VOOR ZEELANS
No. 169,
1910:
Dinsdag 19 April
24e Jaargang
JONATHAN MERLE.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSeHIJNT ZESMAAL PER WEEK
J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. DV.U:j, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Het vrije Huwelijk.
FEUILLETON.
.ij'lt v't-i ilma
1EDEREN WERKDAG DEE AVONDS.
Prqs per drie maanden franco p. p. 1,25.
Enkele nummersJa 0,02*.
UITGAVE DER FIRMA
UN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regeï meer 8 cent
Familieberichten van —5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 '•ent.
Van vrijzinnigen kant is men er op
uit om de bepalingen in de wet op het
gebied der echtscheiding zoo zwak mo
gelijk te doen zijn, teninde echtgenooten
het scheiden van elkander zoo gemakke
lijk mogelijk te maken.
Minister Nelissen wil daar niet van
hooren en wil genoemde wetsbepalingen
terdege handhaven.
Daar komt Mr. van Houten tegen op
en in zijn jongsten staatkundigen brief
geeft hij zijn denkbeelden over het vrije
huwelijk ten beste.
Volgens mr. Van Houten
„moetende a.s. echtgenooten verkla
ren, dat partijen voornemens zijn zich
voor hun geheele leven tot een gezin
te vereenigen, doph gewetensbezwaar
hebben van hun voornemen op wet
telijke wijze door het aangaan van een
huwelijk bij den ambtenaar van. den
burgerlijken stand te doen blijken, wijl
het hun niet geoorloofd is, van som
mige wetsbepalingen, bepaaldelijk van
artikel 160, le lid, 161, le lid, 263, 264
en 355 B, W. bij overeenkomst af te
wijken. Als hoogste ideaal beschou
wende, in liefde en trouw vereenigd
samen te wonen tot de dood hen
scheidt,;inemen zij zich ernstig voor,
de nauwkeurigste zorg te dragen, dat
onvermijdelijke verschillen en ontstem
mingen niet tot duurzame verwijde
ring aanleiding geven. Mocht deze
niettemin intreden, zoo buigen zij zich
wederkeerig voor het recht der per-
soonlykheid en erkennen zij weder
keerig het recht de echtelijke samen
woning te doen eindigen."
Ook wil hy de verhouding regelen
tusschen de ouders en de kinderen, die
uit het vrije huwelijk geboren worden.
Deze regeling komt hierop neer
„Beide ouders erkennen elkander ten
aanzien van kinderen als gelijkelijk
gerechtigd en zullen, onverschillig of
de samenwoning als echtgenooten al dan
niet nog voortduurtin overleg bepaled,
op welke wijze hun belang het best
wordt behartigd. Bij verschil beslist
in hun eerste levensjaren de moeder...
Beide ouders zullen onder alle omstan
digheden, alzoo ook bij mogelijk uiteen
gaan, hunne beste krachten aanwenden,
om den band van genegenheid tusschen
54
Toen juffrouw Avis begrepen had, dat
haar man gevaarlyk ziek was, had zij
aan Maria Avis en aan Merle geschreven,
en ofschoon er in Merle's brief niets stond
van geldgebrek, begreep Merle het juist
daardoor en beslodt. 14 dagen vacantie
te nemen. Het was twee jaar geleden
dat hy er het laatst uit geweest was. Hy
bad Zondagmorgen voor Avis en na den
dienst verdrong men zich rondom hem
om iets. naders te hooren. Ieder had wat
te geven en Merle nam alles aaneieren,
kippen, ham, bloemen, groenten, aard
appelen. Met mandjes belast en beladen
en met een bankje van f 100 van Gilbert
en Leonard Ralt, en meer nog van Sil
verton en den admiraal in zyn zak, kwam
hij bij deiAvises aan. Het werd alles
naast Avis? bed uitgepakt, en hij genoot
van het eigengemaakte brood en de heer
lijke boter en het roerde Merle dat dit
eenvoudige voedsel voor Avis een lekker -
ny was geworden.
