1910. NIEUWSBLAD Y60B ZEELAND. No. 129 Woensdag 2 Maart 24e Jaargang CHRISTELIJK- HISTORISCH Leve de Irgheld. VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK DE JONGt-VERWEST. te Goes F. F. D'MUIJ, te Middelburg. PRIJS DER ADVERTENTIËN Binneniand» AI^DQOUW. IEDEREN WERKDAG DES AVONDS. Prijs per drie maanden franco p. p. 1,25. Enkele nummers B 0,02c. EE UITGAVE DER FIRMA EN VAN van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 "ent. De omstandigheid, dat de saamwerking der rechtsoh© kiezers, en daardoor allengs ontstane Kamermeerderheid, de schoolwet tirannie der mannen van 1878 heeft gestuit, en ook van saenigen vrijzinnige der laatste kwarteeuw kan getuigd, uat zijn persoon beter is dan zijn beginsel, althans zooals dit naar voren treedt, is oorzaak geweest dat de vrijheid der vrije school ten onzent niet meer of niet zoozeer wordt belemmerd. Wel zijn er natuurlijk bepalingen, waar aan 't bestuur eencr vrije school terecht zich heeft te onderwerpen, dewijl 't met Over. heidsgeld wordt gesteund. Maar dit heeft niets te maken met de aanranding der vrij heid, waaraan de vrije sohool in het buiten land, met name in Frankrijk, van de zijde der landBregeering blootstaat. En nu kan men eens zien 't groote verschil waartoe de energieke eoaliseering der Reohtsohe partijen in ons land, en de traag heid en verdeeldheid der Rsohtsoha partij in Frankrijk de vrije sohool in beide landen gebracht beeft. Hier een goede gelegenheid om hare krachten te ontplooien, daar een totale be- rooving van dezehier een aangename saamwerking tussohen schoolbesturen en sohoolautoriteiten daar een klaarblijkelijk streven dezer laatsten om,door de regeering gesteund, de vrije sohool in haar groei te belemmeren. Een staaltje. Eenige jaren geleden heeft ten onzent zelfs de minist'r Goeman Borgesius, een vrijzinnig man van het zuiverste water, door intiemer kennismaking met de bijzondere scholen geleerd, zioh beijverd om eenige van de nog bestaande belemmeringen voor de ontwikkeling der vrjje sohool wog te nemen. In Fiankrjjk daarentegen heeft de minister Doumergue een wet ingediend, waarbij bepaald wordt, dat voortsan alle leermiddelen, die in de bijzondere scholen worden gebruikt, moeten worden goed gekeurd. Een maatregel, te leelijker, dewijl door de geestelijkheid ernstige bezwaren waren ingebracht tegen den inhoud van sommige leerboeken op de Staatsschool. Natuurlijk mag de Overheid niet toelaten, dat in de bijzondere scholen boeken gebruikt worden, die bijvoorbeeld pslsnd tegen het wettig gezag prediken. Vandaar de noodzakelijke kennisneming van het leerplan. Maar inzage en keuring van alle leermid delen, dat gaat alle perken van overheids zorg te buiten. Van Roomsehe zjjde wordt daartegen in Frankrijk dan ook zeer tercoht gepro testeerd. Én ook de besturen der bijzon dere protestantsohe scholen hebben zioh terecht bij dat protest aangesloten Meer en meer toch moet 't ingezien worden dat de strijd die in Frankrijk tegen de vrijheid der Roomsehe scholen gaat tevens een belaging der Protestantsohe scholen isen dat de vervolging der Roomsehe Kerk aldaar in den grond niets anders is dan een bestrijding van den Godsdienst Ais een bewijs dat 't de regeerirg om niet anders te doen is dan om haar haat tegen den Godsdienst bot te vieren, wijzen wijopMada. gascar, een Fransche bezetttng, waar de Zending zulke heerlijke triomfen behaalde, die zelfs door de Koningin toen Madagascar nog onaf hanke lijk was openlijk gesteund werd. Maar nu, nu er een Fransche gouverneur is zijn naam is Augagneurworden de Zendelingen vervolgd en de inlandsche christenen op allerlei wijs be moeilijkt. »Op sommige plaatsen* (aldus het