t
s
VOOR ZEELAND.
No. 100 1910.
Donderdag 27 Januari
24e jaargang
K
BoelMiig et liËeistut
ïi
GHRISTELUK-
HiSTORISCH
VERSeHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.!
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Jiinnettisiitd.
UIT DE PROVINCIE.
s5a 'i
'i
i
ïii.
f u
I
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25,
Enkele nummers 0,02*.
UITGAVE DER EIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 ''ent.
Belangrijke datums.
Van 1 tot en met lé Februarigelegen
heid tot aangifte voor oe kiezerslijst.
Vóór 20 Februari: kennisgeving aan de
belastingschuldigen, die nog niet betaald
hebben door den rijksontvanger.
1 Maartlaatste bei aaldag der belasting.
23 Maartter visieligging en verkrijg-
baarstelllng der kiezerslijst en bij behoorende
lijsten.
23 Maart tot en met IS Aprilgelegen
heid lot reelaue.
Tot 21 Apriltei vissieligging en ver
krijgbaarstelling der reclames.
Vóór IS Meidefinitieve vaststelling der
kiezerslijst.
Sinds het middenstandsvraagstnk ook ten
onzent een voorwerp wetd van studie en
onderzoek, bleek al spoedig, dat een der
oorzaken van de moei'jjkheden, waarmee
die Btand te worstelen heeft, gelegen is in
het gemis aan goede boekhouding. Tal van
middenstanders doen zaken, drjjven handel,
beoefenen de een of andere industrie,het een
of ander ambacht, zetten jaarlijks voor niet
onbeduidende bedragen om enhouden
geen geregelde controle over hun inkomsten
en uitgaven, of voeren een boekhouding, die
veel, zoo niet alles te wenschen overlaat. Zoo
is het onmogelijk, de tering naar d.e nering
te zetten, waar dit toch hoog noodig zou zjjn
kunnen zij veelal geen juiste berekeningen
maken, slagen zij er niet in, de feilen te
ontdekken,waardoor hunne zaken eer schade
dan winst opleveren. Bjj een goede boekhou
ding zal men die feilen gemakkelijk achter-
kalen. Men leert de zwakke punten kennen,
men bsspeurt alras, wat er gedaan of niet
gedaan moet worden, om de positie te ver
sterken, het goede evenwicht, zoodra dit
verbroken is, te herstellen. Natuurlijk kan
men ook met de beste boekhouding tegen
slag hebben in enderneming ofbedrjjf. De
boekhouding, hoe voortreffelijk zij wezen
moge, is niet alles. Maar zij geeft dan althans
de noodige waarschuwingen en het Fransche
spreekwoord zegt terechtdat een gewaar
schuwd man telt voor twee. Wie niet of
slordig boekhoudt, tast in 't duister, loopt in
den blinde voort.
Hoe noodzakelijk het is, dat ten deze ver
betering komt,vindt men weer eens bewezen
en geenszins voor de tweede of derde
maal in een der verslagen van het
onderzoek naar den toestand van den han-
deldrij venden enindustrieelen middenstand
in gemeenten tusschen 2000 en 20.000 zielen.
In dit verslag, bevattende de resultaten
van eea enquête in de zich krachtig ontwik
kelende Limbnrgsche gemeente Venlo de
stad telde in 1908: 17485 inwoners tegen
8604 in 1879 ziet men telkensjgewag ge
maakt van min of meer ernstige leemten in
de administratie. Vooral bjj de ambachten
schynt het te dezen aanzien treurig gesteld
te zjjii; Zoo leest men omtrent de meubel
makers en timmerlieden »De boekhouding
bestaat in kladboek, rekeningenboek, groot
boek, maar laat bjj versohillends onderne
mers te wenschen over. Van de 18 patroons
(van de 40 patroons hadden 18 de vraaglijs-
ten ingevuld) maken er jaarlijks slechts 9
balans op, 2 geregeld kas, terwjjl uit de
boekhouding van slechts 5 patroons het
totaal bedrag van de kosten der huishouding
blijkt".
Ook over het stukadoors- en metselaars-
bedrjjf heet het„De meeste bazen honden
geen boek, enkelen een dagboekje, slechts
len houdt geregeld dag- en grootboek en
maakt tegen het einde van 't jaar balans op.
