akel,
UWSBLAD
VOOR ZEELANO.
No. 125.
1910.
NK
Vrijdag 25 Februari
24e Jaargang
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
JONATHAN MERLE.
lelburg
fkade
JRG,
rkpaard.
iuecht
tbode.
Wed.
UIT m PERS.
Binnenland.
8 Kippen
Gaas,
p
a TILBURY
ap bfl
DË ZAAI
erszoon
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
S. J. DE JONGE-VERWEST, te
Goes
F. P. D'HUU, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENT1ËN
FEUILLETON.
iRVE
6.87
>aar ln
Ismede
T Jr.
00GSTE
l en vellen.
alng van haar
woskerke (W.)
p
AHAMSE Sz.,
Arnemuiden.
oonen, en aan
irwestroo t e
VISSER,
kerke (W.)
r ander vee
i skerke(W.)
als Opzichter
iau De Zeeuw
igen 1 Maart
igezin.
et 260 roeden
3E Mz.,
Wendskerke.
del a. s.
jezin,
loeve, door D.
N.B.)
dt gevraagd
^ezm.
oten tuin aan-
ejarig Merrie-
BOOGERD te
art
I, Wolphaarts-
>aard té koop
later
kersknecht
I.J. ROTTIER,
idskraecht,
t van de P. G.
dipl. Hoefsmid,
3ldl
gevraagd bij I.
burg.
iNS—OQOEL,.
aet 1 Mei a. s.
B-Verwest, Goes,
4j
ssasM
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p. 1,25.
Enkele nummers »Q02l.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, Iedere regel meer 8 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10
24 Februari 1910, j
Wat is dat nu weer
Levinus schrijft in De Protestantsche
Noord-Brabanter
Reeds lang heb ik willen schrijven over
een ontslag,dat mijn ziel met pijn vervnlde,
doch ik wilde afwachten, wat degenen die
het ontslag gaven zouden schrijven.
Dat viel niet mee, maar tegen. Bitter
tegen.
In het orgaan van de Nederl. Zending
vereniging lezen we
„In verband met eene nieuwe arbeids-
verdeeling, waardoor zijn post (Patek-
wan) een bjjpost zou worden, werd aan
zendeling Tiemersma een andere stand
plaats aangewezen. Hij weigerde echter
daarheen te gaan. Niettegenstaande het
Hoofdbestuur alle pogingen aanwendde
om hem tot het opvolgen van zijn over
plaatsing te bewegen, bleef zendeling
Tiemersma in zijn tegenstand volharden,
zoodat wij tot ons diep leedwezen ge
noodzaakt werden hem den SI December
1.1. eervol ontslag uit den dienst der Ned.
Zendingsvareeniging te geven.
Zoo schrijft 't hoofdbestunr op bladz. 26
van no 2 (Februari 1910) in het orgaan der
Ned. Zendingsvereeniging. Als of het een
heel gewone zaak is. Als of het een loop
jongen geldt, die men met loffelijke getuig
schriften ontslaat. Maar zoo is de zaak niet.
Dat is geen iecht broeder 1 Iemand, niet
23 dienstjaren in Indië, die toch altoos nog
dubbel teilen, en over wiens werk nooit
geklaagd werd, wordt zoo niet aan den dijk
gezet. Dat mag niet, dat is niet broederlijk,
nog minder Christelijk.
Broeder Tiemersma is geen dienstweige
raar, gelijk het wordt voorgesteld. Zijn
onze inlichtingen juist en we meenen van
wel,dan is de zaak deze: Broeder Tiemersma
werkte te Batavia met zegen. Hij was een
meester in het Maleisch, schreef een Malei-
sche Courant, predikte in het Maleisch, had
te Batavia een school en arbeidde ^et lust
en opgewektheid.
-» Het bestuur, dat dit alles weet, besluit,
waarom een andere regeling? dat
broeder Tiemersma naar Indramajoe moet
gaan. Daar zal deze broeder een hospitaal
moeten overnemen, daar te Indramajoe is
geen drukkerij, wordt Javaansch gespro
ken, een taal die broeder Tiemersma niet
onder de knie heeft, zooals het Maleisch.
Ook de Conferentie der Zendelingen
31
De admiraal en zijne vrouw hadden er
reeds over gedacht, ter wille van haar eeni -
ge verandering in hun leven te maken. Zij
wilden meer mensohen zien en hnnne eigen
dochters wat meer op deD achtergrond hou
den, maar na deze ervaring lieten zij dat
plan varen, en bleef alles bij het oude.ieder-
een eren verheugd dat zij haar hieldeD, en
niemand meer dan de heer des huizes.
