NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 139.
1910.
Maandag 14 Maart
24e jaargang
CHRISTELIJK-
HISTORISeH
VERSGH1JNT ZESMAAL PER WEEK
S. J. DE JONGt-VERWEST, te Goes
F. F. D'P.UÜJI, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
I^LrSOKOUW.
VIT DE F HO VING IE,
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p. 1,25.
Enkele nummers 0,02*.
UITGAVE DER EIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 '-enp
BD
II.
Wij hebben bij de bemesting der spinazie
eenigszins uitvoerig stilgestaan, omdat
het een groente is, welke in enorme hoe
veelheid voor de markt geteeld wordt,
schier J bij iedereen op tafel komt. Niet
alleen_;door de tuiniers van beroep, maar
ook door bijna iederen bezitter van een
tuin of tuintje wordt deze groente geteeld,
zoodat bijna iedereen er belang bij heeft,
hoe hij het best de [grootste hoeveelheid
spinazie zoo vroeg inogelijk'kan verkrij
gen. Juist in den tuinbouw komt het er
op aan, om zoo snel mogelijk te kunnen
telen, in de eerste plaats, om voor de
groenten een flinken marktprijs te kunnen
bedingen en in de tweede plaats, om van
hetzelfde land meer dan éen gewaste
hebben. De proefnemingen op de spinazie
hebhen aangetoond, dat voor deze groente
Chilisalpeter een uitstekend hulpmiddel
is, om den groei te bespoedigen. Doch dit
geldt niet alleen voor de spinazie maar ook
voor alle andere groenten. Dit blijkt dui
delijk uit de proefnemingen op kool te
Koedijk, eveneens medegedeeld in het
reeds genoemde verslag der Rijksproef
velden. Ben der proefvelden werd verdeeld
in 8 perceelen, ieder groot 25 Are. Om nu
de lezers niet al te veel lastig te vallen met
cyfers,willen wij volstaan met op te geven
hoeveel kooien, (als eerste vrucht werd
vroege bloemkool genomen), le soort op
elk perceel gesneden werden vóór 1 Aug.
Op perceel I, bemest met 14' 3 K. Gr. chili
ondergewerkt 20 kooien.
Op perceel V bemest met 14'2 K. Gr.
chili niet ondergewerkt 34 kooien.
Op perceel II bemest met 19 K. Gr.
chili ondergewerkt 34 kooien.
Op perceel VI bemest met 19 K. Gr.
chili niet ondergewerkt, 54 kooien.
Op perceel III bemest met 12 K. G.
zwavelz. ammoniak, ondergewerkt, 8
kooien.
Op perceel VII bemest met 12 K. G.
zwavelz. ammoniak, niet ondergewerkt,
18 kooien.
Op perceel IIII bemest met 16 K. G.
zwavelz. ammoniak, ondergewerkt, 21
kooien.
Op perceel VIII bemest met 16 K. G.
zwavelz. ammoniak, niet ondergewerkt,
25 kooien.
Deze tabel laat duidelijk zien, dat het
chilisalpeter gunstiger heeft gewerkt dan
de zwavelz. ammoniakde perceelen
bemest met chili brachten vóór 1 Aug.
142 bloemkoolen der le kwaliteit op,
tegen de met zwavelzuren ammoniak
bemeste maar 72 kooien. Het chilisal
peter bevorderde dus een snellen groei
en wel der te meer, naarmate er meer
van aangewend werd. Ook leeren wij
uit deze proefneming, dat het chilisal
peter beter gewerkt heeft, wanneer het
niet ondergewerkt werd. Gaarne zouden
wij meer over de proefnemingen met
een chilisalpeter-bemestïng op kooien,
schrijven, doch voor ditmaal achten wij
het beter, om de aandacht te vestigen
op eene zeer interessante proefneming
met chilisalpeter op tuinerwten. Deze
proef werd genomen op lichten zavel
grond te Rockanje m 1906. Hetgeheele
proefveld was in 1905 bemest metstal-
mest, waarin tien aardappelen verbouwd
waren. Ziehier, wat de uitslag was van
de bemesting met chili. Op dit proef
veld werd door eene bemesting met 2
K. G. chilisalpeter per 42 Ma oppervlakte
eene meerderopbrengst van 11 K. G.
