NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
L
t
No; 105
1910.
Woensdag 2 Februari
24 e Jaargang
CHRISTEL1JK-
HISTORISCH
Oilers era ei loslpli isrei.
itrii.
;fc>
Binnenland.
i»,
riNG
AND.
pannen
W-
enmarkt
leekt
Cebruarl
IR MAN
20, van
22,24,
En op
en vu
dienet.
VERSGHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed.
S. J. DE JOWGE-VERWEST, te
Goes
F» P. D'HUIi, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
been.
BIEL,
markt.
aar
10 Fe-
tHAGE
iboudens
volgen
veren op
eigenaar
Da.
irtsdigk.
da che
Hoop",
■<j>1
zr, bjj
Schort.
fc*
raar ran
bureau
„1
|et wer-
aar, bp
rke
•a ipert.)
IN
au van
gezin
jen een
latelijke
rken en
van dit
terdam.
opgaaf
au v/d
enst te
Hen.
Hakker,
lags van
8 uur
Ie dagen
Rotter-
at,Goes.
r,r
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p. 1,25.
Enkole nummers QQ2*.
B
UITGAVE DER FIRMA
H E R IJ K.
Middelburgook voor St Laurens en voor
Nieuw- en St-Joosland 1, 2, 3,4,8,9,10,
11,15,16,17,18,22,23,(24 en 25 Februari,
1, 28 en 4 Maart.
Het Roomsohe dagblad voor Leiden De
Leidsche Courant legt in een tweetal zeer
lezenswaardige artikelen den vinger op een
kwaad,dat in Boomsohe kringen,doch helaas
ook iu onte kringen voorkomt. Mogelijk,
dank zjj de prediking en de lectuur onzer
kerkelijke bladen en bodes, is 't kwaad bjj
ons aan 't afnemen, doch waasrchuwing er
tegen schijnt nog noedig. Daarom nemen wij
't woord van onze geachte Leidsche oollega
over.
Ala God de varhouding der menaohen
onderling bepaalde, begon Hij met het
huisgezin, 't begin, de oorsprong der samen
leving, en legde in korte, maar veelzeggende
woorden de grondslagen dier samenleving
met de woorden: „Eert uwen vader en
uwe moeder, opdat gg lang moogt leven op
aarde".
Dit gebod, het vijfde der tien, vordert
van ons: eerbied, gehoorzaamheid, liefde
en behulpzaamheid.
Dit gebod vordert eerbied, omdat de ouders
tegenover hunne kinderen Gods plaatsbe
kleders zijnfeljjk de koning in zgn r{jk,
zoo zjjn de ouders in het huisgezin met
macht en gezag bekleed. Die eerbied, aan de
ouders verschuldigd, moet uitwendig en
inwendig zijn, m. a. w. de kinderen moeten
in hun hart altjjd jegens hunne ouders eer
bied en hoogachting koesteren, ook dan nog,
wanneer de ouders gebreken hebben en mie
slagen begaan- Uit een eerbiedig hart komen
van zelf eerbiedige handelingen; het spreek
woord zegt»Waar het hart van vol is,
loopt de mond van over".
De kinderen zgn aan hunne ouders ge
hoorzaamheid verschuldigd. De natuurwet
vordert gehoorzaamheid en onderweiping.
Gods wet zegt het ons duidelijk „Kinderen,
gehoorzaamt aan uwe ouders, want dat is
billijk". Eph.VII2.Daar de mensch bestaat
uit ziel en lichaam,moet ook de gehoorz arn-
heid inwendig en uitwendig i(jn. De kin le
ien moeten inwendig willen, wat hunne
ouders willen en deze inwendige wil mo9t
zich openbaren in werken, overeenkom
stig den wil der onders.De mensch is immers
meer dan een automaat, die door de kracht
van bu.en in werking gebracht wordt.
De gehoorzaamheid houdt op, als iets
kwaads zou bevalen worden.
