UWSBLAD
OOR ZEELAND.
Uo. è85
Maandag 9 Mei
24e jaargang
1"
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERfGHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed.
S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F, P. D'RUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Land-, Tuinbouw enz.
VIT DE PROVINCIE.
3»
CM
1EDEREN V. ERKDAG DES AVONDS.
Pri,s per drie maanden franco p. p. IfiS.
Enkele nummers a 0,02s.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 "ent.
Stikstof op suikerbieten.
De suikerbieten zijn een landbouwge
was, dat heel wat stikstof noodig heeft
en daarom aan den stikstofrijkdom van
don bodem hooge eischen stolt. Doorgaans
voorziet de landbouwer in de behoefte,
welke zijn bodem aan stikstof heeft, door
eene bemesting met hulpmeststoffen.
Voor de suikerbieten komen hiervoor in
aanmerking Chilisalpeter en zwavelzure
ammoniak. "Wij noemen het Chilisalpeter
eerst, omdat het o. i. voor de bemesting
der suikerbieten verre de voorkeur ver
dient boven den zwavelzuren ammoniak.
Het Chilisalpeter bevat de stikstof voor
de suikerbieten kant en klaar, de wortels
kunnen de stikstof hier dadelijk opnemen.
Met de stikstof uit den amoniak staat dit
geheel anders, met haar moet heel wat
gebeuren, eer zij geschikt is om door de
bieten opgenomen te worden. De omzet
ting van ammoniakstikstof in salpeter
zuur geschiedt alleen met behulp van
bacteriën en dezo behoeven, om goed te
kunnen werken heel wat warmte en een
ruime toetreding van de dampkringslucht
in den bodem. De omstandigheden zijn
dus dit voorjaar zeer ongunstig voorde
salpeterzuurvorming, zoodat het buiten
kijf is, dat in de huidige omstandigheden
eene bemesting met Chilisalpet verre de
voorkeur verdient boven eene bemesting
met zwavelzure ammoniak. Jawel, zegt
misschien iemand, maar dit is theorie,
klopt het ook met de practijk Op die
vraag geve de practijk zelve het ant
woord. De bekende prof. dr. Paul Wag
ner heeft gedurende de laatste zeven jaren
vergelijkende proeven genomen metChili-
salpeter en zwavelzuren ammoniak op
verschillende landbouwgewassen.
Bij de suikerbieten bleek hem ten dui
delijkste de superioriteit van het chilisal
peter boven den zwavelzuren ammoniak.
Brachten 100 KG. chilisalpeter gemiddeld
2170 KG. suikerbieten o.p de hoeveelheid
zwavelzure ammoniak, overeenkomende
met 100 KG. chilisalpeter, gaf slechts 1530
KG. Maar wij behoeven zoo ver niet van
huis te gaan, ook in ons gewest zijn der
gelijke proeven genomen. Wij hebben
hier voor ons liggen het verslag der rijks-
landbeuwproefvelden in Zeeland over
1908. Op bladzij 44 lezen wij, dat een be
mesting met chilisalpeter gemiddeld op
bracht 45017 KG. suikerbieten per HA. en
een bemesting met zwavelzuren ammo
niak 39485 KG.over 1907 waren deze
getallen 41734 en 39616. Over de oorzaken
van de minderwaardigheid van den zwa
velzuren ammoniak zouden wij een heel
grooten boom kunnen opzetten; wij zullen
het niet doen, hetgeen wij daaromtrent
reeds boven gezegd hebben, achten wij
voldoende. Wy willen liever den bieten
bouwers op het hart drukken, om vooral
dit jaar den chilizak niet te vergeten. Wij
hebben een langdurig tijdperk achter den
rug, waarin het geducht heeft geregend,
zoodat er gerust op gerekend kan worden,
dat er heel wat salpeterzuur uit den grond
weggespoeld zal zijn. De bietenbouwers
mogen dus niet te sterk rekenen op de
aanwezige bodemstikstof. Is in doorsnee
in gewone jaren een bemesting met 300
KG. chilisalpeter per HA. op vruchtbare
gronden voldoende te achten, dit jaar zal
er wel een beetje bij moeten. Een groot
geluk is het, dat het chilisalpeter dit jaar
betrekkelijk goedkoop is.
