MM,
VOOR ZEELAND.
jwrant jratis
No. 1fi
1910.
Woensdag 9 Februari
24e Jaargang
GHRISTELIJK-
HiSTORISGH
ank
te pachten
ddelburg
irg.
LVERS.
necht
ode,
ode
van
NGEN.
Is gemaakt.
te keep,,,
)P
paarde»,
kkersknecht
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST» te Goes
F. P. D'HUÜ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
riuutiiiguii)
N, LINOLEUMS,
ELKLEEDEN,
I, enz.
kuguBtus) ver
ify
g 1 uur
Voldery laagte.
en
t Station, groot
entlaren, elgen-
Meulemedster.
geweest bij den
vóór of op den
sntore van No-
e 11 ealwaar
zijn.
J:
Qrypskerke,
een Her Mer
aden, b| J.
êotkerkc (W.)
P
lN, lata,
egea Uel
d 1 u g e.
i.
bjj JACOB
Nieuwdorp.
■czm-
can, bjj P.
n klein gezin
de,
h aan huls);
ïde G 136,
Oostsingel,
CIJSOUW",
BLOEMEN
inadorp,
en alleszins
B als meld
•óorzien.
iddags tus-
tusschen 7
es.
t-
1EDEREN WERKDAO DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,02*.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
H E R IJ K.
Middelburg, ook voor St Laurens en voor
Nieuw- en St-Joosland 9,10,11,15,16,17,
18, 22, 23, 24 en 25 Februari, 1,23 en 4
Maart.
raagd
w d o r p.
Mtfn broeder het Roedgezicht.
la de vergadering van het N. O. die
Vrjjdagavond te Amsterdam ii gehouden,
zei de heer F. L. Ossendorp (zie Handeleb/ad
van Zaterdagochtend):
»Wjj maken geen kleine socialisijet
dat laten wjj aan de Kerk over om kleine
Boomsohen en kleine anti-reyolutionnairen
te maken". (Luid applaus.)
Maar op 25 September 1907 zei mevrouw
Roland Holst, sprekend erer »De Socialis
tische opvoeding der jeugd", voor de Amster-
damiche afdeeling van wDe Zaaier'' (volgens
het stenogram, uitgegeven bij Wakker
en Co.)
„Het is gelukkig nn al zoover in de
wereld, dat een massa jonge arbeiders ah
sociaal-democraat, kan men zeggen geboren
worden, zooals eeuwen geleden, toen er
nog geen verschil van geloof was, in de
middeleeuwen, ieder meosch als Katholiek
geboren werd. Zto moet het wordendaar
moet het heen 1
Hoe zit dat nu
In de boeken van Aimard en Cooper, die
we als jongens plachten to verslinden, zei
vaak de eene of andere roodhuid, als hij
de dubbelhartigheid van een blanke meende
te ontdekken - „Ugh 1 Mjjn broeder het
bleekgezioht heeft een dubbele tong I"
Hu meende onlangs De Bode, het orgaan
van den Bond van Ned. Onderwijzers, niet
zonddr reden, zulk een dubbele tong te ent-
dekken bjj zjjn broeder het yrijzinnig-demo-
eratisehe bieekgezicht. Maar hoe staat het
nu met broeder Boodgezicht zelf Met den
socialist?Houdt die er óók twee theorieën op
na,de eene ter verkondiging (in de Kamer en
ia vergaderingen wan het N. O. G.) voor
bonrgeois-ooreit, de andere voor die als
men onder Indianen is, in den rooden
wigwam van »De Zaaier" f
tUghl Heeft mjjn broeder het Roodge-
zieht óók een dubbele tong!" Hand.
Inlichting geboden.
