1909.
24a Jaargang,
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND,
No. 75.
Dinsdag 28 December
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Binnenland.
Kerknieuws
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JÖNGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
LANDBOUW.
Sc!êöölitleuw§
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,02®.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 ^ent.
De wet op het onderzoek naar het
vaderschap.
Gewichtig is de verandering, die door de
wet van 16 November 1909, S. 363, behel
zende de opheffingvan het verbod van het on
derzoek naar het vaderschap, in onze,burger
lijke samenleving is teweeggebracht.
Tot nog toe gold als regel, dat de verwek
kervan een natuurlijk kind zieh'aan alle aan
sprakelijkheid voor zjjn daad onttrok, en dat
het gevallen meisje alléén met al de gevolgen
van beider zonde werd beladen.
Vooral voor het onechte kind sleepte dit
voor heel zjjn leven jammerljjke gevolgen
mede. Volgens een ruwe berekening werden
tot hiertoe dageljjks in ons land een honderd
tal onechte kinderen geboren. De me este
dezer kinderenwaren alleen op de zorg eener
ongehuwde moeder aangewezen. Dagelijks
zagen honderd menschen het levenslicht, die
van hun geboorte af met grof onrecht werden
bejegend.
Toch werd van dit onrecht weinig gevoeld.
Men had zich nu eenmaal gewend aan de ge
dachte, dat het onderzoek naar het vader
schap verboden is, en ging in dien sleurgang
voort. Over de onrechtmatige handeling van
den verwekker, en over het onrecht, dat aan
het onechte kind werd aangedaan, werd wei
nig nagedacht. Het omedeljjke van de han
deling van den verwekker werd gebrand
merkt, maar zjjn onrechtmatige daad werd
niet achtervolgd.
Hierin is thans evenwel door de bovenge
noemde wet groote verandering gebracht.
Den 16en Decemb. jl. is deze wet in werking
getreden. En voor elk onecht kind, dat na
den löen December dezes wordt verwekt,
kan de natuurljjke vader tot onderhoud van
dit kind worden aangesproken.
Vooral aan den voogdijraad is in dt proce
dure, die in deze zaak moet worden gevolgd,
een ruime bevoegdheid gegeven. Nooit mag
de voogdijraad worden voorbijgegaan. Zelfs
kan deze op eigen initiatief optreden. In elk
geval moet hjj worden gekend.
Ouders van gerallea meisjes hebben zich
dns allereerst tat den voogdgraad te wen
den. Deze roept den aangewezen natuur
lijken vader voor zich of bezoekt hem. Is
hij bereid zijn wettolijken onderhoudsplicht
te vervulleD, dan kan de zaak zonder ver
dere gerechtelijke behandeling worden
beslecht.
In den regel zal voor het onechte kind
een voogd benoemd worden, die de zaak
met den voogdijraad verder behandelt. In
geen geval treedt de ongehuwde moeder
zelve op. 't Is niet baar belang, dat door
den voogdijraad behartigd wordt, maar dat
van het onechte kind.
Ook wordt de ongehuwde moeder niet
voorbijgegaan, al wordt do natuurlijke
vader voor den onderhoudsplicht aange
sproken. Niet minder dan de natuurlijke
vader moet ook de moeder bijdragen voor
het onechte kind. JSet bedrag, dat zij daar
voor moet opbrengen, wordt eveneens door
den voogdijraad vastgesteld. Beiden, de
ongehuwde moeder en de natuurlijke ra
der, worden alzoo gedwongen te zorgen
voor het kind, waaraan beiden door hun
zondige en onwettige daad het aansohijn
schonken.
Zelfs is de voogdijraad geroepen zijn
invloed aan te wenden, dat tnssohen den
vader en de moeder van het onechte kind
zoo mogelijk een huwelijk tot stand kome,
en het oneehte kind gewettigd worde. Op
alle manieren en in elk geval moet de
voogdijraad de belangen van het onwet
tige kind behartigen.
Uit dit alles blijkt, welke gewichtige
plaats de voogdijraad langzamerhand in
ons maatsohappelijk leven gaat innemen.
Blijkt niet minder, welke groote veran
dering en verbetering door deze wet in
ons burgerlijk récht is tot stand gebracht.
Wij twijfelen dan ook niet, of deze wet
zal den meest gunstigen invloed op ons
volksleven oefenen. Mits, en hierop leggen
we den vollen nadruk, de neo-malthusiaan-
sohe praotijken nu ook maar des te kraohti-
g«r bestreden worden.
