NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAP.
No. 144.
1910.
Zaterdag IS Maart
24e Jaargang
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'KUSJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
LANDBOUW.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p. 1^5.
Enkele nummers B 0,02s.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 r-egels 40 cent, Iedere regel meer 8 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 ^ent,
Bacteriën-entstof.
Het was voor den landbouw een belang
rijk moment, toen prof. Hellriegel voor
ongeveer 25 jaar te Berlijn zijn ontdek
king van de symbiose der vlinderbloemi
gen of leguminosen bekend maakte. Hier
door werd opeens het raadsel opgelost
hoe deze planten het stikstofgehalte van
den bodem kunnen verbeteren. Onder
symbiose verstaat men die verschijning
in de natuur waarbij twee soorten van
organismen, die overigens niets met el
kander te maken hebben samen gaan
leven. Dit samenleven gesehiedt gewoon
lijk zoo, dat de beide organismen erbij
winnen.In het onderhavige geval dringen
zekere bacteriën door de wortelharen in
de wortels der vlinderbloemigen en ver
oorzaken daar woekeringen der wortel
cellen die door de bekende knolletjes
reeds van buiten aan de planten te
herkennen z|jn. Bij de symbiose nu van
deze bacteriën en de leguminosen, halen
de bacteriën de stikstof uit de lucht en
zetten die in eiwit om, dat zoodoende
gemakkelijk door de planten kan worden
opgenomen. Deze op hun beurt scheiden
weer stoffen af, die voor de bacteriën
noodig zijn, zoodat planten en bacteriën
elkaar wederzijds helpen. Uit boven
staande volgt dat die planten het best
gedijen, die de meeste bacteriën resp.
knolletjes bezitten. Met deze ontdekking
van Hellriegel was nu wel de zaak ver
klaard maar hiermede was nog niet aan
gegeven hoe men het best de bacteriën
in den gond kon brengen, en het duurde
geruimen tijd voor dat deze kwestie
bevredigend was opgelost.
Vooral prof. Hiltner te München heeft
zich op dit gebied onderscheiden en reeds
een achttal jaren geleden was het vraag
stuk theoretisch opgelost. Men noemde
de verkregen bacteriën-kuituren „Nitra-
gin". Ze bestonden uit de bacteriën die
wij boven beschreven hebben op een
gelatine voedingsbodem. De praetische
waarde van deze kuituren was nog ge
ring en er waren honderden proefnemin
gen noodig voordat men een practisch
goed bruikbaar product in den handel
kon brengen.
De eerste kuituren waren niet houd
baar, moeilqk verzendbaar, gaven geen
sterke werking enz. Maar nu heeft men
eindelijk een product verkregen dat aan
alle eischen voldoet. Nitragin wordt te
genwoordig in flesschen verzonden, het
is houdbaar gemakkelijk in het gebruik,
en geeft een sterke vermeerdering van
den oogst.
Enting met Nitragin is dus steeds ten
sterkste aan te raden en Nitragin is vooral
van groot gewicht bij het in kuituur ne
men van woeste gronden, of van gronden
waarop een of ander gewas niet recht
groeien wil. Brengt men in het laatste
geval de bacteriën die bij de gewenschte
leguminosensoort hooren in den grond,
dan is men zeker dat de oogst dit keer
wel zal slagen.
Er vallen nu nog eenige opmerkingen
te maken
De bacteriën zijn voor iedere legumi
nosensoort verschillend, zelfs zijn eenige
bacteriënsoorten elkander vijandig. Zoo
zijn klaver- en erwten, erwten en wikke-,
serradella- en klaverbacteriën elkaar
vjjandig, en wanneer men dus op een
akker, waarop men een vorig jaar klaver
zaaide, een volgend jaar erwten of serra
della wil verbouwen, dan zal dit dus
niet gelukken. Slechts wanneer men de
erwten of het serradellazaad met het
daarvoor bestemde Nitragin ent, zal de
oogst natuurlijk menschelijk gespro
ken slagen.
Ten slotte zij nog vermeld, dat niet
alleen het zaad, maar ook de grond met
Nitragin geënt kan worden.
Daar de prijs van het product zeer
laag is, kan een enting van het zaad
steeds ten zeerste worden aanbevolen
en het zal interessant zijn, bij den oogst
de verkregen resultaten te vergelijken.
