Srgel
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 77
1909
Donderdag 30 December
24e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
JONATHAN MERLE.
Nieuwjaars=»adver=
tentien en Namen
moeten uiterlijk as.
Donderdagavond
aan ons bureau te
Goes bezorgd zijn.
De Administratie.
Binnenland.
tburg
G,
ii,—
10,—
11,—
11,—
10,-
10,-
11,-
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed
S. J. DE J0NC-E-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Kerstfeest op „Vrederust*.
6 FEUILLETON.
n agent
Stationsweg
liddelburg.
lmarkt 4,40r
5,9,30, 11,t
2,45b, 3,30,
8,50,9,40b,
>tel; r Ver-
b vervoeren
jen op werk-
,45, fl2,30,
5,50, f6,55,
Or.
an loopen tot
aar r bp staat
>t Zeilmarkt.
HIL9 E".
7,30 10,—
8,30 10,—
9, -
8,30
I 8,30
l 9,30
8,30
8,30
10,-
10,30
10,-
ill,-
7»
7,30
8,30
8,30
9,-
10,30
11,-
8,-
9-
9,-
10,-
10,-
een datum is
sede getal ii
[ERIKZEE.
Zierikzee.
7,30
1,30
7,30
7,30
7,30
1,-
7,30
1,30
6,30
2,-
7,30
1,30
7,30
1,30
7,30
6,30
1,30
7,-
1,30
7,30
1,30
6,30
2-
7,30
1,30
7,30
1,30
7,30
7,30
1,30
7,30
1,30
7,30
1,30
6,30
2,-
7,30
1,30
7,30
1,30
7,30
7,30
2-
7,-
2-
i 7,30
2,-
6,30
2,-
7,30
2-
7,30
3,-
7,30
7,30
2,-.
:pn
van vorm.
jslelllng tot
Krabben-
7.46
7.65
7.56
8.05
8.12
8.20
8.27
8.17
8.36
8.49
8.56
9.01
9.10
9.16
9.29
8-55
9.42
9.51
9.10
10.—
9-43
10.48
10.51
12.O3
11.31
12.42
r:.3o
-
Z. Duitschl.
endaalLage
dan I jo KM.
1.29
3-oS
3-52
4.14
4.28
•6.o3
7-iS
8.0I
8.20
8-34
t
4
vest Goea.
I ED EREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,02'.
UITGAVE DER l-'IRMA
IiN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 '■ent.
Nog iederen dag openbaart zicb, op stoffe
lijk zoowel als op geestelijk gebied, de waar
heid van de gelijkenis van het mosterdzaad.
De macht van het kleine.
In kleinen, beperkten kring werd onlangs
een kleine gave gevraagd, om aan de arme
patiënten op „Vrederust", een kleine Kerst
feestviering te bereiden.
Door vriendelijke handen werd f130 bij
eengebracht en voor dat geld werden kleine
geschenken gekocht, om aan iederen patiënt
en iedere patiënte een feestgave te schenken.
Ieder, zoo mogelijk naar zjjn bevattingsver
mogen of naar haar voorkeur. Voor de man
nelijke patiënten was sigaar of pijp, voor de
vrouwelijke patiënten koek of chocolade
natuurlijk overheerschend. Maar ook met
een handspiegeltje of kleurige doos of met
een pop was menige patiënt kinderljjk blijde.
Die kleine gaven wierpen een zonnestraal
in menig hart dat ook voor toegenegenheid
en medelijden nog niet gansch gesloten
blijkt en de korte feestelijke samenkomst
gedurende twee uren bracht op zichzelf
reeds een hoogtepunt in het eentonige, alle-
daagsohe leven.