verslag der Zendelingen) «is o.m. de Zending de tot nu toe bestaande grondslag voor haren arbeid ontrukt, en sommigen hsrer beste hulpkrachten uit de inboorlingen zijn haar ontnomen. De regeering legt hare verordeningen met klaarblij kelijke willekeur uit. Zoo werd het sedert 1896 te Tananarivo bestaande, tot nu toe door de regeering financieel gesteunde genootschap tot verzorging van weeskinderen, opgeheven, en als reden daarvoor opgegeven, dat het voortbestaan dezer vereeniging in strijd was met het verbod van inboorlingen-vereenigingen. Gelukkig Nederiand, waar wij, mede ten gevolge dor in den aanhef van dit ons opstel genoemde oorzaken, er zooveel gelukkiger aan toe zjjn. Maar dso zij 't tevens een aansporing om de coalitie die onder 's Heeren zegen ons deze voorrechten bracht,aaneengesloten (e doen blijven; opdat 't liberalisme,in weer wil van dc groote betrouwbaarheid van enkele zijner aanhangers typen Roëll, Goesasn Borgesius en Bos niet weer in de gelegenheid kome de oude tektiek van inbreuk op de vrijheid, door school mannen als Ketelaar en door da S.D.A.P. voorgertaan, te herhalen. 1 Maart 1910. In de Allernaarder van 19 Febr., welke men zoo vriendelijk was ons toe ta zenden, wordt door da redactie, aan de hand van mededeelin en uit 't dossier van snrCnopius, officier van justitie aldaar, geput, het zon- denregister van den kwakzalver Eilers op gelezen, terwijl een onzer lezers, zelf Alkmaarder, in een particulier schrijven dezen kwakzalver ook van kwakzalverij op geestelijk gebird verdenkt; wijl hij zijn brieven doorspekt saet allerlei vrome ter men, wat den indruk wekt, dat hij langs eiken weg tracht de goê gemeente te ver- schalken. Voor dergeljjke minne praktjjken, indien de feitfn alzoo zjju, trekken wij natuurljjk geen partij. Wjj hebben alleen 't voor dezen kwakzalver opgenomen, in zoover hij be weerde't middel tegen tuberculose gevonden te hebben, en de vraag gesteld, voor 't geval een kwakzalver op dit puntwaarheid spreekt of de medische wetenschap vrij uitgaat, wanneer zjj een aanbod van zoo een om zijn middelen in hun werking te onderzoeken beantwoordt met een aanklacht die hem in de kast brengt. Reeds meermalen was men in de gelegen heid te zien hoe de collectieve werkstaking een mes is dat naar twee kanten snijdt. Men ziet het weer aan de werkstaking te Glanerbrug en Gronau. Over het al of niet gemotiveerde dezer staking laten wij ons niet uit. We weten er te weinig van. Maar wel mogen we consta- teeren dat het met deze staking weer hard tegen hard dreigt te gaan. Immers onder het opschrift »een ernstige waarschuwing* lezen wij in de bladen dat in een zevental groote fabrieken van genoemde plaatsen de volgende bekendmaking der fabrikanten- vereeniging aangeplakt is Ds systematisch voorbereide maatregelen, die tegenover de Baumwollspinnerij „Eiler- raark" door de christelijk sociale en soo.- dem. organisaties, aangewend zijn, brengen de levensbelangen van onze industrie en van onze gemeente in gevaar. Met hst oog op dat gevaar hebben de ondergeteekende firma's zich verbonden om gezamenlijk tegen deze maatregelen op te treden. Zij zullen verweermiddelen gobruiken, als niet op 4 Maart de arbeid op »Eilermarck« is hervat. Zouden de ondergetekenden,tegen de verwachting, gedwongen zijn de ge noemde verweormaatrehelen door te voeren dan rust de verantwoording daarvan op diegenen die het klaar gespeeld hebben door hun on - erant woordelij k optreden den hier sedert menschendenken bestaanden socialen vrede te storen. Op al deze fabrieken zijn ongeveer 5500 arbeiders werkzaam. En nu heeft de Fabrikantenvereniging te Gronau besloten,wanneer de staking aan de Spinnerei »Eilt>rmarck«, die