ers.
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
Lz.
No. 177
1910.
Donderdag 28 April
24e Jaargang
CHRISTELIJK-
HISTORISGH
mr P. Dieleman.
SHiteiludssb Overzickl.
bode,
I
1 bur gr
elburg.
KAST
rikaat.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUSJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
itapijt,
necht
eet Goog.
afgebeelde
jaren ver-
1 bouw en
onderdoe -
tijde aan
i de origl-
ar schrlf-
lichtingen.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers 0.02'.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent
Familieberichten van 1— 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 '•ent.
een Men
en een
lerke.
Vaars oud
HERE,
sl en terug
evens een
ieuwpoort,
ïr, terstond
ïikbaar, bjj
art (N. B.)
oningsweg,
5 Mei een
m, Schore.
nge Noord-
raagt tegen
7-46
7-56
8.17
8-S5
9.10
9-43
10.51
11.31
lz.42
7.65
8.05
8.12
8.20
8.27
8.36
8.49
8.56
9.01
9.10
9.16
9.29
9.42
9-Si
i0.—
10.4
12.0.
Z. Duitschl.
ndaalLage
lan 150 KM.
M-
1.29
3.0s
3.52
4.14
4.28
*6.o3
7-i S
8.0I
8.20
8-34
De herstemming in Hulst.
Toen de heer Moes overleed, schreef
Zelandia, het R.-K. orgaan in bovenge
noemd district
Thans rust op ons de plicht van trouw
om den opengevallen zetel weder door
een anti-revolutionair te doen innemen.
Wij moeten nooit vergeten, dat het
district Hulst slechts een klein gedeelte
is van de provincie Zeeland en dat Zee
land wederom een klein gedeelte is van
het Rijk der Nederlanden.
Wanneer wij, trouw aan de coalitie,
zorgen,dat de opengevallen zetel weder
om worde ingenomen door den man,
naar de keuze onzer bondgenooten, dan
verwerven wij daardoor de verkiezing
van onze eigene mannen in andere
distrikten des lands.
Slaan wij eens eea blik over de Schel
de, dan zien wij daar door ie trouwe
hulp der anti-revolutionairen den zetel
van Beverwijk bezet door oneen Pas-
stoors, dien van Haarlemmermeer door
omen v. Wichen, en onlangs gaven ons
onze bondgenooten den zetel van Wijk
bij Duurstede terug, welke ons, doordat
de coalitie niet hecht genoeg was,eenige
jaren terug, was ontvallen.
Aan de trouw der anti-revolutionairen
danken wjj onze Katholieke ministers,
aan de trouw der anti-revolutionairen
danken wij tal van zetels in de Eerste
en in de Tweede Kamer, ook die van
Hontenisse, aan de trouw der anti-revo
lutionairen danken wij onze twee Ka
tholieke leden in het Gedeputeerd
College.
„Op ons", zoo besloot het blad, „rust de
eereplicht te bewerken, dat de door de
anti-revolutionaire partij te stellen candi-
daat zeker by eerste stemming, zoo moge-
ïyk by enkele candidaatstelling, worde
gekozen".
In dien trant heeft Zeelandia zich met
groote toewyding van haar taak gekwe
ten en tot 't laatste toe, ook tegen de
herstemming, met talent de candidatuur
van mr Dieleman verdedigd.
Ook de Nieuwe Zeeuwche Courant schreef
een paar malen behartigingswaardige
woorden, en legde in een pikant artikel in
no. 4» van haar blad nog eens haar stand
punt bloot, zóó, dat het voor geen tweeër
lei uitlegging vatbaar is.
Zij schrijft
Voor de eer der vlag.
De Katholieken van het Statendisrrict
Hulst hebben Dinsdag jl. in vry grooten
getale hun stem gegeven aan den can
didaat, die niet die aer Roomsch Katho
lieke Kiesvereeniging is.
Waar het ging tusschen den Protes
tant on den geloofsgenoot, kozen velen
partj voor den laatste, zonder zich af te
vragen, of zij hiermede niet een smet
wierpen op de coalitievlag en op den
ongerepten naam der Katholieke party.
