NIEUWSBLAD
VGOR ZEELAND.
No. 99,
1910.
Woensdag 26 Januari
24e jaargang
GHRISTELIJK-
JONATHAN MERLE.
uil ui rans.
HISTORISCH
DE
7»*
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te
Goes
F. P. D'HU:j, te Middelburg.
FEUILLETON.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
UIT DE PROVINCIE.
i
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p. 1,25,
Enkele nummers .0,02'.
UITGAVE DER FIRMA
UN VAN
H E R IJ K.
Middelburgook voor St Laurens en voor
Nieuw- en St-Jooslaad 26 [27 en 28 Januari,
1, 2, 3, 4,8,9,10, 11,15,16,17,18,22,23,
24 en 25 Februari, 1, 2 3 en 4 Maart.
25 Jan. 1909.
'n Ouderwetsch «man van gezag*, zoo mag
men ^don gouverneur-generaal van Ned.
Indië wel noemen.
Kort, maar kloek was het getuigenis, dat
de heer Idenburg aflegde bjj zjjn //intrede"
te Batavia.
Zie bet hier overgenomen
„In de uitoefening van mijn ambt wensch
ik mjj er diep van te doordringen, dat de
Overheid als Gods dienaresse, allereerst ge
roepen is om het door Hem gestelde recht te
handhaven en gerechtigheid te betrachten.
Alleen dóórdoor kan ons bestuur waarlijk
ten zegen zjjn voor de volken, waarover het
gaat, en hnn welzijn bevorderen. Daar ik
dat welzijn met alle kracht wil zoeken, ver
wacht ik, dat allen die in bestnur of admini
stratie met gezag of verantwoordelijkheid
zijn bekleed, van denzelfden geest vervuld
en door denzelfden wil geleid, mjj de vervul
ling van mjja doel zullen mogelijk maken.*
De heer Idenburg is een Christen niet al-
leensmet 't woord, maar metterdaad. Hij
spreekt alzoo en doet alzoo.
Daarom verwachten wij veel van zjjn op
treden.
'w Verstandige opmerker.
Wjj lezen in het (a -r.) Friesch Dagblad
Colombo is de hoofdstad van Ceylon.
Thans Engelsch, was dit eiland eenmaal
de parel onzer Oost-Indische bezittingen.
Nóg toont Colombo den Hollandschen
bouwstijl. Nóg liggen in de kerk aldaar de
graven der Nederlanders, die daar in het
verre land stierven. Nóg leven et de nako
melingen der Hollanders uit de 17e eeuw-
Meest fatsoenlijke middenstanders.
Die hard moeten werken, alle dag.
Maar hnn Hoilandsche afkomst kénnen.
Wagenvoort, de reiziger-journalist, is er
geweest en schrijft nu in de N. Crt. onder
meer
„Ik wil mij niet mengen in de «lintjes-
kwestie* niet vragen door welke be
weegredenen de heer R. Lehmann inder
tijd, op aanbeveling van dr Kuyper, een
belangrijke som gelds heeft geschonken
voor het herstel der Wolvendaalskerk,
22
Dien Woensdag was het Ermyn's 26ste
verjaardag. Zij had gevraagd, dat niemand
er iets voor doen zon en admiraal Hargrove
en zijne vronw hadden gedacht het best te
doen door de kinderen mee te nemen naar
een ooneert te Medlar en haar alleen te
laten. Zij wandelde door de Manor Daar
Barbleton. Zij had eenzaamheid gewild en
kon haar nu niet verdragen.
Hongerig en dorstend kroop zij de kerk
binnen, waar zjj tenminste een aantrekke
lijke menaohelijke stem zou hooren zonier
gedwongen te zijn antwoord te geven.
//Kroop", zei ik. Maar haar sta), was flink,
haar hoofdje werd even koninklijk opge
houden als altijd,8lecht8 haar arm hart kroop
over de droevige wereld en dat zag niemand.
Dezen keer zat zij niet in de dominé's back
en Merle voelde voor de twee kloine wezen
tjes, toen zij weer moesten gaan zitten,nadat
zjj haar bij het gezang gezien hadden. Maar
dien avond cam zijn preek hem geheel in.