De vro ge morgen bracht esds haast om
toch in de beste plunje gereed te zijn voor
de feestviering van den dag en toen ten 3
ure de verplegers en verpleegsters de 80
patiënten die verlof bekomen hadden om
de feestviering bjj te wonen in de kerk die
ditmaal als feestzaal dienst deed hunne
plaatsen aanwezen was op menig aange
zicht vrengde te lezen. Dat samenkomen
in Zondagsohe kleeding bij; aangerichte
taf als en bloemen gaf een feesielijken in
druk, en toen de aloude welbekende Kerst
zang uit Ps. 98„Hij heeft gedacht aan zijn
genade", begeleid daar het orgel door de
kerk rnisohte, was door een indrukwekken
de stilte door niets gestoord. Een impressie
door tijd en plaats alleen te wekken.
Arme kinderen, zjj waren nog zoo jong
nauwelijks vjjfuen jaren Hjj nam hen mee
en bracht hen naar een veilig thuis en ging
naar zjjn huis, waar hjj klaar wakker bleef
liggen tot den volgenden ochtend, waarop hjj
om vjjf uur uit Londen zou vertrekken.
Het waren niet alleen de verschrikkingen,
die hjj gezien had,die den slaap uit zjjn oogan
dreven; hjj herinnerde zioh zjjne eigene woor
den, en verwerkte het verbazingwekkend
feit dat zjj waarheid bevatten.
Ja, dat waren niet maar woorden geweest,
maar waarheid een reeds vaak bewezen
waarheid dat er een Macht bestond die in
staat was Annie de arme verloren, verdor
ven Annie witter dan sneeuw te was-
schen. Merle had altijd gedacht, dat hij dat
geloofde. Hij begreep nn, dat hij nooit ge
weten had wat dat geloof inhield, totdat hij
daar gestaan had voor dien troep verloren
zondaars en in zijn ziel gev< eld had, dat
Christus hen redden zou.
Hij ging bjj het open raam zitten, waar
het onderdrukte gegons van de groote stad
hoorbaar was een gelnid, voortgebracht
door de steasmen der menigte, die geen rnst
kent. Merle daoht aan de vreeselijke men-
eohelijke ellende, die het inhield, en weer
daoht hij: „Er is genezingj" Zeker het
geneesmiddel was voorwaardelijk,de zieken
konden het afslaan, maar als hij zijn eigen
Na een kort woord van inleiding en ge
bed door den Voorzitter omringde een uit
25 personen, die door hun werkkring aan
de Stichting verbonden zijn, bestaand zang
koor, de piano, waaraan de geneesheer-
directeur had plaats genomen en toen klonk
forsoh en kraohtig het olassieke Kerstlied
dat, naar de overlevering zegt, dagteekent.
nit den Apostolisehen tijd Gezang 3. Ook.
nu weder was het muisstil en toen in de;
pauze de chocoladeketel rondging en ver
snaperingen werden gedee'd was er ont-,
spanning als in de meest ordelijke vergade
ring.
Nog eens vergastte het zangkoor de aan-
wezigen op de Kerstcantate van Cath. v.
Rennes en daarna klonk een liefeljjke zachte
melodie van het orgel door viool-spel bege-,
leid, tot ten slotte het zangkoor eindigde met.
het indrukwekkende gebed
God oneindig in genade,
Zie in Heide op ons nêer,
Trouwe Vader, Hemelheer I
Sla uw kindren troostend gade.
Gij, o God vol mededoogen,
Gij alleen kent onze smart,
Trouw en teeder nit den hoogen
Stort Gij hoop in 't lijdend hart.
Troostend spreekt Gij onder slagen
Tot de ziel in 't bangst verdriet:
Ik ben met U al de dagen
Zijt standvasti wankel niet 1
God, oneindig in genade,
Zie in liefde op ons nêer.
Trouwe Vader, Hemelheer I
Sla Uw kindren troostend gade.
Daarmee eindigde deze kleine feestvie
ring in beperkten kring, maar de voorzitter
was aller to'k toen hij dankte voor de
groote toewijding van zoo velen om een
oogenblik van blijdschap te brengen in zoo
menig vreugdeloos leven.