De vreugdekreten en bewyzen van
instemming, die in de organen onzer
tegenparty werden vernomen, toen zij
het stemmencyfer van den Katholieken
oppositiekandidaat vermelddende
houw van „Het Volk" naar „den onver-
draagzamen clerus", de sympathie van
„de Middelburgsche Courant" voor „den
onafhankelijkheidszin" der opposanten,
moeten den eerlijkdenkenden Katholiek
verdacht in de ooren klinken immers,
geen zekerder teekenen,dat wy van den
koninklyken weg zy'n afgedwaald, dan
de byvalsbetuigingen onzer erfvijanden
i. c. de vryzinnigen en de socialisten.
Doch er is meerDe zaak, die de,
laten wy nu maar eens zehgen, „onaf-
hankeiyke" Katholieken in het district
Hulst voorstaan, is niet te verdedigen,
het doel, dat zij nastreven, niet te billij
ken. Drie jaar geleden werd de heer
Moes zonder protest en zonder strijd van
onze zyde tot anti-revolutionair Staten
lid gekozen. Zy'n mandaat liep volgens
de wet tot 1913. Voor enkele weken
neemt de dood hem weg en treedt daar
mede eene ontijdige en onverwachte on
derbreking in van den zittingsduur van
het antirevolutionair Statenlid. Wat
vorderde nu de biliykheid Dat de zetel
van Moes door een geestverwant tot 1913
werd bezet en inmiddels gerezen be
zwaren tegen het bekleeden van dien
Statenzetel door een; antirevolutionair
tegen den tyd der periodieke aftreding
van den titularis tot oplossing zouden
worden gebracht.
Onzerzyds was dit niet alleen een
eisch van billijkheid, maar ook een
eisch van wellevendheid en zy, die van
oordeel zijn, dat courtoisie inhetbur-
gerlyk leven thuis behoort, doch niet
in de politiek, toonen hiermede zeer
eigenaardige staatkundige begrippen te
huldigen, meer geschikt om het kiezers
volk te demoraliseeren, dan het op te
voeden.
De geheel wettige candidaatstelling
van den heer Dieleman door zyne
geestverwanten werd dan ook door de
Centrale Katholieke Kiesvereeniging
van Hulst met een even correcte als
rationeele daad beantwoord, toen zij
den antirevolutionairen candidaat over
nam.
Feiteiyk bestond sinds tientallen van
jaren tusschen Katholieken en Anti
revolutionairen de afspraak, dat een
der acht Statenzetels van het district
Hulst aan de antirevolutionairen zou
worden toegewezen, in ruil waarvoor
dezen aan de Katholieken het bezit
van den Kamerzetel Hontenisse en dat
der overige zeven Statenzetels zouden
helpen verzekeren. Toen dit accoord
werd getroffen, was de Katholieke frac
tie, welke zich nu als oppositie ver
toont, lid der organisatie. Men zegt
wel eens„een politiek geweten is
een ruim geweten", maar of het zoo
ruim mag zijn, dat een eenmaal aan
gegane verbintenis op het onverwachts
klakkeloos wordt verbroken, ziedaar
iets, wat wij ernstig wagen te betwij
felen.
Hadde de oppositie den zetel van
Moes op de gewone wyze d.i. door
een antirevolutionair tot 1913 doen
continueeren en in dien tijd de noo-
dige stappen gedaan, om te komen tot
een nieuw, volgens haar beter, biliyker,
rechtvaardiger accoord, hare houding
ware impeccabel geweest. Thans blyft
haar optreden voor een ieder, die de
Hulster verkiezings-kwestie objectief
beschouwt, onverdedigbaar en zou zy
inderdaad a. s. Vrijdag er in slagen,
ons provinciaal college een achtsten
K atholiek uit Hulst binnen te voeren,
die wij nemen het gaarne aan
by eene andere gelegenheid geen on
waardig Statenlid zou zijn (al blijft de
candidaat der Katholieke Centrale o.i.
facile princeps) dan staat zij toch schul
dig aan de noodlottige gevolgen, die
deze keuze na zich zal sleependen
dood onzer politieke organisatie, den
ondergang der partijdiscipline en een
slag in het aangezicht der coalitie.