De firma R. Kupsch Abas, te Am
sterdam, heeft den alleenverkoop van
Nitragin voor Nederland en Koloniën
verkregen. Daar kan men steeds] nadere
inlichtingen omtrent toepassing, prijzen
enz. vernemen.
UIT DE FROV1JSCIE
De commissie, welke voor de prov.
Zeeuwsche vereeniging „het Groene
Kruis" rapport zal uitbrengen over de
beste wijze, waarop de tuberculose in de
provincie Zeeland zal kunnen worden be
streden,bestaat uit deheeren jhr. mr. W.
H. Snouck Hurgronje, voorzitterider ge-,
zondheidscommissie te Middelburg; ds!
N.'M.jde Ligt, voorzitter van de afdeeling
Middelburg van de Zeeuwsche Herv. Dia
conessen-inrichting te MiddelburgJ. C.
van,.der Harst, apotheker te'Middelburg,;
dr. B. Vaandrager, arts te DomburgM.
Noordijke, notaris te Colijnsplaatds.
Siemelink te Goes A. J. Hoorweg, arts te
Heinkenszand; P.j.M. Dikkenberg, arts te
ZuidzandeJ. Doyer, arts te Aardenburg
mr.H.Polvliet, secretaris der gezondheids
commissie te ZierikzeeC. E. Liesker,
arts en lid van.de gezondheids-commissie
(zetel Hulst) te HontenisseC. E. Plugge
arts, voorzitter van het hoofdbestuur van
de prov. Zeeuwsche vereeniging „het
Groene Kruis" te Oost- en West Souburg
mr. P. S. Witteveen, lid van het hoofdbe
stuur van „het Groene Kruis" te Vlissin-
gen en dr. W. J. van Gorkom, secretaris
penningmeester van de Ned. centrale ver
eeniging tot bestrijding der tuberculose
te 's Gravenhage,
Tot rapporteurs van deze commissie
zijn benoemd de heeren Hoorweg,.Plugge,
Witteveen en van Gorkom.
Co!ijnspIaaf.*De heer A. van Diermen,
surnumerair ter inspectie te Middelburg,
zal 80 Maart a.s. overnemen het kantoor
van den Rijksontvanger, alhier.
Terneuzen. Heden middag kwam
iemand met hond en kar van de zooge
naamde (ronde putten) gemeente Axel
langs het kanaal gereden teneinde schelp-
visch uit de zee te gaan halen. Halfwege
Terneuzen en Sluiskil moest de voerman
een kleine boodschap doen, en daar het
hard waaide en regende raakten hond en
kar in een ondeelbaar oogenblik in het
kanaal. Gelukkig voor den man kwam D.
d. W. bierhandelaar uit Terneuzen daar
juist met zjjn poneij en kar aangereden,
die dadelijk met zijn paard hulp bood en
hond en kar weer op het droge bracht. Nu
het was meer dan tijd ook, want de vier
voeter had niet veel meer te goed, dat er
van schelpvisch halen niet veel meer
kwam is te begrijpen.
Kloetinze. Door Heeren Kerkvoogden
der Ned. Herv. Kerk alhier werden giste
ren verpacht de ongeveer 200 gemeten
bouw- en weiland, aankomende genoemde
kerk. W aren leden der kerk tevens hoof
den van gezinnen, zeven jaren geleden in
de gelegenheid om twéé perceelen te
pachten, thans had men door het toene
men van het getal pachters, de conditie
gesteld, dat een lid der kerk tevens hoofd
van een gezin, niet meer dan één perceel
mocht pachten, tegen een prijs van niet
hooger dan 36 gulden het gemet. Deze be
paling heeft tengevolge gehad, dat het
houw- en weiland voor een zeer matigen
prijs is verpacht, en iedere pachter op een
enkele uitzondering na, hoogst voldaan
was. Wanneer men nu nog in aanmerking
neemt, dat ook zij, die niet tot de kerk be
hoorden, en die grond van de kerk in pacht
hadden, in de gelegenheid zijn gesteld, om
hun perceel vooreen zeer matigen prjjs in
te pachten, dan is het zeker niet te veel
gezegd, dat heeren kerkvoogden in dezen
een woord van lof toekomt.