Allereerst aan den geneesheer-directeur
die door zjjn liefde voor en groote kennis
van muziek en zzng een element weet te
brengen op een Stichting als deze, dat van
de dagen van Saul en David af, proefhou
dend is gebleken, en dan aan de verzorgers
van dit feestgetijde en aan de schenkers
van een ieestgave.
De neutraliteit van de openbare ichooï.
Naar aanleiding van de bekende motie
Lisman-Treub heeft meldt De Bode
de afdeeling Den Haag van den Bosd van
leven naging een leven, dat wist hij, ge
leid door een hoogeren standaard dan dien
van gewone Christenen voelde hij, dat
hij maar heel weinig totjleniging had bijge
dragen.De meesten van ons gelooven eigen
lijk wat hij ook tot nn toe geloofd had
dat God goede mensohen helpen kan om
betere mensohen te worden. Weinigen ge
looven, dat niets Hem te moeiljjk is. Door
dit geloof pakken zij hit kwade bij den
wortel aan en de overwinningen, die zij be
halen, geven er ons een flauw denkbeeld
van wat het gevolg zjjn zou, als wij allen
hetzelfde geloofden.
Het was nog zeer vroeg 's morgens toen
Merle te Ring worth uit den trein stapte en
over de heuvelen naar hnis wandelde. Merle
ging langs de boerderij,waar de oude Hane,
Annie's vader, vroeger woonde. Zij was
vervallen en verlaten. De onde Ini waren in
het werkhuis gestorven, de meisjes waren
>naar Londen*, de ondste zoon had zes
kinderen en werkte voor 6 galden in de
week. Merle had er vaak over gedacht wat
er van Annie geworden was na wist
hij het.
Eilie kwam uitloopen om hem te begroe
ten op hare stille wijze. Elke vader zon zijn
kind wat vaster aan het hart drukken na
alles w at hij gezien had, maai: een arme
vader een die weet dat zijn dochter langs
dezelfde afgronden heen moet,waar anderen
in zijn gevallen,en haar tot op zekere hoogte
niet beschermen kan wat voelt hij
Merle zou Ellie gaarne dien nacht hebben
zien sterven.
Ned. Onderwijzers de volgende motie voor
de a. s. algemoene vergadering van dien
Bond voorgesteld
>De alg. verg. van den Bona van N. O.
kennis genomen hebbende van de in den
gemeenteraad van 's-Gravenhage aangeno
men motie Lisman-Treub
van oordeel, dat in dez8 motie en nog
meer in de toelichting er bjj, de staat
kundige neutraliteit van ods openbaar on -
derwjjs ernstig wordt aangerand
van meening, dat de openbare seh ol
de school moet kunnen zijn vour alle ou
ders, ook de repablikeinsoh gezinde
van meening bovendien, dat ons peda
gogisch inzicht eischt, dat de school wor
de gehouden buiten alle propaganda voor
een bepaalde staatsinstelling, wekt het
hoofdbestuur en de afdeelingen opnieuw
en ten sterkste op in het belang van het
openbaar onderwijs te propageeren de
steeds door den Bond verdedigde gods
dienstige en staatkundige neutraliteit der
openbare school."
Begrafenis mr. N. O. Pier son.
't Stoffelijk overschot van den oud-minis
ter mr. N. G- Pierson is gistermiddag in
tegenwoordigheid van zeer vele belang
stellenden ter laatste rustplaats geleid, op
de begraafplaatsWesterveld,nabij Haarlem.
