F
NIEUWSBLAD
OOR ZEELAND
No. 174.
1910.
Maandag 25 April
24e jaargang
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
mr P. Dieleman,
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
DE JONGE-VERWEST, te Goes
P. D'HUI j, te Middelburg.
L
PRIJS DER ADVERTENTIËN
VIT DE PROVINCIE.
rjyas»«sj»
vLi
IEDEREN WÊRKDAO DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p. 1,25.
Enkele nummers a 0^02*.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
HULST.
Voor de herstemming in Jhet district
Hulst blijven wij met aandrang steunen
de candidatuur van den heer
candidaat van de Centrale AR. en R. K.
Kiesvereenigingen
23 April 1910
Dr. Otte.
Natuurlijk rust 't oog nog eens met
zeker weemoedig genot op de laatste
brieven van dr. Otte.
Wij hebben er een bewaard, eenige
weken gelede» door De Ned. uit De
Ghinabode overgedruktdaaraan ontlee-
nen wij het volgende
Een paar maanden geleden kreeg een
jongen van een onzer scholen de tering.
Hij was een flinke Christen-jongen, met
schitterende vooruitzichten en een uit
stekend karakter. Hij was een wees. Het
Hope-Hospitaal heeft geen zalen voor
teringlijders. Toch moest er iets gedaan
worden, en zoo werd een kamertje voor
hem ingericht, dat toch eigenlijk niet
voldoende was, en daar is hij gestorven.
Een paar uren vóór zijn dood zeide hij
mij, terwijl een glimlach des vredes op
zijn gelaat lag, dat hij vast geloofde in
de liefde Gods in Christus.
Niet lang daarna werd een van de
kleine meisjes in het werkhuis onzer
Zending door dezelfde ziekte aangetast.
Opnieuw deed zich dus de behoefte voor
aan een geschikte plaats om teringpa-
tiënten te behandelen. Het Vrouwenhos
pitaal had, dank zij de trouwe hulp en
steun der vrienden in Nederland, nog een
klein overschot, waarvan ik besloot een
klein paviljoen te bouwen voor vrouwe
lijke teringpatiënten. De fundamenten
er van zijn reeds gelegd; hetzalheeten
„Juliana-paviljoen", naar de kleine Prin
ses, de Hoop van het Huis van Oran-e,
Evenals dat Kind des gebeds is het nu
nog maar klein, maar wij hopen dat het,
evenals Zy, zal groeien
De studenten hebben het laatste half
jaar getrouwelijk gearbeid. Verleden,
juist toen de Keizer stierf, kwam op
zekeren ochtend een van mijn mannelijke
studenten, die geengageerd was (met een
meisje, dat hij nog nooit gezien had)
plotseling naar mij toe en vroeg mij
verlof om naar huis te gaan, daar zijn
moeder hem bevolen had terstond te
komen. Ik vroeg hem, waarom hij zoo
eensklaps gaan moest, maar hij zeide
dat hij dat niet wist.
Den volgenden morgen kwam hij zeer
terneergeslagen terug en vertelde mij,
dat zijn moeder hem bevolen had direct te
trouwen.Ik was wel eenigszins geneigd te
denken, dat hij den vorigen dag niet de
volle waarheid had gezegd, toen hij ver
klaarde niet te weten waarom hij thuis
moest komen, maar ik gaf hem natuurlijk
verlof om zijn moeders bevel op te volgen.
Maar de arme jongen scheen er niet veel
zin in te hebben. Later hoorde ik, hoe de
zaak in elkaar zat. Gedurende de honderd
dagen van nationalen rouw na den dood
van een K eizer, mag er geen enkel huwe
lijk gesloten worden. Daarom gingen ver
scheidene jongelui, toen het gerucht van
's Keizers dood zich begon te verspreiden,
hals over kop trouwen vóór dat het offi-
cieele bericht, en daarmee de verbodstijd,
zou gekomen zijn, vandaar ook in eens de
haast van die moeder...
Het onderwijs en de opvoeding dei-
jongelingschap maakt in de laatste jaren
grooten voortgang in China. Een rijke
Chinees heeft honderdduizend Mexicaan-
sche dollars (ruim een ton gouds) geschon
ken voor een geheeskundige school. Ik
hoopte zeer, dat die school een deel zou
worden van een Christelijke universi
teit, maar die hoop heb ik moeten opge-
ven.Onze Zending was niet gereed een zoo
groot wérk te ondernemen. God weet wat
het beste is.