Onder dit opsohrift schrjjft De Nederlan
der
De Standaard stelt naar aanleiding van
het verslag, in ons blad versohenen van de
rede door den heer Lokman te Groningen
gehouden, de vraag of wel juist is de daarin
voerkomaade passage
»Nu iB het opmerkelijk, dat dr. Kuyper
en spreker elkaar aanvulden. Dr: Kuy
per, die meer bepaald voor deGerefor-
meèrden optrad, en spreker, die meer als
Groen alle Christenen uit versohillende
kerken trachtte te vereenigen op het poli
tieke erf. Zoodoende Werd toch eigenl jj k
dén doel nagejaagd.*
Wjj antwoorden dat deze passage inder
daad nitt juist ia weergegeven. Door een
betreurenswaardig misverstand is niet het
verslag dat in ons blad verscheen, maar dat
hetwelk voorkomt in. de N. Prov. Qron. Cou
rant van 29 Jan. 1.3. het eenige, dat door
den spreker zelf is nagezien en goedgekeurd.
En diér lezen wij de gewraakte passage
aldus
Hij herinnert en aan, dat Groen van
Prinsterer de aandacht op dat ééne groote
punt heeft weten te vestigen, dat het
publieke leven niet te scheiden is van het
Christendom. Hjj beoogde alle Christenen,
van welke kerkforaatie ook, op dit punt
bye en te brengen. In dat verband streed
hg vóór het Christendom op de openbare
sehool. H$ waarneer Christenleider, dan
volksleider.
Toen hij oud was geworden, tradjdr.
Kuyper op, die het vormen van eene
krachtigs staatkundige partij op den voor
grond braoht. Doordat hjj echter tevens
optrad op kerkelijk gebied en wel bepaal
delijk uitsluitend voor de Gereformeerde
beginselen, stootte hjj velen van zich af,
'tgeen ten nadeele kwam der beoogde
organisatie.
Spreker acht het bekend, dat hjj dest'jds
het middel geweest is, om die scheuring
tegen te honden. Hjj en dr. Kuyper vul
den dus elkaar aan.
De inlichting die De Standaard vroeg, ib
hiermede gaarne geboden.
De zorg voor de geestelijke belangen
van den marine-matroos is bjj dit kabinet en
bjj minister Wentholt in goede handen. Een
geesteljjke verzorger zoo werd dezer da
gen .in de Eerste Kamer medegedeeld, zal
binnen afzienbaren tjjd kunnen optreden,
dank zij den steun der regeering.
Een {liberaal blad Het Hand.) gewaagt
van een „gesubsideerde marinedominee*.
Nu, als hjj er maar komt, en niemand ge
dwongen wordt naar hem te luisteren, dan
kunnen alle tegenstanders van dergeljjke
geesteljjke verzorging gerust zijn.
Op een vraag van het lid Staal uit welken
post die subsidie zal gevonden worden, werd
door minister Wentholt; geantwoord uit
art. 72, dat is zoo omschreven „Subsidiën
en verdere kosten in verband met de verzor
ging van de geesteljjke belangen van bet
personeel .der zeemacht". Het Handelsblad
bljjkbaar eenigszins boos schrjjft„Uit de
geschiedenis die de Minister erbjj vertelde,
bleek, dat dit artikel voor 't eerst is gebracht
op de begrooting voor 1905, dusin 1904 on
derminister Ellis, die deel uitmaakte van het
Kabinet-Kuyper. Het had .toen echter, een
eenigszins ander doel dat,er mee werd beoogd.
De Minister gewaagde van «enig verzet
dat het voorstel destjjds had ondervonden en
wjj vermoeden dnsdat hjj het oog had op het
kerkschip dat minister Ellis op de begroo
ting van 1905 had gebracht en dat toen
door den heer Verhey in de Tweede Kamer
sterk is afgekeurd. Hoe dat ook zjj, de
werking van het artikel is slapend geble
ven tot nu toe (wegens het gebrek aan mede
werking ran de kerken waaivan minister
Heemskerk reeds heeft verhaald) en vandaar
dat de heer Wentholt er nu op een nieuwe
wjjze gebruik van kan maken zonder dat er
in de Tweede Kamer een haan naar heeft ge
kraaid. Formeel is de Minister in zjjn recht
maar feiteljjk handelt hjj toch niet geheel
juist. De Tweede Kamer kon er niet op ver
dacht zjjn dat dit artike, na vijf jaren te heb
ben {geslapen, plotseling zou herwaken.
