NIEUWSBLAD
VOOB ZEELAND
No. 122, 1910.
Dinsdag 22 Februari
24e jaargang
HISTORISCH
CHRISTELIJK-
Gemengde Berichten.
Binnenland.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST. te Goes
F. P. D'HUÏJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
uii' m mm.
1EDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p. 1,25.
Enkele nummers „0>02'.
s>
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 '■ent.
i3SSZ8D$SSeC3SSBBre*H*
21 Februari 1910.
De Nederlander meent dat wij hebben
voortgeborduurd op de vergissing van De
Rotterdammer als xou baron v. Heeckeren
ohr. historisch zijn.
Is die indruk gevestigd door onxedriestar
dan verklaren wij gaarne dat dit onze be
doeling niet was.
Wij probeerden alleen maar de antirevo
lutionaire leiders in Zuid Holland aan het
praten te krijgen.
Daarom deelden wij mede dat onder de
tien in 1904 gekozen Eeehteohe Earste-
Keaaerleden waren (slechts) twee christe
lijk historisohen.
Ter verduidelijking en vervollediging van
onze mededeeling melden wij dat met ge
noemde twee ohr. historisohen bedoeld zijn
de heoren Havelaar en v. Wasseneer van
Rosande.
De vier antirevolutionairen waren de
heeren Waller, r. Velzen, Woltjer en v.
Heeckeren v. Keil.
De vier R. K. waren de heeren Bevers,
von Fisenne, Vermeulen en v. Waterschoot
v. d. Gracht,
De Standaard schrift onder het hoofd
Godsdienst en Politiek een hoofdartikel naar
aanleiding van de beweging dn Prof. Eerd-
mans te Leiden poogt gaande te maken.
Er is onder de moderne predikanten en
professoren een actie gaande, om zicb op
kerkelijk gebied weer krachtiger te doen
gelden. Zelfs ging Professor Eerdmans, een
modern hoogleeraar in de Theologie te
Leiden, zóóver van te zeggen (althans naar
luid het verslag van zijn rede m de N. Eott.
Ct. van 4 Februari) dat wie zich uit politiek
belang tot den godsdienst w nat, wel zal
ondervinden, das hij niet armer wordt. Het
deelnemen aan wat in de godsdienstoefe
ningen gegeven wordt, zal het innerljjke
leven rijker en sterker maken".
Het oud-liberaal systeemvolstrekte
scheiding tnsschen godsdienst en politiek,
wordt alzoo in zijn tegendeel omgezet. De
religie wordt nu ingehaald, om de liberale
politiek te herstellen in haar oppermacht van
weleer. Van de religie was men afgedoold,
uit de kerk bleei men weg, men liet den
modernen prediker voor stoelen en banken
optreden. Daardoor is men poliiek achter
uitgegaan. Om zich nu politiek te herstellen
zal men de religie weer zoeken, en zal men
als trouwe kerkgangers de moderne pre
dikaties moeten gaan bij wonen.
Zjj willen nn hun parool voor het onze
inruilen. Wij hadden steeds beweerd, dat
evenals alle onzienlijk ding, zoo ook het
Staatsbeleid zjjn wortel tot diep in de Reli
gie heeft uitgeschoten. Neen, riepen de
Liberalen van alle gading, van Religie mag
in de politiek geen sprake zjjn, Godsdienst
en politiek moeten hermetisch afgesloten
bljjven. Doch nu gaat op eens dit schotje
tnsschen Religie en Politiek weer weg.
Zjj wenden zich weer tot de Religie en de
Kerk ter wille van de politiek, terwijl bjj
ons juist omgekeerd de politiek gezocht werd
terwille van de religie.Ons dreef consciëntie
nood naar de politiek, zij zoeken nu de
Religie om de politiek. Precies als met de
School. Zoolang de Bjj bel en het gebed nog
in de School heerschten, is r onder ons aan
geen oprichten van een Christelijke school
gedacht.
EerstJ toen de ouders merkten, dat de
Openbare school bjj hun kroost de religie
ondermijnde, is de Christelijke school er als
vanzelf gekomen. Die school brak door niet
met Staatshulp, maar tegen de Staatstyran-
nie ia, dcor gulle offervaardigheid. En
evenzoo ging het in de polities. De irreligi-
euze opvatting der politiek als een „ni Dieu
nr maïtre" heeft in alle landen, en zoo ook
hier te lande, de uitnemendste Christenen
genoodzaakt, zich als politieke parljj te or-
ganiseeren, om het goed recht van het God -
del(jk gezag ook in het Staatsbeleid te ver
weren. Bp ons ging het steeds van de religie
uit, heilige drang drong, en omdat we den
Christus niet verloochenen mochten, hebben
we onze aotie in de school, in de kerk en in
de politiek doorgezet.