Juffrouw Avis was er. Zijn stem had nooit
meer pathos gehad dan toen hij eerst zijn
tekst las//Ben ik zoo lang met u geweest,
en hebt gij mij niet gekend, Philippns P" en
daarna de geljjkenis van den verloren Zoon.
Hij sprak met diep gevoel, want het was
juist zooals hij leefde met zijn moederhij
had niet gedacht, dat zij er zijn zou, maar
kon er nu niets meer aan doen. Daarna
maar indien de maatstaf voor het verlee-
nen van een ridderorde de vraag is, in
hoeverre iemand zich voor de vaderland-
sche belangen verdienstelijk heeft ge
maakt, dan wil het mjj toeschijnen, dat
de ij delheid van dezen heer in haar uit
werking minst-genomen zoo goed is ge
bleken als de degelijke eenvoud an zoo
menig ander rjjk Nederlander,die op zijn
geld blijft zitten. De Colombosche //bur
gers" verkeeren in volslagen onwetend
heid van de Nederland doordaverende
„lintjeskwestie", die zoo onbeduidend
lijkt op een afstand bekeken,maar ze zjjn
dr Kuyper en den onbekenden Neder-
landschen gevers dankbaar, dat door hun
giften het grootste Nederlandsche monu
ment, het welk dreigde in te storten, is
hersteld kunnen worden, waar ze bij de
Engelscbe overheid, zelfs by de Konink
lijke familie van Groot-Bnttannië ver
geefs hadden aangeklopt".
We voegen hier niets aan toe-
In elk geval kan de onpartijdige lezer er
uit zien, dat de heer L. behoorlijk wat ge
daan heeft voor zijn orde.
Dat knnnen lang niet alle geridderden
hem nazeggen 1
Christenvrtenden
Sla dit niet over te lezen. Wat de genade
Oods vermag Van uit den mond van
iemand die de vorige week, met de Wed. te
Beetgum mocht spreken, wier dochter van
het leven is beroofd, kwam nit den mond
dier Wed., hoe zwaar ook gewond, «Ik heb
het voorrecht nog veel voor den moordenaar
mijner dochter te kannen bidden.* Denkt
men hierbij niet aan de bede van Jezns, en
aan die van Stófanus? Waarlijk dit mag
een lichtpunt in onzen ongeloovigen, half
geloovigen tijd heeten. Gode ter eere I
jFriesch Dagblad.
Ferrer.
Wat ging er tijdens de Ferrer-geschiede-
nis een geroep op tegen de Sp tansche regee
ring 1 Het kabinet Maura was conservatief,
reactionnair, muilbandde de pers, knechtte
dusdoende de vrijheid van gedachte, hand
haafde de censnnr
Manra trad af. Moret volgde hem op.
Heel het liberaal Enropa juichte. Na
was het vrjje woord verzekerd I De vrjj-
sohilderde hij het tooneel, toen die zoon
de goede, eerlijke, maar nooit geliefdkoosde
thuis kwam en der verlorene vond, ont
vangen met open armen, en het heele huis
vol vrengde over zijne terugkomst Was dat
nu zoo vreemd, dat hij dat voelde Was dat
nn alies ellendige jaloersohheid Was er
niet ook een zeer goed te verontschuldigen
verdriet bij van gewonde liefde? De vader
dacht dat, want hij kwam naar buiten en
smeekte hem. Hij voelde dat de oudste zoon
reoht had om er van verzekerd te zijn dat,
zelfs nn de v rlorene thuis was, de feest
maaltijd zonder hem niet volmaakt was. En
toen luohfte zich het bittere gemoed in de
woorden; //Gij hebt mij nooit een bokje
gegeven".
Alsof de vader één bokje had kunnen
nemen en het hem geven I Alsof hij niet een
reoht had op elk schaap, dat hij nemen wil
de 1 De gast wordt verzorgd, hef kind mag
voor zioh zelf zorgen. De vader schijnt den
zoon te doorzien en de pijn, die hij lijdthij
zegtmijn zoon, gij zijt altijd bij mij en al
bet mijne is het uwe.