De kinderen sijn aan hunne ouders liefde
verschuldigd,daar zjj, naast God, aan hunne
ouders het bestaan, hunne opvoeding, ver
pleging en verzorging danken. Ook deze
liefde moet, wil aij eene oprechte, Christe
lijke liefde zijn, inwendig en uitwendig zijn.
De kinderen moeten hunne ouders een goed
hart toedragen, zelfs dan nog, als deze lief
deloos en onmeedoogend voor hunne kinde
ren s\jn, en deze liefde moet zioh in hunne
wei ken toonen, door de ouders te helpen, te
beschermen en te steunen. Zou de liefde
alleen uitwendig zijn, dan huichelen en
veinzen de kindereu en een huichelaar en
veinzer rekenen wij onder de veraohtelijke
wezens. Zouden wij liefde toonen, als men
ons goed behandelt,dan doen wij niet meer,
dan wij voor een ander zouden doenneen,
aan liefde is het eigen, meer te doen, dan
men verplicht is. Moeten wij zelfs onze vij
anden beminnen, dan zeker, in ieder geval,
onze ouders in de eerste plaats.
Hoogst zelden zal men ouders vinden, die
zonder reden hunne kinderen slecht behan
delen.
De kinderen lijn hunnen ouders behulp
zaamheid verschuldigd in hunne geestelijke
ep lichamelijke, eeuwige en tijdel jjke aan
gelegenheden. Zij moeten alle kraohteD
inspannen om hun ouders tot de kennis der
eeuwige waarheden te brengen en dit ge
schiedt voornamelijk door een oprecht
Ohristelyk gedrag. Het Christelijk gedrag
der kinderen is dikwijls een spoorslag ten
goede voor hunne oud' rs. De kinderen moe
ten hunne ouders bijstaan id tijdelijke en
lichamelijke aangelegenheden, door hun
den arbeid te verlichtenhen geldelijk te
steunen, als het ie hunne maeht isen dat
zonder paal en perk. De eerbied aan de
ouders verschuldigd, «egt nooit genoegen
strekt zioh uit tot ia het andere leven. Daar
kunnen en moeten wij hen ter hulp snellen
door onze gebeden en goede we»ken. Het
vierde gebod >s dus voor ons allen, wie we
ook zijn,want wij allen immers hebben onze
ouders gehad.
Klaar en duidelijk heeft Qod de verhou
ding in het huisgezin bepaald met de woor
den „Eert uwen vader en uwe moeder, op
dat gij laDg moogt leven op aarde." De ver
plichtingen die uit dit gebod) volgen, zjjn
hoogst redelyk en billijk. Elke mensoheljjke
bepaling, er bjj gevoegd, verduistert en ver
zwakt Gods woord. Al wie niet naar Gods
woord zjjn leven inricht, brengt in het hnis
gezin een wanverhouding, geljjk wjj zullen
zien bp het kostgeld geven.
Wat zegt de kostgeldgever »Geef kost
geld aan vader en moeder, opdat gjj lang
moogt leven op aarde." Met deze stelling
plaatst zich het schepsel tegen den Schep
per, want in het kostgeld geven ontbreken
eerbied, gehoorzaamheid, liefde en behulp
zaamheid. In kostgeld geren is geen eer
bied, maar minachting. De kostgeldgever
acht zjjn ouders minderwaardig dan zich
zelf, de kostgeldgever staat boven den kost
geldnemer, hg maakt van zgn vader en moe
der kostbaas en kostvrouw, die hun geld
moeten verdienen door aan hun lief kroost
den kost te verschaffen. Dit is geen over-
drjjving, maar naakte waarheid.
Denk u slechts in bg zulk een huisgezin
en vraag, hoe vader en moeder eenig geld
bekomen van hun lieven zoon en het hart
verscheurend antwoord luidtdoor kostgeld.
Men moet een hart van steen hebben om dit
antwoord zonder weemoed te vernemen.
