NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 83.
1910.
Vrijdag 7 Januari
24e Jaargang.
istbflde.
HISTORISCH
koop
bp
Belten
Knecht
irsknecht
('RICHT,
CHRISTELIJK-
Hel jaar 1909.
mdster,
istbode
>ode,
pbode
itbode
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE J0N6E-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
dèlburg
tekerke.
r
ien
tuiden.
a.s.
Bbi uwer,
i e 1 d 1 n g e.
Krabbendyke.
pit a.s.
Ldres0. DE
[Inge.
Heuw- en St.
Mel
Ibruari
an te melden.
>ekh. J. r. d.
B. FABERIJ
tegenwoordige
t, Oostelngel,
[Mei
i EINIS te
erke.)
tegenwoordige
jaar.
?OSTEMA,
K a p e 11 e.
BOTTERDAM
'e Zondags,
van Vlissingen
itterdam 8 nnr.
ICHELDB".
A9 8,30 10,30
,20 9,80 11,—
21 8,30 8,—
,22 8,30 9,—
2310,— 10,
2410,30 11,—
2510,— 11,—
.2611,— 10,—
27 7,— 9,—
28 7,30 10,—
29 8,30 10,—
30 8,30 10,—
31 9,— 11,—
9r een datum is
tweede getal!»
-ZIERIKZEE.
,n ZieriVzoe.
6 6,30
7 7,30
8 7,30
9 7,30
110 6,30
11 7,-
.12 7,30
13 6,30
U 7,30
115 7,30
116 7,30
17 7,30
118 7,3*
.19 7,30
20 6,30
21 7,30
22 7,30
23 7,80
24 7,30
25 7,—
.26 7,30
27 6,30
28 7,30
29 7,30
■30 7,30
31 7,30
2,-
1,30
1,30
1,30
1,30
1,30
2-
1,30
1,30
1,30
1,30
1,30
2,-
1,30
1,30
2-
2,-
2,-
2,-
2-
3-
2,~
Terwest, GoeB^
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers 0,02'.
UITGAVE DER FIRMA
LN VAN
van 15 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 ''ent.
Als de meeste zyner voorgangers is het
jaar 1909 voor Duitschland een jaar van
strijd geweest. Dat de wereldvrede niet
verstoord werd, dankt, menschelijkerwijs
gesproken, Europa niet het minst aan de
Duitsohe staatknnde welke op dien vrede
gericht was. Duitschland heeft het door
alle stormen heen steeds opgenomen voor
■jjn bondgenoot Oostenryk-Hongarjje, en
daardoor een bloedigen wapenstrijd voor
komen.
Maar binnen zijn landpalen was het alles
behalve vrede.
Het begin des jaars kenmerkte zich door
een nawerking van de onrast die ontstaan
was tengevolge van de minder voorzichtige
bespraaktheid van Keizer Wilhelm, een
onrast die echter gesast werd, nadat de
Bijkskanselier Von fiulow den Keizer had
weten te bewegen tot meerdere terughou
dendheid in het vervolg by het uiten van
zijn particuliere meeningen omtrent de
aangelegenheden des Rijks en der andere
mogendheden. Een belofte in dien geest
door den Keizer gedaan aan den Rijksdag
en einds nagekomen nam alle wan
trouwen bij de partijen weg. Alleen de
conservatieven bleven, gelijk te voren, den
Rijkskanselier ongezind, en toonden dit
vooral na diens aankondiging in den
Prnisischen Landdag dat het Pruisische
drie klassen-stemrecht moest veranderd
worden, en zijn indiening van een wets
ontwerp voor de financieele hervorming,
waarbij het jonkerlijk groot grondbezit
meer dan te voren zou worden aange
sproken.
In het teeken van den strijd door deze
drie ganoemde quaesties ontstaan, stond
Duitschland in 1909.
Esrste gevolg van den strijd was de
breuk in het conservatief-libsrale blok, de
terugkeer der conservatieven tot het bond
genootschap mat het machtige Gentrum.
En het eindresultaat was de val van den
Rijkskanselier, die door Von Bethmann
Hollwegg vervangen werd.
Diens eerste werk was, als poging tot
herstel van den politieken vrede, om zoo
danige wetsontwerpen in te dienen dat de
binnenlandsohe rast niet koB worden ver
stoord. In den Rijksdag gelakte dit, doch
onder het Kiezersvolk scheen dit niet zoo
gemakkelijk te gaan. Het bleek toch bij
tusBohentijdsche verkiezingen dat de par
tijen die Duitschlands financiën in 1909
hervormden, vertrouwen hadden verloren.