EEN BRIEF.
Waarde Vriend
Gaarne voldoe ik aan uw verzoek om n
eenige inlichtingen te geven over betgeen
ik opmerkte op de proefvelden in 1909.
Zooals je weet, bad ik in dit jaar weer
het opzicht over verscheidene proefvelden
en dit is een leerzame arbeid. Een mensoh
is nooit te oud om te leeren, en nu leert
men nooit beter dan door aanschouwen.
Dat is eene waarheid als een koe, hror
ik je zeggen. Ik stem het je toe, mits men
goed ziet, en goed zien is een kunst, welke
men alleen door ervaring leert, een jaren
lange oefening geeft een sohat van erva
ring, waardoor het gemakkelijk wordt
steeds nauwkeuriger waar te nemen. Dit
is ook van toepassing op de bezichtiging
van proefvelden, hoe meer men deze be
zoekt hoe meer men aoht leert geven, op
allerlei omstandigheden. Na deze inleiding,
die je ook 'overslaan kunt tals ze je ver
veelt, ga ik je nu vertellen, wat ik zag.
Bij" den heer P. Melis te Serooskerke had
ik een proefveld, met het doel, om da
werking na te 'gaan van petentkali op
erwten. Het geheele proefveld stond heel
mooi, doch de patentkali won het verre
nu dat verwonderde mij niets, datjjhad ik
reeds meer gezien maar wat mij het meest
belangstelling inboezemde was een stuk
erwten, dat er naast lag. Op deze twee
plaatsen waren de erwten, het was half
Juli, reeds geel, op twee andere plaatsen
nog geheel praohtig groen. Daar dit grond
stuk in 1907 een proefveld geweest ,wa?,
interesseerde dit verschijnsel mij zeer.
In dat jaar waren op dit veld aardap
pels verbouwdeen deel onbemest, een
deel met Ammoniak-Superphosphaat, een
derde stuk met patentkali. En wat bleek
nu? Dat de erwten, welke groen geble
ven waien, stonden op de gedeelten, welke
in 1907 patentkali genoten hadden, terwijl
de geel geworden erwt n stonden on de
perceelen, welke in 1907 geen patentkali
ontvangen hadden. In 1908 waren op het
geheele proeveld witte boonen gezet, de
boven- en de ondergrond was op het ge
heele stuk gelijk en ook de bewerking
was egaatzoodat ik er zeer toe neig, om
te gelooven, dat het groen bljjven van de
erwten moet toegeschreven worden aan de
nawerking van de patentka'.i. Ik durf je
dit evenwel niet' als evaDgelie verkondi
gen, want ééne waarneming is te weinig,
om daarop een conclusie te bouwen. Maar
toch zoo'n waarneming kan een vinger
wijzing zijn, om in een bepaalde richting
voort te werken. En nu kan ik je sterk
aanraden om ook eens proef te nemen met
de kalibemesting der erwten. Je kunt het
doen, door nu kainiet onder te ploegen,
of door in het a. s. voorjaar patentkali
aan te wenden. Ook dan nog kunt ge
kaïniet gebruiken. Ik heb in dit jaar erw
ten gezien, welke zeer laat kaïniet ont
vangen hadden en ik verzeker het je, dat
ze zeer goed waren. En nu moet ik je
iets meedeelen, dat me niet aangenaam
stemt; de uitslag van het proefveld, dat
zooveel beloofde, beantwoordde «iet aan
hetgeen ik zag. Juist de mooiste erwten
werden de minste, doch dat kwam niet
door de kali weet je, het kwam door het
zeer ongunstige weder in en na Juli. Om
streeks Pinksteren stond alles zoo mooi en
wat wat was het einde Och vraag mjj
dit liever niet. Het leven is rijk aan
teleurstellingen en men moet zijn leed niet
aan de groote klok hangenieder heeft
genoeg aan eigen leed en met klagen
komt men niet verder. Liever zou ik je
nog wat meer vertellen maar de tjjd ont
breekt mij daarvoor. Je moet dus nog
een poosje wachten. Wees inmiddels ge
groet van Je Vriend,
Sociale verzekering.