ZKWDIWG
Wijlen Dr. J. A. Otte.
Woensdag j.l. ontving een familielid
van wijlen Dr. J. A. Otte nog een brief uit
Amoy, den 24sten Maart door ür. Otte
géschreven. De gelegenheid werd ons ge
bóden uit dezen geheel persoonlijken
brief eenige zinnen te publiceeren, waarin
ook de vel'e vrienden in Nederland van
den plotseling ontslapen zendeling-arts
wel belang zullen stellen, als vermoe
delijk de laatste woorden, die zij van
hem zullen hebben gehoord. Dr. Otte
schrijft
Toen ik voor twee jaar in Nederland
was, was ik er zoo kort, dat het mij on-
mogelijk was zelfs de vrienden die zoo
veel geven aan mijn hospitaal alle te
I bezoeken. Dus moest de familie er bij in-
schieten. Het speet mij erg want ik houd
veel van alles wat familie is en ik ben
zoo wat de eenigste die nog met de fa
milie in Nederland betrekking houd. Dus
ge moet nooit denken dat het hoogmoed
was welke mij onthield U te bezoeken.
Ik leef voor mijn werk en als ik moet
kiezen tusschen de familie en de belan
gen van het werk dan moet de familie
wachten, en ook wel eens harde dagen
door maken. Dat zult ge wel begrijpen
als ik u schrijf dat nu reeds over dè ne
gen jaar alleen heb geleefd, en dat er
nog wel één of meer jaren moeten voor
bij gaan eer ik weer bij vrouw en kin
deren kan zijn. Dat het alles behalve
prettig is kunt ge wel begrijpen. Ik heb
ook net zoo goed als anderen een vrouw
noodig. Het alleen wonen is voor mij har
der als voor vele anderen. Maar ik moest
kiezen tusschen het werk en de vrouw
en kinderen, en zoo doende zijn wy reeds
zoo vele jaren van elkander gescheiden.
Het is mij niet mogelijk den kinderen
die opvoeding te geven die ik wensch en
de vrouw hier bij mij te hebben. Nu kan
ik met mijn inkomen, als wij zeer zuinig
zyn, de kinderen alle door het gymna
sium laten gaan. Wat daarna zal ge
schieden weet ik nog niet. God zal zor
gen. Mijn oudste is nu op de Universiteit.
De twee meisjes willen ook naar de Uni
versiteit, maar dat zal allaen mogelyk
zijn gedurende den tijd dat ik t'huis ben,
en wij dan in de Universiteitsstad kunnen
wonen.
De briefschrijver heeft het dan over en
kele familie-aangelegenheden en schrijft
dan
„Het deed mij veel goed te zien, dat
na al de vele jaren die vervlogen zijn ge
mijn besten Vader nog herdacht. Ik heb
vele menschen ontmoet in vele deelen
der wereld, maar ik heb zelden of nooit
een man ontmoet, die dichter by God
leefde dan Vader. Hy was een beste,
vrome, vriendelijke man, vol liefdevoor
een ieder...."
En later vervolgt hij
„Hier gaat het alles goed. Ik heb veel
werk. Hedenmorgen deden wy drie oog
operaties, een groote operatie aan een
vrouw, en nog een kleinere operatie aan
eens mans oor. Zoo gaat het den gehee-
len tijd. Het werk is my te groot gewor
den maar het wordt makkelijke) gemaakt
door de trouwe hulp van mijn Chinee-
schen assistent David, dien ik zelf heb
opgeleid. In het evangelie werk heb ik
trouwe hulp in mijn blinden evangelist
die hier in het hospitaal tot God is ge
bracht. Ook zijn er nog zeventien man
nelijke en vrouwelijke studenten die als
doktoren worden opgeleid. God heeft mij
zeer gezegend, en ik ben blij en dankbaar
dat ik in het werk ben. Ge weet zeker
ook wel dat de Koningin-Moeder Be
schermvrouw is van het hospitaal. Dus
blijft de betrekking met Nederland".
Daarna doet Dr. Otte nog enkele mede-
deelingen over zyn kinderen, zyn oudste
jongen, is 22 jaar, zyn oudste dochter,
20 jaar, zijn tweede zoon, 18 jaar en de
twee meisjes die dan nog volgen, van 16
en 5 jaar. De jongste had hy slechts drie
maanden bij zich gehad. Maar schryft
hy wij hopen dat ze met ons terug
naar China kan komen, en dan bljjft zij
bij ons totdat ze zestien jaar oud is".