Uit geen enkele boekhouding blijkt het
totaal bedrag van de kosten der huis
houding".
de koperslagers, gaat het beterdaar
wordt dag- en grootboek gehouden deze
patroons maken zelfs geregeld balans op,
maar uit geen enkele boekhouding blijkt
toch het totaalbedrag van de kosten der huis
houding.
In het leiendekkersbedrjjf komt van
boekhouding >niet veel terecht". By de
huisschilders is het daarmee «treurig ge
steld". Geen der patroons zegt het rap
port kan uit zpn boeken nagaan wat hem
de huishouding kost en van de tien onderne
mers maken er slechts drie 'n soort balans
op. Twee patroons, die er een winkel bp
hebben, maken ook kas op. In het behan-
gersbedrjjf is de boekhouding zeer eenvou
dig en bestaat uit dag- en grootboek". Een
ondernemer verklaarde geregeld balans op
te maken. Ook de kuipers houden over 't al
gemeen boek en maken geregeld een staat
vaa zaken op, maar uit deze boekhouding
bljjkt ook bp hen niet het totaal bedrag van
de kosten der huishouding. «Meestal slor
dig*, bleek de boekhouding der kleermakers
te zyn. Sleohts 4 van de 12 maken geregeld
tegen het einde des jaars een staat van zaken
op en kunnen bp benadering de koBten der
huishouding in hunne boeken nagaan.
Tan het naaisters- en modisten-bedrpf
heet het„Van boekhouden komt over het
algemeen niet veel terecht. Enkel* groote
modisten-bedrjjven houden dubbel boek en
daar wordt ook geregeld staat van zaken
opgemaakt.* Van 9 kappers-patroons kon
den 3, die geregeld kas en balans opmaken,
uit hunne boeken zien, hoeveel hun de huis
houding kost. Bjj de 6 overigen is dit niet
het geval.
Typisch is, wat meegedeeld wordt over de
administratie in het sohoenmakersbedrpf.
Het luidt als volgt«Op de vraag, welke
boeken worden door u gehouden antwoord
de een patroon, dat hp schoenmaker sboek
hield, waarmede hij zpne boekhouding ka
rakteriseerde. En zooals deze patroon, doen
de meeste zijaer bedrjjfsgenooten. Het is met
hun boekhouding treurig gesteld. 7an da
14 ondernemers maken er slechts 4 balans
op, en uit de boekhouding van sleohts 2 pa
troons big kt, bp benadering het totaal be
drag van de kosten der huishouding".
Beter is de toestand bjj de smeden//Uit
de boekhouding van 3 ondernemers blpkt
het totaal bedrag van de kosten der huishou
ding, 6 maken tegen 't einde van 't jaar gere
geld balans op, 2 geregeld kas en 2 kunnen
zelfs bjj benadering zien wat zjj aan een be
paald artikel verdienen, waaruit dus bljjkt,
dat van de 8 patroons er 6 vrjj wel geregeld
boekhouden, terwjjl bjj slechts 2 de boek
houding gebrekkig is.«
Minder goed luidt ^daarentegen weer het
rapportover de bakkers. »Uit voorgelegde
boeken bleek ons,* zegt de rapporteur
Kellenaars, //dat onder de bakkers over 't
algemeen wel boek wordt gehouden, maar
in de meeste gevallen is deze zoogenaamde
boekhouding zeer primitief eu slordig.
Enkelen houden echter zeer nauwkeurig
boek. Deze boekhouding bestaat dan meest
al uit een kasboek met noteering van uit
gaven en inkomsten en een boek waarin
factnnrs, kwitantiën enz, op volgorde
worden ingeschreven. Uit de boekhouding
van enkele bedrijven blijkt ook de kosten
der huishouding. Slechts 5 der onderzochte
patroons maken geregeld kas en balans op,
terwpl slechts één banketbakker en één
broodbakker aan het eind van 't jaar uit
de boeken kan zien wat hjj aan elk zg&er
producten verdient.
//Allertreurigst" noemt het verslag de
boekhouding der slagers, daar slechts twee
slagers in hunne boeken de kosten der
huishouding .kunnen nagaan en geregeld
kas en balans opmaken3 slagers maken
kas en balans en 1 heeft een kasregister,
doch maakt geen balans. De overige 8
slagers echtar maken noch balans noch kas
op en kunnen uit hunne boeken evenmin
de kosten hunner huishouding zien.
