NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 160,
1910.
Vrijdag 8 April
24e Jaargang
HISTORISCH
JONATHAN Mil,
CHRISTELIJK-
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F, P. D'PUiJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
UIT HE PERS.
FEUILLETON.
Binnenland.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p. 1,25.
Enkele nummers
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 ''ent
De opgaaf van den spoordienst
komt In dit nommer voor op de ge
bruikelijke plaats.
Onze wintercampagne.
De Standaard schreef een geestdriftig
artikel met het oog op de verkiezingen,
die ons wachten. Wij nemen het in zijn
geheel over.
Tot dusver liep onze wintercampagne
op staatkundig terrein schooner dan we
ons hadden durven voorstellen. Eenige
maanden geleden waren we bezorgd, dat
men na het groote sucees van Juni 19o9
te spoedig op zijn lauweren zou inslapen,
maar nu reeds bleek, dat deze vreeze be
schaamd is. In alle streken van het land
heeft men door lezingen en meetings de
bezieling er in gehouden. Voor de kiezers
lijst is men actief en op zijn post geweest.
Onze propagandisten zijn wakker op het
appel. En in de wintervergaderingen, zoo
van onze Kiesvereenigingen als van Pa
trimonium en van onze Jongelingsver-
eenigingen, heerschte blijkens de ingeko
men berichten een uitnemende geest.
Meer dan vroeger ooit, is men in dit jaar
der Provinciale verkiezingen nu reeds op
die komende stembus voorbereid, en is
men gereed slag te leveren.
Misschien zelfs mag gezegd, dat juist
het gewicht en de beteekenis van die in
Juni ophanden zijnde stembus deze on
verwachte bezieling in onze gelederen
heeft doen uitgaan. Maar toch was er
meer. Algemeen voelt men, dat het suc
ces, in 19o9 behaald, bijna boven onze
kracht gingdat geen poging gespaard
zal worden om ons dit succes weer afhan
dig te maken en dat de positie van Kabi
net en Kamer alleen dan voor de toekomst
verzekerd is, zoo we onze gelederen niet
laten slinken, maar nog uitbreiden, onze
wapenen niet laten roesten, maar nog
scherpen, en onze eenheid als Coalitie niet
laten verslappen, maar eer nog steviger
vastzetten.
Vooral onder het jongere geslacht
spreekt die geest zich luide uit. De oude
ren zijn licht geneigd om te rusten op
de verkregen resultaten, maar onze jonge
mannen, die by elke nieuwe kiezerslijst
hun aantal zien toenemen, willen vooruit,
willen marschvaardig staan, en spitsen
50
Merle kwam hen zelf halen. „Dezen keer
zijt u niet blij mij te zienzei hij, de
keuken binnen komend. Maar zelfs nu
klaarden hun gezichten op toen zij zagen
wie hen kwam halen.
„Wy zijn klaar!" zei Avis opstaand.
Zyne vrouw liet toen eindelijk den moed
zinken. De tranen stroomden over hare
wangen toen Merle haar meevoerde. Avis
stond bij zijn huisdeur, onbewegelijk, met
de sleutel in zijne hand.
„Laat mij dat voor u doen zei Merle
en Avis ging weg en keek niet om, om te
zien hoe de deur gesloten werd.
„Is Prances al weg
„Zij is den tuin door. Wij zullen haar
onderweg wel opvangen
Frances was afscheid gaan nemen van
haar lievelingsplekje. Toen zij het rijtuig
hoorde, kwam zij te voorschijn. Merle her
innerde zich, met die intense duidelijkheid
waarmee elke kleinigheid uit de moeilijk
ste oogenblikken van ons leven in onze j
ziel gegrift wordt, hoe zij van uit datzelfde j
boschje te voorschijn was gekomen, toen j
zijn kind verdronken was. Het contrast
tusschen den guren Maartschen dag en
dien warmen Zomerdag was niet grooter j
dan tusschen de Frances van toen en de j
bleeke stille vrouw in haar zwarte rouw-
japon van nu. Al hare frischheid was weg.