Daarna bracht Merle de geljjkenis in toe
passing, sprekend over de v elen die waarlijk
gelooven, maar niet in nauwe gemeenschap
met God leven, uij gehoorzamen Hem zoo
goed mogelijk,zjj verwachten hulp vanHem
in den nood, maar b ij ren op een afstand
maar als zij dan de verlorenen zien, die hnn
Vader te voet vallen, zijn zij een weinig ge
raakt omdat óf zij verkeerd zijn (en dat
denken zij niet graag) óf omdat het niet heel
goed is voor een armen zondaar om zóó ge
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 '■ent
heid is nergens veilig dan bjj de vrijzinnigen
En nu wordt aan de „Franktnrter Zeitnng"
uit Madrid geseind, dat het liberale ministe
rie Moreter weer de censuur over do
dagbladpers heeft aangekondigd. 5
„Als in de dagen van het ministerie Mau
ra" voegt het liberale blad er ontsteld aan toe
Inderdaad mijne heeren.
Waarom niet, als de »N. R. O.'' ook wel
censuur op de kinema's wil
De liberalen zijn vaak genieteljjker dan
hnn beginsel.
Alleenze moesten anderen een van het
hunne afzwjjkend inzicht niet zoo euvel dui
den, als zij zeiven zich aan hun eigen, begin
sel niet altijd houden I „N. K".
//Nieuw Leven"
ritselt sinds eenigen tijd op christeljjk-
sociaal gebied.
Eerst gaf dr Slotemaker de Brnijne, van
Utrecht zijn Standaardwerk over Sociale
Vraagstukken uit en later kwam dr Van
der Laar in «Klaroen* en >Beukelaar« voor
betere sociale toestanden pleiten.
De Standaard bespreekt dit verschijnsel
met waardeering, maar heeft niettemin een
woord van ernstige critiek
Van meer dab 'éen kant begint men ook
van Christelijke zijde belangstelling te
toonen in 't groote sociale wereldprobleem.
Dit verheugt ons. Door ons blad werd in
onze Christelijke kringen 't eerst de sociale
toon ingezet, en steeds handhaafden we de
grondstelling,dat de christelijke beginselen
op sociale terrein niet alleen een eigen
eisch hebben te stellen, maar ook een eigen
licht kunnen aanbrengen.
Dat er steeds, zoo hier te lande als elders
Christenen waren die zich in deze ljjn van
gedachten bij de sociaal-democraten voeg
den, cf ook alsChrisieljjk-socialisten achter
hen aanhinkten, was h ermede niet in over
eenstemming, maar vloekte ermede. Elk
pogen in dien geest is dan ook steeds dood-
geloopen.
Maar met te meer vreugde begroeten we
in de geschriften van den heer Slotemaker
de Bruijno, in de Klaroen, in de Beukelaar
en anderen, een streven, om de grens tns-
schen Christenen en sociaal-democraten
geen oogenblik te laten verüauwon, en toch
met ernst en geestdrift voor de sociale be
langen van uit eigen Christelijk standpnnt
op te komen. En deze vrengde wordt in het
minst niet daardoor getemperd, dat onder
deze onderscheidene woordvoerders elk
lukkig te zijn.Zjj vergeten hoe koel zij altijd
aangenomen hebben zij hebben het noeit
als qave beschouwd. En als wij dan onte
vreden en gekrenkt zijn, dat wij niet zoo
ontvangen hebben en niet zoo ontvangen
zijn, dan komt de heiaalsohe Vader en
duistert ons toe(/Ben ik zoo lang mat n
geweest en hebt gij Mij niet gekend O,
wacht niet op het bokje. Wacht niet tot het
gemeste kalf voor iemand anders geslacht
is, wacht niet op een of ander verheerlijkt
oogenblik of op de een of andere ervaring,
maar nn van avond, moTgen, neem nn de
hulp aan, waaraan gij zoo gewend zijt, dat
gij niet weet wat het ia, het zonder dat te
doenen hoor daarin hoe de Vader tot u
zegtmijn zoon, mijn dochter, gij zijt altijd
met mij, en al het mijne is het uwe 1"
De preek was nit. De kerkgangers gin
gen ieder huns weegs. Ermyn gin naar
huis over de bedauwde velden. Zij wilde
die woorden goed in zioh opnemen eer dat
zij tot iemand sprak. Zij zag het nu in. Zij
had gewacht op het «bokje*. Had God haar
niet geholpen door alles heen, door dingen,
die zij nooit alleen had kunnen dragen.
