NIEUWSBLAD
VGOR ZEELAND.
1910.
Zaterdag 19 Februari
24e Jaargang
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
sMo. 120.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
B|j dit nummer behoort een Bijvoegsel.
BiiïüföüiêimL
VIT DE FRO V1NCLE.
Drinkwaterleiding.
F. P. D'HUüJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25,
Enkele nummers „0,02'.
UITGAVE DER l'IRMA
EN VAN
Generaal Van tttutsz.
Eergisteren werd aan het diner van de
Koningin en den Prins o. a. deelgenomen
door dei afgstredenGouvemsur-Generaal,
Barer Majesteit s adjndant, den gepens.
luitenant-generaal J. B. van Heutsz. Hare
Majesteit stelde in de navolgende bewoor
dingen een heildronk in op den generaal
Van Heutsz
„Waar ik heden het genoegen heb
Uwe Ezellentie aan onze tafel te zien na
uwe terugkomst uitNederlandsch-Indië,
acht ik m jj gelukkig u mijn hartgrondi-
gen dank te betuigen en van mijne groote
waardeering te doen blijken van den
grootschen en veelomvattenden arbeid,
die n voor Nederl.-Indië verricht heeft.
Het vele door u gewrocht, zoowel in
vorige betrekkingen als in de laatste
door u bekleed, zal in dankbare herrin-
nering in koloniën en moederland blijven
voortleven en het zal u in de geschiede
nis van N. I. als het ware een onvergan
kelijk gedenkteeken oprichten. In de
overtuiging dat mijne dischgonooten
met mijne woorden instemmen, stel ik u
allen voor lit glas te ledigen op de ge
zondheid van den oud-gouverneur-gene
raal Van Heutsz
De generaal antwoordde met een korte
rede, waarin hij dank zei voor de onder
scheiding en den zedelijken steun van de
Koningin bp zijn moeilijke taak, en met
't uitspreken van 't vertrouwen, dat „nu
het koninkrijk gezag daadwerkelijk nller-
wege in Insulinde gevestigd is en daardoor
de beteekenis yan Nederland als koloniale
mogendheid zeer is toegenomen, onder
de Regeering van H.M. de NederJandsche
naam voortdurend in bsteekenis zal winnen
de sedert eeuwen bestaande innige band
tusschen Nederland en het Stamhuis van
van Oranje Nassau, die ons vaderland tot
grootheid bracht, steeds hechter zal wor-
gevestigd en dat in de verre toekomst het
Rijk der Nederlanden en zjjn koloniën een
land zal zijn van beteekenis, innig tot één
geheel verbonden met het vorstenhuis
Oranje Nassau-Mecklenburg."
Nog zij gemeld, dat generaal VanHeutsz
bij deze gelegenheid droeg het voor den
rang van adjudant generaal van H. M. be
staande groot uniform met de grootkruizen
der Militaire Willemsorde en de orde van
den Nederlandschen Leeuw op de borst, en
den hek indertijd geschonken eeresabel ter
zijde-
De Avp. verneemt, dal de heer Troel-
stra het hem door minister Heemskerk aan
geboden lidmaatschap van de Staatscom
missie voor de Grondwetsherziening heeft
aangenomen.
Prins Hendrik heeft een lichten aanval
van influenza en zal op het Loo blpven tot
dat Hg geheel hersteld is de geneesheer
acht dit beter, met het oog op een mogeljjke
besmetting van Prinses Juliana.
De afdeelingen der Tweede Kamer heb
ben benoemd rot rapporteurs over
lo. het voorstel Troelstra tot het houden
eener enquête omtrent handelingen van den
toenmaligen minister van Binnenlandsohe
Z,ken ter zake van decoraties in 1904 en
1905, de heeren De Visser, Kooien, De Beau
fort, De Savornin Lohman en Van Veen
2o. het wetsontwerp tot regeling der ban
ken van leening de heeren De Visser, Bos,
De Beaufort, Van Vliet en DeMontéVer
Loren.
Wij ontvingen van het Comité voor het
tot stand brengen van een drinkwaterleiding
voor Zuid-Ëeveland de laatste offioieele ge
gevens inzake de vorderingen, die deze zaak
genomen heeft.