Het is waar, er was een merkwaardige
er zich nu reeds op, om, komt de slag in
Juni weer, vooraan in den strijd te staan.
En wat vooral gewaardeerd mag, de man
nen van invloed in onze kiesvereenigingen
en onze agenten vuren dien ijver voort
durend aan en toonen ook nu weer hun
beproefde stembuskennis door toe te zien,
dat deze bezieling zich niet in het holle
woord verlieze, maar goed ineengezet en
op den man af gericht worde.
En wat ook meetelt, onze tegenstanders
hebben meegeholpen. Ze hebben heel 't
land door een gevoel van v erontwaardi
ging gewekt door het weer opnemen van
de onedele strijdmiddelen, waaraan ze in
19°5 een oogenblik hun schijnoverwin
ning dankten. De op zich zelf nobele po
litieke strijd is door hen naar beneden ge
haald. De strijd met fier pleidooi en scher
pe belijning van de beginselen is geheel
op den achtergrond getreden, en heeft
plaats gemaakt voor een campagne van
smaad en verdachtmaking. In personali
teit hebben ze heil gezocht. Ze zijn er-op
uitgegaan om onze positie af te breken
door persoonlijke aanvallen. De eene is
niet voorbij of de andere begint weer. En
by al dit persoonlijk gedoe werken ze de
commun accord saam. Heel hun pers door
één toon, één geest, één manier om den
strijd tegen de Coalitie aan te binden.
Blijkbaar werd het er op toegelegd om
wantrouwen in onze eigen gelederen te
zaaien. Werden we daardoor in onze actie
verlamd, dan zou der Dritte im Bunde
weerloos staan, als straks heel de Coalitie
weer in het vuur moest, en hoe schoon
zou dan hun kans niet staan.
Toch hebben ze zich ook bij dien aan
val ten eenenmale misrekend. Al wat ze
onder ons uitgewerkt hebben, is niet een
wegvallen van het vertrouwen, maar een
schier verbitterde verontwaardiging. Nu
men den euvelen moed had naar zulke
strijdmiddelen te grijpen, heeft men den
toeleg doorzien er is er te wakkerder door
geworden. Wel verre van zich te laten
verschalken, heeft men zijn blik te hel
derder om zich heen geworpen Voor wat
aanval men ook terug mocht deinzen,
voor zulk een onedele campagne nooit.
Veilig mag dan ook gezegd, dat de sluip-
aanval, dien men ondernam, ons meer
goed dan kwaad heeft gedaan. Nooit staat
men krachtiger, dan wanneer men zich
aangetast voelt in zijn teederste belan
gen. Het was ook al te dwaas, te wanen,
schoonheid in hare mooie oogen, in den
vastberaden trek rondom haren mond,
maar 't verschil was toch zeer opmerkelij k.
Zij voelde 't medelyden in de eerbiedige
vriendelijke manier, waarop hij haar in
het rijtuig hielp en toch wist hij, noch
iemand anders, wat 't haar kostte, Broom-
hill te verlaten.
Eenige dagen later ging Merle naar het
station te Medlar om hen goedendag te
zeggen. Avis trachtte tot het laatst toe
te glimlachenzijn vrouw schreide, maar
Prances' oogen bleven droogzij voelde
slechts dat zij weg ging van Tom's graf en
alles wat haar aan hem herinnerde het
was haar als stierf zij - en zij, die sterven,
schreien niet. En toen haar vader terug
viel op zijn bank, dacht zij, dat hij er uit
zag als iemand, die den genadeslag ont
vangen heeft.
Merle dacht hetzelfde, en hij twijfelde
er aan of iemand, zoo gebroken van hart,
ooit weer een geheel nieuw vreemd teven
zou [kunnen opvatten, en toen hij door
Merchfont naar huis liep, ging hij even t
kerkhof in en in zijne ziel klonken de
woorden
Weent niet over den doode en beklaagt
hem niet; weent vrij over dien, die wegge
gaan is, want hij zal nimmer weer weder-
keeren, dat hij't land zijner geboorte zie.
HOOFDSTUK XXVI.
