijn o. a. in den begroo-
tingstijd de Ministers van hun werk ge
houden door breede debatten, die zeer
sterk hadden kunnen bekort worden.
Van zelfbeperking is bij verschillende
leden der kamer echter geen sprake.
De splinterigste quaesties worden in
een college van honderd personen in
den breede behandeld.
Als de betrokken Ministers hun tijd
buiten de Kamer konden besteden aan
het gereedmaken van wetsontwerpen,
zou er nog veel meer zyn ingediend.
Het is inderdaad treurig zoovéél natio
nale tijd er in ons parlement (in onze praai-
vergadering verpraat wordt.
In den laatsten tijd was 't het verzeke
ringdebat dat 3 dagen vorderdemet nog
een dag na voor de stemmingen ten ple-
ziere van den heer Schaperdan de debat
ten naar aanleiding van adressen van ver
ongelijkte officieren. En nu pas weer vier
dagen naar aanleiding van het enquête-
voorstel.
En 't leeuwendeel was daarbij aan de
Linkerzijde.
Het ligt er niet aan dat de parlemen
taire molen niet draaitmaar hij maalt
niets.
Enka, de christen-socialist, schrijft in
Het Volk eenige vinnigheden aan het adres
van mr de Jong, wien zij verwijt in de be
kende quaestie door haar op de publieke
markt gebracht, te hebben gelogen.
Als blijk van innige verknochtheid
plaatst Het Volk een onderschrift onder
haar stukje, waarin de redactie, nota bene
namens diegenen "van de rechterzijde,
welke nog eenig zedelijk onderscheidings
vermogen (hebben) behouden*, verklaart
drt mr de Jong loog
Dat is andermaal - Vliegen, die Enka
aan zijn vaderhart drukt cn haar lieve
troostwoordjes toefluistert.
Er is iets onnatuurlijks in deze chris
telijke schrijfster-onderwijzeres te zien
inwonen bij de natuurlijke vijanden van
het Christendom.
Wij kiezen in 't geding geën parij. Maar
wij constateeren toch even, dat mr de
Jong deze quaestie aan een onderzoek
door twee leiders uit de S. D. A. P. heeft
willen onderwerpen, doch dat de hoofd
leider der 8. D. A. P. mr Troelstra -
hierop niet is ingegaan.
Een telegram uit Rome meldt dat alle
Italiaansche bladen het druk hebben over
een redevoering van Ferri, den bekenden
socialist, die hulde heeft gebracht aan den
koning en gepleit heeft voor de vrijheid,
getemperd door een redelijke orde. Men
spreekt nu van zijn bekeering tot het
koningschap.
De koning, die deze Zaterdag gehouden
redevoering bijwoonde, evenals de mi
nisters en de leden van het diplomatieke
korps schudde Ferri, na afloop, de hand
en de socialist zeide, volgens het „Gior-
nale d' Italia" herhaalde malen„Oank
U Majesteit!"
t Is tegenwoordig geheel en al tusschen
den Italiaanschen koning en de Italiaan
sche sociaaldemocratie koek en ei.
TWEEDE KAMER.
Met 36 tegen 27 stemmen, Rechts
tegen Links, besliste heden de Kamer,
dat het amendement Ter Laan, om ge
meenten met meer dan 5000 inwoners te
verplichten ten minste een M. U. L. ,0.
school te stichten, niet toelaatbaar is als
vallende buiten het kader van het kader
van het wetsontwerp.
De heer Van der Molen verdedigde het
amendement van spreker en den heer
v. Wijnbergen, bedoelende verzachting
voor subsidie-voorwaarden.
GEMEENTERAAD
Goes In de gemeenteraadsvergadering
van Dinsdag waren de heeren De Witt
Hamer, Donner en v. d. Ven met kennis
geving afwezig. De voorzitter de heer bur-
gemeeester deelt mede dat zij n ingekomen
dankbetuiging van I. Melse voor verleende
gratificatie; van gedep. staten een missive
houdende goedkeuring van het primitief
kohier van den Hoofdelijken Omslagvan
A. Tilroe een verzoek om te mogen aan
leggen een varkenshok en mestvaalt ach
ter zijn woning in de Julianastraat.