H. M. de Koningin werd er vertegen
woordigd door jhr. mr. T. W. G. Boreel
vanHogelanden,burgemeester van Haarlem,
kamerheer in baitengewonen dienstvoorts
waren aanwezig mr. Tb. Heemskerk, minis
ter van Binnenlandsohe Zaken alle leden
van *>et eerste kabinet-Pierson de oud
ministers Goeman Borgesius, de Beaufort,
Cort v. d. Linden, Lely, Cremer, Kool en
Jansen, verder de oud-minister de Merez
Oyens, (wiens grootvader een zwager en
vriend was geweest van den vader des
overledenen)de oud-gouverneur-geceraal
van Ned.-Indië, Rooseboom, Roëll, oud
voorzitter der Tweede Kamer, de Kamer
leden Patijn, Regout, Ferf en Hubreoht, de
oud-Kamerleden v.Deventer, Levy enPlate
en dan werden opgemerkt de burgemeester
van Amsterdam mr. W. F. van Leeuwen,
dl hoogleeraren de Louter, Utrecht, Straub,
Amsterdam, Verrijn Stuart, Groningen,
Greven Leiden, en van Blom, DelttB. en
W. van Velzen, vertegenwoordigers van de
Nederlandsohe Bank, en de Surinaamsohe
Bank, mr. Job. Enschedé, president en de
heer de CLrcq, secretaris van deMaatsohap-
ij van Nij verheid Tasman, redacteur van
het Soc. Weekblad, Kielstra, viee-voorzitter
Hij was die geheele week zeer stil. Op
Zondag zou hij wat gegeven hebben als hij
had mogen spreken. Er was geen kerk op
het dorp. Al jaren lang was de dienst ge-
honden in een klein lokaaltje. De boeren
uit de buurt kwamen allen aanrijden en de
invloed van den dominé, een Godvreezend
man, en zijne diakenen was zoo groot dat
Grealea een voorbeeld was voor den ge
heelen omtrek. Maar de tijden waren ver
anderd. De boeren kwamen niet meer, ol zij
gingen weg, en de nienwe waren heel andera.
De oude dominé stierf en de gemeente deed
het nn met ringdominé's.
Een zeer oude dominé met langzame stem
preekte op den Z-ndag nadatJonathan terug
was. Al vaak had Merle verlangd, «Is bij
zulk eene preek hoorde, dat hij iemand wist
die den hongerigen brood kon geven.Ditmaal
ondervond hjj iets nieuwshij had ontvangen
of bij zich zelf ontdekt dat hjj de gave tot
spreken had,en hjj brandde?an verlangen om
te spreken. Dat wil zeggen, bjj zou overal
kunnen spreken behalve in het lokaaltje van
Grenlea,want daar in hun groote zwarte kap
pen met witte randen zaten de oude wjjze
vrouwen, die hem hadden bestraft of hem ap
pels gegeven hadden, al naardat het geval
zich voordeed toen hjj een jongen was; daar
zaten de oude wjjze mannen, plechtig luis
terend en daar,om op alles de kroon te zetten,
zat zjjn moeder, met hare kleine strenge oog
jes en Romeinschen neus, akelig klaar wak
ker. Jonathan zou in de Tweede Kamer nog
beter hebben kunnen spreken, dan bier voor
al deze mensohen.
van het Indisch Genootschap, du Bois, dir.
der Rijkspostspaarbank, Henri Yiotta,
Julius Röntgen en vele anderen.
Toen de talrijke belangstellenden met een
extra trein, van Haarlem, op de begraaf
plaats arriveerden, was daar alreeds de
Ijjkkist, overdekt met een zwart kleed,
opgesteld in de groote hal van het kerk
hofgebouw een schat van bloemen over
dekte het kleed, daarbij waren kransen van
H. M. de Koni gin-moeder, van de Neder
landsohe Bank, een van velschillende de
partementen, een uit het kiesdistrict Gor-
kum, en van het Emma-kinderziekechuis,
Tan de Ned.-Indische Bestuurs Academie,
van de Javasche Bank enz., enz.
Nadat allen zich in breeden kring om
de doodenbaar geschaard hadden, trad al
lereerst Hr. Ms. Kamerheer in buitenge
wonen dienst, Jhr. mr. Boreel van Hoge-
landed naar voren, zich richtend tot de
weduwe van mr. Pierson, aan wie hjj na
mens H. M. een betuiging van rouwbeklag
overbracht; mevr. PiersonWaller ant
woordde hierop zeer getroffen te zjjn door
dit hooge bljjk vau deelneming.