Vogelmoord.
Waar broeden in Zeeland de zoo talrijke
Schollewaars, die daar buitendijks worden
opgemerkt? Voor eenige jaren bevond
zich in het zuidelijk deel van Zeeland, op
een weiland hij een boerenhoeve een groep
olmenboomen, waarin jaarlijks een kolos
sale kolonie schollevaars hare nesten
bouwde, om vandaar uren in den omtrek
de toch al niet rijke vischwateren van
hunne geschubde bewoners te ontlasten.
Een vijftal jagers hield toen opruiming
onder deze kolome in den broeitijd en eens
werd een formeele moordpartij gehouden.
Op een goeden morgen werden eerst een
tiental oude vogels naar beneden gehaald
door hagelkorrels en alle, die vluchten
konden, gingen onder een oorverdoovend
gekrijsch aan den haal, de jongen aan hun
lot overlatende. Deze, niets van de zaak
begrijpende, kwamen een voor een buiten
het nest op de takken zitten en werden
met een karabijn-kogel gedood. In som
mige boomen waren wel een dozjjn nes
ten; de boomen zelf lijken gekalkt dooi
de uitwerpselen. Op dien morgen werden
geschoten325 schollevaars, terwijl
nog meerdere zeker vooral oudere
vogels elders waren neergekomen.
Uit het oogpunt van dierenbescherming
zal zeker zoo'n afmaking van 325 vogels
veroordeeld worden. N. Bott. Ct.
In de jongste vergadering van den
dijkraad voor de waterkeering van den
calamiteuzen polder Borsselen is beslo
ten om in de bestekken van uit te voeren
werken bij de waterkeering op te nemen
eene bepaling waardoor de aannemers
zullen verplicht zijn om ter plaatse van
uitvoering aanwezig te hebben een z.g.n.
verbandtrommel voor eerste hulp bij on
gevallen op den voet als bij de jongste
aanvulling der veiligheidswet voor fa
brieken en werkplaatsen is voorgeschre
ven. M. C.
De St. Crt. no. 64 bevat eene opgave
van het aantal gevallen van besmettelijke
ziekte, voorgekomen in de week van 9 tot
en met 15 Maart jl.
In Zeeland kwamen voor vier gevallen
van diphtheritisen wel een te Aarden
burg, een te Goes, een te Ylissingen en
een te Westdorpe, en vier gevallen van
roodvonk, nl. een te Heinkenszand, een
te St. Maartensdijk, een te Poortvliet en
een te Wolphaartsdijk.
De St. Crt. no. 64 bevat de statuten
van de Jongelingsvereeniging op Gerefor
meerden grondslag Herman Faukeél, te
niddelbUTg.
Het doel der Vereeniging is, om door
verschillende middelen, elkander te stich
ten en te oefenen in de leer, die tot de
Godzaligheid leidt.
Kruiningen. Gister heeft hier een ern
stige vechtpartij plaats gehad tusschen
eenige Kruiningsche jongelui en een paar
van buiten de gemeente. Een van deze
laatsten ontving een zeer ernstige snede
over den neus, zoodat dat lichaamsdeel
nagenoeg af was. De politie maakte ver
baal op.