Bij deze moderne beweging daarentegen
gaat het vlak omgekeerd. Eerst drong ze nit
politieke zucht naar macht de religie uit de
school terug, want door die school zonder
godsdienst moest het volk geliberaliseerd
worden. En xoo ook in de Kerk liet men
Gods water over Gods akker loopen, denken
de dat hoemeer' de kerk haar levensbloed
verloor, de politieke heeren destevrjjer
spel in het land zonden hebben. En thans,
nu een ieder ziet, dat dit falikant uitkwam,
juist School en Kerk zich tegen het Libera
lisme keeren, en het Liberalisme van zjjn
macht berooven, nu zal men de Religie en
de Kerk gaan zoeken, niet om Gods wil,noch
om het heil der zielen, maar om politiek er
weer boven op te komen.
Wat men hierbij alleen vergeet is, dat be
ginselen nu eenmaal niet caet zich spelen
laten. Dat het liberale beginsel als zoodanig
alle inhalen van de Religie in de politiek
buitensluit. Dat de moderne heeren, daor
toch de religio er weer bp te pas te brengen,
hun eigen beginsel verzaken en alzoo ons
sterken zullen. En dat ze op die manier voor
ons een kuil graven, waarin zjj zeiven nog
dieper dan re duchten zullen wegzinken.
Laten ze 't volk maar weer kennis van de
religie aanbrengen, en de nitkomst zal het
toonen, dan komt het volk toch ten slotte
weer daar terecht, waar het zielebrood van
het Evangelie te vinden is.
Waarschuwing aan landverhuizers.
De vertegenwoordiger van het Alg. Ned.
Verbod te Para (Braxiiië) zendt afschrift
van eea brief van den oonsnl der Nederlan
den aldaar (een Duitsoher), waarin de vol
gende waaisohvwing voorkomt
„Van het gezantschap te Petropolis ont
ving ik afschrift van den brief, waarin u om
inlichtingen vraagt, in verband met het
voornemen van u en eenigen uwer lands
lieden in een caoutchouc district aan de
Amazone te gaan werken. Voor zoover mij
bekend is, wordt door de Regeering alhier
geen volk gecontracteerd om in oaoutohono
districten te gaan werkenwel door parti
culieren. Ik zou evenwel nooh u, nooh uw
landslieden aanraden, over te gaan tot het
teekenen van eenig oontract dat hen even
tueel mocht worden aangeboden, aangezien
er tal van redenen bestaan, welke het leven
voor Europeanen in dit deel van Brazilië
haast onmogelijk maken. De Madeira-
Mamore Rail Road Co. heeft hiervan
onlangs een treffend bewijs geleverd. Acht
honderd Daitsohers werden gecontracteerd;
van hen kwamen hier per Rio Grande eind
Augustus 800 man aan en per Rugia eind
September de overige 500. Van de 800 man
zijn er vele tientallen gestorven en vele
tientallen liggen iB de hospitalen te Sahto
Antonio, Porto Velho en Manaos ziek, ter
wijl de Duitsohe regeering den consul te
Manaos getast heelt alle Duitsohe arbeiders,
die naar het moederland wensohen terug te
keeren, voor haar rekening vrijen over
tocht te verleenen."
VIT D E TliO V1NCIE,
Nieuwdorp Donderdagavond trad voor
de a. r. kiesvereeniging op do R. v. d. Kamp
van Sliedreoht, om te spreken over: De
nieuwe koers. Na het zingen van Ps. 363
en gebed door den voorzitter, leidde deze
den spreker in en gaf het woord aan hem
Spr. begon met te zeggen, det hij, gelijk was
aangekondigd, zou spreken ovei„De
nieuwe koers". Is er een nieuwe koers, dan
is er ook een oude koers. En duidelijk zon
uitkomen wat de nisuwe koers was. Zoo
werd nagegaan wat de oude koers is. Met
den koers wordt tooh bedoeld de richting,
waarin zioh het regeeringsbeleid beweegt.