Aan de burgemeesters der gemeenten op
Zuid-Beveland verzond het Comité dato 5
Febr. ji. een schrijven, waaraan wij 't vol
gende, hier en daar in den vorm eenigszins
gewijzigd, wensohen te ontleenen
Zoodra bij ons comité het bericht was in
gekomen, dat deraden van ailegemeenten
op Zuid-Beveland, ingevolge ons aan U
gericht schrijven van 24 Novomber 1909,
besloten hadden
a. mede te werken tot de oprichting der
naamlooze vennootschap wWaterleiding-
maatsohapp Zuid-Beveland" op den grond
slag der statuten en verdere regelingen door
het comité aangeboden en nader besproken
in de vergadering van 17 November 1909,
waaneer voldoende rijkssteun kan worden
verkregen
b. het comité uit te noodigen, zich, zoo
noodig deskundige leden te assumeereu, en
daarna met de regeering in onderhandeling
te treden over 't verkrijgen van dien steun
hebben wij ons gehaast te valdoen aan de
opdracht ons gegeven in het laatste gedeelte
dezer besluiten.
In de eerste plaajs hebben wij dhr mr J.
de Witt Hamer J.Gz., wethouder der ge
meente Goes, uitgeuoodigd in ons comité
zitting te nemen, aan welke uitnoediging
deze welwillend heeft voldaan.
Den 15en December 1909 hebben wij ZE.
den heer minister van binnenlandsohe zaken
berioht, dat de raden van 23 gemeenten het
besluit genomen hadden, waarvan het con
cept was opgenomen if onzen brief van 24
November 1909 en waarvan ook een exem
plaar aan den minister gezonden is; terwijl
wij den 18enDecember d.s. konden melden
dat de raden van alle Zuid-Beveiendsohe
gemeenten het bedoelde beslnit genomen
hadden.
In het eerstgenoemde schrijven hebben
wij den minister te kennen gegeven, dat het
door ons op hoogen prijs zon worden gesteld
als ons ds gelegenheid gegeven werd om tot
uitvoering van de genomen raadsbesluiten,
hetzij met Zijn Exoelleniie zelf, hetzjj met
een door hem asn te wijzen ambtenaar van
ajjn departement voor het bespreken van
den steun door h.t rijk aan de drinkwater
leiding-maatschappij te verleenen een
samenkomst te hebben.
Bij brief van 4 Januari 1910 heeft de
minister daarop geantwoord daarvoor den
Referendaris bij de afdeeling B. B van zijD
departement, mr L. Lietaert Peerbolte, te
hebben aangewezen.
Deze bespreking heeft plaatst gehad op
Donderdag 13 Januari jl.
Daardoor is het comité opnieuw versterkt
in zijn overtuiging, dat de regeering bereid
is te helpen, als dat noodig mocht zijn.
Bij brief ven 21 Jahnari heeft de minister
van binnenlandsohe zaken ons hierop zoo
danige inlichtingen versohaft, dat er goede
hoop besiar.t dat de regeering onze plannen
ernstig bij de Volksvertegenwoordiging zal
bepleiten.
U zult met ens stellig overtuigd zijn, dat
als de beide kamers der staten-generaal zich
met de in te dienen begrootingswet ver-
eenigd hebben en deze wet geworden is, de
gemeenten op Zuid-Bereland als aandeel
houders in de op te Tiohten naamlooze ven
nootschap alles gekregen hebbeD, wat zij
van het rijk slechts kunnen verlangen.
Wij vestigen er ook nog uw aandacht op,
dat bij de behandeling van hoofdstuk V
(binnenlandsohe zaken) der staatsbegroo-
ting voor 1910 in de vergadering van de
Tweede Kamer van 16 Deoember 1909 met
zeer veel waardeering gesproken is over
onze waterleidingsplannen door dr D. Bos,
afgevaardigde van Winschoten, jhr mr A. F.
de Savornin Lohman, afgevaardigde van
Goes, mr H- A. van de Velde, afgevaardigde
van Loosduinen en den minister van binnen
landsohe zaken. Wij verwijzen u hiervoor
naar de handelingen der tweede kamer,
blads. 1046 -1053.