Door het Kamerlid Duys is den minister
van landbouw schriftelijk gevraagd, of de
minister bereid is, in verband met het besluit
der Kamer om in Februari e. s. een bespre
king over de sociale verzekering aan de orde
te stellen, voor deze bespreking een praeti-
schen leiddraad te geven. De heer Duys
wensehte dat de minister door middelvan een
nota of op een andere hem gewenseht voor
komende wijze de Kamer tpdig in kennis te
stellen van zijn plannen in zake sociale ver
zekering In 't bijzonder wilde genoemd Ka
merlid van don minister weten, hoe hjj zich
denkt het organisatorisch verband der ver
schillende takken van verzekering, de wijze
van het opbrengen der middelen daarvoor,de
medezeggingschap der belanghebbenden en
«enkele andere belangrijke punten te zijner
beoordeeling.*
Daarop heeft de minister eveneens schrif
telijk geantwoord, dat het hem is voorgeko
men, dat bjj het besluit der Kamer om de be
spreking der socialeverzekeringen uit te stel
len tot Februari a, s., uitsluitend gebrek aan
tijd, niet onvoldoende voorbereiding, aange
voerd werd. In deze omstandigheden miakt
de minister tot zjjn leedwezen bezwaar .zleh
bereid te verklaren voor deze bespreking een
practischen leiddraad te geven.
De Decoratie zaak.
De Haagsche correspondent van de Tel.
meldt
Nu mr, Troelstra zjjn e:. quête-voorstel
heeft ingedienp, heb ik mij tot dr. Kuyper
gewend,met de vraag,of de instelling van een
eeredaad nog door hem wordt overwogen.De
heer Kuyper antwoordde, dat de besprekin
gen over een eeredaad nog gaande zjjn en dat
hjj zich voor de instelling ervan gereed hield.
Prof. Bavinck en de anti-rev. partij.
Naar wjj uit vertrouwbare bron vernemen
heeft prof. dr. H. Bavinck, te Amsterdam,
beiankt als lid van het centraal-comité van
anti-revolutionaire kiesvereenigingen. De
beweegredenen, welke prof, Bavinck tot dit
bt sluit hebben geleid, moeten gezocht wor
den in het feit, dat hjj zich ter wille van zijn
wetenschappeljjken arbeid, wil terugtrekken
uit de actieve politiek
De oud-minister mr. N, G. Pierson is
Donderdag te Heemstede ten hutze van zijn
zwager den heer Waller, op 70 jarigen leef-
tjjd overleden.
Van 186468 was hjj directeur der Suri-
naamsche bank van 1868 - 84 directeur,
van 1885—91 president der Nederlandsche
Bank; van 18711884hoogleeraar aan de
Amsterdamsche Universiteit,
Mr. Pierson bekleedde van 1891—94 en
van 1897—1901 het ambt van minister van
financiën.
Schoon liberaal, inleresseerde de minister
zich zeer voor Chr. philantropischen arbeid.
Voor een bjjdrage voor een Chr. school, in
welke gemeente ook, klopte men bij den
ond-min ster nooit vergeefs aan.
Naar men meldt, zal de zitting der
Tweede Kamer, aanvankelijk vastgesteld
op Dinsdag half 2, eerst Woensdagmiddag
op hetzelfde nnr gehouden worden, ten
einde de. leden, die de begrafenis van den
oud-minister Pierson zouden willen bij
wonen, daartoe in de gelegenheid te
stellen.
De Tweede Kamer gaat overmorgen
op reces tot Februari. Dan is eindelijk de
staatsbegrooting achter den rug. In totaal
hebben van de 100 Kamerleden er 90 het
woord gevoerd. De heeren De Meester,
Passtoors en De Steurs woonden wegens
ziekte geen enkele vergadering bjj Niet-
gesproken werd, behalve door deze drie
leden, door de heeren Rink, Ferf, Teenstra,
Van de Boich, Van de Heuvel, Beckers en
Schimmelpenninck. Van de 90 die het woord
hebben gevoerd, is een reeds overleden.
Nod. Herv. Kerk.
Beroepen te Medemblik A. G. F. Smit te
Longerhou; - te Asten K. Eekhof te Diemen.
Aangenomen naar Everdingen (toez.)
doorE. A. Lasonder, oand. te Schoonhoven.
Meliskerke. Benoemd tot onderling,
vae. Beoon, dhrP. Maljaars en tot diaken,
vao. Poppe, dhr Johs. Jobse, welke hun be
noeming hebben aangenomen.