Het gevolg is, dat de Minister, eigenljjk
zonder dat de Volksvertegenwoordiging
zich behoorljjk erover heeft beraden, een
nieuwigheid invoert die van zeer verstrek
kende beteekende beteekenis is.
Want ze raakte meer dan bloot een marine-
quaestieze legt, zooals we reeds zeiden,
een nieuwen band tusichen Kerk en Staat
(of altbans tusschen een vereeniging die, ge
lijk minister Heemskerk opmerkte, optreedt
als kerkeljjk surrogaat, en den Staat) en be-
teekent das een belangrjjken stap inj sllr
reacttonnaire richting. Terecht merkte de
heer Staal op dat het hier geen verzorging
van geesteljjke belangen buitengaats betreft,
maar in onze havens, dns haast jaan wal.
Waarom ter wereld moest daarvoor een pre
dikant voor de marine worden gesubsidi
eerd en niet een (of meer) van het leger f Of
wilde men dit laatste ook f Moest het depar
tement van oorlog er voor zorgen dat in gar
nizoenen waar geen orthodoxe dominees
zjjn, een orthodoxe zielverzorger wordt ge
plaatst, in garnizoenen waar geen moderne
predikanten zjjn, een moderne, in garnizoe
nen waar geen Boomsche geestelijken zyn,
een pastooren zoo voort Inderdaad,
dit is de consequentie van de zonderlinge en
zeer bedenkeljjko daad van minister Went
holt.
Wjj dreigen daarmee weer verzeild te
raken in het vaarwater van de bemoeienis
van den Staat met god; dienstzaken waaruit
de Fransche Revolutie ons, althans in begin
sel had gered. Een van de beBte veroverin
gen van .het liberalisme gaat ons weer meer
snjmeer ontglippen-*
Tot zoover het vijjzinnige blad. Wat het
wetteljjke deel van zijn betoog aangaat kan
de redaotie gelijk hebben, maarinhetetisehe
deel gaat 't betoog mank.
Wjj waren zoo vrjj uit dat betoog de uit-
drukkingenBreaotionair« en,/Fransche revo
lutie" te eursiveeren.
Staatscommissie voor den Landbouw.
De Staatscommissie voor den Landbouw
heeft eene commissie benoemd om een
onderzoek in te stellen naar den toestand
van het landbouw-crediet hier te lande en
naar de middelen tot verbetering daarvan.
Deze commissie bestaat uit de heeren WeB -
terdjjk, voorzitter, De Boer, Verheggen
en Smid, leden der Staatscommissie, als
mede uit de assessoren dr. Bos, lid der 2e
Kamer, De Hoop Scheffer, directeur der
Ned. Bank, Du Bois, directeur der Post
spaarbank, Lëhnis, inspecteur van den
landbouw en v. d. Marck, geestelijk advi
seur der Centrale Boerenleenbank te Eind
hoven.
Prins Hendrik naar Palestina. Men
meldt uit Berljjn aan Het Vad. In eene jl.
Maandag hier gehouden kapittel der Johan-
niter-Orde, onder praesidium van den her-
reinmeister der orde, PrinB Eitel Fritz, is
aan de daartoe opgeroepen kommandatoren
(de voorzitters der verschillende komman-
derjjen) o.a. mededeelinggedaan van 'sPrin
sen voornemen om in het a s. voorjaar per-
soonljjk het Keizerin Augusta-Hospitaal te
Jeruzalem eene stiehling der orde te gaan
openen.
Tot de voreteljjke personen, die zjjn
uitgenoodigd, den Duitschen prins op die
reis te vergezellen, en zijne gasten te wezen
op het Duitsche oorlogschip, dat hem naar
het Heilige Land zal overbrengen, behoort
ook Z. K. H. Prins Hendrik der Neder
landen.