De koitgeldgever komt te kort in gehoor
zaamheid. Wat wil de kostgeldgever gaven
en wat geeft hjj inderdaad? Hij wil niet
meer geven en zal niet meer geren dan by
overeenkomst is bepaald, 'houden de ouders
in het een of ander te kort komen, dan zal
de kostgeldgever hen doen vers taan, dat zij
het verdrag niet naar behooren nakomen en
dat dikwijls op een wjjze, die een vreemde
kostganger zich met zou veroorloven.
Van liefde is bg den kostgeldgever in het
gelnel geen sprake. Wat voor hart draagt
de zoon-kostgoldgover zijn ouders toe Het
hart van een kostganger, die betaalt, wat hij
eet, niet meer en niet minder. Is dat dan de
verhouding tusBchen ouders en kinderen
Bg den kostgeldgever is eok geen sprake
van behulpzaamheid. Hij helpt zgn ouders
juist zoover als ieder ander kostganger, en
dikwjjls helpt hg zijn ouders niet, doord t hg
te weinig betaalt, of zelfs, als hg niets ver
dient of andere uitgaven te doen heeft, in het
geheel niet. De kostgeldgover maakt mis
bruik van de goedheid zijner ouders, die hem
toch niet aan de deur zullen zetten, al betaalt
hjj minder of niets en dikwjjls heeft hjj geld
voor elke andere uitgaaf, behalve voor het
kostgeld aan zjjne ouders. De kostgeldgever
heeft niets over voor;zijn ouders en maakt
zich dikwjjls nog schuldig aan onrechtvaar-
dighei 1 jegens hen door nalatig, te weinig of
niets te betalen. Dat is volstrekt geen zeld
zaamheid. Vraag het maar eens aan de
onders, .of hun kinderen getrouw en stipt
een behoorljjk kostgeld geven. Op de tien
zjjn er zeker vgf, die geregeld te kort komen
en de meeste dikwgls. Dezen toestand zou
men ondenkbaar noemen in onze beschaafde
twintigste eeuw onder ChaiBtenen- En toon
vindt men hem overal, in stad en dorp in
huisgezinnen zonder tal, maar vooral bg den
werkmansstand. Het is beschamend voor
ons, Christenen, dat wg de verhouding van
ouders en kinderen, bepaald door den Heer
en Sohepper van het heelal en geheiligd door
Zjjn Goddelgken Zoon, zoo miBVormd heb
ben jdat wjj de liefdesbanden tusschen kin
deren en ouderB ontheiligd hebben door ons
te gedragen als wezens, die verstand noch
gevoel hebben. Klagen wjj nietwjj hebben
l'.N VAN
van 1 5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 f-ent.
dien toestand gemaakt door wgzer te willen
zgn dan God, de Heer en Schej per van het
heelal. Wg kunnen en moeten dien toestand
veranderen door leiug te keeren tot de wet
van God.
1 Febr. 1910.
Conservatisme.
Dezer dagen werd door een libeiaal (dr
Roodhuijzen) van het tegenwoordig kabinet
gezegd, dat het conservatief is.
Dit kan zoo gedoeld zijn, dat 't kabinet
alles bjj 't oude laat eu niets iu ee goede
richting verbeteren wil.
Naar die opvatting is conservatief zijn een
ondeugd, een gebrek.
Maar 't kan ook beteckenen, dat 't kabinet
't oude, voorzoover 't goed is, wil laten be
staan en daarop voortbouwenen zoo be
doeld is oonservatief-zjjn een deugd.
Prof. Gort v. d. Linden - ook een liberaal
- heeft indertijd gezegd dat men tegenwoor
dig bg gebrek aan beginselen veel met
woorden en foimules opereert. Het wooid
«conservatief* komt hierhjj wal allereerst ia
aanmerking.