Inmiddels hebben wij ons ook tot gedepu
teerde staten dezer provincie gewend. Bij
schrijven van 29 November 1909 hebben
wij te kennen gegeven, dat de plannen voor
de drinkwaterleiding zoover gevorderd zijn
dat zij in de raden der Zuid-Bevelandsche
gemeenten aan de orde gesteld sullen wor
den, en dat das ook het ooilege van gedepu
teerde staten stellig binnen kort geroepen
zal worden eenige beslissingen te nemen,
waartoe de door ons ontworpen) voorstellen
aanleiding geven en dat wij meenden daar
om goed te doen hun mede te deelen,dat het
door ons op hoogen prijs gesteld zou worden
als hun college termen zou kunnen vindeD
om thans reeds zijn aandacht aan deze zaak
te schenken, terwijl wjj hun beleefd ver
zochten om,indien ten aanzien van sommige
punten bij hen overwegende bezwaren
mochten bestaan, die ons mede te deeleo,
daar dit waarschijnlijk de behandeling en
spoedige afdoening van deze zaak zeer zon
kunnen vergemakkelijken. Wij hebben
vervolgens in het breede betoogd, waarom
wij meenden, dat de zaak opgezet moest
worden, zooals geschiedt is.Officieel hebben
hebben wij naar aanleiding van dit schrij
ven nog niets van gedeputeerde staten
gehoord.
Na den loop, welke de zaak genomen
heeft, kan er naar ons voorkomt geen be
zwaar bestaan om te besluiten tot oprichting
der naamlooze vennootsohap„ Waterieidicg
maatschappij Zuid-Beveland".
Het kan misschien van belang zijn hier
aan nog een paar opmerkingen toe te voe
gen.
Wij vermoeden, dat sommige gemeente
raden in dit bisluit uitdrukkelijk zouden
willen bepalen, dat door of namens de ven-
nootsohap geen aanvang met den bouw der
weterleiding gemaakt mag worden en geen
contracten mogen afgesloten w< rden, voor
ten genoege van den Raad gebleken zal zijn
dat op de begreoting van binnenlandsohe
zaken voor bet dienstjaar 1910 een memo-
riepost voorkomt voor een renteloos voor
schot ter suppletie eveutaeel van 't reserve
fonds der vennootschap op de wjjze als
bedoeld in den hier voren afgedrukten brief
van den minister van binnenlandsohe zaken
van 21 Januari 1910, do. 856, afdeeling B.B.
Zoodanig voorbehoud zou echter weinig
rechtsgevolgen kunnen hebben.
Door de wijziging welke door ons ge
bracht is in het eerste lid van art. 5 der
statuten is pat voorbehoud ook geheel over
bodig. Immers volgens het eerste lid van
art.f 3 vangt de vennootschap aan op den
dag van het verlijden der akte behoudens
inoo ïtneming van het voorschrift van art.
51 van het wetboek van koophandel lui
dende: „De vennootschap zal haar aanvang
niet kunnen nemen ten ware ten t instetien
ten honderd van het gemeenschappelijk
kapitaal gestort zij," terwijl thans in art. 5
bepaald is, dat tot het doen der eerste stor
ting in een vergadering van aandeelhouders
met slgemeene stemmen moet besloten
worden.
Zooals u bekend is bestaan voor te ver
tegenwoordiging der gemeente bij extra-
judioieeie handelingen geen voorschriften.
Er wordt in deze gevalleD op verschillende
wijzen gehandeld. Bij het tot stand komen
van een vennootsohap als deze waarbij 25
gemeenten betrokken zijn is het echter
noodzakelijk, dat de vertegenwoordiging
der gemeenten op dezelfde wijze geschiedt.
Nu gelooven wjj, dat het meest in overeen
stemming met de beginselen van ons ge
meenterecht en art. 1692 van het burgerlijk
wetboek gehandeld wordt, als, nadat door
den raad het besluit genomen is, dat in con
cept hierbij gevoegd is, burgemeester eu
wethouders den burgemeeeter opiragen,
als vertegenwoordigende bun ooilege, iot
uitvoering van het betrekkelijke raadsbe
sluit in do akte te verschijnen, die dan door
hem er den secretaris geteekend wordt.
Bet Comité voor het tot standbrengen
van een drinkwaterleiding voor
Zuid-Beveland.
LEWE VAN NIJENSTEIN, Vcorz.
J. N. ELBNBAAS, Seorefa is.
Bij 't schrijven zijn 2 bijlagen gevoegd,
n.l. een Concept Raadsbesluit, en een Nota
van wijziging der Statuten. Blijkens deze
laatste (artikel 17) bestaat de Raad van
Beheer nu uit 6 leden eu treden als zoo
danig op de heeren Jhr. U. E. Lewe van
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 <*ent
Nijeasteiu, burgemeester der gemiente
'sHeer Arendskerke, J. H. O. Dominious,
burgemeester der gemeente Kruiniogen, J.
N. Elenbaas, burgemeester der gemeente
Krabbendijke, J. J. van Gorsel, burgemees
ter der gemeente Rilland-Bath, G. A. Haje-
nius, secretaris der gemeente Goes, Mr. J.
de Witt Hamer JGz., wethouder der ge
meente Goes.