Minister Talma heeft zyn ambtsarbeid
hervat. Hij is beter.
Een verouderde Wet.
De Zondsgewet is wél verouderd.
Nstuurlijk dient se gehandhaeid te wor
den, zoolang se bestaat, maar herziening is
toch wel noodig.
Uit eerbied voor 'e Heeren Dag.
Zoo lezen we nu, dat op Hemelvaartsdag
1909 eenige arheiders bekeurd zijn, volgens
de Zondagswet, omdat se aan den openbaren
weg werk verrichtten.
De Kantonreohter te Goes ontsloeg hen
van rechtsvervolging.
't Ging al hooger op.
Tot bij den Hoogen Baad.
Die vernietigde de gevallen beslissing,
en verwees de zaak naar de Rechtbank te
Middelburg. Daar werd dj dén gulden,
subsidiair één dag geëisoht.
Dize week valt de uitspraak.
De straf zal wel wettisch juist zyn. Maar
dan klopt hier de wet toch niet op het Recht
Wjj achten Hemelvaartsdag hoog. Zoeken
dan gaarne de samenkomst der gemeente.
Zagen om wat liefs, dat deze christelijke
feestdag niet voor uitgangsdag werd ge
bruikt en dat het wiirijjk de hoogtijd was
van Jesns' hemelvaart
Maar vraagt ge naar kwaad, naar zonde
dan is er geen enkele letter in Gods Woord,
die mij gebiedt op Donderdag te rnsten. In
tegendeel Zes dagen zult gij arbeideB,staat
er. Maar dan is 't ook ongeoorloofd, dat de
Overheid komt en mij met den sterken arm
dwingen wil, cm geen boontje in den grond
te leggen op een door-de-weeksche-dag.
De Zondagswet moet noodig herzien.
Voor den rustdag moet heel wat beter ge
zorgd. Maar van de werkdagen moet ze af-
bljjven. Staking van atbeid op Donderdag
of Vrijdag moet vrijwillig geschieden. Af
dwingen mag de Overheid die niet.
Friesch Dagblad.
VIT DE PROVINCIE.
Goes Maandagavond te 7 uur had in de
fraai gedecoreerde,helder verlichte zaal op
het >Slot Oosteinde* de feesteljjke opening
plaats van de Bazaar ten behoeve van de
Chr. School der Ned. Hervormde Gemeente
alhier. Er was een talrijk pnbliek aanwezig
onder welke wij opmerkten de Hervormde
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 '•ent
predikanten van hier en enkele uit de bui
tengemeenten,de leden van het bestuur der
school, kerkvoogden der Herv. Gemeente,
en tal van notabelen met hunne dames. Op
't podinm hadden plaats genomen de dames
en heeren van het Comité, benevens eenige
leerlingen utt de hoogste klasse der school,
welke onder leiding van den heer C. v. Dijl,
hoofd der school, eenige liederen zonden
zingenalsmede de heer ds G. Boersmz,
predikant te Silvolde, vroeger alhier, en
oud-voorzitter der school.
De heer S, Duvekot Czoon, voorzitter an
het Comi sprak een kort welkomstwoord,
waarin hij de aanwezigen, benevens allen
die zedeljjken en stofleljjken steun hadden
geboden tot het wél slagen van deze Bazaar
namens het Comité harteljjk dank zeiin
zonderheid aan ds Boersma, die de moeite
had genomen om uit Silvolde over te komen
en deze bijeenkomst to openenen de
dames en heeren Sillevis en Vissers voor
hun initiatief. Van dit viertal toch wae het
denkbeeld eener bazaar uitgegaan, en toen
zij Spr. en den heef Van Djjl uitnoodigden
met hen deel van 't Comité uit te maken,
waren wjj, zegt Spr., niet dadeljjk voor het
plan gewonnen, wegens vrees voor niet-
slagen, doch deze vrees ia beschaamd.