In Hong-Kong echter zal spoedig een
universiteit worden opgerichtreeds is
een stuk grond afgestaan door het Engel-
sehe bestuur in die kolonie, en voor om
streeks vijfhonderdduizend dollars is voor
de inrichting Ingeschreven. In vele gedeel
ten van het keizerrijk worden prachtige
zendingsscholen gesticht of zijn reeds in
volle werking. Hier in China is in de toe
komst het onderwijs de hoop en het werk
middel der Kerk. God geve, dat ook onze
Zending op dit punt een geopende deur
moge vinden.
Men lette er op dat de laatste briei van
dr. Otte een bede tot God inhoudt om een
geopende deur voor de Zending in China.
Dat zal ook wel zijn laatste gedachte ge
weest zijn bij zijn heengaan naar het
Vaderhuis met de vele woningen.
XLVI.
Christen socialisme 1
Naar de bladen ons melden zal de
jaarvergadering der Christen Socialisten
binnen kort gehouden worden. Eet
Program zal worden behandeld en on
derscheidene vakken zullen aan de orde
komen. Meer dan eenmaal is het ons
opgevallen hoe verwarrend hun optre
den is. In de brochure van „Enka", in
hun optreden op vergaderingen, en ook
nu weer bij de voorloopige openbaarma
king van het aan te nemen Program is
het schering en inslag te spreken van
socialisme. Gaat dat op Wanneer men
zich als zelfstandige christen socialisti
sche party organiseert, waarom dan tel
kens te vervallen in de propaganda voor
het socialisme I Hoe dan te rijmen dat
zy als christen socialisten heil verwach
ten van de sociaal-demokratie Het is
een bewijs van zwakheid van eigen
standpunt, een bewys ook, van een be
denkelijk materialisme dat daarj over-
heerschend is. 't Wordt dan ook ge
voeld door het socialisme zelf. Op het
Paasch-Congres der S. D. A. P. heeft de
Voorzitter, dhr. Vliegen ook over de
christen-socialistische beweging gespro
ken. Duidelijk sprak hy het uit dat de
christen socialisten bij de S. D A. P.
behoorden. Alzoo ongewild ingelijfd,
't Was misschien ook maar het beste.
Naar onze meening zal het er toch
toe komen dat de meerderheid zich op
lost in de socialische gelederen. Wan
neer wy letten op de punten van over
eenkomst, als: grond en produktie aan
de gemeenschap, de klassenstrijd, en zoo
noodig de revolutie, dan ryst voor ons
de vraag welk onderscheid er nog is
tusschen den bond van christensocialis
ten en de S. D. A. P. Dan valt nog
het argument dat men langs bezadigder
wegen het doel wil bereiken indien dit
mogelijk is. Juist de zooeven aange
haalde punten van grond én produktie,
de klassenstrijd, enz. doen het revolu
tionair karakter duidelijk uitkomen. Van
meet af hebben wij het optreden, het
worden, van de christensocialisten gade
geslagen als een -beweging die zou ver-
loopen in propaganda voor het socialis
me. En meer en meer worden wij in
onze overtuiging gesterkt. Trouwens,
nog nimmer hebben wy veel vrucht
en zegen gezien van onze organisatie
die door ontevredenen werd gesticht
Want dat toch is de zaak. Een niet
gering getal zijn 'afvallige Antirevolutio
nairen en afvallige Christen-Demokraten.
Men gaat van kwaad tot erger, tot men
eindelijk aanlandt bij het toppunt der
ontevredenheid en eenzijdigheid. Wat
heeft de aktie van den heer Staalman
uitgewerkt? Is niet zijn aanhang ver
smolten Wat zal de Christen-socialisti
sche bond presteeren, wat anders dan
dikke woorden en een in de kaart spelen
van het socialisme? Niet genoeg kan
tegen het eenzijdig drijven van genoem
den bond gewaarschuwd worden. Daar
mee brengt men geen winst en voordeel
aan de armen en verdrukten voor wie
ze zeggen op te komen en te strijden.