erwten (Wonder van Amerika) verkregen,
alzoo per H. A. 2130 K, G. Deze erwten
vertegenwoordigden eene waarde van
f504, zoodat na aftrek der bemestings-
kosten een winst overbleef van f464
per H. A. Wij vinden deze proef zoo
merkwaardig, omdat het hier een vlin
derbloemig gewas geldt en omdat het
geheele proefveld het voorgaande jaar
eene flinke bemesting met stalmest had
gekregen. Toch blijkt het chilisalpeter
uitstekend gewerkt te hebben Gaarne
zouden wij nog meer mededeelen, o. a.
omtrent de gunstige gevolgen eener be
mesting met chilisalpeter op gewassen,
welke geteeld worden óm hun zaad,
bijv. Oost-Indische kersalsmede op
bloemen. Ons bestek laat dit echter nu
niet toe, later hopen wij hier wel eens
op terug te komen.
Stijging van de melkgift door dren
ken met goed water. i
In een deel der Hamburger Marsch werd
tot kort geleden al het vee met hard ijzer
houdend water gedrenkt.aNadat men het
geregeld water verstrekte uit de bronwa
terleiding, steeg de melkgift bij elke koe
met een1/» L.
Bovenstaande vonden wij in De Veld
bode.
Dit is ook een aanwijzing om voor een
drinkwaterleiding te zijn.Een halven liter
per koe, dat is meer dan zy[aan waarde
opdrinken zou uit de waterleiding.
KOLONIËN.
Oud-kapt. Fanoy.
In sommige Indische bladen wordt be
zwaar gemaakt tegen de benoeming van
kapt. J. J. R. Fanoy in een zelfstandig»
betrekking bij het armwezen in Indië.
Men rekent dit den gouv.-gen. Idenburg
aan en het Hand. zegt erover
Maar den heer Idenburg zijn toch ge
noegzaam de negatieve capaciteiten van
den heer Fanoy bekend, om te kunnen
vermoeden, dat hij ten opzichte van dezen
nog eenige bijzondere verwachtingen zou
koesteren.
Maar afgescheiden daarvan, had, dunkt
ons, de alles behalve fraaie rol, die de be
trokkene als zoogenaamd Atjeh-hervor-
mer speelde, om in de zitting der Tweede
Kamer van den 5en November 1908, daar
voor openlijk aan de kaak te worden ge
steld, den toenmaligen Minister van Kolo
niën, thans gouvern.-generaal, Idenburg,
moeten weèrhouden den heer Fanoy voor
eenig officieel gunstbewijs in aanmerking
te doen komen.
De maatregel is gelukkig slechts een
tydelyke en behoort naar onze meening
hoe eer hoe beter te worden te niet ge
daan, indien de heer Idenburg niet den
indruk wil vestigen, dat „getuigen" al
leen den man reeds aanspraak geeft op
de officieële gunst, ook al verzetten zich
daartegen karakter- en andere eigen
schappen van den betrokkene.
De Banier echter toont aan, niet het
minst steunende op geschriften van den
heer Fanoy, waarin hij zich zeker een
heftige tegenstander getoond heeft van
de politiek van minister Idenburg, dat
de benaming partijpolitiek, welke ook
het Soerabaj. Hbld. bezigde, onjuist is.
Aan het Bat. Nbl. weet men nu mede
te deelen, hoe de zaak zit.
De heer Fanoy had, nog in militairen
dienst zijnde, geweigerd op een Zondag
dienst te doen. Dies werd hy ontslagen.
Aangezien het echter een zaak van weinig
gewicht betrof, waarvoor hij gecomman
deerd was, mocht de dienstweigering
hem niet zoo zwaar aangerekend worden.
En dit overwegende, gaf de nieuwe
Gouverneur-Generaal hem een plaats in
civielen dienst.
Een benoeming om des geloofswille
derhalve, zegt het blad.