Hierop gaf do voorzitter het woord aan
ds Boersm?. Z.Eerw. begon met de groeten
over te brengrn van zjjn vrouw,die tot haar
en zjjn groote leedwezen verhinderd was
hier te komen, doch in den geest in ons
midden was.
Spr. wilde alvtrens verder te gaan aan
het Einderkoor,onder leiding van het hoofd
der school, de gelegenheid geven de bede
die zeker in ieder hart is, te vertolken in
het bekende lied: «Gjj Jezus, dier'bre Hei
land, zie zeegnend op ons neer, Verleen ons
Uwen bjjstand,waarom we U bidden Heer*.
Nadat dit lied door het Kinderkoor go-
zongen was, sprak ds Boersma, in aanslui
ting aan den laatsten regel »Komt kinderen
komt tot Mjj* over het doel van de Herv.
School vereeniging «/Het Mosterdzaad" om
door Chr. onderwjjs dit woord van den
Heiland „Laat de kinderen tot Mjj komen,
want der zulken is het Koninkrjjk der He
melen", te helpen verwezenlijken.
Daarom verbljjdt 't Spr. dat het Comité 't
heeft aangedurfd deze bazar op te zetten.
Ook dat is in den geest van 't Mosterdzaad.
Klein in 't begin, grooter in de uitwerking.
Zoo is ook de Herv. school ontstaan. Eenige
jaren geleden fluisterde een enkele van de
behoefte aan zoodanig eene school, eindelyk
kwam het tot de oprichting, straks tot de
uitbreiding der school. Deze bazaar even
eens klein begonnen en ongezien, doet ons
iets groots zien van hetgeen met Gods hulp
de vindingrjjkheid en liefde, de volharding
en de fyne smaak vermogen. Kon Spr. over
deze l&atBte deugd beschikken, hij vlocht een
bloemkrans voor t Comité waarin een drietal
bloemen als teekenen vangenoeradedeug^en
niet zouden ontbreken. Maar 't Comité ba-
geert zulk een krans niet. Dien zou 't toeh
neerleggen aan de voeten van den Heera die
hen tot deze taak had aangegord en be
kwaamd. Gode alleen de eer, is hun leus'
Welnu, door die eere Gods en deze alleen te
zoeken, verricht het Comité een eeuwig-
heidswerk. Want door dezen arbeid wordt
de gelegenheid voor meerdere kinderen ge
opend om Chr. onderwjjs te ontvangenen
in de eeuwigheid zal menig kind op onze
school tot den Heiland gebracht, en menig
ouder doo; 't ki&d naar den Heiland geleid
het Comité danken, dat het dit werk deed,
waarvan zeker dit wel 't heerlykste was dat
het zichzelf heeft gegeven.
Spr. ging daarna voor in gebed.
Hierop zongen de kinderen, en ook weer
tweestemmig, het lied Beter te geven dan
tejontvangenen Gezang 124, Vooral dit
lied «Mijn verlosser hangt aan 't kruis" in
geleid door bromstemmen, en waarbjj de
laatste regel als een echo door een tweetal
zangeressen werd herhaald, maakte indruk.
Daarna trad do heer Plazier, waarnemend
voorzitter van 't bestuur der school naar
voren, om 't Comité namens 't bestuur te
bedanken.
Spr. herinnerde er aan dat 't denkbeeld
van een bazar aanvankelijk 't bestuur niet
sympathiek was maar zoo roegt Spr. 't Co-
mi*ó toe, gjj hebt *t er niet voor laten zittea.
Gjj zijt met toewijding begonnen en zelfs
de tegenkanting die u niet bespaard bleef,
heeft nw moed gestaald. Zeker er was veel
zonneschijn op uw weg. De steun kwam
van zooveel kanten dat wy nu als bestuur
voor u staan moéten met verlegen gezichten
en zeggen moeten, wat waren wy toch kort
zichtig en wantrouwend. Maar er was ook
veel tegenkanting van verschillende /.ijlen.