Wij zijn geroepen om de zaken nuchter
te bezien, te arbeiden in getrouwheid
voor recht en gerechtigheid. Niet in de
eerste plaats vragen of dat nu voordeel
is voor den werkman of voor den patroon,
maar als Christen de voetstappen druk
ken van onzen Meester, die voor recht
en gerechtigheid steeds getuigde. Een
partij gerekruteerd uit ontevredene ele
menten kan niet bloeien, kan ook geen
leiding geven in een gezonde richting.
In alle partijen komen zaken voor waar
over verschil van meening bestaat. En
dat is geen bezwaar. Maar nooit mag dat
verschil ontaarden in een streng drijven
naar zijn idee, dat toch uitloopen moet
op scheuring en teleurstelling. Nog nooit
is in de Antirevolutionaire party het
vrije woord en de vrije gedachte ge
smoord. Wat stormen ook over ons hoofd
gingen, telkens kwamen wij weer gelou
terd uit den strijd, 't Is naar onze mee
ning dan ook bezwaarlijk, zoo niet on
mogelijk, voor den Christen, om zich
aan te sluiten by het Christen-Socialisme.
Hun wijze van optreden gaat in tegen de
ordinantiën des Heerer.. Niet in den
klassenstrijd moet heil gezocht worden,
maar in een dichter bij elkander bren
gen der standen. Dat dit kan, bewijst
de praktijk. En dat het voordeelen geeft
kunnen wij bewijzen. En daarom zij onze
arbeid steeds voor de Antirevolutionaire
beginselen welke in die richting leiden.
C. H.
Prins Hendrik in het Noorden.
Prins Hendrik was (en is) eergisteren,
gisteren, heden en morgen de gast van de
bewoners der Friesche Waddeneilanden
Ameland, Schiermonnikoog en Rottum.
Woensdagavond was de Prins de gast
van den Commissaris der Koningin in
Friesland, baron van Harinxma thoe
Slooten, en Donderdag vertrok hij naar
Schiermonnikoog om de reddingsmidde
len aan de kust te inspecteeren. Zijn gast
heer was graaf Benstorff, de eigenaar van
het eiland.
Donderdagmorgen ving de tocht aan
naar Schiermonnikoog per motorboot.
Schiermonnikoog: de naambeteekent
letterlijkeiland der grijze monniken.
Aanvankelijk was het een bezitting van
het Claerkamperklooster te Ringsuma-
geest, in Friesland, zooals blijkt uit een
oorkonde van den Bisschop van Utrecht
(1465). In 1580 ging het eiland in 't bezit
der Staten van Priesland over, die door
geldgebrek gedwongen werden een deel
van hun domeinen te verkoopen, waarbij
ook Schiermonnikoog, dat zy om de aan-
trekkelykheid er van te verhoogen tot
privaatbezit verhieven. Sedert dien (1638)
is het eiland in particulier bezit; de tegen
woordige eigenaar is de graaf Georg von
Bernstorf, uit Junker-Wehningen aan de
Elbe, afstammeling uit 'n Welfengeslacht.
De oppervlakte van het ellipsvormige
eiland bedraagt ongeveer 1200 HA. en telt
661 inwoners (1 Januari 1909). De noorde-
lyke helft van het eiland bestaat uit hooge
duinenin het zuiden vindt men in vlak
weideland 'tdorp met zijn teekenachtige
boerenwoningen.
En er is een allermodernst badhotel,
waar nu welhaast ook electrisch licht zal
komen, en, met de opening van het bad
seizoen, 1 Juli a.s., een motorboot in de
vaart, die het eiland in verbinding zal
brengen met de hoofdplaats der provincie
Groningen.
Ook dan echter zal men gedeeltelijk
langs den boven omschreven primitieven
weg het eiland moeten bereiken, want het
ondiepe water maakt het niet mogelijk
dichter de kust t» naderen en bovendien
strekt het ondiepe water zich te ver uit,
om er een steiger te maken.
Die Donderdag op Schiermonnikoog is
een stormachtige en toch aangename dag
geweest.
van 1—5 regels 40 cent, Iedere regel meer 8 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 ''ent.