Middelburg. Blijkens het verslag van
de Commissie der Hulpbank alhier bedroeg
het aantal der op borgtocht verstrekte
voorschotten in 1909 68 tegen 65 in het
vorige jaar, terwijl het cijfer ,der ter leen
verstrekte gelden f4720 bedroeg tegen
f 5630 in 1908. Deze voorschotten werden
verstrekt aan 44 inwoners van Middelburg,
10 van Vlissingen, 1 van Domburg en 2
van Serooskerke. 11 personen ontvingen
dit jaar het voorschot voor het eerst11
ontvingen tweemaal een voorschot. Uit
Vlissingen werden 12 aanvragen toege
staan tot een bedrag van f 1430, tegen 15
aanvragen met f 2130 in 1908. Onder de
aanvragers waren 49 gehuwde man
nen, 2 ongehuwde mannen, 3 ongehuwde
vrouwen en 3 weduwen. Het bedrag dei-
voorschotten liep van f300 tot f20. De
terugbetalingen bedroegen in het geheel
f 25.647.75 met inbegrip van hetgeen dooi
de borgen werd betaaldde uitstaande
posten op 31 Dec. f 7251 of f 28.75 minder
dan ten vorige jare Er hadden 44 beboe
tingen plaats (tegen 62 in 1908) waarvoor
een bedrag van f 10.50 ontvangen werd 4
opvorderingen van de borgen werden ge
daan tot een bedrag van f482.50. 29
posten werden aangevraagd voor huis
houdelijk gebruik, 39 tot gebruik in
handel en bedryf. Op akten van pen
sioen werden 254 voorschotten ver
strekt tot een bedrag van f20.901. Er
werden 28 voorschotten meer dan in
1908 verstrekt tot een meerder bedrag van
f 4182. Het aantal personen aan wie een
voorschot verleend werd, bedraagt 69 en
wel te Middelburg 39, Vlissingen 26 en 1
te Arnemuiden, Zoutelande, St. Laurens
en Westkapelle. Het bedrag der gezamen
lijke voorschotten was f3272 meer dan
het vorige jaar. De winst- en verliesreke
ning wees aan een ontvangst van f 478,94
en een uitgaaf van f200,54. Einde 1909
trad als lid der commissie af de heer P.
W. H. de Kan deze werd herkozen.
Vlissingen. Heden, Zaterdagmiddag,
te 2.30 werd op de werf der Kon. Maat
schappij „de Schelde" alhier met goed
gevolg te water gelaten het voor reke
ning van den heer Nico Haas te Rotter
dam in aanbouw zynde s.s. „Sophie H."
waarvan de kiel werd gelegd op 6 Octo
ber 1909. De laatste beletselen werden
weggenomen door mevrouw S. Haas
Davidson, echtgenoote van den reeder.
De hoofdafmetingen van het schip zijn
lengte tusschen de loodlijnen 825' 0"
breedte 47' 0"holte 24' 3"diepgang
20' 0"laadvermogen 5100 ton.
Het schip is een vrachtboot van het
ééndeks type en gebouwd onder toezicht
van bureau Veritas. De stalen romp is
geconstrueerd volgens het Isherwood-
systeem d.w.z. met langscheepsche span
ten en dekbalken. De ruimen zyn voor
dien van stalen midscheepsche langschot-
ten en zijn overigens geheel vry van
stutten.' De ruimte onder het brugdek
is voor lading ingericht. Boven op het
brugdek bevinden zich het salon en de
verbly ven voor commandant en officieren,
terwijl het logies van de bemanning
vooruit in de lak is. Aan ieder der vier
luiken, die toegang geven tot de ruimen,
is een stoomlier geplaatst. De twee mas
ten zijn ieder van 2 laadboomen en een
inschuifbaren top voorzien.
De machine, van het triple expansie
systeem, met cilinders van 23128 en
64 Eng. duim diameter en 42 Eng. duim
slag is ontworpen om 1500 P.K. te ont
wikkelen by ongeveer 70 omwentelingen
per minuut. Tot de hulpwerktuigen in
de machinekamer behooreneen 150-
tons ballastpomp een donkey voedings-
pomp voor hoofdketels met voorwarmer
een donkey ketel voedingspomp en een
10-tons verdamper. De benoodigde stoom
wordt geleverd door twee enkelvoudige
vlampijp-ketels werkende onder een
stoomdruk van 160 lbs, en met een
gezamenlijk verwarmend oppervlak van
4000 vierkante Eng. voet.
De deklieren ontvangen hun stoom
van een grooten verticalen donkeyketel
met een verwarmend oppervlak van 600
vierk. voet. Machine en ketels staan in
de werkplaatsen gereed om in het schip
te worden opgesteld.