De heer Bekker vraagt of deze aanvraag
niet in een volgende vergadering kan be
handeld worden.
De voorzitter zegt dat geen andere af
doening mogelijk is dan aan adressant te
berichten dat de beslissing berust bij B.
en W. dus zich te houden heeft aan de
door den Raad vastgestelde verordening.
De heer Hollmann zegt dat het verzoek
moet afgewezen worden wegens ongun
stig advies van de gezondheidscommissie.
De heer Bekker had van ter zijde ge
hoord dat de Gezondheidscommissie een
gunstig advies had gegeven.
De voorzitter zegt dat bepaald te kunnen
tegenspreken.
De heer Bekker verklaart zich dan bij 't
voorstel van B. en W. te moeten neer
leggen.
Aldus wordt zonder hoofdelijke stem
ming besloten.
Voorts deelt de voorzitter mede dat van
„Handelsbelang" een adres is ingekomen
om geen subsidie te verleenen aan het
Tramcomité,wanneer dat comité zyn plan
niet zoodanig kan wyzigen dat de Tram
door de stad rijdt.
De voorzitter zegt dat B. en W. aan het
Tramcomité om inlichtingen heeft ge
vraagd wat betreft de richting,de tarieven
en het aantal ritten en dat B. en W. van
meening zijn dat de weg dien de tram zal
hebben te nemen, moet zijn gelyk in het
adres van „Handelsbelang" is aangegeven.
Wijl nog geen antwoord is ingekomen,
stellen B. en W. voor het adres aan te hou
den, wijl B. en W. na de ontvangen inlich
tingen van plan zijn zelf met een voorstel
te zullen komen. Aldus besloten.
Een aanvrage om afschrijving van een
hondenbelasting wordt toegestaan.
Goedgekeurd wordt een wijziging der
gemeentebegrooting over 1910.
Bij punt 4 af- en overschrijving van
posten der gemeentebegrooting van 1909
vraagt de heer Dekker inlichting omtrent
een post van f84.245 die betreft een her
stelling aan de motorspuit, „wegens
slechte behandeling", gelyk de toelichting
luidt.
tDe voorzitter kan hierop niet anders ant
woorden dan straks in gesloten zitting. In
verband hiermee wordt de behandeling
van punt 4 aangehouden.
Goedgekeurd worden achtereenvolgens
eenige wijzigingen en af- en overschry-
vingen in de begrootingen voor 1909 van
't Burgerlijk Armbestuur en 't Gasthuis-
bestuur.
By punt 7, verzoek van J. J. Koen
e. a. cot verbetering van Ouden Singel en
Scliipperswegeling, door het aanleggen
van een klinkervoetpad, vraagt de heer
Temperman om langs dien grindweg een
paadje van oude keien te doen leggen.
De voorzitter zegt dat de vry komende
'keien niet veel waard zyn, en nogal aan
de havenkanten worden gebruikt. In 't
vervolg zouden B. en W. dien weg willen
teerenzoo zouden er geen keien noodig
zijn.
De heer Hollmann zegt dat de weg
thans in goeden staat is, maar in 't najaar
nog eens moet worden geïnspecteerd
blijkt 't dan noodig dan zou spr. voor
inwilliging van het verzoek van adres
sant zijn.
De heer Bekker acht in den winter
voorziening daar ter plaatse zeer nood
zakelijk.
De voorzitter zegt dat B. en W. hun
aandacht op dien weg blyven richten.
Ingewilligd worden vervolgens zonder
bespreking of hoofdelijke stemming een
verzoek van W. Siepman om ruiling van
grond aan den 's-Heer Hendrikskinderen-
dylc, en van J. A. v. Heel om wijziging der
rooilijn voor perceel Kreukelmarkt.