De N. R. C. bevat er een teekenend ver
slag van. Wij lezen
Met dit al is het een aardige dag geweest,
vooral voor wie zoo in de directe omgeving
van Prins Hendrik hebben mogen verkee-
ren, want van 's Prinsen persoonlijkheid
gaat zoo 'n innemende, prettige invloed
uit. Dat is alles even trouwhartig, goed-
luimsch en onderhoudend. Met zijn onver
moeibare belangstelling, zijn humoris-
tischen kijk op de dingen en zijn altijd
opgewekt discours, zijn grappige invallen,
zijn goedronde hartelijkheid boeit de Prins
der Nederlanden een ieder tot wien hy zich
wendt en die spontane natuur gaat telkens
zonder ceremonieel uit naar wie den Prins
zoo op zijn tocht maar interesseeren,hetzij
de bootsman uit de reddingsboot, de offi
cieele heeren in zijn gezelschap, of bijv.
de koetsier, die den bolderwagen door het
zuigendezand heenvoert.Vanmorgen bijv.
toen de Prins met zoo'n primitief span
zonder veeren langs het strand reed om de
reddingsboot op haar proeftocht te volgen,
woei de wind den Zondagschen hoed af
van den voeiman op den bok. In een wip
was Z. K. H. over den rand van de kar en
van het wentelende wiel afgesprongen,
om 's stoeren voermans hoofddeksel na te
jagen, op te vangen en den verbauwereer
den koetsier weer op het hoofd te drukken.
En dat volkomen zonder eenig vertoon
van minzaamheid. Het \v eer viel waarlijk
niet mee. Het was een ruwe zee. Er stond
een koude wind. Maar dat was geen reden
voor den Prins om zijn studie op te geven.
Uren lang, soms met de roeten in het
water stond hy nu hier op Schiermonnik
oog aan dat prachtige breede strand om
de manoeuvres met de reddingsboot en
met het vuurpijltoestel gade te slaan. In
een ononderbroken spanning de oogen
turend naar iedere handeling, terwijl
anderen verkleumden, klappertandden
terwijl zelfs het gros der eilanders, ds
vrouwen en de kinderen het spoedig te
koud kregen aan den duinrand. De Prins
klampte telkens andere menschen aan,die
er van wisten uit de moeizame harde
praktijk.
Hij sprak er den bootsman Dirk Vis
ser over aan, dien stoeren redder, die
met zijn langen witten baard Neptunus
zelf wel lijktHy trok mee aan de
trossen en kabels, vroeg van alles het
hoe en waarom. Tegen het eenvoudige
visschersvolk, tegen voerlui, boeren
knechts en zeelui richt Prins Hendrik
dan gemeenzaam het woord en zyn ge
zicht staat daarby zoo eenvoudig, die
gulhartige oogen wekken direct zoo'n
vertrouwen, dat de eenvoudigste men
schen aanstonds heen zijn over hun
schroom en maar zeggen, waar het op
staat. En ongewild wint de Prins door
dit goedmoedige, eenvoudige doen aller
harten. De geestdrift van de menschen
om hem heen, die Wilhelmina's gemaal
immers overal dicht mogen naderen on
der zyn vriendelijken glimlach, klom op
dit eiland van uur tot uur. Telkens
weer begonnen de wenschen spantaan
het Wilhelmus te zingen, te juichen:
lang zal hy leven, te jubelen. Of er
kwamen er plotseling naar den Prins
toe, jonge meisjes en vrouwen aange
daan met oranje, om wat opgetogens
te zeggen, om hem toe te wuiven met haar
handen en te laten zien, hoeveel zy hou
den van 's Prinsen rondborstigen een
voud. En dan even die verwonderde glim
lach met een haast onmerkbaar snaaksch
trekje.
Maar met dat al was het prachtig, wat
er aan den Prins werd veitoond. Als een
volk van watergeuzen gaf het er genegen
de bewijzen van zyn moed, van zijn stoer
vertrouwen met de woelige zee, die dit
eiland als een groene oase steeds dreigend
bespoelt. Stugge, waardige kerels, de
hechte reddingboot op den wagen met
de roode wielen, vooral de pracht van
dat tienspan. groote lokkig-bruine, dap
pere paarden, die de borst inzetten tegen
de branding en den golfslag om de poo-
ten op laten stuwen.