Dr. Otte heeft niet kunnen vermoeden
dat ook deze lichtstraal op zijn levenspad
hem zóu worden onthouden....
„Mijn oudste broer is den drie-en-twin-
tigsten Januari overleden. Hij verlangde
naar de eeuwige rust* schrijft hy in
het slot van zijn brief, niet wetend, dat
hij reeds zóó spoedig zijn broeder zou
volgen.
Weemoedige gedachten bekruinpen ons
bij het lezen van dezen brief van een doo-
de, di,3 nog zoo kort te voren met zooveel
liefde schreef over zijn „werk". In 's
eeren dienst en nog met zooveel hoop
voor de toekomst in verband met zijn ge
liefden, aaa wie hij zoo plotseling werd
ontrukt. Rotterdammer.
Middelburg In de Raadsvergadering
van Woensdag te 2 uur worden behandeld onder
staande zaken 1. Notulen. 2. Stukken. 3, 4. Be
noeming stembureaux, ook voor de verkiezing
van een lid Kamer van Keoph indel. 5, 6. Primi
tief kohier belasting inkomen, en honden. 7. Be
zwaarschriften tegen aanslag hondenbelasting en
schoolgeld. 8. Herstemming voorstel-tot verkoop
van terrein aan de Wagenaarstraai aan de Ver-
eeniging voor een Christelijke Kweekschool. 9.
Re&ening Burgerlijk Armbestuur I909.10. Voor
stel tot splitsing van de betrekking van leeraar in
het Nederlandsch en het Fransch aan het gymna
sium. 11. Idem naar aanleiding van het adres van
mr Ehnk Schuurman, inzake enderl. verzekering.
Vlissingen Met den mailtrein van
11.23 kwam gisterenavond alhier aan H.
M. de Koningin-Moeder, die met de aan
sluitende nachtmailboot, waarop de ko
ninklijke hut gereserveerd was, de reis
naar Engeland voortzette.
Grypskerke Als een bijzondere zeld
zaamheid kan worden gemeld,dat Vrijdag
morgen bij den landbouwer Abr. Francke
alhier een vaarskalf is geboren dat niet
minder weegt dan ruim 60 KG.
(Wij herinneren er aan dat dergelijke
berichten gaarne gratis door ons worden
opgenomen. Red.)
Goes. Hedenmorgen ongeveer 7 uur
werden onze inwoners opgeschrikt door
het luiden der brandklok. De brand was
ontstaan in het café Maartense op .de
Markt, de motorspuit en een handspuit
waren spoedig ter plaatse doch moesten
geen dienst verrichten daar de bewoners
het vuur spoedig meester waren. Een
keukenje is uitgebrand, doch van dan
inboedel werd het me jrendeel gered.
Goes. In de Vrijdag gehouden verga
dering van Ingelanden van „De Breede
Watering» onder voorzitterschap van dhr.
Dijkgraaf waren tegenwoordig 110 perso
nen, saam uitbrengende 170 stemmen.
Medegedeeld werd 0. m. dat de benoem
de gezworene J. v. d. Velde is beëedigd.
In de vorige vergadering was door den
heer v. d. Hage gevraagd een bepaling in
het leven te roepen, waarby voorkomen
zou worden, dit ingelanden zich door niet-
ingelanden laten vertegenwoordigen op
de vergaderingen.
De voorzitter deelde nu reeds mede dat
dit onmogelijk was, daar een dergelijke
bepaling in stryd zou zijn met het alge
meen reglement.
Aan den heer In 't Anker werd mede
gedeeld, dat niet kon worden voldaan aan
zijn verzoek om verharding van een stuk
weg in de gemeente Schore.
Besloten werd tot het plaatsen van een
muur op den dijk tusschen Wemeldinge
en Kattenijke.
De heer de Bonrgraaf, eigenaar var-
een deel van dien dijk, had ingediend een
verzoek om vergoeding voor de plaatsing
van den muur. Het verzoek wordt met
139 tegen 31 stemmen afgewezen.