Het woord conservatisme wordt dan ook
nu nog, eu nu weer, vaak gebruikt om op
een persoon, of partij, of kabinet, bij gebrek
aan houtsnijdende argumenten, een onver
diende lak te leggea.
Men heeft echt en valseh oonservatisme-
Wanneer de Apostel Paulus sobrijftwBe
proeft alle dingen, behoudt het goede," dan
is dit een echt conservatisme van zuiver
allooi.
In dien zin willen wjj gaarne conservatief
zgnalles toetsen san de onfeilbaarheid van
Gods Woord, en dan zonder versehooning
verwerpen wat daarmede in strijd blijkt,
ht tzij het oud is of nieuw, in eere of in ver
achting by de raensehen.
Het valsohe oonservatisme legt, zooals mr
Groen van Prinsterer zioh heeft uitgedrukt,
't waord des Apostels aldus uitOnderzoekt
niets en behoudt alles t
En dat valsere conservatisme, arbeidende
om het bestaande ia stand te houden, heeft
in Staat en Kerk al wat kwaad gebrouwen 1
Men onderkent het aan zijn stelselmatig
weigeren om de hoofdzaken te bespreken en
zioh met bijsaken druk te inaken.
Tweespalt.
In de niet al te groote Vrijzinnig-detao-
oratisohe Kamerolub is ter zake van het
Onderwijs de tweespalt nu openlijk gepro
clameerd.
De heer Ketelaar tooh heeft in zijn onlaags
gehouden politieke redevoering er opzette
lijk op gewezen dat hij met dr. Bos niet
homogeen is.
Dr. Bos heeft namelijk de pacificatie 'p
schoolgebied ingeluid, en geoordeeld dat
men Links verstandig zou doen, met voor
taan sijn verzet tegen de Vrije sohoo! op te
geven. Niet dat hij daarom voor zichzelf de
Openbare School in den steek zou willen
laten.Veeleer behoudt ook z. i. de Openbare
School steeds zekere voorkeur en kisn de
eisoh van volkomen gelijkstelling vsm de
Vrije Sohool met de Openbare althansop
geldelijk gebied, niet worden doorgezet. De
Openbare Sohool moet z.i. modelschool blij
ven, en heeft voorts de hcoge roeping om de
vrijheid van geweten in Nederland te waar-
bcrgen.Maav voor het overige wil hjj dat de
Vrije School niet in haar ontwikkeling be
lemmerd, dooh veeteer gesteund en gehol
pen worde.
Dit nn stoot den heer Ketelaar tegen de
borst. Hij is geboren frontmaker. Hjj aoht
dat de strijd voor de Openbare School niet
kan of mag worden gestaakt.
Bjj deze tweespalt is dr. Bos de opportu
nist, maar heeft de heer Ketelaar de oonse
kweDtie voor ziob.
Geljjk minister Briand het dezer dogen
in de FransoheKamer uitBprah,d»t de Open
bare Sohool in Frankrjjk het tegenwoordig
geslacht van 't Franscbe volk in zjjn over
groots meerderheid republikeimch had ge
maakt, zoo ia ook ten onzent 't Liberalisme
zjjn schoolstrijd in de zestiger jaren begon
nen om ons volk te liberaliseer en. De school-
quaes tie was ook ten onzent geen paedago-
gisohe maar een politieke inzet. Wie nog
steeds voor alle dingen op do liberalieeering
van ons volk bedacht is, moet das wel in
die Ign voortgaan, en kan thans vooral, nu
het Liberalisme in het gedrang komt, den
degen niet opsteken.
Van deze tweespalt neme men daarom
ook onder ons goede nota.
Dr Bos staat zoo goed als alleen onder de
Vrjjz.-dem., geljjk dhr Roodhujjzan onder
de Unie-liberalen, en niet hjj maar de heer
Ketelaar heeft de groote massa der Liberalen
achter zich. Bega nu daarom riet de fout
om den horoskoop uit de betoogen van dr.