Als zij over het verleden dacht, was haar
ziel zoo ?o! sohaamte en toch zoo lioht, zij
genoot de vreugde van den verloren zoon
en vau den oudsten zoon tegelijkertijd.
Waarom was zij niet gekomen toen haar
Vader het haar gevraagd had Zij ha niet
genoeg liefde tot Hem gehadnn vergat
zij dat geheel, slechts denkend hoe lief Hij
haar had.
Ermyn had nu vrede. Het leven zon haar
zjjn eigsn pad koos. Dit moge tijdelijk
eenige verwarring geven, straks komt dit
wel terecht.
Maar wel dient gewezen op de fout, door
meer dan één van deze uitnemende mannen
begaan, voor zoover zij hun sooialen ijver
bedoelen te houden luiten de politiek. Dit
was de onloochenbare fout voor nu ruim
dertig jaren ook door Slöoker in Duitschland
begaan, en die zijn pogen deed uitloopen op
zoo bittere teleurstelling
Buiten de politiek kan zieh elk streven
houden, dat uitsluitend in maatschappelijke
kringen wil werken maar gaat men er op
nit, om wat in sooiale toestanden soheef trok,
recht te zetten,dan kunt ge de medewerking
der O vei heid niet missen, en kunt ge van
het politieke erf niet afblijven. Ook Siöeker
zag dit ten slotte in, en viel toen in de armen
der Conservatieven.Tot de stichting van een
eigen Cbristelijk-protestantsohe partijk, ge
lijk Von Kleist Retzow bedoelde, is het in
Dnitsohland dan ook niet gekomen. Nog
altijd is 't het Centrumdat als Christelijke
partij alleen staat, en alie Protestanten van
reohtzinnigen huize schuilen onder de Agra
riërs en Conservatieven.
De Beukelaar aoht het inlussohen beter te
weten, en voelt zioh zelfs geroepen, om op
de politieke Christelijke partijen, die hier te
laDde nit Groen van Prinsterers actie zijn
opgekomen, een houding te moeten aanne
men, die in de Liberale Pers toejuiohing
vindt. Een op zioh zelf reeds nietgnnstig
verschijnsel, maar voo/al oritiek van aard,
nn een streven, dat voor S'öoker op zoo
bitteie teleurstelling uitliep,hier zijn da capo
sohijnt te zullen vinden.
Sooiale en politieke aotie zijn niet van
elkaar te scheiden.
Troelstra de Leider
Aldus informeert de Standaard met 't oog
op de Statenverkiezingen dezen zomer'
Het blad meent van wèl.
Ook al wordt het ontkend.
En zegt ervan
Dat men van Links zich in stilte alme8r
opmaakt, om, kon het reeds bij de in Jnni
aanstaande Frovinoiale verkiezingen, en
bloc tegan het bloc van Rechts op te treden
liet zich verwachten.
Partijen in de minderheid zjjn daartoe,
nit zuokt naar zelfbehoud, vanzelf ver
plicht. Tot zekere eenheid, die saamgaan
althans toelaat, zal het ook wel komen..
Onzerzijds zijn we daarop voorbei eid.
nog veel verdriet brengen, maar geen on
rust meer. Want als onze ziel eenmaal Gods
Heide begrepen heeft, leggen wij er ons bij
neer.
Zij rn8tte uit bij een hek toen zij een
nachtegaal hoorde zingen. Zij bleef luiste
ren naar het gezang van den vogel die wei
gert verdriet te kennen, vluchtend voor
winterkoude, en het hinderde haar niet. Al
het liefelijke rondom haar scheen haar niet
langer wreedhet was een deel en een
ieeken van de onveranderlijke bedoeling
der eeuwigheid.
De moeilijkheid ligt voor Links alleen
daarin, dat er onder haar partijen éóne is,
die bjj de vorige generale verkiezingen
zich slag op slag ten koste van een of twee
der overige partijen in het stemmental
wist te verrjjken. Bijna telkens Jtrok de
Sociaal-democratische parjj een 25.000 A
30.000 kiezers, die vroeger met de Vrgzin
nig-democraten of Unie-liberalen stemden
van hen af naar zioh toe. Gaat dit proces
nu ook in 1913 door, dan haalt zjj voor het
eerst het honderddnizendtal kiezers, en
gaan er opnieuw een 25.000 van de twee
andere partjjen af.