In Saksen toch werden de conservatieven,
in Baden de Katholieken (het Centrum) in
de minderheid gebracht. Duizenden kie-
zeis uit de zoogenaamde kleurlooze mid
denstof bleken naar de sociaal democratie
te zijn overgeloopen.
Inmiddels is door het toevallig samen
treffen der rechtsche partijenconserva
tieven, Centrum en Polen, de meerderheid
in den Rijksdag voor den nieuwen Rijks-
Kanselier groot genoeg gebleven cm erop
te big ven steunen. Maar de strijd zal er
niet te minder zwaar om worden. Want
ook de Linkerpartijen treden aaneenge
sloten op.
In de bnitenlandsohe staatkunde van het
rijk is het in 1909 rustig geweest. Koning
Eduard en koningin Alexandra hebben in
Februari eindelijk hun ai te lang uitgestelde
officieele bezoek aan Berlijn gebracht, wat
op de verhouding tussohen de twee kabi
netten een gunstigen invloed gehad heeft.
De wedstrijd in het bouwen van Dread
noughts dnnrt met dat al or verminderd
voort en werkt vooral op de zenuwen van
bezorgde Engelsohe vaderlanders. Aan de
verbeterde betrekkingen met Frankrijk
heeft de jongste Duitsohe troonrede eenige
vriendelijke woorden gewijd, die in Frank
rijk over het algemeen in goede aarde ge
vallen zijn. Met Oostenrijk zijn de betrek
kingen hartelijk ais met een boezemvriend.
Keizer Wilhelm is in Mei weer de gast van
keizer Frans Jozef te Weenen geweest, en
de Qostenrijksche troonopvolger is, voor de
eerste maal met zijne morganatische gema
lin, aan het Berlijnsohe hof ontvangen. Ver
der heeft keizer Wilhelm koning Victor
Emanuel te Brindisi ontmoet; in Juni in
Finsohe wateren met den Tsaar een samen
komst gehad en hem daarna nog eens op de
terugreis uit Cowes ter reede van Kiel
vriendelijk opgewachtin Juli koning Haa
kon te Bergen opgezocht en vervolgens
koning Gustaaf bij de opening >an het
nieuwe stoomveer tussohen Duitschland en
Zweden te Sassnitz begroet. Ia Augustus
bracht de Keizer eindelek een kort bezoek
aan ons land op het Hnis te Middao'iten.
Na de triomfen van de luchtvaart is
Duitsohland dit jaar begonnen aan de in
richting van havens voor zijne legerluoht-
sohepen. Keulen en Metz zijn de eerste
luchtschip stations in het Westen geworden.
De bnitenlandsohe staatkunde van Frank
rijk werd in 1909 beheerscht door Marokko.
Dat was ook al enkele jaren te voren zoo
geweest. Dooh die invlced bereikte in het
afgeloopen jaar zijn spits.
In Februari kwam tussohen Frankrijk en
Duitsohland een traotaat tot stand,waardoor
'n traotaat tussohen Frankrijk en Engeland
in 1904 gesloten, als 't ware teniet werd ge
daan. Duitsohland achtte zich door laatst
genoemd traotaat in zijn rechten verkort
dooh Frankrijk schoot Duitsohland voldoe
ning in 't traotaat van 1909 door te beloven
dat het Daitsehlands oeeonomisohe be
langen niet in den weg zou staan. Dnitsch-
land op zijn beurt verklaarde dat de staat
kundige belangen van Frankrijk ten nauw
ste samenhangen met de orde in Marokko.
Dit traotaat was een aagename verrassing
voor Europa. Immers weinige maanden ge
leden hadden deze twee nog dreigend te
genover elkander gestaan in deze zelfde
quaestie; en wel naar aanleiding van oe
aanhondiag van eenige Duitsobers die uit 't
Fransohe leger te Casablanca waren gede
serteerd.
Met Rusland werd het verbond bevestigd
door een bezoek van den Tsaar aan Cher
bourg.
De invloedrijke minister Clemenoeau, die
vier jaar ,lang de partijen onder den duim
had gehouden, en door zijn vervolging van
kerken en kloosterorden zioh een onsterfe-
ljjken s'eohten naam had gemaakt, werd in
Augustus onverwachts van zijn hoogen
stoel gebonsd, door zijn eigen staatkundige
vrienden.
Aan zijn val was echter voorafgegaan de
aanneming van 't ontwerp rijks-inkomsten-
beltsting dat velen buiten de Kamer ver
bitterde; en een tweetal poststakingen.