Bos te trekken. Dan (och zou zgn beminne
lijke zucht naar pacificatie op onzen kring
als een slaapdrank kunnen werken en
Btraks zouden de heeren Ketelaar, o. s. ons
op zeer gevaarlgke wjjze overvallen kun
nen, om ons te verrassen en opniouw in onze
teederste onheiligste belangen aan te tasten.
Zoolang de vrijzinnig democraten zich
niet als club aan de zjjd» van dr. Bos scharen
is de heer Ketelaar beter weerhaan dan hjj.
Standaard.
Een eeuw geleden. Een eeuw geleden
in 1810, was het met ons vaderland ellendig
gesteld. Bg deoreet van 9 Juli werd aan het
Koninkrijk Holland een eind gemaakt en ons
land bg Frankrgk ingelgfd.
Een onzer lezers, in onde familiepapieren
snuffelend vond dezer dagen (en zond ons)
een op vergeeld papier geschreven, vers on
uitgegeven vertolking in de gezwollen
stgl dier dagen van de pjjnlgke gevoelens
die het vaderlandslievend hart onzer land
zaten kwelden.
Wjj laten het hier volgen het is nog wel
eens'goed zich een oogenblik iu te denken in
de omstandigheden van dien donkeren tijd.
1810.
Aan mijne landqenooten.
Vergeet Uw afkomst O Bataven
En staat den grond der Vaderen af
Daar liggen zij met eer begraven
Wier fierheyd Uw dit erfdeel gaf.
Lang sloeg Euroop wangunstige oogen
Op Uw ontelbre Zegeboogtn
Wel eer door Reuzen kragt gestigt
En d'Oceaan zag van zijn stranden
Die Zuylen door geen menschenhanden
Maar halve goden opgerigt.
De Schelde, Maas en Waal bespoelden
De zomen van Uw vrugtberen grond
Waar Gij wen hooge vloeden woelden
Der stroomen moedwil teegenstond.
Hoe juygten vaak die b.ijde boorden
Wanneer zij Ruyters donder hoorden
En zagen Nassauws Leeger Vaen
Hoe bloeyden Uwe eige Landen
De Ganges bood zijn oflerhanden
En de Amazone U schatten aan.
Maar ach waar zijn die guide dagen
Geboeyd ligt Gij verachtelijk nee-
Wie zouw zig aan Uw redding wagen
Uw wimpel ziet geen Zeen meer
Gesloopt zijn Uwe vest en muren,
Afhanglfjk van nangebuuren
Wort ge in Uw eyge Land bespot
Verbasterten van Taal en Zeeden
Betreurt ge in Uw ontvolkte Steeden
Haar val en droevig overschot.
Gelijk de Pest geheele Straaten
En huis aan huis met schrik vervult
De vrees en Rou het erf verlaten
Wijl bange nood geen toeven duit
Zoo zult ge U o Bataven spoeden
Als honger en barbaarsheid woeden
En Neerland wordt een rampwoestijn
Als mot en roest Uw goed verteeren
De Landzaat met gescheurde kleeren
Haar bedelaar en slaat zal zijn.
Ach, ach, de nacht dier rampen nadert
Gehult In zwarte duysternis
Waar in 't verderf zijn prooy verga lert
't Geweld des doods een zegen Is
De Nachtuil zal In Tempels schuilen
De Wolf bij Uw Paleizen builen
En lijken schuiven uyt hun graf
De vreemdeling Uw woeste steden
Ontroerd en angstig binne treden
En veegen zijne tranen af.
Ja als de Najaars stormen loeyen
En d.Oceaan houdt hoog gericht
Zijn steile golven landwaarts vloeien
Uw .ral voor zijne woede zwicht
Als hij den grond keert in moerassen
Uw akkers dekt mei wijde plassen)
En drenkelingen spoelt aan strand
Dan zal de zeeman op die baren
In uw gezonke steden varen
En vragen waar lag Nederland.