reeds 22 Jan. begon,op 4 Maart niet ia geëindigd, 14 dagen daarna de fabrieken van alle leden der Vereeniging te Gronau twee dagen in de eerstvolgende week worden stop gezet en wel op Maandag en Binsdag daaraanvol gende. Eindigt bedoelde staking die week niet, dan wordt de daaropvolgende drie dagen gestopt en zoo vervolgens totnat alles ge heel stilstaat. Zeer is het te wenschen dat de reeds aan geboden bemiddeling tot een voor beide partijen bevredigends uitkomst moge leiden. De arbeiders mogen zich vereeaigen ook tot verbetering der arbeidsvoorwaarden- Doch in de gezamenlijke eischen over- schrijde men niet de grenzen, waarover de patroons niet kunnen, zonder 't bestaan der fabriek,en daarmede de toekomst en de stoffeljjke belsngen der arbeiders zeiven en van hnnne gezinnen op het spel te zetten. De triomf der Vrije School. Het Kamerlid dr. de Visser heeft te Amsterdam in eene rede onder anderen »Op onderwijsgebied Btaat Nederland thans als pionier der beschaving. Steeds grootere ruimte werd aan het bijzonder onderwijs gelaten en het is te verwachten, dat met beslistheid wordt voortgegaan op den weg der vrijmaking van de bij zondere schoo'. Wil die bjjzondere school tenslotte haar triomf volkomen zien dan hebben de Christeljjke onderwijzers te zorgen, dat de ouders met volkomen gerustheid hun kindereu aan de christelijke school kun nen toevertrouwen, omdat zij daar bevei ligd zijn tegen ongeloof en revolutie." Waarbij Frieich Dagblad het volgende aanteekent Dr. De Visser behoort ook tot hen die heil zien in de christianiseering van de openbare school. Wat naar onze meening een christelijk vernisje wordtschijn en geen wezen. Maar er is toch onderscheid. Sommigen zien in de bijzondere school een „noodtent», waariu men schuilt, totdat de openbare weer voor den christen bruik baar is. Dr. De Vtsser blijkbaar niet. Ejj spreekt van den „volkomen triomf" der biz. schoolverwacht dien bljjkbaar en geeft goeden raad, hoe dien triomf te bespoe digen. De gechristianiseerde staatsschool is hem dus blijkbaar een vluchtheuveltje. Maar is het doel zijner reize niet. Waarover we ons zéér verbljjden Een andere kijk. De Nederlander heeft op de quaestie van 't ontslag van zendeling Tiemersma te Batavia door 't Bestuur der Rotterdamsche Zendingsvereeninging een geheel anderen kjjk dan de door ons geciteerde Prot. Noord- Brabanier. Het blad schrijft In het belang van het eigenlijke zendings werk heeft het hoofdbestuur gemeend, den arbeid der broeders-zendelingen, meer dan tot nu toe geschiedde, van de hoofdplaatsen naar de de dessa's te moeten verleggen. CJit alles toch is gebleken, dat de arbeid in de dessa's meer belooft dan in de hoofd plaatsen. Daardoor zou Indramajoe vacant komen en scheef het Hoofdbestuur br. Tiemersaea aan daarheen te gaan. Indra majoe is geen dessa, maar een stad met een gemeente van tweemaal zooveel Chris tenen als br. Tiemersma's gemeente te Batavia, ea daar zou br. Tiemersma uit sluitend arbeid in een bestaande gemeente hebben, waartoe het Hoofdbestuur hem geschikt achtte, terwijl hjj zich daar verder aan zijn litterarischen arbeid kon bljjven wijden. Want van evangelisatie in de deBsa verwachtte het hoofdbestuur, door onder vinding geleerd, van br. Tiemersma niet veel meer. Hiertoe had hij noch tact, noch lust betoond. Maar br. Tiemersma weigerde en bleef weigeren, en het ontslag volgde, niet dan na heel wat correspondentie en biddend overleg. Terecht meent het hoofdbestuur het recht te hebben, de standplaats der zendelingen aan te wjj zen en te mogen ver langen dat de zendelingen gehoorzaam zijn aan het Bestuur, dat hen uitzond. En nu wordt het van enkele zjjdeu voor gesteld, alsof