Bij zoo ondubbelzinnigen steun van
toongevend Katholieke zyde gegeven, zal
't zeker wel overbodig zijn nog een op
wekkend woord tot onze eigen geest
verwanten in Neuzen, Axelland, Zaam-
slag en Hoek te richten.
Het zal hun een aangename gedachte
zyn te weten dat van R. K. zijde krachtig
wordt gewerkt om hun candidaat de
zege te bezorgenen een spoorslag te
meer om hunnerzijds zorg te dragen dat
van de onzen niemand by de stembus
wordt gemist.
Onze candidaat is er een voor wien
men 't een eere heeft te achten nogmaals
in het vuur te gaan.
^By de verkiezing in Middelburg in 1907
'bleef onze candidaat met slechts enkele
stemmen in de minderheid gevolg hier
van dat enkelen der onzen zich niet ge
houden hadden aan de geheele lijst van
candidaten vanwege de Kiesvereeniging
aanbevolenof plichtverzuim pleegden
door thuis te blyven.
Geschiedt dit laatste nu in Hulst niet
dan wordt onze candidaat gekozenen
is ons statencollege verrijkt met een
eminent lid, wiens naam door 't gansche
land weerklinkt, als een der bekwaamste
en meest verdienstelijke rechtsgeleerden
en staatslieden, van wien, zoo God hem
het leven spaart, nog zooveel goeds voor
den lande en voor 't gewest mag wor
den verwacht.
Een man van zijn talent behoort in
de Staten en ook in de Kamer. Inheide
is zijn plaats, en is hy de rechte man
op de rechte plaats. In de Staten bleek
dit vroeger reeds. Hulst hebbe de eer er
hem te brengen. En de onzen mogen
dan ook niet rusten voor Trijdag a. s. te
5 uur de laatste man is opgekomen voor
27 April 1910.
Juliana-Madeliefje.
Onder dit opschrift schryft, volgens
De Bott., de Nederlander in hare pers
rubriek
Zoo noemt het weekblad Hollandia het
bloempje dat op 30 April ten voordeele
van de verpleging van behoeftige Tuber-
culose-lyders zal worden verkocht. Het
blad sympathiseert natuurlijk met- het
denkbeeld, maar heeft één bedenking:
Indien één van de zes millioen Ne
derlanders een Juliana-bloem koopen,
brengt dit f 100.000 op, of na aftrek
der kosten f 90.000 A f 80.000. Doch al
is die netto-opbrengst slechts f 10.000,
dan is dit nog een belangrijk bedrag.
Hoe zal dit geld nu besteed worden
Indien dit geld slechts aan neutrale
verplegingsinrichtingen ten goede zou
komen, zou hiermee weer onrecht ge
daan zy'n aan den arbeid der Christe
lijke barmhartigheid.
Dan had dit lieve bloempje een lee-
lijk doorntje.
Dat moet niet.
Het Christelijk Sanatorium voor
Tuberculoselijders „Sonnevanck" nadert
zyn voltooiing. In Juni heeft de opening
van de voltooide Inrichting plaats. In-
tusschen zyn er in de eerstgebouwde
paviljoens reeds vele lijders verpleegd,
thans geregeld vijftig. En daaronder
vele, die financiëele hulp behoeven
Zal ook aan hen het Juliana-bloempje
ten goede komen Zal dit madeliefje
ook hen vertroosten
We hopen het,
Hierop zal stellig gelet worden. La
ten allen, die het werk der Christelijke
barmhartigheid liefhebben, beginnen
met het Juliana-madeliefje te koopen
en te dragen. Dit komt in ieder geval
aan arme kranken ten goede. En mocht
dan de hand, die ook onze dubbeltjes
inzamelde, voor de kranken in „Sonne
vanck" gesloten blijven, dan zullen
we voortaan op onze eigen manier
inzamelen.
Wij kunnen ons niet voorstellen dat
de besteding van de ontvangen gelden
niet op geheel onpartydige wijze zou
geschieden, maar willen deze opmerkin
gen toch gaarne onder de aandacht
brengen.
Wij steunen ze van harte.
De uitkomst van de 9e volkstelling op I
31 Dec. 1909 staat heden in de Staats-
courant.