Dit alles en meer nog van Mary en
Ped vertelde Merle aan Frances en toen
hij opstond om weg te gaan, kon zij niet
nalaten te vragen
„Zou vader nu beter worden?"
Het teëdere medelijden in zijne oogen
en het vasthouden van hare hand zeiden
haar genoeg. Zij wendde het gelaat af.
het kind en ieder zijner ouders zoo hecht
en zoo liefderijk mogelijk te doen
worden."
„De Rotterdammer" zegt hiervan Het
is opmerkenswaardig, dat een verstandig
man zulke dwaasheden aun ons volk durft
voorleggen. Wij vinden 't verschrikkelijk.
Maar niettemin consequent, zooals mr.
vqn Houten gewoonlijk is.
Van tweeën één. Het huwelijk is een
van God ingesielde ordinantie of niet. Is
het slechts een menschelijke instelling,
zooals de gangbare meening is bij de libe
ralen, dan kan men geen wetten en rege
len maken dan naar menschelijk goed
vinden.
Nu wil men het huwelijk in de wet
verbindend maken, doch zoo, dat men
scheiden kan als men wil. Die scheiding
moet men vooral niet te moeilijk ma
ken.
Mr. van Houten, consequent als hij is,
vindt dat allemaal gekheid. Hy redeneert
aldusAls ik vandaag kan trouwen voor
de wet,-doch straks door die zelfde wet
mijn huwelijk weer kan laten ontbin
den, laat ons dan de wet maar heelemaal
op zij zetten en van het- huwelijk een
voudig maken een aceoord tusschen
vrouw en man.
Tegen die consequentie is niet veel te
zeggen. Maar hoe blijkt ook hier de waar
heid der HSchrift, die ons toeroeptZe
hebben des Heeren woord verworpen, wat
wysheid zouden ze dan hebben
Of is het niet louter dwaasheid, wat
mr. van Houten verkondigt
Let b.v. eens op die woorden, welke we
cursiveeren.
Want ..stelt ge u wel voor van dat over
leg tusschen ouders, die het met mekaar
niet konden vinden en daarom niet meer
samenwonen
En diezelfde gescheiden ouders zullen
hun beste krachten aanwenden „om den
band van genegenheid (liefde durft hij
blijkbaar niet schryveri, Red.) tusschen
ouders en kind zoo liefderijk mogelyk te
doen zyn. N. B. tusschen ieder der
ouders. Belachelijk zouden we zeggen,
indien het niet zoo treurig en goddeloos
ware.
Verder behandelt mr. van Houten nog
de financieele gevolgen van zoo'n vrij
huwelyk.
Maar we gelooyen, dat onze lezers van
die dwaasheid al genoeg hebben.
Toén Merle de kamer uit was, vroeg
hij aan den dokter of het mogelyk zou
zyn om haar in een gesloten rytuig te
vervoeren, maar het antwoord was„on-
mogelyk!" en zeer verdrietig ging hij
weer naar de A vises om te waken het
was de laatste wake. Nu er voedsel
in overvloed was én al zyne kinderen
genoeg kregen, had Avis zijn laatste betë
genuttigd. Hij sprak nog slechts zeer
weinig, en viel vaak in slaap; toen Mary
en Jtose kwamen was. hij bewusteloos
en ér werd besloten dal men eene bood
schap zenden zou, dat zy niet konden
terug komen dien avond. Zij sliepen te
zamen in de huiskamer en Jem, Merle,
en juffrouw Avis. waakten bij den zieke.
Tegen den morgen bewoog hy zich
een glimlach gleed over zijn gelaat toen
hij zeide: „Hei, Tom, kyk eens naar de
bruine Zij trekt te hard, Hei, Toml"
Hij opende zijn oogen en keek ver
wonderd rond.
Hij zag Merle naar de deur gaan. „Maak
de kleintjes niet wakker zei hij, maar
was ^aangenaam verrast toen hij Rose,
Mary en Fed binnen zag komen. Beurt
om beurt bogen zy zich over hem heen.