Het slot was dat de beproeving van
het vuurpijl-schiettoestel uitstekend
slaagde. Naar een schip dat als wrak
fungeerde werd een lijn geschoten, en
toen een man in de z. g- broek, een
brsekvormige rieten mand, van het schip
naar den wal gehaald.
Vrydag ging 't van Schiermonnikoog
naar Ameland een tochtje van zes uren.
Eerst met den wagen van Schiermon
nikoog naar de veerboot op Oostmahorn,
van daar per rytuig naar Anjum, verder
per omnibus naar Metslawier, dan per
locaaltrein naar Holwerd en van daar
loopen naar den aanlegsteiger van den
veerdienst, van waar de boot de reizigers
naar Ameland bracht. Het was ijzig koud
en het stormde. Wegens het weer werd
de oefening met het vuurpijltoestel af
gelast. Naar Hollum werd per boeren
wagen geredenen van daar door het
mulle zand, nog langzamer naar Ballum.
Daar bezocht de Prins de oude Protes-
tantsche Kerk om er het mooie snijwerk
van d 5 preekstoel te bewonderen en wan
delend ging het toen naar het kerkhof
voort, waar die verwonderlijke schoon ge
houden grafsteen der Cammingha's ligt.
Op weg daarheen brachten de vermaarde
Amelander paarden hun hulde aan Z. K.
H., vertegenwoordigd door een menigte
mooie merrieveulens. De Prins ontving
daar 't telegram van zyn oomzegger, den
groothertog van Mecklenburg, wiens
vrouw, na een kinderloos huwelijk van 5
jaren, heden haar eerstgeboorne mocht
aan het hart drukken. De Prins betuigde
aan de omstanders zijn blydschap over de
geboorte van dezen troonopvolger. Des
avonds keerde de Prins naar Schiermon
nikoog terug om hedenmorgen den tocht
te aanvaarden naar Rottum.
Middelburg. In de Yrydagavond onder
leiding van den vice-voorzitter, den-heer
mr P. Diete'inan, gehouden vergadering
van de Vereeniging voor Handelsonder
wijs alhier, werd door den secretaris, den
heer J. P. Kögeler, het jaarverslag over
het vereenigingsjaar uitgebracht. Dit
verslag behandelt voornamelijk de wor
dingsgeschiedenis der vereeniging en een
beschouwing over het nut van de han
delscursus.
Voor de eerste klasse der cursus, die
met Januari geopend is, gaven zich 40
leerlingen op, waarvan volgens het re
glement slechts 25 geplaatst werden.
Ook wordt herinnerd aan het tegen
vallen der verleende subsidies en aan de
moeite om een geschikt lokaal voor den
cursus te vinden. Thans is tydeiyk een
lokaal van de Rijks Hoogere Burgerschool
afgestaan.
Dit verslag zal worden gedrukt en als
reclame worden verspreid.
De rekening en verantwoording van
den penningmeester, den heer E. W.
Hendrikse, werden door twee leden na
gezien en tot goedkeuring besloten.
Tot bestuurslid werd herkozen de heer
M. G. Boasson en gekozen in de vacature
A. A. Mes de heer A. J. Verhage.
Op voorstel van het bestuur werd be
sloten een adres aan den Raad te zenden,
waarin verzocht wordt om de subsidie,
die voor dit jaar toegestaan is ten bedrage
van 10 pCt. der uitgaven tot een maxi
mum van f300, voor het volgende jaar
te verhoogen tot 20 pCt. der uitgaven,
voornamelijk met het oog op het ogenen
van het 2de leerjaar in September a.s.,
waardoor de uitgaven zeer zullen stygen.
Ook aan de regeering zal gevraagd
worden om verhooging der rykssubsidie.
Vlissingen In de gister gehouden
zitting van den gemeenteraad werd me
degedeeld dat by rondzendbrief besloten
is de aan den heer J. G. Meyer ver
leende optietermyn voor den koop van
grond bewesten het Badhotel te verlen
gen tot 8 Mei 1910. Goedgekeurd werd
een dading met het Rijk, waarbij de Ge
meente grond aldaar overneemt voor