br, Tiemersma is ontslagen omdat hjj in algemeenen zin „geen lust en tact tot evangelisatie-arbeid" heeftdat hij „voor lui en ongeschikt was verklaard*. En daar voegt men nog aan toe„Daarom en daarom alleen*. Met de meeste beslistheid kunnen wij dit tegenspreken. Zooals boven reeds gezegd werd, achtte het Bestuur hem wel geschikt voor Evangeliep. ediking in een bestaande gemeente in een stad, maar niet m8er voor evangelisatie in de dessa's. Boven dien voed het Bestuur Batavia, met den ver brokkelden aibeid aldaar, als gemeente niet van zooveel gewicht voor het eigenlijke werk der Nederlandsche Zendingsvereeniging, dat het, bij bet streven om meer in de desse's te werken,tegenover andere plaatsen verdiende de standplaats van een zendeling te big ven. Wij meenen voorts te weten, dat br. Tie mersma meer dan eens met zjjn hoofdbestuur in botsing is geweest, en hem reeds jaren geleden een wenk is gegeven dat hem beter ware, wanneer men scheiddeja, dat reeds vóór meer dan 15 jaar over ontslag werd gesproken om zijn optreden tegenover het hoofdbestuur. De verhouding van de zjjde van br. Tiemersma liet veel te wenschen over. En nu hij zich beslist bleef verzetten, meende het Bestuur tot een eervo' ontslag te moeten overgaan, al was dit ook pijnlijk voor het Bestuur. Dit ontslag is dus waarljjk niet zonder voorafgaande, groote gedulds- oefening gegeven. 't Ia waar, br. Tiemersma is eervol ontsla gen zonder pensioen. Maar beeft hij daar recht op Wjj gelooven van niet. En toch..., maar laat ons hierop niet verder ingaan wij weten, dat het hoofdbestuur te Rotterdam nooit onbarmhartig is geweest, en vertrou wen, dat het dit ook niet tegenover br. Tie mersma was, al maakte het bestuur niet be kend, hoe het hem heeft willen helpen. Wat de school in Gang Chassé betreft, vraagt men Waarom die school niet over genomen f Waarom Diet? Zjjn er soms van de zijde van br. Tiemersma zulke voorwaar den aan verbonden, dat het Bestuur daarop niet kon of wilde ingaan f Of br. Tiemersma soms is ontslagen, om dat hij »gereformeerd* is, is gevraagd. Geen denken aan Noch het lidmaatschap van een ander Kerkgenootschap, noch een overgang daartoe is ooit de reden van het ontslag van een zendeling der Nederlandsche Zendings vereeniging geweest. En wat den raad aangaat, aan het Bestuur gegeven, om br Tiemersma te Batavia te laten, wenschen wij af te wachten, wat het Bestuur hierover te zeggen heeft. Het komt ons vreemd voor, dat het Bestuur dien raad niet zou gevolgd hebben, als de Conferentie van zendelingen werkelijk zoo eenstemmig geadviseerd had, als men het voorstelt, en haar advies deugdelijk gemotiveerd had. Het doet ons innig leed voor br. Tiemer sma, die bijna een kwart eeuw in dienst van de Ned. Zendingsvereeniging stond, dat de band tusschen hem en de vereeniging op deze wijze verbroken is, en hg nu zulke slechte verdedigers heeft gevonden. 1 over de al of niet juistheid van de door Mej. v. d. Vlies uit't gesprek, waaraan zij geen deel nara, opgevangen en gepubli ceerde woorden uit te laten, overtuigd als zij zijn, dat een dergelijke polemiek, die den allereenvoudigeten eisch van gastvrij heid, vriendelijkheid en goede trouw sehendt, zonder meer geen weerlegging waard is en als in hoogste mate onzedelijk moet worden gebrandasorkt. Door op deze wijze een toevallig opgïvangen woord te exploiteeren zou men iedereendie in ver trouwden kritg zioh eene opmerking ten opzichte van personen of zaken, die bet publieke leven Taken, veroorlooft, kunnen blameeren. Wij meenen dat het in het belang van het openbare leven is tegen een dergelijke opvatting van >pablioiteit nadrukkelijk te moeten opkomen. K. Brants, Hoofd der