Aanleiding tot de eerste staking was een
nieuwe regeling der bevordering, waarbij
bevordering naar keuze werd mogelijk ge
maakt. Dit verdroot den postambtenaren
die hierin een poging zagen om de gunste
lingen der) regeeringsgezinde Kamerleden
voor te schuiven.
Wel verloren de postambtenaren den
slagdooh op één pant behaalden tij een
groote overwinning. Zij eisohten en ver
kregen het ontslag van den gehaten onder
minister der posterjjea Simyau, den recht
vaardigen bewindsman die het Staatsgezag
wist hoog te honden. Een tweede staking
verl ep.
Koit daarop viel Clemenoeau tengevolge
van een groven uitval jegens zijn ambts
voorganger Deleaseé, wien hij verweet de
natie door zijn Afrikaansohe staatkunde,
vier jaar geleden, bijna een oorlog op den
hals gejaagd te hebben, een beschuldiging
die de Kamer zoo hoog opnam dal zij een
motie van afkeuring tegen Clemenoeau
aannam. Briand volgde hem op, een socia
list, maar die bij zijn eerste optreden als
premier aan de Kamer verklaarde dat hij er
een was die zioh in zijn staatkundig streven
zon aanpassen aan de omstandigheden. Mil-
lerand en Viviani de bekende liohtenbius-
seher zijn insgelijks socialisten, de laatste
overgegaan nit htt oude in 't nieuwe
kabinet.
Met de vervolging en beleediging van de
Kerk door den Staat is Frankrijk, ook bij
'eze kabinetswisseling, niet opgehouden,
j Het is dan ook het zelfde ministerie van
geloofsvervolging dooh order een ander
etiket dat in deze roode republiek de lakens
uitdeelt.
Voor Engeland was het afgeloopen jaar
een belangrijk jaar, zooal niet door zijn
invloedrijk optreden naar bniten, dan toch
door het doortastend bedrijf van de regee
ring, althans van de liberale ministers tot
fnuiking van de oppermacht der Lords.
Had in 't vorig jaar Aiqnith met zijn
staatssocialistisch wetsontwerp de knoop
doorgehakt in betrekking tot de pensionee
ring van alle 70 jarigen Lloyd George
diende door zijn begrooting met haar reus
achtig verhoogde uitgaven den Lords, uit
wier zakken grootesdeels de verhoogiDgen
komen moesten, een paardemiddel toe dat
zij niet verkozen te slikken.
De pensioneering, 1 Jan. 1909 ingevoerd,
eisohte 8 miljoen pond sterling de vloot-
nitbreiding nog heel wat meer; allerlei
sociale hervormingen, opneming van de
paupers (armlastigen) die in Acquith's ont
werp waren buitengesloten, in de pensioen
wet; dit alles vorderde zooveel meeruit
gaven dat het kabinet wel tot meerdere en
hoogere belasting op 't groot grondbezit
moeit overgaan. Het Lager, nis in zijn
meerderheid liberaal nam de begrooting
aan dooh het Hoogerhuis verwierp haar,
en Gam dea bij een motie (de motie-Lands-
downe) aan, waarin zij uitsprak datdezj
begrooting niet kon worden aangenomen,
voor en aleer het kiezersvolk zijn oordeel
er over had gezegd.
De handschoen door 't Hoogerhuis het
Kabinet toegeworpen, werd door 't Kabinet
opgenomen. Het Parlement is ontbonden.
En binnen enkele dagen zullen de kiezers
beslissen of dit liberale kabinet, dat op zoo
bedenkelijke wijze in radioaal-sooialistisohe
richting voortschrijdt, zijn begrotingsplan
nen zal kunnen doorzetten of wei voor een
conservatief kabinet het veld zal hebben te
mimen. Het laatste is bijua niet denkbaar,
al schijnt 't ons toe dat de ministers zeiven
voor wat hnn persoon aangaat, zoodanig
een kabinetswisseling niet zonden betreu
ren. Immers de suffragettes, de vrouwen
die voor algemeen kiesrecht vechten, ver
bitteren Diet weinig hun leven,
Belangrijk was dit jaar ook hierin dat 't
Parlement de wet aannam, waarbij aan
Zuid-Afrik* 'n grondwet geschonken werd,
ea de ve.-eeniging der vier bekende deelen
van Zuid-Afrika, Natal, Transvaal, Trans
oranje en Kaapkolonie, werd bekrachtigd.
Met zjjn overige uitgebreide koloniën
wiet Engeland den band te versterken. In
Indië had het nu en dan de handen vol tot
demping van kleine oproeren.