A. 8.
De Nieuwe Crt., aan wie wij dit ontke
nen, herinnert dat de dichter van dit vers
een familielid ia van den tegeuwoordigen
Haagschen burgemeester.
In de gistoren hervatte zitting der Eerste
Kamer zijn de geloofsbrieven van jhr mr J.
j Roëll onderzocht door een commissie be
staande nit de heeren Kist, v. d. Does en
Hovy en in orde bevondende Kamer be
sloot tot toelating, waarop de heer Roëll
werd beëedtgd, en, door den voorzitter ge-
lnkgewenscht, zitting nam.
Da minister van waterstaat heeft goed
gekeurd het voorstel der betrokken Spoor
weg-Maatschappijen ora de nieuwe reizi-
gerievan op 1 Jan. 1911 in te voeren, dooh
hoeft echter bezwaar gemaakt tegen het
voorstel der Maatschappij om van 1 Febr.
1910 af de abonnementskaarten volgens het
bestaande tarief slechts af te geven tsaet een
geldigheidsduur niet langer dan tot 1 Jan.
1911.Daaruit tooh zou een zeer sauzicmljjke
prijsverhooging voortvloeien voor hetpu
bliek, dat in dit geval dan geen gelegenheid
zou hebben van de bestaande prijsverlaging
voor de abonnementskaarten met langeren
geldigheidsduur (12 maanden) gebruik te
maken.
Het Hdbl. herinnert eraan dat de
nieuwe burgemeester van Leiden, jhr. De
Gijselaar, door hechte vriendschapsbanden
verbonden is met den pas benoemden bur
gemeester van Amsterdam, jhr. A. Roëll.
Wij voegen eraan toe, datdie vrisndsehap
dateert uit faua Leidsehen ctudentenfyd. Zij
waren iijdgenocte?, studeerden vrij lang en
schenen, althans in hun latere jaren, onaf
scheidelijk.
Een andere studievriend van den burge
meester was mr. A. Philips, thans advooaat
te Amsterdam.Men zag be'den veel tezamen:
jhr. De Gijselaar, destijds zeer gezet (meer
dan nu) en met een blozend rond gelaat, de
heer Philips heel mager. Vandaar een „aai-
-piekte" in den Studentenalmanak van
een der tachtiger jarein
„Ziet hoe welvarend Gijs en
hoe vermagerd Flips is,
»'t lijkt wel, of d'een de maan
en d'auder haar eolips is." N. C.
Naar verluidt, zal de minister van
justitie, na de behandeling ven de Staats
begroting door de Eerste Kamer, om ge
zondheidsredenen eenige maanden rust
nemen. N. Ct
De Eereraad.
Naar uien aan de Ned. bericht, heeft dr
Kuyper reeds voor gernimen tjjd den heer J.
E N. baron Schimmelpenninkk van der Oye
van Hoevelaken, voorzitter van de Eerste
Kamer der Staten Generaal, verzooht zich
met tde samenstelling van een commissie van
beoordeel? eg in de bekende zaak te willen
belasten. Deze hoeft hieraan welwillend ge
volg gegeven. En thans kan worden mede
gedeeld,dat in deze commissie zitting hebben
genomen de heeren jhr mr P. J. van Swin-
deren,vice -president van den Raad van State,
mr H. J. Kist, oud-procureur-generaai bjj h6t
gereohtzhof van het gerechtshof te Amster
dam, en jhr mr A. P. 0. van Karnebeek, oud-
minister van buitenlandsche zaken, minfster
van staat, en lid van de Tweede Kamer der
Sfaten-Generaal.
De eereraad zal echter niet met zjjn werk
zaamheden aanvangen, voor de Tweede
Kamer een beslissing heeft genomen over
het voorstel-Troelstra. Indien dit voorstel
werd aangenomen,zou de eererazd zijn taak
overbodig aohten.