Ermyn had de bekrompenheid, die in het
huis heersohte, sterk gevoeld toen de eerste
scherpte van haar verdriet voorbij was. Nu
kon het haar niet zooveel meer schelen, nu
zij geregeld naar de Merle's ging en het was
vreemd, maar daar ontdekte zij ook meer
goede kanten aan de huisvrouw van de Ma-
nor. Zij had volstrekt geen algemeene
naastenliefdezij hield verbazend veel van
sommigen en de rest van de wereld kon haar
niet schelen. Merle hield van iedereen, ten
deele door zijn ingeboren gevoel van sym
pathie, d. w. z. dat hij de dingen even geed
kon bekjjken van het standpunt van eene
dame als van dat van een dronkaard, maar
meer nog omdat hij zeer dicht bjj Een leefde
Die iedereen liefheeft, en ieders liefde ver
langt. Ermyn was naar zijn huis gekomen
om daar een liefdewerk te doen.
Zij wilde geene belooning, maar vond die
door meer te hooren van Hem, en toen die
kennis grooter werd, werd haar eigen natuur
opgelost door het gevoel van liefhebben,dat
haar hart deed uitgaan tot allen rondom
haar. Zij werd geduldig voor anderen en
Merle vewonderde zich vaak over de teeder-
heid, die er in haar edele natuur lag, weinig
vermoedend dat hij die zelf te voorsohjjn
had geroepen, en zelfs nog zuohtend over
het wanhopig goed voorbeeld, dat zij zijn
eigen driftige natuur gaf.
Hij had vergeten, dat hij niet al te famili
aar met haar mocht wordende gesprekken
die zij samen hielden, waren er de schuld
van. Toch hield hij zich altijd nog inhij
sprak nooit zoo vrij methaar alszjj met hem.
Ermyn merkte op, dat zij als zij verschil
van opiDie hadden, of als er iets waB,waarin
hij haar geestelijk verkeerd vond, dit maar
reoht in het gelaat gezagd werd, maar dat
persoonlijke sympathie slechts op dat oogen-
blik door een enkelen blik, en later in zijn
avondpreek werd gegeven.
Geestelijk groeide hij zeer door 't samen
zijn met haar, en ook zijn manieren werden
eenigszins anders. Verdiept in haar kon hij
waarlijk zijn hij had een troep jongens tot
zijn last, behalve nog alle vertrouwelijke
mededeelingen der geheeele gemeente, en
zijn gewone werk.
Tom Avis werd hem bijzonder dierbaar
en die liefde werd innig beantwoord. Tom
zou er alles voor over hebben om den dominé
plezier te doen en ging, zonder eT hem van
te voren iets van te zeggen naar juffrouw
Johanna en vroeg haar of zij goed vond, dat
hij voortaan het orgel bespeelde. Frances
vond het nu niet meer zoo naar om naar de
schreef aan het Bestuur, dat brTiemersma
op Batavia moest blij ven en dat met de over- j
plaatsing noch de arbeid te Batavia, noch j
die te Indramajoe zou gebaat zijn. Laat Tie-
mersma waar hg is en zend een jongeren
broeder naar Indramajoe.
Doch het hoofdbestuur bleef bjj zijn beslui
ten. en br. Tiemersma zou gaan, indien niet
een brief van het bestuur dat gaan onmo ge-
gelijk had gemaakt. In dien brief schreef het
bestuur, aldus lezen we in »De Getuige",
dat br. Tiemersma voor niets geschikt is
en wordt hij beschuldigd van geen lust
en tact te hebben tot evangelisatiearbeid
Dat sehr(jft een bestuur aan een man, waar
van de Directeur der N. Z. V. en anderen
getuigden dat hjj hard gewerkt had.
Toen vroeg br. Tiemersma eervol ontslag
met pensioen, omdat geen Zendingsvereeni
ging een broeder in dienst mag houden,
welke geen lust en tact tot evangeliearbeid
heeft l
Wat kreeg hij P Geen pensioen, wel ont
slag. En na doet het bestuur het voorkomen
als zou br. Tiemersma een dienstweigeraar
zjjn. Dat blijkt niet.