Merle was niet zeer in zyn schik met
den brief, dien hy van juffrouw Avis kreeg
er stond te weinig in, er bleef te veel te
dat men ons krachtig geofganiseerd le
ven, waarin het resultaat van zeven en
dertig-jarigen arbeid zich uitspreekt, met
wapentuig uit zulk een arsenaal zou kun
nen te niet doen.
Zoo kan wat ten kwade gedacht werd,
ons nog ten goede komen, en alle ern
stig gevaar voor de komende Juni-stem-
bus afwenden. Op zichzelf ontbrak de
prikkel, die bij zulk een stembus alles
beslist, en thans voelt men de uitwer
king van dien prikkel reeds in breede
gelederen.
En zulk een prikkel was ons van noode.
Gelijk het altoos met een pas opgetreden
Kabinet gaat, het is bezig de schotels
voor den politieken disch gereed te ma
ken, maar 'tschnilt schier alles nog in
de keuken. De disch zelf is nog niet aan
gericht. Er is wel reeds gezorgd voor
wat de Denen noemen een welvoorziene
Schmörbrottafel, maar de groote stukken
van het menu konden nog niet worden
voorgediend.
Wie nu niet op de hoogte is van den tyd,
dien het aanrichten van zulk een disch
eischt, wordt dan allicht ongeduldig. Men
vraagt-. Komt het nog niet En by wie dit
te veelvraagt,zonder dat hij voldaan wordt
neemt de animo allicht af. Iets waar dan
tegenover staat, dat ook de tegenpartij
deze beproeving van ons geduld, allicht
uitbuit als leuze tegen het Kabinet, ter
wijl de halfslachtige geesten dan licht in
zulk een deun gaan meêzingen. Tegen al
uw profetie, dat de sohotels komen zulten,
heet 'tdan al spoedig in steeds wyder
kringEr komt toch niets van En zulk
een laf geroep zou zoo licht de rood cry
van onze tegenstanders kunnen worden.
En juist dit gevaar is thans afgewend.
De aloude animo, de bezieling van oude
dagen, het vuur in het oog zijn reeds te
ruggekeerd. Wil men op die wys ons ten
onder helpen, dan zal men zien wat onge
wone kracht we ontwikkelen zulten. Niet
in overmoed, maar toch met fleren man
nenmoed zullen we den aanval afwachten.
Een program van actie hebben we bij de
Prov. Staten nooit gehad, en zulten we ook
nu niet hebben. Dit kan ook niet. Maar
„Voor de Coalitie" en voor het Kabinet
zulten we als éen man in het vuur gaan.
en daarop werden onze mannen in de be
zielende wintercampagne, die achter ons
ligt, stelselmatig voorbereid.
Houde dit aan, ga men voort in dien-
vermoeden over. Door al zijn arbeid heen
worstelde hij met zijn angst over Avis en
zijne kinderen en zoovelen met hen, die
denzelfden kant waren opgegaan. Nie
mand kwam hem troosten, maar Merle
bad, dat zij, aan wie „de Morgenster ge
geven was", uitgezonden mochten wor
den om Avis te troosten.
Hij voelde zich nu erg eenzaam. Ermyn
schreef hem van tijd tot tijd, maar zy ver
stond de kunst van brievenschryven
niet.
Zy schreef veel over kinderen,weinigover
van hare eigen gedachten, en Merle voelde
zich verplicht hetzelfde te doen. En het
eenige thuis, waar nooit een boos woord
gesproken werd, stond leeg. De huizen en
harten van al zijn gemeenteleden stonden
voor hem open, maar persoonlijk was hij
hun niet hekend. Hy werd haast aange
beden voor alles wat hij gaf maar hij
ontving van hen niets. Voortdurend ont
moette hij wel sympathie, maar hij zelf,
als mensch, was door niemand gekend.