Kruisbessenineeldauw.
does Voor belanghebben zal onderstaand
verzoekschrift ter teekening liggen op 22
Februari 1910 in het Hótel „Zoutkeet" van
1012 uur 's morgens, daarna tot 4 uur
's middags in »De Prins van Oranje".
Goes, 22 Febr. 1910.
Aan
Zijne Excellentie den Minister van
Landbouw, Npverheid eu Handel.
Excellentie
Ondergeteekenden, allen telers van Kruis
bessen of Boomkweekers die Kruisbessen-
struiken verhandelen,hebben bij gelegenheid
van eens voordracht, die Professor Dr. J.
Ritzema Bes op 11 Januari j.l. te Goea heeft
gehouden, tot hun l.edwezen vernomen, dat
de zoo gevaarlijke Amerikaansche Kruis
bessen meeldauw op Zuid Bevelaud voor
komt, terwjjl zjj in de meening verkeerden,
dat dit eiland nog vrjj was van die ziekte. De
Kruisbessen teelt is voor Zuid-Beveland van
zeer groot belang, zooals mag bljjken uit het
feit, dat naar schatting ruim 300 Hectaren
beplant zjjn met Kruisbessenstruiken,dat bij
voorbeeld alleen deN. V.„Zeeuwsche Fru t-
teeil-Maatschappjj, gevestigd te Goes, in
1909 250000 K.G. Kruisbessen naar het
Buitenland zond en de Veilingsvereeniging
5uid-Bereland", te Goes, in 1909 voor
hare leden 104462 K.G. Kruisbessen
veilde.
Daar de teelt rendeert, worden steeds
meer terreinen met dit gewas beplant.
Tevens worden in de Boomkweekerjjen de
Kruisbessenstruiken bjj duizenden gekweskt
Het zou voor Zuid-Beveland een ramp zijn,
wanneer de Kruisbessenteelt hier te gronde
ging, wat zeker het geval zou wezen, als de
Amerikaansche Kruisbessenmeeldauw zich
hier zeer ging vermeerderen. Dank zjj de
geïsolee.de ligging van het eiland, zou het
naar de meening van de ondergeteekenden
xeer goed mogelijk zjjn, de siekten hier uit
te roeien, temeer daar zjj volgens Professor
Ritzema Bos nog maar op een tweetal terrei
nen werd aangetroffen.
Ondergeteekenden zjjn er van overtuigd,
dat mocht het dit jaar tot eene uitbreiding
der ziekte komen en daaraan scbjjnt
wel- geen twjjfel te bestaan verreweg
de meeste belanghebbenden op Zuid-
Bevcland kosten noch moeite zullen ont
zien, om haar tegen te zien.
Maar toch zullen e wel persenen ovetblij -
ven, al zal hun getal zeker gering zjjn, die
niet tot bestrijding overgaan, om welke re
nen dan ook. Bljjft de kwaal op de terreinen
derzulken bestaan, dan bljjven die terreinen
altijd een bron van besmetting voor de ande
ren, en Diet alleen voor de naaste omgeving,
daar do kiemen der ziekte door den wind,
door vogels en insecten over groote afstan
den moeten kunnen worden overgebracht.
Ook is, wanneer de ziekte in de Kruisbes-
sens'ruiken in Boomkweekerjjen bljjft be
staan, het gevaar héél groot, dat men daar
aangetaste struiken of stekken gaat koopen,
en zoo zjjn misschien nog gezonden boom
gaard besmet. Wel zjjn door het Hoofd van
den Phyiopathologischen Dienst reeds nu
maatregelen genomen, om te maken, dat men
zeker kan zjjn, struiken te koopen bjj perso
nen, wier kweekerjjen niet besmet zjjn, maar
geen menscb is verplicht, alleen daar te koo
pen. En omdat er allicht sommigen zjjn die,
hetzjj uit onbekendheid met het optreden
van de ziekte, daar ter plaatse, hetzij uit
ongeloof aan de ernst er van, strniken van
besmette terreinen koopen, bestaot de waar-
schijuljjkheid, dat telkens van verschillende
kanten Zuid Beveland weer wordt besmet
Slechts wanneer iedereen verplicht is, de
bestrijdingsmaatregelen uit te voeren, die
worden voorgeschreven, en wanneer besmet*
te struiken niet meer uit andere streken mo
gen worden omboden, bestaat er alle kans
dat het eiland voor de ramp, welke de Ame-
kaansche Kruisbessenmeeldauw veroorzaakt,
bewaard blijft.