Er is onrecht gedaan. Een man, die zijn
gaven en krachten gaf, die nooit teleurstelde
wordt op straat gezet. Zonder pensioen moet
hy voort. Oud, en met God I Want deze
zorgde voor dien armen, geplaagden broe
der I
Eén vraag slechts, mag, kan dat ontslag
zoo gehandhaafd blgven? Is hier ook een
roeping voor de Christenen in Nederland
Zonder God geen moraal. Eenige dagen
geleden riep de Fransche socialist Allard in
de volle Fransche Kamer, terwijl deze bezig
was met de behandeling der schoolkwestie,
aan het adres van Doumerqne, minister van
onderwgsAls men God niet erkent dat
wil zeggen, als men hem tracht weg te cijfe
ren dan is ook alle noodzakelijke morali
teit verdwenen".
Een liberaal Tery, professor aan de Fran
sche universiteit,keurt deze verklaring.goed.
0 Allard heeft gelijk'', zegt hjj, «en ik dank
hem dat hij met zijn onbewuste openhartig
heid heeft gezegd Als men God niet erkent,
dan is er ook geen gebod, geen zedelijkheid
meer. Daar zjjn we niet meer als zandkor
rels, die de koude nachtwind naar alle kan
ten verstrooit".
Hier heeft men dus een socialist en een
liberaal, die erkennen dat zonder God geen
zedelijke orde mogelijk iB. Er zjjn vele anti-
clericalen, die in het zelfde geval verkeeren,
maar zjj willen het niet erkennen uit men-
scheljjk opzicht, omdat zjj vreezen voor
femelaars gehouden te worden.
Ooh, die armen. Leidsche Courant.
Afkeurenswaardig.
Onder dit opschrift schrjjft de Nederlander
In den Romeinsohen Keizertijd is een
treurig beroep ontstaan, dat der verklikkers
(delatoren), menschen die zich als spionnen
lieten gebruiken om eerzame burgers bjj de
overheid in verdenking te brengen, als zich
schuldig gemaakt hebbende aan majesteits
schennis. Daar nu onder datmisdrjjf ook
particnliere gesprekken vielen, zoo ontstond
door dat afsehuweljjk stelsel een algemeen
onderling wantrouwen. Niemand durfde,
zelfs niet onder vrienden, vrijuit zjjn mee
ning te zeggen, daar men niet wist of een
der aanwezigen tot de geheime verklikkers
behoorde.
Indien men niet oppast, gaan wjj onder
de werking van het democratische stelsel
denzelfden weg op. Wel bestaat dat alles
omvattende misdrjjf „majesteitsschennis"
niet meer, en worden ons leven en ons
bezit niet bedreigd, al begaan wjj een
politieke fout. Maar de gevolgen van het
overbrengen van particuliere gesprekken in
het openbaar kan veor de betrokkenen
hoogBt onaangename, en vaak onbillijke
gevolgen hebben.
Een merkwaardig voorbeeld van dat
misbruik van vertrouwen levert ons
mejuffrouw v. d. Vlies, als schrijfster bekend
onder den pseudoniem EnkaDeze dame
had te kennen gegeven dat in haar tegen
woordigheid een paar antirevolutionairen
zich hoogst ongunstig over hun leider hadden
uitgelaten. Fluks gaat Eet Volk op onder
zoek uit. Na eenige tegenstribbeling deelt
nu genoemde dame eene Christin die met
de sociaal-democraten voeling houdt met
naam en toenaam een particulier gesprek
mee, de mededeeling waarvan voor de be
trokken personen uiteraard hoogst onaange
naam zjjn moet, en hen in moeilijkheden
kan brengen.
Vaak zien wjj tegenwoordig, ook door ge
ëerde auteurs, geheel persoonlijke gesprek
ken aan de klok gehangen. Ergernis schijnt
dit bjj weinigen op te wekken. O. i. echter
doodt zulk een wijze van doen alle vertrou-
kerk te gaan, na Gilbert Balt gauw weg
ging en bovendien hield zij xeer van Merle's
preeken. De schaduw was van haar jong
geaiohtje verdwenen, want zij was nn vol
komen gerust over Tom. De verandering,
die er met deaen had plaats gegrepen, was
zoo groot en zoo plotseling, dat het lang
dunrde eer zij geloofde in de voortduring
ervan, maar haar gelnk maakte haar half
jaloersoh. Zij was eens zijn goede engel ge
weest een zwakke hulpelooze engel
zij was blij, dat hij na een betere had maar
zij daoht, dat hij nn op haar zou neerzien,
maar inplaats daarvan hield hij hoe langer
hoe meer van haar. Frances achtte het niet
anders mogelijk dan dat slechts weinigen
bevoorrecht zonden zijn, maar tooL kwam
er iets lichts in haar leven. Het was niet
alleen Tom's schuld. Een sohadnw,
diebaarhaar geheele leven had achtervolgd,
verdween dien winter.