Dit wat de ambachten betreft. In de
handelszaken is de toestand soms gunstiger,
maar lang niet altpd. Zoo heet het bpv.
van de kruideniers//In de grootere be-
drpven is de boekhouding zeer goedin
de kleinere laat zjj nog zeer veel te wen
schen over". Van de tuiniers en groenten-
handel op Duitschland„De boekhouding
laat in vele kleine bedrjjven veel te wen
schen over." Van de sigarenwinkels „In
vier bedrjjven wordt zog al redelpk book ge
houden. Overigens laat de boekhouding veel
te wenschen over." Bn omtrent het hotel-,
vergunnings» en verlofhondersbedrjjf leest
men „De boekhouding laat in verreweg de
meeste bedrijven zeer veel, schier alles te
wenschen over. In enkele hotels en in groo
tere restaurants wordt echter zeer nauwkeu
rig boek gehouden. Men kan daar zelfs de
kosten der huishoudingen de bosken nagaan."
Commentaar is bij deze gegevens vrjj wel
overbodig. Wat te Vanlo den nijveren en
handeldryvenden middenstand in zoo vele
gevallen ontbreekt, ontbreekt hem evenzeer
ie tal van andere plaatreu. Men is op dit
pont in de Limburgsehe gemeente iet beter
of slechter, dan elders. De kwaal is alge
meen. Maar men mag dan ook met zekerheid
aannemen, dat de nadeelige gevolgen alge
meen z|a en dat menig faillissement zou zyn
voorkomen, menige zaak minder kwjjnen of
meer bloeien zon, menig huishouden van de
onzekerheid in zpn bestaan zou worden be-
vrjjd, wanneer de bedrijfsadministratie be
hoorlijk werd verzored.
Het tjjdig volgen van een goeden boek-
h udcurstis zon veel kwaad hebben afge
wend en dikwerf grooteren bloei hebben ver
oorzaakt of bevorderd. (Centrum)
Door Atjeh Oajoelanden.
In een van de feuilletons, die de hoeren
Pisuisse en Blokzijl in het Rbl. onder
bovenstaanden titel schrijven, in dat van 11
Januari j.l., wordt de veronderstelling geuit,
als zou de reis, die de he?r Van Kol destjjds
door Atjeh gemaakt heeft, tevoren netjes
door generaal Yan Heutszen zjjn adjudant
Coljjn in elkaar zjjn gezet. De terreinen zon
den te voren van benden zpn gezuiverd, en
zoo zou de heer v. Kol geen beeld van den
waren toestand, maar een valsch6n indruk
verkregen hebben.
Ook Bet Volk wees in zjjn nnmmer van
16 dezer op het bedoelde gedeelte in dit
feuilleton, maar waagde daarbp tegelijkertijd
de opmerking, dat „dit geschrjjf waarsebjjn-
ljjk niet al te ernstig genomen behoeft te
worden*.
Zoo is het inderdaad, schryft thans het
Handelsblad
Uit het onderhen i, dat het blad met gene
raal Yan Heutsz mocht .hebben, bleek al
spoedig, dat onze liedjeszingende collega's
zich wat men in Indië „kombaispraatjes"
noemt, op ds mouw laten spelden.
Met den meesten nadruk kwam de oud-
land voogd op tegen elke poging, die het wil
doen voorkomen, alsof de heer Van Kol zou
zjjn bedrogen, door hem niet den juisten,
maar een met het oog op zjjn reis door Atjeh
geprepareerden toestand te toonen. Daarvan
is geen sprake. Zulk beweren is absolute
onwaarheid.
//De heer Van Kol", aldus generaal Van
Heutsz, »is in geen enkel opzicht om den
tuin geleid. De to;stand was goed, toen de
heer Van Kol zijn reis deed en werkelpk
zóo, gelpk hjj dien toestand heeft gezien en
beschreven".
En bovendien deelde de oud gouverneur-
generaal mede, welke middelen hp zelf den
heer Van Kol aan de hand gedaan had ter
controieeriug of wat hem getoond werd met
de werkelpkheid overeenstemde.
Colpn zelf heeft bovendien aangetoond,
dat in dien tjjd minder troepen waren dan
gewoonljjk, en zeker was ook het aantal
patrouilles minder.