Met het buiteland bleef Engeland op
goeden voet. Een break met Oostenrijk
wegens diens roef inzake Bosnië werd
voorkomen met Rusland werd het verbond
hernieuwd en door een bezoek van den
Tsaar en de Tsaritsa aan Koning Eduard
bevestigd. Jegens Duitschland w>rd de
toon minder onwelwillend. Aan Turkije
werd na de vernieuwing van zijn regee-
ringsvorm meerdere beleefdheid bewezen.
Koning Eduard legde vele bezoeken af tc t
versterking van dm indrnk dat Engeland
in weerwil van zjjn hartstochtelijk bonwen
van grootere schepen met zwaarder ge
schut, den vrede ernsrig blijft begeeren.
ONZIN.
Onder het kopje Qezag bevat de Goetche
Courant weer etn van die waanwp ze opstel
letjes, waarvan zjj 't geheim bezit, wanneer
't geldt een aanval te doen op eenig artikel
uit de staatkundige belijdenis onzer partij.
Een van die aanvallen waarin zjj over de
antirevolutionaire opvattingen oordeelt als
een blinde over de kleuren.
Van gezag beweert zij dat het is „eenzede-
Ijjk overwicht ('j als gevolg van de minder
waardigheid der erkenners"
t1) Er staat overzicht, zeker een zetfout.
Stel u voor het gezag dat van Godde-
lijken oorsprong is het gezag door den
Koning, den Yader.de plaatselijke Overheid,
den Patroon uitgeoefend, slechts een //over
wicht als gevolg van de minderwaardigheid"
der onderdanen, der kinderen, der burgery,
der werkliedent
Doch laat ons verder zien.
De Goesche Crt. schrijft
De kerken, de Calvinistische en de
Roomsohe, doen al het mogelijke om
gezag-erkeDning te snggeeren (a) en de
Jleden der gemeente of parochie zich klein
g* te doen gevoelen teaenover hun getstelijk-
heiddie, door de regeering te steunen,
een goed deel van haar eigeD gezag op dit
Kabinet overdraagt. Wel is het hierbjj
zonderling, dat het protestantisme, in zjjn
wezen geheel individualistisch en voor
vechter van het onderzoek des bijbels, is
verloopen in een dogmatische gezagsleer,
maar dat hing samen met de aanvaarding
£der verkiezing»- en verwerpings-theorie
welke de aanhangers, mochten zij ook hun
vrgheid van oordeel aan den clerus offeren,
veroorloofde zich daarvoor schadeloos te
stellen door zich, tegenover anderen, op
eigen uitverkorenheid te goed te doen. De
deemoed werd een deugd, waarop m9n
zich mocht verhoovaardigen en aldus
kwam het calvinistisch clericalisme den
aanhangers in 't gevlei. Zich onderwer
pend aan het gezag voelden zij zich tegelijk
de dragers er van tegenover de ver
worpenen, zij waren dienaars en heer-
se'? ers tegelijk.
Wij moeten eerlijk bekennen bijna geen
kans te zien dezen klinkklaren nonsens te
ontcijferen.
Wat staat daar du in die van grofheden
en domheden wemelende aanhaling van het
vrijzinnige blad P
Dat er zijn Calvinistische kerken. Dat
die kerken »gezagerkenuing suggeerer*;
van de gemeenteleden jegens „hun geeste
lijkheid". Dat het protestantisme, dat zijn
dan zeker die //Calvinistische kerken"!
voor vechter* (1) is van Sohrif (onderzoek.
Zon deze onnoozele bediller van de „ge-
zags-erkenning" wel weten dat de Christus,
niet aan „het protestantisme" maar aan al
zijne discipelen, in welke kerk ook, bevolen
heeft„onderzoekt de Schriften want gij
meent in dezelve het eeuwige leven te heb
ben, en die zijn het welke van Mij getmgen'' P
(Joh. 539).
Maar het bespottelijkste komt nog achter
aan.
Dat protestantisme, zegt de Goescheis
verloopen in een »!eer«, en wel in een
dogmatische gezagsleer 1
En die gezagsleer, oftewel protestantisme,
veroorlooft den mensohen om zich ffop eigen
uitverkorenheid te goed te doen'', „tegen
over de „verworpenen"" want»dat
hing samen met de aanvaarding der verkie-
zings- en verwerpings-theorie" 1
Het schriftuurlijk leerstuk der eeuwige
verkiezing wordt hier, tegelijk met geeste
lijkheid, gezagsleer, calvinistisch olerioaal
en dergelijke dooreen gehaspeld om te be
wijzen dat bij de //kerkelijke partijen de
begrippen macht en gezag //verwaard
zijn».