Wat tooh is de taak der Overheid P Hierover,
zei spr., zijn alle mensohen in Nederland het
wel eens, dat de overheid is opgekomen cm
der zonde wil. Wel is er verschil in het uit-
dr ikken van deze gedachte, maar de over
heid is er om hel kwaad te stuiten,het goede
te bevorderen. Een volk moet dus hebben
rechtsbedoeling en strafwet. En waaraan
ontleent na de overheid de beginselen voor
rechtsbedoeling en strafwet. De gansohe 19e
eeuw (uitgezonderd onder het minislerie-
Maokay) is er geregeerd nit de beginselen
der revolutie.De nieuwe eeuw(1901)bracht
ons de nieuwe koers.
Ons beginsel brengt met zioh, dat de
regeering die beginselen ontleent aan Gods
Woord.
De oude koers vroeg naar den wil des
volks.
Was eerst de staat en kerk nauw aan
elkander verbonden (wat zeker is af te
keuren), de leer der Fransohe revolutie was
verre verheven boven alle godsdienstige
leerstukken (spotvogels spraken van stuk
ken leer). Men moest niet rekenen met de
leerstukken der verschillende kerken. Men
moest alleen rekenen met de algeaaeene
godsdienstige overtuiging. (Een soort Chris
tendom boren geloofsverdeeldheid.) Toen
ook dit niet gelukte probeerde de linkerzij de
het met het algemeen zedelijkheidsbesef.Do
godsdienst moest van de publieke markt
verwijderd blijven. Er waren echter in het
volk begrippen van zedelijkheid. Daarnaar
moest geregeerd worden. De liberale partij
heeft echter hiermede ook volkomen fiasco
gemaakt. Immers, wat is zedelijk goed
Van de overzijde heeft men wel eens be
weerd, dat deugd en ondeugd stuivertje ge
wisseld hebben.
Nu dan ook hierin reen gang en stuur
meer zit (1907 heoft het bewezen) moet men
naar iets anders nitzien. Spr. herinnerde et
dan ook aan hoe prof. Eerdmans van Leiden
tegenwoordigbezig is met een nienwe stuw
kracht te zoeken, maar nog niet duidelijk
heeft gezegd wat hij eigenljjk bedoelde.
Op flinke wijze toonde spreker aan waar
om de liberale partij fiasco moest maken.
De liberale beginselen uit de revelatie, zijn
geen inheemsohe beginselen, ze zijn tegen
ons volkskarakter. Schoon toonde spreker
aan, hoe het onmogelijk is het volkskarak
ter in korten tijd te veranderen, en wel om
dat het Nederlandsohe volk niet is een ver
zameling van individuenmaar heeft le
een eigen taal, 2e is een volk, 3e uitmaakt
een natie en ten 4e is een geslacht.
Volgens de beginselen der liberalen is
Nederland niet te regeeren, dan had in 1907
hel kabinet niet moeten heengaan en de
teugels van het bewind moeten overgeven
in de handen der rechterzijde. Dan had,
gelijk onder minister K'iyper de Eerste
Kamer, die de begrooting verwierp, moeten
ontbonden worden. Maar het kabinet voel
de dat het volk niet gediend was met haar
regeeringsbeleid.
En nu is er een n:euwe koers. En dat die
er is blijkt wel daaruit dat de liberale
partijen hunne kracht zoeken in het ophit
sen der reohtsohe partijen. Dat benoemd
werd tot Gouverneur Generaal van Indië
een man van beslist Christelijke beginselen,
die het durfde wagen den voorz. van den
bond van Staatsp. te ontslaan, waarover
heel de linkerzijde op haar achterste beenen
staat, dat de Roomsohe minister Nelissen
een ontwerp dnrfde maken waarin het hu
welijk wordt beschermd en heilig gehouden
en echtscheiding niet wordt vergemakke
lijkt, dat de minister van Bmnsnl. Zaken
van achter de ministerstsiel het openlijk
durfde uitspreken dat hij het beginsel voor
stond, dat de bijzondare school niet alleen
ree it van bestaan heeft, maar zelfs regel
diende te worden, de openbare uitzonde
ring enz. enz.
Met een kraohtige opwekking steeds
mannen te kiezen, die de beginselen der
rechterzijde zijn toegedaan en zioh niet te
laten aftrekken om allerlei persoonlijke en
plaatselijke redenen eindigde spreker zijn
keurige en duidelijke rede, die onder adem-
looze stilte werd aangehoord.
De voorz. dankte den spreker en de aan
wezigen, liet nog zingen Ps. 14 waarna de
spreker de vergadering met dankzegging
eindigde.
Tot rechter in de rechtbank te Zut-
phen is benoemd nr. W. Ridder van Rap-
pard, rechter bjj de rechtbank teZierikzee.