Een voorstel om de bijdragen aan de
gemeenten voor onderhoud van wegen na
19091910 niet meer uit te betalen en
met die gemeenten alsdan in overleg te
treden over het beheer en onderhoud over
nemen van wegen, werd zonder hoofdelijke
stemming aangenomen alsmede 't voor
stel om alle wegslooten voortaan voor
rekening van het waterschap te onder
houden.
Ter tafel werd nu gebracht een voorstel
betreffende het Polderhuis. Sedert in de
vorige vërgadering het voorstel was ge
daan door een der gezworenen om het
polde* huis te verkoopen,werd door enkeleD
een bod gedaan op het gebouw.
Men kan nu moeilijk direct beslissen
eerst moet men toch ook'n nieuw gebouw
hebben. Daarom stelde het bestuur voor
de zaak tot de volgende vergadering uit te
stellen.
Op voorstel van den heer Hollmann zal
het bestuur overwegen of men zal adver-
teeren, dat het huis te koop is. Besloten
werd de kwestie aan te houden tot de
volgende vergadering.
Ingekomen is een verzoek van den heer
A. Njjssen te Kapelle tot aankoop van
perceelen weiland. De heer Nijssen wil
geven f2500 per H.A., dat is den hoop
f6695.
Het bestuur meent, met het oog op den
zeer hoog geboden prijs, op dit aanbod in
te gaan.
De heer E. Lindenbergh (Wemeldinge)
ir tegen dit voorstel en wil dan openbare
en geen onderhandsche verkoop.
De voorzitter wenscht eerst te doen uit
maken of men den grond wil verkoopen
of niet.
De heer Joh. Pilaar keurt deze wijze van
handelen af. Het gaat er niet om of mer.
wil verkoopen, maar over den geboden
prijs en het heeft geen zin, in principe uit
te maken, dat men zal verkoopen.
Dë heer I. D. Fransen v. d. Putte is het
hiermede eens en wenscht op het zeer
hooge bod in te gaan.
De heer Lindenbergh meent, dat de
aangeboden prijs niet zoo heel hoog is.
Het voorstel van den heer Lindenbergh
om de perceelen in publieke verkoop te
brengen, werd verworpen met 85 tegen
84 stemmen.
In stemming zou nu komen het voor
stel van het bestuur'om tegen f 2500 per
H.A. de perceelen aan den heer A. Nijssen
te verkoopen.
Plotseling deelde de heer Lindenbergh
mede, dat hij dan f 2600 per H.A. wilde
geven, waarop natuurlijk het bestuur zijn
voorste] introk.
Desgevraagd door een der aanwezigen,
deelde de heer Lindenbergh mede, dat hij
zijn aanbod alleen gedurende de vergade
ring gestand deed. Daar natuurlijk niet
direct een beslissing kon worden geno
men, heeft dit aanbod geen verdere waar
de en heeft het alleen de beslis
sing over het aanbod van f 2500 per H.A.
uitgesteld.
De zaak komt in een volgende vergade
ring weer ter tafel.
Goedgekeurd werd een voorstel tot het
aankoopen van het perceel huis en erf aan
den zeedijk onder Wemeldinge ten be
hoeve van uit te voeren werken.
Eveneens werden goedgekeurd een
voorstel tot het aankoopen van een per
ceel schorren onder Schore en een voor
stel tot herziening van den legger der
„schotbare gronden.
Het voorstel van het bestuur, om gedu
rende 20 jaar een subsidie van f 1370 te
verleenen, voor aanleg van een tramweg
op Zuid-Beveland door dhr Huygebaert te
Asschenbrouck bij Brugge, werd aange
nomen met 151 tegen 21 stemmen. i
Aan de orde was daarna het opmaken
van drie aanbevelingen, elk van drie per
sonen, ter voorziening in de periodieke
aftreding op 1 Augustus a.s. van de heerer.
A. de Broekert, W. Dekker Pz. en I. D.
Fransen van de Putte als gezworene. i
De heeren A. de Broekert en I. D.
Fransen van de Putte hadden mede
gedeeld niet meer in aanmerking te
willen komen. Aan hen wydde de voor
zitter een woord van waardeering voor
hetgeen zij als lid van het bestuur voor
het waterschap hadden gedaan.
De uitslag der stemming was, dat voor
de vacature-de Broekert als no. 1 op de
voordracht werd geplaatst de heer C.