In datzelfde //verwaarde» artikeltje van
dezen Goesohen philosoof trekt de aandacht
de Tolgende tirade
Aan de tegenwoordige olerioale meer
derheid kan worden toegegeven, •fat zij
onder haar aanhangers zeker is van het
gezag, maar beslist gewraakt moet wor
den de bewering als zon door haar optre
den het gezag zelf versterkt zijn ookbuiten
den kring van haar volgelingen.
Neenjmaar, die is goed. Het gezag niet
versterkt buiten den kring harer volge
lingen I
Dat zijn dan zeker de meerwaardigen I
Bedoeld schijnt gelagserkenning.
O t
Moet zeker „verward" zijn.
'4 Of zouden 't soms, gelijk in 1903, de man
nen van 't anarchistisch avontuur zijn, aan
wier streven om het gezag weg te krijgen
door de wet de breidel is aangelegd P
Men zon haast gelooven dat de Goesche
aan deze heeft gedacht
Immers de terminologie van hetgeen zij
er op laat volgen doet vermoeden dat zjj
een trouwe lezeres van Het Volk is.
Men oordeele
De aanhangers van die gezags-leer
maken zich zei? wat wys, wanneer zij
meenen dat zij bezig zijn den weg te
bereiden tot een chrisUlijken heilstaat (5).
Deze is op zich zelf ondenkbaar zoolang
onze maatschappij tot leuze heeft: be-
staansstrjjd. Christendom als levensleer
wendt zich af van den stryd, om den
innerlpken vrede te zoeken in afzonde
ring. Wie onze maatschappij er van wil
doortrekken zal het onmogelijke er van
kunnen vaststellen, omdat er twee ui
tersten tegenover elkaar staan's men-
schen innerlijken levensdrang en den
(7) oproep tot levensverzaking. Het
groote en hooge christendom overge
bracht in landBregeering, politiek en
parlementen van heden verkleint, ver
schrompelt en vergaat onder de aanra
king met het nietig-menschelijke. De
macht en het gezag samen als één mees
ter vereerd, is V beeld van de zich tot
uitverkorene opblazende kleine ijdelheid.
Dat >beeld" in den Iaataten volzin is
allerpotsierlykst. Evenals eigenlijk alles
in hetgeen hierboven staat.
Het is de taal van een sociaal-demoeraat,
maar niet van een gewieksten die den
godsdienst er buiten laat, maar van een
aankomenden die aan theologie doet waar
hjj geen verstand van heeft, en aan „Chris
tendom" waar hij niets van begrijpt.
Het lust ons niet met dezen sobrjj»er
in debat te treden over de door hem aan
geroerde theologische vraagstukken.
Wy signaleeren slechts zjjn onbe
schaamdheid, van onkunde het belacheljjke
gevolg.
(s) Lees heilsstaat.
(8) Lees innerlijke,
(7) Lees d e.
6 Januari 1910.
't Moet maar eens uit zyn
Er komen toch ook stemmen uit het vrij
zinnige kamp, die ten opzichte der decoratie-
quaestie zeggen: het moet maar eens uit
zijn. Wij lezen in de N. Prov. Gron. Crt.i
De Vaderlanderhet orgaan der liberale
Unie, schryft
Ten eerste moet niet vergeten worden,
dat ook door een parlementaire enquête
geen licht zal knnnen verstrekt worden
over het hoofdpunt waarom het gaat, n.L
of Dr. Kuyper voor zichzelven eenig ver
band heeft gelegd tussohen de decoratie»
voor de familie Lehmann en de gelden die
hij voor de antirevolutionaire party kas
ontving. Daarover zal men 'tèn in den
«eereraad", èn in de parlementaire
enquête toch met het j/eerljjk woord"
moeten doen.
En in de tweede plaats het moet nn
maar uit zjjn.
's Lands belang vorderde bespreking
van deze zaak in het parlement, en be
straffing van den Minister, die zjjn au.bt
zoo weinig hoog bleek gehouden te hebben
dat hij zichzelf schuldig moest verklaren
aan onvoorzichtigheid 's lands belang
eischte, dat men dergeljjke /onvoorzich
tigheid* voor het vervolg onmogeljjk
maakte.
Beide zaken zijn verkregeD, en de
staatsman, die hooger steeg dan na Thor-
becke ooit gezien was, zag door zjjne
onvoorzichtigheid de ministerieele porte
feuille voorgoed buiten zjjn bereik vallen.
Dat zal der Kamer genoeg moeten wezen,
en ze zal, dunkt ons, goed doen, zelfs den
schijn te vermijden, dat het haar om ver
volging te doen is.
Over de beteekenis van den invloed van