In een plaatseljjk blad werden de Hervorm
den opgeroepen om niet m e te werk.-n en
geen lot te koopen. Gjj hebt daaroo 't meest
pratisohe antwoord gegeven door aan H.M.de
Koningin te vragen, waar zij u vexlof had
gegeven voor 2000 loten, voor nog 200O ver
lof er bij te viagen.
Spr. eindigt met te herinneren dat schoon
geven zaliger is, 't ook z lig is te ontva gen
en daarom een iegelijk uit te noodigan flink
te koopen, opdat een gioote som aan t be
stuur kunne worden afgedragen, opdat 't be
stuur, hetwe'k zich nu schaam?, zich ee lang
sc ame me; biijdscksp (Toejuiching).
Op voorstel van den heer Plazier wordt
besloten een tWegram v»n hulde en dank
aan H. M. de Koningin te zenden, voor Haar
steun aan deze Bazaar. (Applaus).
De heer Duvekot dankt Hierop nogmaals
Ds. Boersma en de belangstellen reu, en
noodigt allen uit de ryk geëtaleerde voor
werpen te bezichtigen.
Om 8 uur werd de toegang voor 't publiek
opengesteld. Tot 1Ü uur heerschte er een
aangename drukte.
Ook heden Dinsdag was de toeloop groot.
Da jonge dames met den verkoop belast
kwoten *ich op voorbeeldige wijze de «vlei
ende lip* in den goeden zin behaalde menig
succes,
Krabbendijke. Maandagavond waren
de leden van het „Groene Kruis" opge-
roe,, en. De nieuwe brancard te Kruiningen
gestationeerd was te zieu en de wjjze,
waarop men er mee werken kan. Er was
veel belangstelling. Ook deelde dhr. Geill
nog een uieuwe wjjze mede van behande
ling van drenkelingen, nl. door ze voorover
met het hoofd op zjj te leggen en de midden-
lijfsademhaling te bevorderen. Het hoofd
moet dan laag liggen.Aan de Maandagavond
lesBen nemen slechts een 10 tal personen
deel en j uist degenen die de kennis van eer
ste hulp bjj ongelukken het meest behoeven,
degenen die buiten de kom der gemeenten
woonden, woonden tot heden deze lessen
niet bjj.
Te Westkapelle werd gisteren in
het oafé van H. Minderhoud voor een vrjj
groot aantal toehoorders door den heer J.van
Waarde Az. van Nieuw- en St. Joosland,
Inspecteur van „Het Roode Kruis*, eene
bespreking gehouden over het Arbeidscon
tract. Epr. betaalde zich voorname]jjk tot
de behandeling van die artikels der wet,
welka den landbouwers financieele ver
plichtingen opleggen. Op zeer verstaanbare
wtjzetoegelicht met voorbeelden nit het
dagelijksche leven en verwyzende naar
uitgesproken vonnissen door EdelAchtbare
Heeren Kantonrechters zette hij die uiteen.
Hjj raadde dan werkgevers beslist aan zich
voor die risico's te verzekeren. Ten Blotte
haalde spreker aan de vrjj willige bedryfs-
ocgevallen verzekering van de Oen. rale
Lsndbouw Onderlinge, die op spoedaoh/ige
wjjze trscht in te dringen. Eenige artikelen
met gegronde argumenten weerleggende,
gaf hjj eenige nuttige wenken om zich
nimmer daarbjj aan te sluiten. Velen van
de aanwezigen sloten zich aan by de Maat
schappij «Het Roods Kruis*.
Vrouwepolder. Zondagnamiddag ont
stond er brand ten huize van W. Back,
wonende onder deze gemeente bjj Veere.
De brand was ontstaan in den schoorsteen.
Door spoedig verscheidene emmers water
te werpen kon men den brand blusschen.
Toch is er nog al schade aan den schoor
steen en eenig huisraad. Verzekering dekt
de schade.
est, Goes,