Wissenkerke. In de j.l. Donderdag
gehouden raadsvergadering was wegens
ernstige ongesteldheid afwezig de heer
W. Nieuwdorp. Na door den secretaris te
zijn binnengeleid werden de twee nieuwe
raadsleden de heeren A. van Hee en W. de
Jonge beëedigd en nemen deze na door den
Voorzitter te zijn gelukwenseht met hun
ne benoeming onder dankbetuiging zit
ting. Daarop wordt overgegaan tot de be
noeming van een wethouder in de vaca
ture van den heer J. W. van Nieuwenhuij-
zen. Uit de]daarvoor gehouden stemming
bleek dat met 8 stemmen gekozen was de
heer J.:.C. Schippers te Kamperland, ter
wijl 1 stem was uitgebracht op den heer
S. J. De Regt en 1 briefje in blanco. De
heer Schippers wordt door den Voorzitter
met die benoeming geluk gewenschten
uitgenoodigd de 2e wethouderszetel in te
nemen. De heer Schippers verklaart
schroomvallig deze betrekking te aan
vaarden wegens de werkzaamheden daar
aan verbonden in verband met de drukte
in zijn eigen zaken, doch lettende op de
vele stemmen op hem uitgebrachtwenscht
hij dat vertrouwen niet te leur te stellen,
en .verklaart hij, onder dankbetuiging
daarvoor, de benoeming te aanvaarden,
en aan de uitnoodiging van den voorzitter
gevolg gevende, als wethouder zitting te
nemen. Daarna worden de notulen voorge
lezen waarbij de heer Schippers de opmer
king maakt dat 'tniet de bedoeling is,
schepen ven 125 ton, zooals de notulen
aangeven, maar schepen van 150 ton in
den drukken tijd in 't najaar niet tot de
haven toe te laten. Van deze opmerking
wordt nota genomen. Medegedeeld wordt
dat al de leden der Commissie tot wering
van schoolverzuim hunne benoeming
hebben aangenomen, dat het raadsbesluit
der vorige vergadering tot wijziging der
begrooting van 1909 Is goedgekeurd en
dat de Rijksbijdrage voor 'tonderwijs voor
1910 is vastgesteld op f 6750. Voorts dat
de verslagen van de Plaatselijke school
commissie en de rekening en het jaarver
slag van de Ambachtsteekenschool voor
Noord-Beveland b|j de raadsleden zullen
worden rondgezonden. Daarna wordt de
vergadering geschorst tot behandeling
van het kohier van den Hoofdelijken om
slag voor 1910. Na heropening wordt bij
de gewone omvraag het lid de Regt op
zijne hiertoe bekrekkelijke vraag aan
den voorzitter, ingelicht, dat het ver
bod van het mennen van paarden door
jongens beneden 14 jaar bij gemeen
te-verordening is geregeld en, zoo hij
daarin wjjziging wenscht, hij daartoe
een officieel voorstel bij den Raad dient
in te dienen. Waarna de vergadering wordt
gesloten.
Openbare vergadering van den
Raad der gemeente Bruinisse. Voorzit
ter de heer S. Hage, Burgemeester. Alle
leden tegenwoordig. De notulen worden
goedgekeurd.
De voorzitter deelt mee dat de heeren
Bastiaanse hunne respectieve benoemin
gen onder dankbetuiging aannemen en
de Commissaris der Koninging machti
ging tot bijbaantjes verleent.
De nieuwbenoemde klokkenist aan
vaardde onder dankbetuiging voor het in
hem gestelde vertrouwen zijn betrekking.
J. Ockerse Hz. vraagt en verkrijgt af
schrijving van het Havengeld wegens
den verkoop van zijn vaartuig.
De voorzitter deelt mee dat Ged Staten
ter beantwoording van een desbetreffende
vraag verwjjzen naar art. 213 alinea 2
van de Gemeentewet, alsmede dat Van
Popering geen gebruik gemaakt heeft
van zijn recht om zijn schadevergoeding
na verloop van 8dagen te eischen.Spreker
vraagt of een der heeren bezwaar heeft
het proces in openbare zitting te be
handelen, aangezien geen der heeren en
ook de voorzitter geen bezwaar hebben,
bl|jft de zitting openbaar.
De voorzitter leest voor een ingewon
nen advies van Jhr. De Ranitz advocaat
te 's Gravenhage waarin genoemde jurist
zeer heslist aan de gemeente ontraadt
om in hooger beroep te gaan.
Wethouder Elenbaas, dan zullen we
er in moeten berusten.
De voorzitterHet advies is positief,
en naar mijn meening zal de Raad wel
doen dat advies aan te nemen, want de
Raad heeft zich borg gesteld dat de op
volger van Kastelein, Van Popering zal
betalen.
(De heer Van Popering genoot inder
tijd f250 toelage van de gemeente en
f250 van zijn opvolger, voor het laatste
was de gemeente borg, de huidige ont
vanger betaalt het eenvoudig niet corr.j
De heer v. Vessem. Kan de Raad dat
toestaan zonder goedkeuring van Gedep.
Staten. Er is nooit aan Gedep. Staten ge
vraagd voor f 500, wel voor f 250.