Vervolgens spraken sohtoreenvolgens de
minister vao Binnenlandsohe Zaken, mr
Th. Heemskerk, de oud-minister uit 't ke-
binet-Piersen Goeman Borgesius Prof.
Verrijn Stuart, namens de redactie van de
Economistde Hoop Soheffer namens de
directie der Nederlandsohe Bankprof.
Graven, namens de Vereeniging voor Staat-
hu shoudknnde en Statistiek prof. Straub
namens den Senaat der Amsterdamsehe
Universiteit; dr Kielstra, namens het In
disch Genootschap Joh. Pierson uit Parijs,
namens zijn, wegens ziekte afwezigen,
vader: ds H. Pierson nit Zetten (die ook
een persoonlijk woord richtte tot mevrouw
PiersonWaller); L. Pierson, uit Baarn,
zoon van wijlen Allard Piersoc, 's over
ledenen oudsten broedt rprof. de Louter,
uit Leiden, en Boisserain, uit Amsterdam,
namens Piersons vriendenoud-gouverneur-
generaal Rooseboom, namens Curatoren der
Ned. Indische Bestuurs-aoademie mr A.de
Graaff uit Utrecht, zoon van wjjlen ds N. tl.
de Graaff, die gehuwd was met Piersons
oudere zuster; ds J. W. Gunning, zoon van
wjjlen prof. dr J. W. Gnnning, die gehuwd
was met Piersons jongere zustor (beide deze
zusters zijn nog in leven); LamoraaiWiohers
namens de vereeniging van tot Zekerheid
stelling verplichte ambtenaren A. D. Pier
son uit Den Haag, zoon van den overledene,
welke laatste namens zijn moeder dank zei
Er was een bijzondere dienst daarna, en
Merle besloot daar iets te zeggen, maar toen
al de ouderen hun benrt gehad hadden, bleef
er geen tjjd voor hem.
Den volgendenZondag ging hjj naar Ring-
worth om dominé Law te hooren,een dominé
dien hij gaarne hoorde. Het was meer een
geleerde dan een dominé en zjjn gehoor was
meer aan hem gehecht om zijn persoon dan
om zjjn preeken.
Dien avond had hjj een lange uitweiding
oven de verschillende manieren om een tekst
in 't Giieksch op te vatteu en nit te leggen.
Het was heerljjk voor Merle, maar toen de
menschende kerk uitkwamen,zei een vron w,
die met boter liep„Daar, bjj praat, en praat
en praat, over woorden en woorden zus en
woorden zoo, alsof er alles van afhing of een
woord dit of dat beteekende
„Ja ziet gjj, vrouw Jennings,hij hoeft geen
boter te verkoopen," zei Merle verontschul
digend.
„Ik wou het", antwoordde zjj,„dan zon hij
weten datwjj meer danwoorden noodighadden
om in ons h'imeur te blijven, als de boter
niet komt ea wjj de klanten moeten laten
wachten 1"
Hare woorden vielen op een gloeiende
plaat en gaven vorm aan zjjne gedachten.
Merle werd verteerd door een vaag hulpeloos
verlangen om de ellende in de wereld te ver
minderen. Zjj toonde hem zijn macht. 418
hjj al n et boter gemaakt had, dan toch Wel
schoenen en laarzen; hij had gegraven en ge
plant, hjj kende Het hart van den werkman,
het hart van den jongeling, van den man, en
voor de belangstelling, inzonderheid aan
den vertegenwoordiger der Koningin en
den minister van buitenlandsohe zaken.Ten
slotte sprak dr J. A. Cramer namans de
Haagsche gemeente en ging daarop voor in
gebed.