Koudekerke Donderdagavond werd
er op 't Zand (gem. Koudekerke) een ver
gadering gehouden door het bestuur der
anti-revol. kiesvereeniging te Koudekerke
op welke vergadering de geestverwanten
Zandtenaren genoodigd waren ten einde
te geraken tot organiseering van de anti
revolutionairen op dat deel dei- gemeente.
De voorzitter van de Koudekerksche kies
vereeniging, de heer Ten Brink, met wien
nog drie anderen van het bestuur tegen
woordig waren, opende met gebed de
samenkomst, waarna zijn Edele in 't licht
stelde de noodzakelijkheid van een orga
nisatie, omdat 't Zand tot heden van uit
het dorp moest worden bewerkt, wat in
aanmerking genomen de krachten die er
zijn, volstrekt niet noodig behoefde te zijn
en alleen te wijten was aan den ongeor
ganiseerden toestand waarin 't Zand leeft.
De centrale kiesvereeniging «Walcheren*
betuigde hare instemming met het pogen
van Koudekerke en de voorzitter van de
centrale, ds Bouma, beval de zaak in een
aangenaam speechje warm aan. Het ge
volg was dat al de aanwezigen van 'tZand
zich er mee vereenigden en er een zooveel
mogelyk zelfstandige, anti-revolutionaire
kiesvereeniging werd opgericht met aan
vankelijk achttien leden. Dat er nog een
andersoortige vergadering werd gehou
den, [was oorzaak dat er niet meerderen
opgekomen waren. Echter hadden eeni-
gen hun medewerking toegezegd, zoödat
we stellig op 25 kunnen rekenen om te
beginnen. Een commissie van voorberei
ding werd benoemd om de gedragsregelen
bij gemeenteraadsverkiezingen vast te
stellen met de kiesvereeniging van 't dorp
en om de verdere organiseering ter hand
te nemen. Die commissie bestaat uit de
heeren (alphabetisch) W. B. Kroeze, W.
Louwerse, A. Maas, L. Schuman en J.
Wouters. De vergadering die onder de
voortreffelijke leiding van dhr Ten Brink
en door de bezielende tegenwoordigheid
van ds Bouma een zeer gewenscht verloop
had, werd door ds Bouma gesloten. Ruste
Gods zegen op dezen arbeid
Biegekerke. Na eene lezing, gehouden
door den heer Zwagerman, zuivelconsulent
voor Zeeland, over de verbetering van het
Geitenras, werd eene vereeniging opge
richt, waar aanvankelijk 18 leden met 40
geiten zich aanmeldden, en voorzeker
meerderen zich zullen aanmelden, waar
voor de gelegenheid opengesteld werd.
Bestuursleden zijn dhrn. Z. Zachariasse,
C. Dingemanse Pz., Abr. Koene, K. Janse
Lz. en P. Janse.
Donderdag had te Neuzen op een
voudige wy ze de begrafenis plaats van den
heer P. Moes, lid van den gemeenteraad en
lid van de Provinciale Staten. Behalve
door familieleden en vrienden werd de
baar gevolgd door het gemeentebestuur
met den gemeenteraad, de leden van het
Burgerlijk Armbestuur en een deputatie
van de brandweer. Bij de groeve herdacht
de heer ds Timmerman den overledene,
wiens heengaan niet alleen in den kring
der zijnen, maar ook in vele daar buiten
een ledige plaats zal laten.
In de Woensdag te Borsselen ge
houden vergadering van den dykraad der
waterkeering van den calamiteuzen pol
der Borssele werd goedgevonden de in
de vorige vergadering vastgestelde om
schrijvingen der in 19011911 uit te
voeren gewone en buitengewone werker,
zoodanig te wijzigen, dat wordt tegemoet
gekomen aan de door Ged. Staten geop
perde bedenkingen. De raming der gewo
ne werken wordt daardoor verhoogd met
f 2775.05 en die der buitengewone werken
(verhooging zeedijk) met pl.m. f 1573.55.
Vastgesteld werd de omschrijving van
uit te voeren oeververdedigingswerken
voor de Noordnol (raming f 15.886) en
genomen werd een besluit tot vaststel
ling van het djjkgeschot voor 1910-1911
ad f 32.142.03'. Met het oog op de in
1910—1911 uit te voeren werken werd
besloten aan Ged. Staten vergunning te
vragen om in het loopend dienstjaar
geen gelden op het grootboek te beleggen.