Een vreemd- ver licht kwam op zijn
uitgeteerd gelaatde stervende oogen
werden groot van verrukking. „De betere
dingen", fluisterde hy, zijne hand viel
neer, het licht verdween uitzyue oogen
en die rondom hem stonden wisten dat
hij de „betere dingen" gekregen, had.
De heer van Houten wil ons terug
voeren naar het heidendom. Want zoo
zegt hij
„Het oude Romeinsche recht was in
dit opzicht zoo juist". „Het huwelijk
was onder zijn werking een vrij samen
leven, zonder wettelijk geregelde plich
ten tusschen man en vrouw".
De huwelijksband moet eigenlijk geen
band zijn, of anders gezegd hy moet zöö
los wezen, dat men er zich „naar verkie
zing" aan kan onttrekken Wij behoeven
over deze ontzettende theorieën niet veel
te zeggen.
Een ieder voelt wel, waarop dit prijs
geven van den huwelijksband moet uit-
loopen, en tot welke algeheele ontwrich
ting van de Maatschappij het door mr.
van Houten aangeprezen „vrije huwelijk"
zei leiden.
Het moderne heidendom zou aldus
een zijner grootste triomfen vieren met
al de rampzalige gevolgen daaraan ver
bonden.
Had het Arnhemsch Dagblad geen re
den om uit te roepen
Wat dunkt u, is er een antithese
Werken er ook „paganistische facto
ren Dreigt ook het gevaar der on-
dermyning van de Christelyke grond
slagen onzer samenleving
19 April 1910.
Wat de opbrengst der rijksmiddelen
aangaat heeft Maart 1910 zijn naamge
noot van 1909, dié toch reeds 8 ton meer
te innen gaf dan zijn voorganger van
1908, met een meerdere opbrengst van
nog eens weer 8 ton geslagen. Daardoor
komt hij in opbrengst 6 ton boven Maart
1907.
Toch is deze uitkomst niet zoo mooi
als men rekening houdt met de accyns-
verhooging en opbrengst van opcenten,
welke in de vorige genoemde jaren zich
nog niet deden gelden. (Alleen het ver
hoogde effectenzegel en de verbeterde
registratie belasting golden in Maart 1909
reeds).
De drankaccijns viel dan ook ditmaal
bitter tegen. Waar een twaalfde der ra
ming ruim 26 ton bedroeg, kwam maar
amper 2 miljoen in; dus een tegenslag
van ruim een half miljoen. Er werd
slechts f88000 meer ontvangen dan in
Maart van verleden jaar. Natuuriyk is dit
HOOFDSTUK XXX.
Merle zelf vertelde de kinderen den
volgenden ochtend het treurige nieuws
dat hun vader niet meer was, Daarna
bracht hij Jem weg en ging toen alles
in orde brengeh voor de begrafenis en
aan Frances het gebeurde vertellen. Fran
ces had tyd gehad om zich voor te be
reiden en toen hij het haar zeide, zag
hy dat zy haar vader „gegeven" had.
Hy stond naast haar en zij keek hem in de
oogen, die zoo vol waren van de liefde
die geeft zonder iets terug te willen ont
vangen, en zy wenschte wel dat zij maar
in dit bed mocht sterven en nooit meer
behoefde te werken en te sloven.
Hij bleef tot 11 uur en ging toen ein
delijk iets voor zich zelf doenhy ging
eene visite maken bij mevrouw Keith.
Hij had haar niet gezien sinds hy naar
Parijs ging en zy nog juffrouw Haughton
was. By zijn vorig bezoek aan Londen was
zij uit de stad geweest. Hij wachtte onge
duldig in haar. mooie salon,terwyl de meid
zijn kaartje naar hoven bracht.
Mevrouw Keith was juist bezig om zich
te kleeden, maar toen zij het kaartje ge
lezen had, bond zij haar hoed vast en liep
naai' beneden, in gedachte den jongen van
de avondschool voor zich ziende, kwam de
saipn binqen en deinsde terug„O, Jona
than Wat zijt gij oud geworden 1"
Merle laqhte, ondanks zich zelf.