Vervolgens werd het stoffelijk overschot,
't lijkkleed gedekt door de krans van H. M.
de Koningin-moeder, grafwaarts gedragen
't huispersoneel ging ter weerszijden van de
baar, een lange stoet van bekenden en
vrienden volgde. Onder leohtige stilte
werd de kist in de groeve neergelaten
kransen en bloemen dekten weldra 't graf.
De uitslag der herstemming voor een
lid der Provinciale Staten van Utrecht in
het kiesdistrict Amerongen is, dat zijn
uitgebracht 4296 stemmen. Da heer F. La-
bonohere, wethouder van Doorn(C.-H.) ver
kreeg 2224 stemmen, de heer N. van Os,
wethouder van Amerongen (A.-R.), 2072.
Gekozen is das de heer L&bouohère.
Decoratie-kwestie. Men meldt aan De
Rotterdammer dat door de antiier. kiearer-
eeniging te Nigteveoht, nadat in openbare
vergadering voor haar was opgetreden de
heer P. J. Dam, van Vreeland, met het
oederwerp «Calvjjn en de Politiek*, op
voorstel ven een der aanwezigen de vol
gende motie werd aangt nomen:
De antirev.kiesvereeniging teNigteveoht,
in openbare vergadering ojjeen op Don
derdag 23 December 1909, 's avonds 7 nar,
kennis geoomen hebbende van de laster
campagne tegen den oud minister dr. A.
Kuyper, welke campagne kennelijk ten
doei heeft z'oh te wreken op den man, die
in 1903 de «misdadige woelingen* beeft
bezworen en ons Nederland heeft bewaard
voor een sooialistisoh-anarohistisehe om
wenteling,
spreekt haar volste vertrouwen uit in den
grooten Leider onzer Antirevolutionaire
Partij, Z. Ex. Dr. A. Kuyper.
R. FABER,
Voorzitter.
Bij kon. besl. is, met ingang van 16
Januari, aan nar. W. F. van Leeuwen, op
zijn verzoek, eervol ontslag verleend als
burgemeester van Amsterdam, met dank
betuiging voor de vele en gewiohtige dien
sten aoor hem in die betrekking bewezen.
De Koningin.
Precies te half twaalf vertrok gisteren de
koninklijke trein van Apeldoorn naar de
residentie. Ondanks de regenvlagen was er
groote belangstelling ven ae zijde van het
den vader, hij begreep de gebrokenen van
hart en de zorgen der moeders, want was hjj
niet vader en moeder tegeljjk voor zijne klei
ne kinderen. Een nienwe weg lag voor hem
zoo duideljjk dat hem geen keus blesf
hp begreep dat een stem uit den Hemel
hem weg riep van zjjn schoenmahersbank om
zich zelf niet slechts ia zijn vrije oogenblik-
ken maar zjjn geheele leven te geven voor
eene roeping, die de meeste gelegenheid
biedt om anderen van dienst te zjjn.
HOOFDSTUK IV.
Merle had ook geen keus in welken vorm
hij zijne roeping volgen zou: het soheen
hem natuurlijk, dat h j een dominé zijn zou
in dien stand in 't leven, waarin het God
behaagd had hem te plaatsen. Een week
lang liep hij met zijn besluit rond, voordat
hij het zjjne moeder mededeelde.
Zij seide langen tijd niets, en daarop
„Gij zoudt mij niets beters hebben kun
nen vertellen, Jonathan
„Moeder 1" was al wat hij zeggen kon.
Verwondering en dankbaarheid streden om
den voorrang.
„U zult harder moeten werken, moeder",
zeide bjj daarop, „ik zal niet meer krjjgen
wat ik als schoenmaker verdiende 1"
Juffrouw Merle bad al lang bij zichzelf
uitgemaakt dat hij in Grenlea dominé zijn
zou, dat hij dan nog werken koB aan zijn
stukje land en niet afhankelijk behoefde te
zijn van zjjn traktement. Jonathan wilde
haar niet zeggen hoe onaangenaam hem dat
denkbeeld was. Wot dt vervolgd.)