Zoo lang Tom's kort leven had geduurd
en deze met Merle had gewerkt, had de
vreugde van hem gade te slaan, het ver
driet van slechts voor iedereen „de
dominé" te zijn van hem afgehouden. En
Harry was weg, en hij voelde zich vaak
diep ellendig. En al dien tijd wachtte
Merle op brieven van de Avis'. Maar niets
kwam. Niemand in Barbleton had iets
van hen gehoord. En Merle schreef einde
lijk maar weer aan het oude adres, en wat
hij dacht dat ook hun tegenwoordig adres
was. Beide brieven kwamen als „onbestel-
zelfden geest, niet enkel in onze kiesver»
eenigingen, maar in al onze vereenigin-
gen. Ze werken de éen op de ander in. Ze
vormen saam onze breede phalanx. Vuur
bij vuur doet den gloed te hooger opvlam
men. We zijn geen conservatieven, die
uitsterven als de ouden van dagen ten
grave daten, maar bezielde Calvinisten,
die zieh recruteeren uit elk nieuw opko
mend geslacht.
Tentoonstelling te Brussel.
Bij Kon. besl. is benoemd tot eere
voorzitter van de Centrale Commissie
tot inrichting van de afdeelingen van
Nederland en zijne koloniën en tot be
hartiging van de belangen der inzenders
in die afdeelingen op de Algemeene en
Internationale Tentoonstelling, welke in
1910 te Brussel zal worden gehouden,
Y>. K. H. de Prins dor Nederlanden,
Hertog van Mecklenburg. (Stct.)
De1 Ineenschakelingscommissie.
Is reeds vroeger gemeld, dat het rap
port der Ineenschakelings-commissie
binnenkort denkelyk omstreeks 1
Mei zal verschynen, thans vernemen
wij nog dat in dit rapport, ten bate van
de bizondere schoten voor gebrekkigen,
als blinden en doofstommen, bizonder
gunstige subsidie voorwaarden worden
bepleit, mits vergezeld van hoogere
eischen, aan de leerkrachten te stelten.
(Centr.)
Op grond van ontvangen ambtelijke
berichten wordt aan belanghebbenden
dringend ontraden zich te laten aanwer
ven als arbeider by den bouw der spoor-
weglyn Madeira-Mamoré, in Brazilië,
Het klimaat aldaar wordt zeer gevaarlyk
voor de gezondheid geacht.
Aan een ieder, die niet werkelijk land
bouwer is en niet over eenige middelen
beschikt, moet ten sterkste worden ont
raden naar Brazilië te emigreeren. (Stct.)
Dr. A. Kuyper.
De Standaard schrijft
Dr. Kuyper, van een kort verblyf in
het buitenland teruggekeerd, nam door
de bladen kennis van het vriendelijk
voornemen van den Gereformeerden Jon-
gelingsbond, om hem een bewijs van
sympathie aan te bieden. Hy heeft ter
stond daarop aan den Voorzitter van den
baar" terug. Hij kon dus niets anders
doen dan wachten.
En hoe ging het intusschen met den
„ouden baas" en zijn familie
Zy hadden eerst twee kamers en twee
zolderkamers in een van de vele kleine
huisjes aan de Zuidkant van de groote
stad. Rose, met haar aardig gezichtje,
net figuurtje en lieve manieren vond
gemakkelijk werk in een winkel. De
ouders wilden Frances niet uit laten gaan,
zy meenden dat zy niet voor zich zelf
kon zorgen en vreesden voor haar omdat
zij mooi was, maar zagen niet dat Rose
intusschen heel wat aantrekkelyker ge
worden was. Frances had een naaima
chine en verstond de kunst van naaien
zeer goed, en dat is iets dat in Londen
vrij goed betaald wordt. Juffrouw Avis
en Mary maakten het naaiwerk voor
haar klaar en Fed had werk als loop
jongen. Alles te zamen hadden zy vrij
goed hun brood, maar ieder op zyne
wijze verlangde naar het oude teven, en
Frances het meest van hen alten.
De treurige benauwdheid van de smalte
Londensche straten vervolgde Avis als
een nachtmerrie. De zware bedompte
lucht, de nooit eindigende stroom van
haastende mannen en vrouwen paraly
seerde hem. Zyn werk zou hem hebben
opgewekt als hy de zorg voor zes of
twaalf kleine tuintjes had mogen hebben.