De voorzitter. De Raad stelt zich borg
als de nieuwe ontvanger niet voldoet,
zooals dit in den brief van 10 Mei 1904 aan
van Popering is omschreven. Nu is het
niet nagekomen, dus de Raad is borg.
De heer van Vessem. Ik geloof dat de
Raad indertijd zijn bevoegdheid is te
buiten gegaan.
De voorzitter. Een goedkeuring van
die borgstelling bestaat niet, doch
daar vraagt men niet naar, men stelt
zich op het standpunt dat de Raad zich
heeft borg gesteld voor den nieuwen
ontvanger.
Pe heer v. Vessem. De ontvanger geeft
het niet, en nu zou ik advies vragen
aan Ged. Staten.
e heer Hoogerheide vraagt of jhr. de
Ranitz het geheele dossier gezien heeft.
De voorzitter. Ja wel, alles. Ik heb
altijd wel gezegd dat wij het proces
verliezen zouden, omdat er in den brief
van 16 Mei 1904 staat „zoodat u jaar
lijks gedurende uw leven f500 zal uit
betaald worden".
De heer Jumelet. Die brief zat van 't
begin af ons in den weg.
De heer Hoogerheide. De Raad heeft
indertijd gemeend dat de opvolger van
dhr. KasteleiD Van Popering zou uitbe
talen.
De voorzitter. De Raad had zich nooit
in die kwestie moeten mengen. WatK.
en v. P. hadden willen afspreken dat
moesten ze zelf weten. Maar nu is Van
Popering alleen slimmer geweest dan
heel de gemeenteraad.
De heer van Vessem. Maar ik heb er
altijd tegen gewaarschuwd.
De voorzitter. De Raad dan met uit
zondering van den heer van Vessem.
De Raad heeft zich sterk gemaakt voor
derden. Hij is nu borg tot het overlijden
van Van Popering toe, Was de heer
Boers zoo goed geweest het te betalen
dan was de geheele geschiedenis uit
geweest, maar Boers is het niet vei-
plicht, het is een onvoorzichtigheid van
den Raad geweest.
De heer van Vessem. Kastelein zei als
u mij benoemt dan zal ik 250 gulden
geven. H|j mocht niets beloven maar
toch deed hij het.
De heeren Jumelet en Hoogerheide
zijn het met den voorzitter eens dat de
Raad er zich buiten had moeten houden.
De heer van Vessem. Zijn zjj die aan
v. Popering die f250 van zjjn opvolger
gegarandeerd hebben niet persoonlijk
aansprakelijk
De voorzitter. Ik stel geen actie in
tegen de leden van den gemeenteraad.
Als ik niet gedwongen word dan doe
ik het niet, want ik geloof dat de raads
leden toen geheel te goeder trouw hebben
gehandeld.
De heer van VessemIk mag toch de
fouten wel aantoonen, ik heb er toen voor
gewaarschuwd, maar dan wordt er om ge
lachen. De menschlievendheid komt nu
uit de gemeentekas, en dan kan men al
licht een goede man wezen.
De voorzitter: Ik laat mjjn recht niet
gelden, want ik geloof dat de leden ter
goeder trouw handelden.
De heer van VessemU kunt het aan
Ged. Staten meedeelen. De heer Kastelein
(thans burgemeester ergens in Noord-
Holland, corr.) heeft geprobeerd de leden
om den duim te winden.
De voorzitterDe heer Kastelein is alleen
niet schuldig en'ik geloof als hij hier wus
gebleven, dat hij het altijd prompt zou be
taald hebben.
De heer van VessemDan zou hij het nu
nog moeten betalen. Ik houd Kastelein
lang niet zoo onschuldig als u.
De voorzitter: Het pleit niet voor de
activiteit van den Raad.
De heer van VessemHet is een dom
heid geweest. Ik heb er voorj gewaar
schuwd en nu kan men licht menschlie-
vend zijn.
De voorzitterMen heeft gezegd me
neer van Popering, wil je als 't u belieft
ontslag nemen, op zekere voorwaarden.
Maar men had moeten zeggen u hebt uw
ontslag. Zondermeer.
De heer Hoogerheide is het hiermee eens.
De heer van Vessem Och toen zat het
niet goed in de bovenkamer,