Vrouwepolder. Zaterdag, le Kerstdag,
werd het kerkgebouw dezer gemeente voor
het eerst na de restanraiie in gebmik ge
nomen, waarhij da J. A. van Selros, van
Grijpskerke, voor de gemeente optrad. Een
woord van lof mag seker riet ontzegd
worden aan den heer Dekker, uit Veere, die
als aannemer alles zoo goed opleverde. De
oude toren, die in een sleohten toestand ver
keerde, is vervangen door een nieuwen een
voudiger! dorpstoren, waarin een uurwerk
mei uur- en minuutwijzer. Het leien dak is
grootendeele vernieuwd en aan de kerk zelf
zijn uit-en inwendig doelmatige verbeterin
gen aangebracht, ter wjj 1 eene geheele
beschildering aan alles een goed aanzien
heeft gegeven. Vooral de plafondschildering
geeft een eigenaardig effsot.
Ns een langdurig lijden is Zaterdag
avond- te 's-Gravenhage overleden de
Haagsohe emeritus predikant dr G. J. v. d.
Flier. Wie den overledene in zijn eerste,
jeugdige, vurige kracht gekend hebben,
zullen niet licht de heugenis kwijt worden
van dezen machtig wel*; rekenden, gloed-
vollen kanselredenaar en evangeliepredi
ker, die van zijn leermeester prof. Van Oos-
terzee, naar wien hij zioh had gevormd, al
diens kanselgaven, exegetisch talent en
strijdvaardigheid scheen geërfd te hebben.
Opgetreden ia een tijd toea 't modernisme
iu zijn bekwame verdedigers oppermachtig
ea de rechtzinnigheid niet in eere was, heeft
dr v. d. Flier, eerst ie Eemnes 1867, daarna
te Heemstede 1870, doch vooral ts Delft
1878—1878, duizenden onder zijn gehoor
weten ta verzamelen en óatrna inDanHseg
menig oog weten te boeien door de schilde
ring van den Christus naar de Schriften,
wiens dienaar hij In alle nederigheid was.
Sedert 1 Mei 1894 wa» dr v. d. Fiier hof
prediker. Wegens ziekte kon hij den H.
Doop aan Prinses Juliana niet bedienen
dit moest hij overlaten aan dr J. H- Gerrit
sen, die sinds zijn opvolger werd.
Dr v. d. Flier, die 67 jaar oud mooht
worden, was onder anderen voorzitter van
de Commissie voor de Protestanteohe Ker
ken in Indiö.
Geref. Kerken.
Bedankt voor Hendrik Ido Ambaoht
door W. Vader te Breukelenvoor
Raodesohool en voer Langerak door J. S.
Sohaafsma, oand. te Grootegastvoor
Tilburg door ds J. B. Netelenbos te Oost-
kapelie.
Krabbendijke. 1 n Kerstdag had de
gewone stemming voor kerheraaasleden
plaats. Herkozen werd als ouderling Jao.
Verlóre met ruim 40 stemmen en na twee
vrije stemmingen ea herstem- ing werd
gekozen tot diaken B.Ttatnper. De aftre
dende diaken J. van Liere wensehte om
gezondheidsredenen niet meer herkozen
te worden.
Ev. Luth. Kerk.
Bedankt voor Haarlem door A.C. Schade
van Westrum te Groningen.
Vlassingen. Mejuffrouw G. J. vas Ba
kergeia alhier is benoemd tot onderwijze
res te Fpnaart.
UIT DE PROVINCIE
Goes. In de vergadering van den Bonds-
ring „Zuid-Beveland", te houden Vrijdag 7
Januari a.s., te 4i uur, in ie Consistorie Ger.
Kerk, zullen de navolgende leden van Jon-
gelingsvsreenigingen eea opstel voorlezen
De Ring als veraterker der Organisatie S.
Melse van Nisuwdorp. Iets over Bilderdijk,
H. Bol vanlerseke. De jongelingsvereeui-
ging en het huwelijk, A. Poortvliet van
Biezelioge. H e en waarom zijt gij lid van
de JoDgelingsver. op Gar. grondslag, J. H.
v. d. Veen van Goes. Trouwe opkomst ge
wenseht Toegang vrij voor alle jongelin
gen van Chr. huise die vooral in 't laatste
punt belangstellen.