Dit weet men over en weer, en men
heeft er mede te rekenen. En met het oog
daarop nn zal het ateeds meer er op aan
komen, wie de leiding van het nieuw te
vormen bloc in handen zal hebben.
Naar evenredigheid komt dit aan de
Unie-liberalen, toe die nog steeds Links de
krachtigste partjj vormen, en het felle de
bat tnsschen hun Chef Mr. Goeman Bor-
gesius, en Mr. Troelatra bjj de Staatsbe
groting liet dan ook daidelgk merken,
dat de Chef der Liberale Unie niet van
zins is, zijn kzas van zjjn brood te laten
eten.
Toch stond hier tegenover het feit, dat
zoo men vraagt wie bjj de begrootingsde-
batten feitelijk de leiding had, kwaljjk te
ontkennen valt, dat die leiding niet van
Mr. Goeman Borgesiu», maar van Mr.
Troelsira uitging. En hierin kas aandui
ding voor de toekomst liggen.
HOOFDSTUK XI.
Merle was zoo af na de preek toen hij
geen goede gevolgen zag en tegelijkertijd
hoorde dat twee dronkaards die hij dacht
dat gered waren opnienw gevallen waren,
dat hij in een van die wanhopige buien ver
keerde die hem van tijd tot tijd haast er toe
verleidden zijn heele werk op te geven. Het
was vooral sterk in hem, toen hij Zondag
avond den preekstoel inkwam, wantdaarna
was het Avond maalsbediening en juffrouw
Avis zon er niet bij zijn. Naar beneden
kijkend zag hij de vreemde damedat gaf
hem nieuwen moed, hij moest haar tooh wel
iets geholpen hebben, anders zon zjj niet
zijn terug gekoiaen.
Ermyn bleef ook den nadienst en voelde
de betoovering van haar groote plechtig
heid, door geen geluid of beweging ver
broken.
De armen willen zelfs bij het Avondmaal
Bij Kon. Beul. van 21 Jan. is, met ing.
ven 1 Fobr., in aoiioven dienst hersteld bjj
den genaralen staf, onder gelijktijdige be
noeming tot ohef van dien staf, Hr. Ms. adj.
in buitengew. dienst, luit.-generaal op gob-
aotiviteii F.H.A. Sabron, van den generalen
staf.
De Senaat der Universiteit van Am
sterdam heeft in zijn gistermiddag gehou
den vergadering besloten, dan afgetreden
burgemeester, mr. Van Leenwen, het eere-
dootoraat in de Staatswetenschappen te ver-
leenen.
De Goesche Courant trekt onze mededee-
liOgen in twjjfel en vertelt er bjj dat wjj wil
op haar blad geabonneerd zjjn. Dit is meer
dan wij weten. Wij herinneren ons toeh een
schrjjven van de administratie van dat blad
verschil in stand maken in dorpskerken;
maar hier zaten de oudsten en armsten het
dichtst naast den dominé omdat zij doof
waren.
Eenige dagen later kwam naijnkeer JElalt
bij Merle om hem te zeggen dat de bedien
den van de Manor eigen plaatsen genomen
hadden in de kerk.
„Dat is best", zei Merle, //niemand kan
het beter betalen."
„En juffrouw Vaughan", vervolgde de
diaken, //vroeg aan juffrouw Turner een
plaats voor haar te nemen en zond mij zestig
gulden voor de kerk".
Merle's gezicht verraadde hem, er kwam
een glimp van genoegen op en alleen een
verstandsmensoh als mijnheer Ruit zou beb-
beu kunnen denken dat het door de 60 gul
den kwamgelukkig was dit het geval niet
en ging hij een lang financieel gesprek hon
den waarnaar Merle niet bijzonder luisterde.
Merle liet hem het hek nit, heel deftig en in
den vorm, en vloog toen naar den tuin voor
een stoeipartijtje met de kinderen. Vader
midden op den oohtend voor hen I dat was
iets zeldzaams
Hij was een leenw en zij kleine schapen
en in den kleinen boomgaard weerklonken
de gilletjes der vervolgde schapen, totdat
deze ten laatste met den leeuw samen onder
den appelboom lagen.
„Vertelu nn een verhaal, vadertje" vlei
de Harry.
//O, ondeugende schapen, jullie maken
vader lui I"
Wordt vervolgd.)