Kon. Wilh. Sohool. G. H. Wagenaar, Predikant der N. H. K. M. Ph. J. Snijders, Directeur van het Post kantoor te IJselmonde. M. J. Wessel, Lee- raar M. O. Teekenen. T. Tuinstra, Directeur eener Levensverzekering-Maatschappij. B. T. Isings, Leeraar M. O. Gymnastiek. Rotterdam, 25 Fcbauari 1910. De Rotterdammer meldt nog dat geen andere dan de thans bekends heeren in het gezelschap aanwezig waren. Voorts waren ar dames. Schandelijk geschrijf. De Rotterdammer werd opname verzocht voor het navolgende. (Het was door de N.R C. geweigerd). Ondergetekenden, die ten huize vau den eerst ondergeteekende het genoegen had den in 't gezelschap te zijn, waar o-a. ook Mr. A. de Jong en Mej. A, v. d. Vlios genoodigd waren, gelezen hebbende de in Het Volk ge citeerde mededeelingen van Mej. A. v. d. Vlies, omtrent de wijze waarop Mr. A de Jong zich in een privaat gesprek op een ge zelschap over Dr. A. Knyper zou hebben uitgelaten, voelen zich gedrongen hunne diepe verontwaardiging uit te spreken over een dergeljjke poging van afmaking van een politiek man, dien sjj om zijn groote eerljjk heid en rondborstigheid hoogachten. Zij denken er dan ook niet aan op dit schandelijk geschrijf in te gaan en eigeren om ook maar met één enkel woord zioh Nonvlinderplaag. Men schrijft uit Alphen (NBr) Het schijnt, dat de deskundigen met grond verwachten, dat de nonvlinderplaag, die de dennenbosschen in onze gemeente zoo teisterde en duizenden boomen dead af sterven, in het a. s. voorjaar zal bljjken ge weken te zjjn. Zooals bekend is wordt echter een nonvlinderplaag gewoonlijk gevolgd door een zeer sterk optreden van dennen- soheerders, waardoor, wat van de bosschen nog is overgebleven, dikwijls door dez9 en andere schadeljjke insecten verder wordt te gronde gericht, indien niet f jjdig de noodige maatregelen worden genomen. Ook hier staat een ernstige plaag van dennenscheer ders te wachten, indien niet tijdig verschil lende maatregelen worden genomen, waar onder het vóór 15 Mei uit het bosch weg ruimen van ziekelijk en dood hout een der voornaamste is. Hst gemeentebestuur heeft bjj verordening reeds verschillende maatre gelen voorgeschreven en vanwege het Staatsboschbeheer zal a. s. Dinsdag een le zing word6n gehouden, waarin 0. a. zal wor den uiteengezet hoe de bestrjjding het een voudigst kan plaats hebben. - In Friesland zjjn er tegenwoordig weinig v ette kalveren te verkrijgen. De veehande laren klagen er over en de slagers ook, wjjl door den kleinen voorraad de prjjs veer hoog is. De oorzaak van een en ander is, dat de boeren weinig kalveren mesten. De nuchtere kalveren, zijn prjjzig, de melk waarmee de kalveren gemest moeten worden wordt door de zuivelfabrieken duur betaald. Het mesten der kalveren geeft al tij d eenige risico, voordeel zit er nu volgens do boeren nu niet op en daarom verkoopen zij de over tollige kalveren onmiddellijk nade geboorte. De stand der gewassen, vooral in de groote stookfeassen, doch o~k in de de zg. warenhuizen te Loosduinen, is reeds tan dien aard, dat vaa alle zijden door de tuin ders wordt aangedrongen met veilen te be ginnen. „De Loosduinsobe Groent8nveiliug« zal daarmee op Maandag 7 Maart aanvangen en De Vrije Veiling eveneens, dr eerste te 2, de laatste te 3 uur. De vereen:gde landbouwer? te Hoofd- 1 laat hebben hun su'kerbieten aan Belgische fabrikanten verkocht en wel tegen den prjjs van 26.80 francs per 1000 k g. Men schrijft vsn de Belgische grenzen; Iu den den laatstsn tijd wordt er boter in België i-gevoerd, welke met borax ver mengd is om ze voor bederf te bewaren. De Belgische minister heeft aan de inspecteurs

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1910 | | pagina 1