Te Zuiddorpe werd Vrijdagnamid
dag, geleid door een ambtenaar der belas
tingen, een met twee paarden bespannen
wagen vol stalmest binnen gebracht, eigen
dom van een Belgisch landbouwer, die zon
der vergunning zjjn in ons land gelegen lan
derijen wilde bemesten. M. C.
De landbouwer F. te Stekene (Bel
gië) viel Donderdag van zjjn kar en kwam
onder dat voertuig terecht. Hjj is aan de be
komen verwondingen nog denzelfden avond
overleden.
Stavenisse. Vrijdagavond is hier eene
Boerenleenbank, afd. van de Raffeisenbank
te Utrecht opgericht. Er is tevens eene
spaarbank voor kinderen der leden aan ver
bonden. Tot secretaris werd benoemd de
Heer H. J. Dorst, tot secretaris de Heer J. de
Vos, tot boekhouder de Heer M. P. Taxelazr
en tot voorzitter der commissie van toezicht
de Heer J. M. vaa Doominck, Burgemeester.
De rente is bepaald op 3 pOt. van ingelegde
en 47i pCt. voor ter leen gekregen gelden.
De Bank zal zoo mogeljjk 1 Maart a. s. in
werking treden Zjj is de eerste op het ei
land Tholen. Rechtspersoonlijkheid zal wor
den aangevraagd.
Naar wjj veraemen is door de Burge
meesters van Koudekerke, Biggekerke,
Zoutelande, Westkapelle, Aagtekerke en
Domburg aan de Directie der Stoomtram
»Walcheren" het verzoek gericht om op
Donderdag den zoogenaamden vóor-tram
van Westkapelle naar Middelburg, te ver
anderen in een na tram vertrekkende van
Domburg op zoodanig uur dat men tegen
10 uur te Middelburg kan aankomen.
In een Woensdag te Neuzen gehouden
vergadering van de afdeeling „Axel" der
Zeouwsohe Lnndbonwmaatsohappij werden
ceniga mededeelingen gedaan omtrent de
ditjarrte houden algemeene vergadering
en tentoonstelling. Bljjkens 't ontwerp voor
de tentoonstelling zal deze gehouden wor
den ie Axel op eene weide van den veorz
den heer Ph. J. van Dixhoorn, in de nabij
heid van het station (daarvoor bereidwillig
afgestaan) en wrl op de datums 7, 8 en 9
Juni of 14,15 of 16 Juni, wat nog Dader zsl
bepaald worden, zijnde in elk gsval een
Dinsdag,Woensdag en Donderdag.Dinsdag-
avond dan Hoofdbestnursvergadering op de
raadzaal van het stadhuis, souper en aan
bieding ran den eerewijn. 's Woensdags om
9 uur algemeene vergadering. Om 1 nur rij
toer en na thuiskomst daarvan gemeenschap
pelijke maaltjjd. Het diner, waaraan ook
evenals aan den rijtcer door dames mag
worden dealgenomen,wordt gebruikt in een
daartoe gehuurde tent, waarin ook de alge
meene vergadering gehouden wordt. Wat
de tentoonstelling zelf betreft, hieraan zal
worden toegevoegd behalve de gewone
nummers een afdeeling voor allerlei eigen
handig gemaakte landbouwerswerktuigen
en gereedschappen, alsook paardentuig
(geen fabriekswerk).
De beide muziekgezelschappen te Axel
en de orkestvereeniging te Neuzen zu'len
worden uitgenoodigd de feestelijkheden op
te luisteren. MC.)
Een aardig staaltje van krasheid.
Het paard van den landbouwer Verbree
toBodegraven sloeg even buiten het dorp
op hol en rende den straatweg op met zich
meesleepende lemoen en tuig. Tevergeefs
werd door verschillende personen getracht
het paard te grijpen ;wel gelukte dit echter
aan de 71-jarige tolgaarster de wed. Wou
denberg, die, het gevaar niet duchtende,
het paard tot staan braeht. Van een beloo
ning voor deze moedige daad zal wel niet
veel komen,daar de eigenaar van het paard
nauwelijks bedankte en zelfs bezwaar
maakte tegen de betaling van het tolgeld.
Begrafenis per roeiboot.
Er was te Spijk een vrouw gestorven en
het kerkhof is te Lobitb. De weg naar Lo-
bith staat diep onder water, dns men moest
ui i nn in i fiMiLnuamia waaam,a
het hulpmiddel te baat nemen, dat vroeger
bjj overstroomingen zoo dikwijls gebruikt
werd een roeiboot. De lijkkist werd
dan ook in een roeiboot geplaatst en de
verdere lijkstoet trok per roeiboot mede.