De heer Van Heutsz verzekerde ten over
vloede, dat de heer Van Kol in alle opzichten
gelpk ieder ander steeds open en eerljjk be
handeld is en em zekerheid te hebben, dat
vooruit geen bpzondere maatregelen geno
men waren maakte dhr. v. Kol, op verzoek
juist van Oeneraal Van Heutss, zpn plan
voor den volgenden dag niet voéruit ken
baar. Nieuwe Crt.
Sociale Wetten.
Half Februari zal de Tweede Kamer in
de afdeelingen gaan onderzoeken de vol
gende sooials wetsontwerpen
Vervanging der Beroepswet en herzie
ning der ongevallenwet.
Regeling van de banken van leening.
Bestrijding van zedeloosheid.
Beperking van Zondagsarbeid en naoht-
arbeid in broodbskkerijen, en
Instelling van Bakkersraden.
Dat alles geschiedttot meerdere
„triumph van het conservatisme* 1
De Vr. W. F.
De nieuwe komeet.
Prof. Nijland schrijft in het Utr. Dbl.over
de komeetDe schijnbare beweging wordt
na wat langzamer, maar daar deze bewe
ging nagenoeg loodrecht op den horizon is
gericht, worden de voorwaarden van zicht
baarheid voorloopig toeh nog aldoor veel
gunstiger. Daar ook de helderheid naar
alle waarschijnlijkheid nog sterk zal toe
nemen, belooft de komeet een schitterende
verschijning te worden. Den 25en en den
26en Januari staat zij te 6 nar 's avonds
nagenoeg eren hoog boven den horizon als
Venus (n.l. 9 graden), terwijl de afstand der
beide hemellichten dan 11 graden bedraagt:
de komeet rechts van de avondster. Eiken
dag later komt dan r e komeet ongeveer 2
graden hooger te staan. Den 26en passeert
ze den evenaar, en krijgt dus noordelijke
declinatie.
Men zal zich herinneren hoe engs veer
drie jaar geleden te Baron in Kediri een
fanatieke bewoging onder een deel der be
volking werd voorbereid, dat bp de ontdek
king en overrompeling van deB leider gewa
pend verzet tegen de politie plaats had en
zelfs de assistent-resident werd verwond.
Naar aanleiding van het voorloopig on
derzoek werden 14 personen, die verlacht
werden hoofdschuldigen te zpn en 33, die
vermoedelijk medeplichtigen waren, in
hechtenis gesteld. Bij het optreden van den
gouverneur-generaal Idenburg, derhalve na
drie jaren waren zjj nog in voorloopige
hechtenis.
De heer Idenburg heeft echter dadelpk
gelast die 33 vermoedelpke medeplichtigen
onvcrwpld op vrije voeten te stellen terwjjl
de zaak der 14 andere beklaagden nog deze
maand zou worden berecht.
In de geheele Baron-zaak is men niet heel
handig opgetreden, maar het meest ondoor
dacht is zeker deze onverantwoordelijk
langdurige aanhouding.
Welken indruk moet zulk een behande
ling op de bevolking, een volk van groote
kinderen, maken f
Zp zal gaan denken, dat nu de beschul
digden niet door de rechtbank veroordeeld
kunnen worden, het bestuur zich toch op
hen heeft willen wreken voor de verwondin
gen aan Europeesche en inlandsche ambte
naren en beambten bp de arrestatie toege
bracht en hen daarom, zonder dat zjj ver
oordeeld zpn, toch drie jaar lang gevangen
heeft gehouden.
Als die 88 te lang gevangen gehoudenen
naar hun woningen zullen zjjn teruggekeerd
zullen zp daar met hun familiebetrekkingen
en vrienden een kern vormen van ontevre
denen. die alle reden hebben voor rechtma
tige wrok en wrevel tegen het Nederlandsoh
gezag.
Zulke ondoordachte handelingen zetten
meer kwaad bloed en vervreemden den in
lander meer van ons dan een onbeduidend
fanatiek opstootje.
Wp hopen daarom dat de nievwe landvoogd
hst niet bp deze invrijheidstelling zal laten,
maar een beslissing zal nemen om aan al deze
personen een bohoorljjke schadeloosstelling
uit te keeren dit zou niets anders zpn dan
een daad van billijkheid en recht en tevens
de weg om de nu opgewekte ontevredenheid
weg te nemen. Nieuwe Crt.
Een Klacht en een Eisch.