M. C.
Nisae. De gemeenteraad heeft 't voor
stel tot aansluiting aan de N. V. Drink
waterleiding aangenomen met 4 tegen 3
stemmen. Voor stemden de heeren Joh.
Kloosterman, Bostelaar, Van Liere en de
Winter. Tegen de heeren Nieuwenhuijse,
Hirdes en Jacob Kloosterman.
Zelandia, orgaan der Roomsche
staatspartij in het district Hulst breekt
als volgt een lans voor de candideering
van een antirevolutionair in dat district
ter vervanging van wijlen den a. r. heer
Moes.
Thans nu de wreede dood een dei-
hunnen uit het gewestelijk bestuur
heeft weggenomen, rust op ons de
plicht van trouw, om den opengevallen
zetel wederom door een Antirevoluti-
onnair te doen innemen.
Wij moeten nooit vergeten, dat het
district Hulst slechts een klein ge
deelte is van de provide Zeeland en
dat Zeeland wederom een klein ge
deelte is van het Ryk der Nederlanden.
Wanneer wij, trouw aan de coalitie,
zorgen, dat de opengevallen zetel we
derom worde ingenomen door den
man, naar de keuze onzer bondgenoo-
ten, dan verwerven wij daardoor de
verkiezing van onze eigene mannen
in andere districten des lands.
Slaan wij eens een blik over de
Schelde, dan zien wy daar door de
trouwe hulp der Anti-revolutionnairen
den zetel van Beverwijk bezet door
onzen Passtoors, dien van Haarlem
mermeer door onzen v. Wichen, en
onlangs gaven ons onze bondgenooten
den zetel van Wy k by Duurstede terug,
welke ons, doordat de coalitie niet
hecht genoeg was, eenige jaren terug,
was ontvallen.
Aan de trouw der Anti-revolution
nairen danken wy onze Katholieke
ministers, aan de trouw der Anti-revo
lutionairen danken wij tal van zetels
in de Eerste en in de Tweede Kamer,
ook die van Hontenisse, aan de trouw
der Antirevolutionnairen hebben wy
onze twee Katholieke leden in het
Gedeputeerd College.
Om eenige administratieve moeielyk-
heden te ontgaan, welke de op 15 Mei
a.s. in werking tredende nieuwe'kie
zerslijst kan medebrengen, is het te
verwachten, dat de verkiezing spoedig
zal worden uitgeschreven, opdat de
candidaatstelling, stemming en her
stemming vóór dezen datum kunnen
zijn afgeloopen.
Maar of de verkiezing al dan niet
spoedig zal worden uitgeschreven, op
ons rust de eereplicht te bewerken, dat
de door de Antirevolutionaire party te
stellen candidaat zeker by eerste stem
ming, zoo mogelijk by enkele candi
daatstelling, worde gekozen.
Middelburg. Op de gistermiddag ge
houden vergadering van het Middelburg-
sche Muziekcorps werd het jaarverslag
over 1909 uitgebracht, waaruit bleek dat
't corps in 't afgeloopen jaar weer vele
concerten heeft gehouden, waarvan 18
op het Molenwater. Uitgevoerd werden 72
nommers, waarvan 27 nieuwe.Het aantal
leden daalde weder en bedraagt thans
683, ondanks de pogingen door :t bestuur
aangewend tot uitbreiding; onder anderen
door het geven van een contribuanten
concert.
Herinnerd wordt aan den opgerichten
opleidings-cursus, waaraan thans T
leden deelnemen.
Goedgekeurd wordt de rekening van
den penningmeester aanwijzende een
ontvangst en uitgaaf van f 6864,53s en
een goed slot van f606,01 tegen f524.20
in 1908. Onder de inkomsten komt een
bedrag voor van f486.50, zynde de sub
sidie van het BommeVan den Broecke-
fonds over 19Ü8.
Bij kon. besl. zijn benoemd tot rijks
ontvanger te Colynsplaat C. Halff, sur
numerair te Amsterdamtot adjunct
controleur bij de grondbelasting te Zut-
phen D, Norel, surnumerair te Middel
burg tot voorzitter van het bestuur van
den Annapolder J. de Korte te Kortgene j