De bevolking is sedert 1899 als volgt
toegenomenj
In 18992,520,602 mannen, 2,583,535 j
vrouwen. Totaal 5,104,137.
In 1909: 2,896,154 mannen, 2,956,883
vrouwen. Totaal 5,853,037.
Toeneming gemiddeld per jaar 1,38 pCt.
In Zuid Holland was zy het sterkst:
1,96 pCt.in Friesland het geringst
0,54 pCt.
Op Friesland volgt Zeeland0,72 pCt.
Zeeland is derhalve op een na de
minste in de rij.
Het grootste aantal inwoners hebben
Zuid-Holland1,389,272 en Noord-Hol
land 1,106,610.
Dan volgen Gelderland: 639,249; en
Noord-Brabant622,747.
Vervolgens Overljsel382,132 Fries
land 359,214 Groningen 327,704en
Limburg: 322,021.
Dan Utrecht288,380 en Zeeland
232,444.
Het kleinste aantal inwoners heeft
Drente: 173,264. Na Zuid-Holland en
Limburg heeft Drente evenwel de grootste
toeneming van bevolking te boeken,
namelijk 1,55 pCt.
Zeeland telt 115.387 manneiyke en
117,057 vrouwelijke inwoners.
De Duitsche luchtvloot is opnieuw door
een zware ramp getroffen anderhalf jaar
nadat de eerste Zeppelin van zyn ankers
sloeg en ontplofte, is thans de Zeppelin II
door den storm vernield.
Het schijnt dat de verankering binnen in
het geraamte, waaraan de bevestigings
touwen verbonden waren, is losgewerkt of
doorgebroken. De soldaten die het lucht
schip bewaakten, probeerden nog den
ballon te houden en werden een eindweegs
meegesleept; maar ten slotte werd „los
laten gecommandeerd, waarop het schip
zich plotseling hoog in de lucht verhief en
snel naar 't Noord-Oosten wegdreef.
Te Weilburg daalde het eerst op een
spoorlijn, waar het de telegraafdraden
vernielde, toen verhief het zich en werd
tegen een bergtop geslingerd.
Boomen wei-den daarby afgeknapt en
het schip zelf brak middendoor.
De motoren zyn nog goed, maar de
ballon zelf is niet te herstellen.
Beter zyn de berichten die uit verschil
lende deelen der wereld komen betreffen
de hetgeen met vliegmachines wordt
bereikt.
Zoo heeft de Belg, baron de Caters,
dezer dagen een mooie vlucht gedaan. Hij
vloog van Mourmelon naar Fixin Cham-
boeuf, bij Dij on, een afstand van 230
kilometer.
Te Nizza is Latham tegenover de Anti
bes in zee gevallen docb gered.
Van den Born is over zee naar Monte
Carlo gevlogen, keerde voor de haven van
Monaco en landde weer veilig te Nizza.
Afstand ongeveer 42K.M.
De Engelsche vlieger White heefteen
poging gedaan, om den prijs, door ie
Londensche Daly Mail uitgeloofd te
bemachtigen. Het is het blad van de
luchtvaartprijzen. Verleden zomer is het
de Kanaalprijs geweest, die het blad
aan Bleriot heeft toegestaan. Thans zal
een prijs van 10,000 pond den eersten
volbrenger van de vlucht Londen -
Manchester in één etmaal worden toe
gewezen.
De afstand is ongeveer 297 K.M. Den
vlieger zyn twee rustpunten toegestaan.
In eersten trek legde White 134K.M.
achter elkander af.De eerste telegrammen
meldden, dat hy neerdaalde wegens ver-
kleumdheid door de hevige hooge lucht-
koude, maar latere zeggen, dat ook de toe
nemende windsterkte een hindernis om
door te vliegen was, temeer omdat ook de
motor begon te haperen. Daarom besloot
de vlieger te dalen om op windstilte te
wachten, en tevens van den vermoeienden
snelheidstocht uit te rusten, waarby hij
met 'n vaart van 97 K.M. had gevlogen.