Maar hij werd nu hierheen gestuurd en
dan daarheen, en hij had niets geen lust
nieuwe dingen te zaaien, daar hy toch
nooit zag of er iets van werd. En bovenal,
Bond bericht, dat hij, onder alle waar
deering voor de goede bedoeling, zulk
een bewys van sympathie óp dit oogen
blik niet zou kunnen aanvaarden. Dit
zou in strijd zijn met de achting en eer
bied, verschuldigd aan de heeren, die be
reidwillig bleken om als Commissie van
beoordeeling over de tegen hem opge
worpen beschuldiging hun oordeel uit te
spreken.
Bij de herstemming ter verkiezing
van een lid van den gemeenteraad in
district III, Groningen, verkreeg de heer
K. Muller, antirev., candidaat der recht-
sche kiesvereeniging en gestsund door
de Liberale Kiesvereeniging, 899 stem
men, de heer W. v. d. Vall, soc.-dem.,
gesteund door de vrijz. dem. kiesver
eeniging Burgerplicht, 719' stemmen,
zoodat gekozen is K. Muller.
De vryzinnigeu hebben by de tusschen-
tijdsche verkiezing voor 4 zetels een zetel
verteren, de antirev. hebben er een ge
wonnen.
VIT DE PROVINCIE.
Zeeuwuch Genootschap der Weten
schappen.
In de gisterenavond te Middelburg ge
houden algemeene vergadering van het
Zeeuwsch Genootschap der Wetenschap
pen werden tot lid benoemd
a. te Middelburgmr W. Dyckmeester,
advocaat-procureur, dr H. Reilingh, arts,
E. Scheps, arts, mr G. F. baron thoe
Schwartzenberg en Hohenlansberg, rech
ter in de arrondissements-rechtbank, J.
Terpstra, directeur der registratie en
domeinen, J. D. Wielenga, predikant bij
de Gereformeerde kerk A, dr J. Wolff,
leeraar in de wiskunde aan de Ryks Hoo
gere Burgerschool, E. P. Zandyk, leeraar
aan de Ryks Kweekschool, met akte mid
delbaar onderw. voor Duitsch en Fransch;
b. in Zeeland (buiten Middelburg): L.
G. James,arrondissements-schoolopziener
te Sluis, H. F. Oberman, predikant by de
Engelsche gemeente te Middelburg en te
Vlissingen, te Vlissingen, J. F. A. M. van
Waesberghe,lid van de Provinciale Staten
te Hulst
c. in Nederland (buiten Zeeland)dr C.
Brakman, leeraar aan het gymnasium te
's-Gravenhage, mr dr K. J. Frederiks,com
mies by de directie van den landbouw te
's Gravenhage, prof. dr J. Huizinga, hoog-
hij was gewend zyn eigen meester te
zyn en zelf zyn tyd te regelen.
Als hy zich zelf by anderen vergeleek,
zeide hij altijd weer: „Wy mogen nog
dankbaar zyn." Hun huishouden was
hier in de vier kleine kamers, evenals
op het groote Broomhill, een vriendeiyk
tehuis; men zou misschien wenschen
om meer ruimte, maar nooit om minder
leden.
De zomer maakte het voor allen ge-
makkelyker; alten begonnen zich te
wennen aan het nieuwe teven, alten be
halve Frances; zy was al tyd kalm en
opgewekt, maar haar moeder zag dat zy
kwynde.
Zondag was voor hen alten een feest
dag. Het had lang geduurd eer zy een
hen bevredigende kerk konden vinden.
In de zendingszalen werd te weinig ge
preekt, in de mooie kerken kregen zy
niet wat zy noodig hadden, namelijk
wat aanmoediging. O, als zy, die preeken,
eens bedachten, wat een godsdienstoefe
ning zyn kan voor hen die by na bezwy-
ken onder den last des tevens, zouden
zy zich meer moeite geven om wat aan
te moedigen!
Het scheen nu alles goed te zullen
gaan toen er een groote slag viel.
Avis was te eerlyk voor zyne kame
raden-tuinlui. Zy vertelden hun baas dat
hy lui en eigen wys was en toen er in
Augustus minder werk was, werd hy het
eerste afgedankt.
(Wordt vervolgd.)