„Hoe komt het ging zij op haar ouden
levendigen toon voort. „Zijt gij ziek?
Hebt gij verdriet of moeilijkheden, Jona
verblijdend, want 't wijst op een gebruiks-
vermindering van circa 20 pCt., maar
voor de schatkist is 't een niet onbelang
rijke tegenvaller.
Nog meer zulke, en het land kan er
niet anders dan wél by varen.
Meer brachten onder anderen op Pos
terijen f 143000Suikeraccijns f 125000
Drankaccijns f88000; Successierechten
f 75000Geslacht accijns f 75000Grond
belasting f57000; Bedrijfsbelasting
f 56000Loodsgelden f 21000 Telegi afie
20000; Wijn f 11000; Bier f5000 en
Goud en Zilver f3000.
Minder brachten op o.a. Invoerrechten
f 78000 Domeinen f89000Registratie
f26000; Personeel f23000; Vermogens
belasting f4000.
De opbrengst over de eerste drie maan
den in 1910 is 2 miljoen en 110 duizend
gulden hooger dan over de eerste drie
maanden van 't vorige jaar.
Het schijnt op sommige openbare scho
len met de neutraliteit wat de schoolboek
jes betreft niet zuiver te staan,
De „School met den Bijbel" gaf er dezer
dagen enkele staaltjes van.
Namen noemt zij nietderhalve behoeft
geen enkele school zich dè klacht aan te
trekken, tenzij dan die welke bedoelde
schoolboekjes in gebruik heeft.
Het oog viel namelijk op 'n „Leerboekje
van de Vaderl. Gesch.", bij Wolters te
Groningen verschenen.
Daarin wordt o. m. gezegd
„Jezus Christus, die geboren werd in
Bethlehem in Palestina, was de stichter
van een nieuwen godsdienst, die vooral in
Europa ,veel aanhangers heeft ver
kregen".
Neutraal is dat niet. Het is puur modern.
De vrijzinnigen zien in onzen Heiland op
zyn hoogst een braven filosoof die voor
zijn denkbeelden den marteldood stierf.
De mededeeling zooals zy daar staat past
derhalve niet in een leesboek van de neu
trale school.
In dat zelfde geschiedboekje wordt Cal-
vijn geteekend als de „tyran van Genève".
En het wordt Maurits tot „eeuwige schan
de" aangerekend, dat hy niet eigener be
weging aan Oldenbarnevelt gratie ver
leende.
Ook dit is niet neutraal, het is naar onze
beschouwingzuivergeschiedvervalsching.
■aaaa—a——HBaaB^B—gMaa—aeg—gga
Iets is niet in orde
„Het laatste is waar," zei hij. „Maal
laat ik eerst eens van u hooren."
„O, wij zijn allen best. Je moet mijn
kinderen zien. Maar wat is het Het spijt
mij zoo, dat ik uit moet. Maar iemand
komt mij hier afhalen."
Merle gaf haar een kort verhaal van de
zorgen der Avises en vertelde haar dadelij k
hoe noodlg het was, dat de meisjes betere
betrekkingen kregen.
Toen kwam het rijtuig en zij vroeg hem
waar hij logeerde, en toen zij merkte dat
het niet bij vrienden was, vroeg zij hem bij
haar te komen. Merle bedankte. Ik ga in
zulke arme buurten," zei hij.
»Wij ook altijd. Dat doet er niets toe.
Dus dan komt u?« zei zy met al hare oude
gedecideerdheid. Zij schreef hem nog een
adres op aan eene dame, die de meisjes
kon voorthelpen en verzocht hem te zor
gen, dat hij om half zeven bij hen was op
etenstyd.
Toen hij bij mevrouw Keith aanlandde
met zijn zeer bescheiden bagage, bracht
de meid hem in eene logeerkamer, grooter
dan de twee kamers der familie Avis. De
groote ruimte deed hem pijn-dooi het con
trast, maar de natuur stond op zijn rechten
on hij viel door uitputting in slaap tot aan
den eten.