Zaterdagmiddag om 5 uur was White
echter nog niet opgestegen, terwyl de
wind eerder toenam dan verminderde. De
iuchtschipper besloot ten slotte, eerst
Zondagochtend om 3 uur zyn tocht
voort te zetten. Dan kon de vlucht juist
vóór het verstrijken van een etmaal nog
volbracht zyn.
Maar ten slotte moest hy het wegens
het ongunstige weer toch opgeven.
Nu zal Paulhan het probeeren.
De verkiezingen voor de Fransche
Kamer van Afgevaardigden zijn afge
loopen, en hebben tot uitslag gehad dat
alles zoowat bij 't oude blijft. Zelfs
wordt verwacht dat ook de 200 herstem
mingen die binnen enkele dagen volgen
moeten, geen verandering in de verhou
dingen brengen zullen.
Yan de kopstukken der partijen is er-
slechts een niet herkozen, en wel de
radico-socialist De Pressensé die in Lyon
door een radicaal vervangen wordt.
Het ministerie is bevestigd. Briand
de sociaal-democraat, in wiens hand het
lot van Frankrijk ligt, want hij is de
premier I zit vaster in 't- zadel dan
ooit.
De verkiezingen hadden over 't alge
meen een kalm verloop. Een enkele
moord, een enkel opstootje, ziedaar alles!
Het beweegiyke Fransche volk heeft
zich ditmaal bediend van een log kie
zerscorps, dat voor geen enkel ideaal
was warm te krygen. In dat opzicht
geeft de nieuwe Kamer, geiyk de oude,
zy'n treffend gelykend beeld.
Zelfs liberalen voelden niets voor de
oude Kamer. Immers de Parysche cor
respondent der N. B. Crt. schreef bij
haar uiteengaan:
De niet te ontkennen impopulariteit,
bijna minachting, waaronder deze Ka
mer verdwijnt, is voor een gedeelte
haar eigen schuld. De positie der volks
vertegenwoordiging en van haar leden,
de verhouding van kiezers en verkoze-
nen en de verdere geheele parlemen
taire machine waren wel reeds voor
jaren op den weg der ontaarding ge
raakt 't afschuwelijke favoritisme, de
onderlinge afhankelijkheid.de opvatting
van het Kamerlidmaatschap ais een
half tyrannen-, half slavenbaantje,
waarby men maar moest trachten zoo
veel mogeiyk van de staatsmacht en
de staatsgunsten te profiteeren, zyn
stem zoo voordeelig mogeiyk aan den
minister van het oogenblik te verhan
delen en daardoor het grootst aantal
politieke gunsten voor zyn familie, zijn
vrienden, zijn invloedrijke kiezers en
voor flink betalende maatschappyen te
verkrygen dat alles bestond zeker
reeds vóór 1906.
Men had ook tevoren reeds de poli
tieke avonturiers, die in hun carrière
mislukt; personen, de rumoerige mid
delmatigheden, die nergens onderge
bracht hadden kunnen worden en die
zich op de politiek wierpen als op een
voordeelig baantje, waarin men door
brutaliteit en gemakkelijkheden in het
beloften doen en phrasen maken en
zonder eenige bijzondere kennis of stu
die slagen kon. Er was in het land
reeds een wantrouwen, een stille ver
bolgenheid tegen dat parlementarisme,
dat als een gunsten-uitbuitery en ty-
rannie werd, als een exploitatie van de
staatsmacht en de staatskas, waarby
recht/voor gunst week, waarbij vryheid
en waardigheid plaats maakten voor
onderworpenheid en vleiery tegenover
de alles in handen hebbende tyranne-
tjes van het oogenblik. Maar er was by
een gedeelte van het volk toch nog een
vaag gevoel, dat het zelf ook eenige
schuld aan deze ontaarding had, dat
het zijn verkozenen, tot deze rol van
gunstenhandelaar dreef, dat het steeds
op gunsten meer dan op recht aan
drong.
De bekende, de beruchte geschiedenis
van de vyftien duizend frank, delee-
lyke rooversmanier, waarop de Kamer,
kort na haar verkiezing, plotseling stie-
kum haar eigen schadeloosstelling met
6000 frank per jaar verhoogde, deed den
storm losbreken. Van dat oogenblik af
is ze de algemeene zondenbok, is ze
voorgoed impopulair en tot een vrybui-