Een wonderei De heer L. v. d. Ende,
te 's-Gravenzande, heeft een kip, die
hem een wonderlijke verrassing heeft be
reid. 'jij heeft nl. een ei gelegd met een
staart ter lengte van 5 duim, waarin het
wit zit.Het wordt al druk bezichtigd.
De vronw van een varkenskoopman
te Roden heeft het ongelnk gehad, een
biljet van f 300, ingesloten in een enve
loppe, in dg kachel te werpen. Den volgen
den morgen vond men de verkoolde over
blijfselen. Het overschot is opgezonden
naar de Ned. Bank, in de hoop op uitbe
taling van het bedrag.
Men meldt dat in de Twickelsche
bosschfin het aantal konijnen dermate toe
neemt dat zp schadelijk worden voor het
hout. Er worden nu knolrapen en takken in
die bosscben gelegd om den honger der
knagers te stillen-
De beide Haagsche oplichters J. 0.
Dntilh en G. J. v. d. Mee,die bjj hun machi
naties met een hypotheek op het huis van
baron Van Haeraolte van den Doorn, Be-
znidenhout 11, er ingeloopen zjjD, zullen
Donderdag 24 Febr. a.s- voor de Amster-
iamsche rechtbank terecht staan.
Een pleizierreisje. Lang en breed was
er over beraadslaagd, maar eindelijk was do
beslissing genomen. Moeder de vrouw (ze
woonde in een dorp bjj Breda; was fami
lie te Wouw nog een bezoek schuldig en dat
zou ze nu eens gaan brengen.
De toebereidselen waren gemaakt; het
beste kostuum was gereed gelegd, de ouder-
wet»che „koekenkorf" was gevuld met
allerlei hartelijke verrassingen voor de fa
milie.
Op den morgen van (len gewichtigen dag
was ons vrouwtje al vroeg in de weer, want
ze had Dog een heelen marsch te maken en
de trein vertrok al vóór halfzeven, had men
haar gezegd. Natuurlijk was de reizigster
reeds om halfzes aan het station. Daar vindt
ze het zelfs in het vroege morgenuur reeds
gezellig. Op haar dooie gemak zette zij zich
dan ook op een stoel om de aankomst van
den trein af te wachten.
Daar roept de portier„Roosendaal, Ber-
gen-op-Zoom", enz. Vrouwtje denkt er niet
aan mede te gaan, ze moet immers naar
Wouw. De portier, verwonderd, dat hjj zoo
lang gezelschap van haar had, vroeg naar het
doel harer reis. „Wel, ik moet naar Wouw".
Juist was de trein vertrokken, dus nu wach
ten tot 8,6 uur.
Vrouwtje bleef kalm zitten, tot ook deze
trein vertrokken wasde portier, die afge
lost werd, beval haar in de go8de zorgen van
zjjn opvolger, maar desondanks werd ook de
trein van 10.50J gemist. De eerste portie*
kwam in dienst terug en tot zjjn verbazing
Vond hjj nog steeds zjjn vronwtje van halfzes
„Heb je dan niet hooren iepen vroeg de
man. „Ik heb al zoo dlkwjjls hooren roepen,
maar komt bij nu haast ?g vroeg het vrouw
tje. Eindelijk te 12.50 nam de portier haar
bjj den arm en stopte haar in een coupé
Daar zat ze nu, de familie was misschien wel
ongerust, maar ze zou er nu wel gauw zjjn
ze zat evenwel zóó gezellig, dat ze heelemaal
vergat in Roosendaal over te stappen en ein-
deljjk terecht kwam inVlake. Goedo
raad was duur; van het voorgenomen fa
miliebezoek kon niets meer komen. Dan
maar weer terug naar Breda. En ja, met den
sneltrein naar Amsterdam kwam ze 's avonds
laat te Breda aan. Da portieren werden open
gemaakt eu daar zag de portier van 's mor
gens ons vrouwtje heel rustig zitten. Geluk
kig voor het mensch was hjj zoo vriendejjjjk
er aanstonds op toe te loopen en te vragen
of ze niet moest uitstappen. „Waar bennen
we dan „In Breda". »Jao, dan mó'k er
uit«.En bedaard stapte ze uil deoonpé.msar
zei tooh »Dè, doe 'k nooit meer». De gevulde
koekenkorf kwam voor don dag en de fami
lie heeft nooit genoten van de haar toege-
gedachte verrassingen.