In het Tjjdschrift De Beweging klaagt Al-
bert Verwey over het opgroeiend geslacht
Wp, die den groei van ons volk en van
meer dan een geslacht van jongeren, met
wachtende oogen gevolde] hebben, wp die
slag op slag zijn teleurgesteld dooreen jeugd
die niets kan, niets begeert, niets gelooft,
niets waagt en aandurft, wij, die de sport en
daarin zelden het ideaal van de schoonheid,
wjj, die de kraoht en daarin weinig anders
dan de dierlijkheid, wp, die de volharding au
daarin nauweiyks meer dau de winzucht en
de jjdelheid, hebben waargenomen, wp, die
overal om ons heen en op dit eogenblik meer
dan ooit, den lafien lagen tjjd sterker zagen x
dan alle andere voornemens, wp wenschen
door 1 geen nieuwe jeugd meer betaald te
worden met nieawe woorden, wjj wenschen
de daad, de stilzwpgende daad.
De Heraut teekent hierbjj aan
Er ligt in die klacht iets, dat ontrGert.
Het geslaakt, dat op enze openbars schoei
is opgegroeid, wordt hier waarljjk niet met
te donkere kleuren geteekend.
Toch zal het Verwey niet baten, wanneer
hjj na de vele woorden, van een nieuw ko
mend geslacht eindelijk de s'ilijwijgende
daad verwaoht.
Voor een daad is een nieuwe energie, sen
nieuwe levensgeest noodig.
En een jeugd, die „niets gelooft" heeft ook
geen energie, die tot edeler dand prikkelen
kan.
Middelburg. Slot verslag vergadering
V eilingtvereeniging)
De voorzitter stelt voor om een brand
kast aan te schaffen voor het bergen der
bopken en gelden.
Het bestuur wordt gemachtigd 'n brand
kast te koopen en daarvoor een crediet te
geven van f 100.
De heer O. Polderman merkt thans op
dat er toch nog ingekomen stukken zijn,
van den koopmanabond.
De voorzitter zegt, dat de koopmanabond
geen lid is van de veilingsvereeniging, das
dat dit niet aan de orde kan komen.
Bjj de rondvraag vestigt de heer C. Pol
derman de aandacht er op, om de vrucht te
doen erkoopen per wicht, daar men niet
kan weten wat de Botmanden in honden.
De voorzitter zegt, dat dat niet gaat,daar
de vrachten bij wegen of overmeten erg
zullen lijden.
De heer Polderman zegt, dat de netman-
den niet evenveel inhouden, wel die nit
Holland, die honden precies evenveel in,
die bier ingevoerd worden echter niet.
De voorzitter vindt dat de netmanden
best even groot kunnen zpn.
De heer Mesu zegt, dat men nergens
fruit koopt per kilo maar wel per kin.
De heer P. Koole vindt dat de koopmans-
bond maar eerst voor moet gaan om per
kilo te verkoopen.
De heer J. A. L. de Lange vindt dat het
bestuur der veiling moet zorgen, dat'de
koopers een zuivere maat en gewicht
hebben, dat is in overeenstemming met de
Nederlandsche Wet op het ijken der maten
en gewichten.
De voorzitter vindt het idee toch onuit
voerbaar.
De heer Stomps zegt, dat we zoo zacht
aan op den goeden weg komensr is al
veel veranderd in de goede richting.
De heer B. Lejjnse voelt veel voor da
wicht, hij zon wenschen, dat leder inzender
opgaf hoeveel hij inzendt.
Het voorstel van C Polderman om boom-
en aardvruchten bjj gewicht of per maat te
verkoopen, wordt verworpen met 79 tegen
46 stemmenblanco 7.
Do heer G. Polderman stelt na voor om
de percenten bjj bedrag te verhoogen, voor
vruchten 30 pCt en voor groenten 50 pOt.
Het voorstel Polderman wordt hierop
zonder stemming aangenomen.
De heer C. Polderman stelt nog voor om
bjj bedrag op de groente, wanneer er b-v. 4
liter zjjn en er 5 moeten zijn,die voor iedere
liter die er te kort is, deze te verdubbelen.
De voorzitter is wel te vinden om een
halve liter dan te berekenen.
De heer Polderman handhaaft zjjn voor
stel,hetwelk wordt verworpen met 89 tegen
36 stemmen.