Het is daarom, dat oadergeteekendeu zich
met gepasten eerbied tot Uwe Excellentie
wenden met het dringend verzoek ten spoe
digste te bewerken, datwettelgke bepalingen
in het leven worden geroepen, waardoor
ieder verplicht wordt den Kruisbessenmeel
dauw op zjjne terreinen uitteroeien, en waar
bij het verkoopen en vervoeren van besmette
strniken, stekken en bessen verboden wordt.
Daar bet weder uitbreken van de ziekte in
Mei of begin Juni verwacht kan worden,
zoo zou het hoogst gewenscht zjjn, dat tegen
dien tjjd de bedoelde wet van kracht was
geworden. Komt de wet later tot st md, dan
heeft zich de ziekte allichi reeds over Zuid-
Beveland ver breid, vóór ieder verplicht,wordt
ingrjjpende maatregelen te nemen.
In het belang van de Kruisbessenteelt op
Zuid-Beveland komen dus ondergeteeken
den tot Uwe Excellentie met het eerbiedige
verzoek, dat het U moge behagen te bevor
deren, dat zoo spoedig mogelijk eene wet op
de bestrijding van den Amerikaansehen
Kruisbessenmeeldauw wordt ingediend,
't Welk doende,
(volgen de onderteekeniDgen.)
Wij wekken de belanghebbenden gaarne,
ja dringend op, dit adres te komen teekenen.
Zoo ergens, zoo ooit, dan is hier samenstem-
ming driDgend geboden en zoo er een wet
noodig is dan is 't wel een op de bestrjjding
van den Kruisbessenmeeldauw. Hier is een
tak van bestaan, die begint te bloeien, doch
ook bjj gebrek aan samenwerking tusschen
belanghebbenden en regeering, en belang
hebbenden onderling, zeer gemakkeljjk en
spoedig te gronde zou gaan.
Laten alle belanghebbenden maar die
ook alleen met Gods hulp trachteD dit
te voorkomen.
's Heer Arendskerke. In de heden
gehouden raadsvergadering, die door al de
leden en den secretaris werd bijgewoond,
werden na lezing en onveranderde goed
keuring der notulen van de vorige vergade
ring de navolgende mededeelingen gedaan
dat goedgekeurd is terugontvangen het
Suppl. kohier van den hoofdeljjken omslag
dierst 1909;dat de beplanting van 't nieuwe
gedeelte van de begraafplaats is gegund aan
dhr. D. Duindam voor de som van f 178,80
dat de schoolbouw te Ouddorp en het leveren
van [schoolmeubelen enz. bij openbare aan
besteding is gegund aan G. Minderhoud
respectievelijk voor de som van f 15100 en
f 2980dat voor den bouw der school aldaar
vanwege het Rijk eene subsidie is verleend
van f 13480 en dat zonder eenige bemerkin
gen van Gedep. Staten goedgekeurd is f erug-
ontvacgen de gemeenterekening dnsf.[1908.
Een verzoek van A. Wiskerke te Ellewouts-
djjk om eene vergoeding van f500 in de
schade door hem geleden bjj de havenver-
grooting aan den Zuid-Kraaijert wordtin
handen gesteld van B. en W. om nadtr ad-
vier. Daarna komt aan de orde een door den
burgemeester dezer gemeente aan H. M. de
Koningin gerioht verzoek om te Goes te
mogen bljjven wonen. Na eenige besprekin
gen, waarin door enkele leden de wensche-
lijkheid woidt uitgesproken dat de burge
meester in de gemeente woonplaats hebbe,
wordt met volstrekte meerderheid van stem
men besloten gunstig op het verzoek te
adviseeren. Naar aanleiding vaneendoot
den heer J. Valkier e. a. ingezonden ver
zoekschrift tot oprichting van een spreekcel
te's Heer Arendskerke, legt de Voorzitter
thans over een begrooting van kosten voort
vloeiende uit den verbouw van de woning
waarin de cel zal worden aangebracht, waar
uit bljjkt dat een en ander voor de gemeente
een uitgaaf zal vorderen van pl.m. f325.
Met het oog op de hooge kosten en de om
standigheid dat bij ontslag van de tegen
woordige hulptelegraaf kantoorhoudster de
woniDg wederom^ in dentegenwoordigen
toestand moetjworden terruggebracht wordt
op voorstel[[van;jden heer J.J. de Jager iu