Serooskerke. (W.) Zaterdag middag
hield de gemeenteraad alhier een openbare
verg. Afwezig de heeren Tuk en J. de Vis
ser, beiden mat kennisgeving. De notulen
worden gelezen en goedgekeurd. Van Ged.
Staten zija verschillende stukken goedge
keurd terug ontvangen, waaronder bericht,
dat dit college de benoeming van den heer
P. van Hekken tot Ambtenaar van den
Burgerlijken Siand goedkeurt. Verder nog
ingekomen een dankbetuiging vau dhr van
Hekken voor bovengemelde benoeming.
Verder worden benoemd tot leden van de
Commissie tot wering van Schoolverzuim
de heeren P. van Hekken, H. J. Versluis,
L. Melse, G. Jobse, W. Jobse J. de Kam au
A. W'.sae. Vervolgens wordt destraatver-
lio-iing aanbesteed en gegund aan A. de
Steur voor f 78. De asohbskken worden
voor 1910 verpacht aan A. Meulmeester
voor de som van fl.50. Bij de rondvraag
vestigt de heer Cornelisse de aandaoht op
den sleohten toestand van het Dorpswegje.
Besloten wordr, dit met duinzand wat te
verbeteren. Hierna wordt de vergadering
door den voorz tier gesloten.
Bij den dienst der dircote belastingen
enz. zijn met ingang van 15 Januari ver
plaatst de commiezen 2e klasse J. Visser
van Middelburg naar AxelA. Verdouw
vs» Axel naar MiddelburgJ. F. Kousema
ker van Sas van Gent naar Nausea C. Kok
van Nieuw Namen naar Geinkensxand J.
J. Galak vac Si. Maartensdijk naar Zuuderf;
H. v. d. Berge van Haaswaert naar St.
Maartensdijk E. J. Ruymbeke van Ruo-
phen naar Sas van Gentde commiezen 3e
klasse K. Vos van Koewacht naar Nieuw
Nsoieu J. Boerema van Bergen op Zoom
naar Zuiddorpe en de oom mies te water
lo kies D. v. Poelje, van Torneuzfen naar
Hanssrsert.
Bij Kon. besluit zijn bevorderd tot
opzichters vau den Rijkswaterstaat le
klasse P. K. Kok en J. C. de Maaier.
Kloetinge. In deze gemeente doet zich
een geval van kinderverlamming voor, en
wel bij een meisje van 19 jaar.
Baarland. Zaterdagavond, eerste Kerst
dag, gaf de chr. zangvereeniging «Hosan
na'", a hier, voor een goed bezette zaal,
h&re jaar lij ksehe uitvoering in het kerkge
bouw der Geref. gemeente. De op het
programma geplaatste nummers werden
haast alle prachtig uitgevoerd, zoowel wat
betreft zuiverheid van toon, als vastheid in
maat. Enkele waaronder in de eerste plaats
»Zslig alleen, Heer, is 't hart, dat U mint"
werden gevoelvol ten gehoore gebracht.
Ook de verschillende solisten van dezen
avond hielden zich kranig en hun mag een
woord van lof niet worden onthouden
zij zongen voortreffelijk ea bleken voor
hunne task be lekend. Dankzij de ijverige
toewijding van den direeteu den heer H,
Wolzak Jr. heeft „Hosanna" na een jaar
studie werkelijk iets goeds voortgebracht,
de leden kunnen met recht trotsch zijn op
deze welgeslaagde uitvoering. Mogen zij
hierin een aansporing vinden, voort te gaan
op den ingeslagen weg
Wissen kerks?. De op den eersten Kerst
dag in da openbare school alhier gehouden
openb&re zanguitvoering van „Zang en
Vriendschap" mag weder als uitstekend
geslaagd geboekt worden: Niet minder dan
achttien zangnoaaxners, w-o. soli, beurtzang
en koren elkander afwisselden, ontlokten
het buitengewoon talrijk gehoor, w. o. ruim
160 batalende personen, telkens een blijk
baar welgemeend applaus. Het viel dan ook
blijkens den bijval van het geheele audito
rium zeer in den geest, dat een Jer toehoor
ders, els tolk van het publiek, aan het slot
van dezen avond den directeur den heer C.
Flipse, de soli en 't gezelschap en corps
hulde bracht voor het wederom behaalde
succes, gebleken uit het ongestoord aan
dachtig gehoor, en het ongekunsteld
applaus, dat elk der ten gehoore gebrachte
stukken mocht verwerven.