Staal Johz. te Kattendyke,; (by herstem
ming met den heer C. de Broekert. Dhr.
Staal verkreeg 114 stemmendhr. de
Broekert 51).
In de vacature-Fransen van de Putte
werd als no. 1 op de voordracht geplaatst
de heer C. Meyaard ('s-Heer Abtskerke)
met 89 van de 170 st.
In de vacature-Dekker werd als no. 1 op
de voordracht geplaatst de heer W. Dekker
Pz. met 126 van de 136 geldige stemmen.
Verder werden op de voordracht geplaatst
(vacature Broekert) no. 2 C. de Broekert
no. 3 A. Lindenbergh
vacature Dekker no. 2 J. de Zeeuwno.
3 F. Burger
vacature Fransen v. d. Putteno. 2
M. v. Liere; no. 3 J. Kloosterman. G. Gt.
ingezonden stukken.
(Buiten verantwoordelijkheid der Redactie.)
Geachte Redactie
De Middelburgsche Courant en ook de
Zuider Kerkbode zijn niet heel ingeno
men met de plaatsing van de beeltenis
sen van H. M. en Prinses Juliana in de
ledige nis van ons stadhuis.
De eerste vreest, dat men deze beelden
zal aanzien voor een madonna met het
Christuskind, terwijl dr Wagenaar den
reuzensprong tusschen de middeleeuw-
sche graven en gravinnen tot dit kind
der twintigste eeuw zoo onmetelijk groot
vindt.
Het zij mij vergund van meening met
deze beide beoordeelingen te verschillen.
M. i. komt ons Gemeentebestuur een
woord van dank toe voor de gelukkige
gedachte om onze geliefde Koningin en
onze beminde Prinses op deze wijze te
huldigen. Immers met de troonsbestij
ging van Koningin Wilhelmina begon
voor ons land een nieuw tijdvak.
Hoe scheen het, alsof het Oraujehuis
tot uitsterving gedoemd was toen ach
tereenvolgens de prinsen Willem en Alex
ander en Koning Willem III ons dooi
den dood ontnomen werden.
En wie zal zeggen, wat de gevolgen
daarvan voor ons volksbestaan zouden
geweest zijn De geschiedenis is leerrijk
in dezen.
Maar met de geboorte van Prinses
Juliana herleeft ons Vorstenhuis en
wordt ons volksbestaan verzekerd.
Ook in het Buitenland is dit duidelijk
gevoeld en uitgesproken.
Bovendien heeft onze geëerbiedigde
Koningin door haar optreden bij verschil
lende gelegenheden zich een populariteit
verworven, die eenig mag genoemd wor
den, niet alleen in onze geschiedenis
maar door heel de wereld.
Op een enkele uitzondering na, vmden
alle staatspartijen in haar een vereeni-
gingspunt bij alles wat overigens scheidt
en verdeelt.
De band, die Oranje aan Nederland ver
bindt, is dan ook in de laatste jaren hechter
dan ooit, getuige de ongekende geestdrift
bij de geboorte van Primes Juliana.
De omstandigheid, dat in den hoofdgevel
van ons stadhuis nog steeds éen nis ledig
was, en wel een hoofdnis, mag als bewijs
gelden, dat de stichters van ons raadhuis
nog éene plaats wilden reserveeren voor
een vorst of vorstin, die zich deze eere
plaats waardig maakte.
En nu komt 't mij voor, dat aan niemand
beter deze eereplaats kon worden geschon
ken dan aan onze geliefde Koningin Wil
helmina met haar eerstgeborene, onze nu
reeds zoo beminde Prinses Juliana.
En wat het overslaan van onze stadhou
ders en koningen betreft, dit komt voor
rekening hunner tijdgenooten.
Er zyn echter aan den oostelijken zij
gevel in de Noordstiaat nog twaalf ledige
nissen.
't Zou zeker overweging verdienen, om
by de |restauratie van dit gedeelte in deze
nissen de beeltenissen te plaatsen van
onze vyf stadhouders uit het huis van
OranjeWillem I, Maurits, Frederik Hen
drik, Willen il en Willem ITde stadhou
ders uit het huis van Oranje-Nassau
Willem IV en Willem V en voorts onze
drie koningen Willem I, Willem II en
Willem ni.