Als klein meisje had zij 't gebod van haar
ouders om nooit iets te zeggen van het feit,
dat zij eene andere moeder gehad had, met
de niets vermoedende gehoorzaamheid van
een kind aangenomen.Tom,die pas vier jaar
was, toen zij bij hen kwam, wist alleen, dat
Frances bij tante Maria woonde, voord at Jan
geboren was.
Zjj waren kort daarop naar Broomhill
gegaan, waar er niemand was om de kinde
ren over vroeger dagen te spreken, tot dat
op een dag tante Maria hen eens bezocht,
en Tom over vroeger tijden pratend, zich
plotseling eene lachende dame herinnerde,
die er toen altijd bij was en hjj vroeg
weljjkheid, ja alle goede trouw en opent het
de deur voor allerlei valschigheden. Dat
iemand zioh, zelfs over een vriend of mede
stander soms scherp uitlaat, is een gewoon
verschijnsel. Men moet evenwel, om billijk te
zijn, zoo'n uiting in het verband waarin zij
gebezigd werd beoordeelen. 'tKan zijn, dat
daaraan allerlei woorden zijn toegevoegd,
waardoor de indruk een geheel andere wordt.
Ook bezigt menigeen in het gesprek termen,
die niet wel overwogen zijn, maar die dan ook
met het qesprokene verdwijnen. Overgebracht
in druk krijgen zij een gansch andere betee-
kent».
Tot dusver achtte men in „fatsoenlijke
kringen" dat privaat was, privaat blgven
moet, althans niet openbaar mag werden ge
maakt, zonder toestemming van hen, die
daarbjj betrokken zjjn. Misschien iB het
denkbeeld (/fatsoenljjke kringen" verou
derd, en komt het er tegenwoordig slechts
op aan door de schare te worden toegejuicht.
Kwaadsprekerjj en verklikkertje-spelen
worden dan deugden, uitingen van oprecht
heid en waarheid 1
Wij staan nog op het oude standpunt, en
achten zulke verklikkerij hoogst afkeurens
waardig.
De cnrsiveering is van de De Rotterdam
mer, waaraan dit ontleend is. Met De Neder
lander zjjn wjj 't volkomen eens. Naar dat
hooge standpunt behoorde de heele pers te
streven.
Oodsdienttoefening aan boord.
In verband met de in de Staten-Generaal
gehouden discussies kan het wellicht velen
belangstelling inboezemen wat het gewjjzigde
Reglement op den inwendigen dienst aan
Hr. Ms. oorlogschepen inhoudt met betrek
king tot den godsdienst. In dit gewjjzigde
reglement, dat met 1 April a. s. in werking
treedt, wordt o. m. aan den commandant en
den état-major de betrachting en aankwee
king van godsdienstzin bjjzonder aanbe
volen. Bniten de havens en reeden van het
Rjjk in Europa en van de Oost- en West-
Indische bezittingen wordt, weder en zee
dienende, des Zondags op den voormiddag
een godsdienstoefening gehouden, waarbij
indien zulks mogeljjk is, zitplaatsen worden
beschikbaar gesteld voor allen, die daaraan
deelnemen. De godsdienstoefening moet
worden bjj gewoond door een ieder, die tot
een erkend kerkgenootschap behoort,
(,Wie was zij
(/Een van mijn pension-dames," zei tante
Maria een kleur krijgend. Avis bracht het
dadelijk op iets anders, en Tom dacht er
niet meer over. Maar Frances vond het
vreemd dat tante Maria zoo raar deed en
dat niemand scheen te mogen spreken over
dat lieve vroolijke moedertje, dat zij zioh
zoo goed herinnerde. Frances was zeer lang
onwetend gebleven van alle slechtheid,
maar kort geleden waren er dingen in het
dorp gebeurd, die niet verborgen konden
blijven en door eene plotselinge gedachten-
verbinding overviel haar de angst dat de
een of andere schande met hare geboorte in
verband stondhet een of ander verraad
gepleegd aan hare moeder, die nooit haar
eigen verdriet aan haarklein meisje getoond
had. Die angst achtervolgde haar en deed
haar zioh alleen voelen in het groote huis
honden. Eindelijk was het haar al te mach
tig en toen zij op sen middag met hare
moeder en vader alleen in de keuken was,
vroeg zjj ineens
„Heette ik altijd Avis P"
Avis legde verwonderd zijne oonrant
neer. «Zeker, kind, vanaf den dag datje
geboren werd 1"
«Waarom noemden de mensehen moeder
dan jufironw Bird t" vroeg Fraioes.