//Is juffrouw Vaughan in de stad?"
vroeg hij onder het middagmaal.
„Neen, zy is juist naar Eastbourne om
hare oude nicht weg te brengen," zei me
vrouw Keith, maar zy komt zoo ganw als
Het tegendeel van neutraal.
Wat is neutraliteit toch een moeilijk
ding. Men zit er altijd mee in den knel
Beschermende rechten en draagkracht.
In verschillende bladen van Links is
betoogd en met statistische gegevens
aangetoond, dat een verhooging van in
voerrechten op de noodzakelijkste levens
behoeften het meest zou drukken op de
economisch zwaksten, wijl deze in ver
houding tot hun loon het meest van
die levensmiddelen gebruiken.
Het is echter onbekend of de regeering
aan verhooging van invoerrechten denkt,
en zoo ja, in welke richting zij die ver
hooging zal willen door voeren.
Toch zegt op zich zelf het ingebrachte
bezwaar niet genoeg om ons dadelijk
reeds daarvan bij de tegenstanders van
zoodanige verhooging te scharen.
Immers verhoogde levensbehoeften is
niet zoo erg wanneer de loonen naar
evenredigheid stijgende zijn.
Onderstaande statistiek uit De Post
heeft te dezen opzichte wel wat te
zeggen
Als jaarlijksche inlagen in de Pruisi
sche Spaarbanken gaf het blad:
Verminde
ring gedu
rende zes
jaar van
Vrijhandel
103.640.000
Mark
Die 6 jaren van vrijhandel waren dus
voor de inleggers hoofdzakelijk werk
lieden magere jaren.
In 1879 begint de periode der bescher
mende rechten.
En wat zien we nu Het volgende
r,. er. „AA i Vermeerde-
91.540.000 mark
116.090.000
1873
163.69 V 00 mark
1874
150.610.000
185
121.210.000
1876
101.060.000
n
1867
72.300.000
n
1878
60.050.000
n
1879
1880
1881
1882
1883
1884
115.170.000
193.700.000
149.240.000
150.100.000
ring gedu
rende zes
jaai van
Bescherming
58.860.0'JO
Mark
Deze cijfers wijzen duidelijk aan, dat
de invoering van beschermende rechten
de Duitsche werklieden welvarender
maakte en hun steeds grooter wordende
armoede veranderde in een steeds groei-
enden voorspoed.
Al hebben dus in Duitschland de be-
zij kan weer terug, en ik heb haar ge
vraagd dan bij mij te komen het is zoo
veel dichter bij haar werk dan haar eigen
thuis."
Dat was zeer verleidelijk.
Den volgenden dag was de begrafenis
een treurige gang, zonder een vriend of
familielid, en 's avonds was Merle uïtge-
noodigd bij mijnheer Walden, den dominó
van „Arkleystreet1, vriend van de Keiths.
En toen de beroemde spreker na de thee
met Merle in zijn studeerkamer zat, was
hij geroerd te bemerken, dat er zulk een
jong en hartstochtelijk hart achter de
rustige manieren van dezen afgewerkten
en er reeds oud uitzienden man verscho
len was.
„Beste Merle, gij moet die dingen op zijn
beloop laten", zei hij., „Niemand kan hier
léven zonder dat te doen. Het eenige wat
wij doen kunnen is zeggen „geduld over
wint alles".
„Ik kan wachten op Gods tijd maar
die dtr menschen neen... Dood en
wanhoop wachten niet. Kijk eens naar't
gebrek aan voedsel in de stad en denk eens
aan de mijlen land die braak liggen. Neen,
ik kan geen uur wachten, maar ik moet
het wel, maar u, mijnheer Walden, u kunt
spreken Wilt u 't niet zeggen
„Zij weten het reeds, ten minste :1.11e
denkende mannen, en ik ben oud
„U bent nog niet oud riep Merle uit.
„Acht en veertig. En dit leven maakt
iemand oud," zei Walden.
(Wordt vervolgd