Zij zag dat Avis en zijn vrouw elkander
blikken toewierpen en beefde verschrik
kelijk.
«Omdat zij goede redenen had om te wen-
sohen dat haar eigen naam niet bekend zou
zijn l< zei Avis.
(bljjkende nit de opgave bjj zjjn indienst
treding of nit latere officieels bescheiden)
en die niet door ziekte of eenige dienstver-
hinderd is. Zjj,die niet tot een erkend kerk
genootschap behooren, en niet door den
dienst verhinderd zijn, mogen, indien zij
hun verlangen daartoe kenbaar maken, de
godsdienstoefening bjjwonen. Alleen aan
hen, die verklaren, dat door het deelnemen
aan de godsdienstoefening hun godsdien
stige overtuiging geweld zonde worden
aangedaan, wordt door den commandant
vrijstelling verleend. De godsdienstoefe
ning, waarbjj zoo mogelijk de commandant
tegenwoordig moet zjjn, bestaat in het
voorlezen van een gebed en een leerrede.
Wanneer er een muziekkorps aan boord
is, kan de godsdienstoefening worden aan
gevangen en geëindigd met koraalmuzieb.
Wanneer het schip zich in een haven of
ter reede bevindt worden de schepelingen,
die dit verlangen,in de gelegenheid gesteld
aan den wal hun godsdienstplichten te
vervallen. Voor jeugdige schepelingen in
eerste opleiding is de kerkgang op Zondag
verplicht zoowel aan boord als aan den wal.
Tjjdens de godsdienstoefening mag nie
mand de plaats, waar zjj gehouden wordt
verlaten. Het voorlezen van het gebed en
van de leerrede en de verdere leiding der
godsdienstoefening worden opgedragen
aan den officier die naar het oordeel van
den commandant daartoe het meest ge
schikt is, tenzij de commandant persoonlijk
die taak wenscht te vervallen of een van
de officieren zich vrijwillig besobikbaar
stelt en daartoe geschikt wordt geoor
deeld. N. R. C.
lnspeeteur voor de visscherij.
De minister van Landbouw, Nijverheid en
Handel brengt ter kennis van belanghebben
den, dat den heer J. M. Botte nianne, inspec
teur voor de visscherg, als standplaats is
aangewezen de gemeente 's Graveohage en
dat het adres, waar genoemde inspecteur
voor belanghebbenden zal zijn te spreken, is
Bazaarstraat no. 44, telefoon no. 1387.
(St.Ct.)
De Haagsohe correspondent van de
Temps maakt telegrafisch melding van ge
ruchten, die in officieuze Nederlandsche
kringen zouden loopen,over redenen die den
Prins-Gemaal zouden hebben doen afzien
vaL een reiB naar Palestina. Volgens een ge
rucht zou de reden zjjn dat de minister van
marine geen schip ter beschikking van den
Prins had knnnen stellen. Volgens een ander
Frances kon niets meer vragen. Hare
blikken en hare zenuwachtigheid brachten
haar rader op vermoedens. Blozend als een
meisje, omdat hg zoo iats tot haar moest
zeggen, en hare hand in de zijne nemend,
zeide hjj
«Kind, was je bang dat er iets niets in
orde was f"
«Ja«, stamelde FranoeB. De tranen kwa
men in jufironw Avis donkereoogen. «Neen,
niets kind," zei hjj, haar naar zioh toe trek
kend. „Het was een ellendige boel, maar
geen sohande voor jon, kindje, of voor haar.
Er was nooit een mooier, aardiger schep
seltje dan je lieve moeder. Je hebt een
eerlijken naam, kind. Je moeder wilde niet
dat je er iets van zou weten en ik houd mij
aan wat zij mij vroeg, maar als ik drtod ben,
zal tante Maria je bij iemand brengen die je
alles kan vertellen, en denk er nu niet meer
over. lieve, je bent even goed ons eigen kind
als een van de anderen F'
//En je bent altijd een goed kind geweest,
Franoie," zei juffrouw Avis. //Zet je werk
nn eens neer." Ziende dat zjj weer aan het
verstelwerk wilde beginnen„Ga eens even
wat naar bniten F'
Frances was blij dat zij eens even naar
haar geliefkoosd plekje bij de beek kon
vluchten. Zij wandelde er op en neer, won
derbaarlijk verlicht.
De nachtmerrie was verdwenen en in
plaats daarvan had zij de woorden„Je
bent altijd een goed kind geweest U om te
overdenken. Hoe goed waren zij zelve voor
htórgeweestI (Wordt vervolgd.)