NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
No. 61,
1909.
Vrijdag 10 December
24e jaargang
CHRISTELIJK-
HISTORISGH
Uit de beyrootinysdebatten
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUU, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
TWEEDE KAXË R.
UIT DE PROVINCIE.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,02'.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 "ent.
(Uit de Kamerrede van den heer Lohmar
Christendom, zedelijkheid en recht.
g|De heer Troelstra aldus schrijft De
Nederlander had bij interruptie beweerd
dat vaa de reohtersijde vorstenmoord ver
dedigd werd en dat zijn partij dit niet
doet. De heer Lohman, die en passant af
wees de bewering van den heer TroelBtra,
dat dr. Gorter geen sooiaai-demooraat ion
sijn omdat hij niet meer bij de partij is
aangesloten, antwoordde op bovengenoemd
verwijt:
J^De geachte afgevaardigde vergist zich,
als hij denkt, dat ik hetzij den dood van
mensohen, hetzij eenig kwaad zou willen
verdedigen utilitatis causa. Dit mag de
Christen niet doen, want hij moet liever
het booze ljjden dan het booze doen om
een zeker goed doel te bereiken. Maar het
verschil tussohen den heer Troelstra en
mij, dat ook aan het lieht kwam bij de
behandeling van den krijg die gevoerd
wordt in Atjeh, zit in het verschil van
opvatting omtrent de Overheid. De Over
heid mag en moet doen wat een particu
lier of partij niet mag doen. jj mag nemen
ons leven, onze vrijheid, ons geld, wanneer
wij bijvoorbeeld misdaden bedreven heb
ben of wanneer le fiscus ons een en ander
uit den zak haalt; maar dit doet de Over
heid dan als Overheid en dat moet zij
ook doen in Atjeh. Al nam ik aan, dat
de motieven van den Atjeh-oorlog kapi
talistisoh waren ik laat dit in het mid
den dan is het nu toch de verplichting
om vol te houden en zou terugtrekken
een verraad zijn aan een groot deel van
de Atjeh-bevolking zelf. Daarom is het
doel, waarvan ik in die redevoering sprak,
volkomen geoorloofd, ja, zelfs plichtmatig
en wanneer men een plichtmatig doel be
reiken moet, dan zijn de middelen die
daartoe leiden, ook plichtmatig, evenals
de chirurg plichtmatig iemand een been
afzet, hoewel het in het' algemeen niet
geoorloofd is eikander de beenen af te
snijden. In zulke gevallen kam men zeggen,
dat het doel de middelen heiligt.
Nu zegt de geachte afgevaardigde, dat
in zijn wereldbeschouwing juist geen plaats
is voor haat. Neen, dit is zoo, maar ik
voeg er bijook niet voor liefde, en daar
om staat het Marxisme zoo diametraal
tegenover het Christendom. En als men
van die zijde tot tweemaal toe mjj toevoegt:
gij moet niet voortdurend ons verwijten,
dat wij haat opwekken, dan zal de Kamer
mij zeer zeker wel veroorloven een enkel
citaat voor te lezen uit een boek van den
heer Troeistra zelf, getiteld//Van Strijd
en Leed». Daar lees ik»Wie is de vijand F
Slechts één is het, één die over de geheele
wereld geheel het proletariaat onderdrukt.
Eet is de kapitalistenklasse. Daarvoor moet
gij bloeden, arbeiders, zonder dat men er
naar vraagt of men u daardoor aan den
hongerdood prijsgeeft. De slaohtoflirs der
wreedheid zijn niet te stellen.
//hoort het, tyrannen, die vet zyt van
de magerheid der armen.
>Mocht dan (d. w. z. als de sociaal-de
mocratie de macht der bezitters heeft ver
nietigd) de bourgeoisie, wrar zij in de
Parlementen overwonnen is, den politie-
ken strijd op straat willen overbrengen,
dan zal de rebellie der uitbuitendeklas-
se in haar eigen bloed worden gesmoord.
Terwijl kapitaal-dienende priesters bij
dat barbaarache schouwspal (de bescha
ving, heenrollende over de lijken van
jong- en ongeborenen) no»; blijven preve
len van „liefde" en van «barmhartigheid"
en van broedersohap der kinderen van
éénen vader, trekken de prolotariërs hun
macht samen en organiseeren zjj hun we-
reldleger, om de kapitalistische meorde-
naars hun beulswerk onmogeliik te ma-
ikea en de aarde te zuiveren van het bloed
|der onschuldige, kinderen, door de >kapi-
ftalisten" (niet door het kapitalistische
[stelsel) «vermoord".
«Deze toestand (de socialistische toe
komstmaatschappij) is aanstaande, en zij
zal verlossing brengen aan ongeloovige
zoowel als aan geloovige arbeiders, die
zullen beseffen, dat de rijke jonkers aan
hun god de eigenschappen hunner zelf
zuchtige klasse hebben toegekend, en voor
zulk een eigengemaakt afgodsbeeld niet
zullen willen buigen, 't Is overal dezelfde
uitbuitingMijnheer j strijkt de°| centen
op en de ondergeschikten doen het werk.
«De ambtenaren in openbaren dienst
genieten voor weinig arbeid vette trak
tementen en rijke pensioenen, waar heel
een volk voor moet zwoegen.
„De armen, de werkbijen, wier arbeid
allen rijkdom schept,
.„De kapitalist is de eenige die zon
der arbeid rijk wordt/
«Alles wat leeft van de ellende, de dom
heid en de slaafschheid der massa, ziet
met angst en haat
De heer HugenholtzDat is niet onze
haat, maar uw haat.
De heer De Savornin LohmanDat is
zoo. Ik wil alleen hier opmerken, dat g(j
ons dan toch ook van haat beschuldigt.
De heer HugenholtzDat hebben wij
nooit ontkend, dat gij ons haat.
De heer De Savornin Lohman: Ik ga
voort -. „ziet met angst en haat die jonge
partij opkomen,die over de geheele wereld
den strijd tegen deverdrukking aanvaardt.
uO, als zjj het goed gevoelden, de arbei
ders, hoe zwaar de misdaad is, door de
heerschende klasse jegens haar begaan,
hoe zouden zij samenstroomen tot den hei
ligen strijd.
//De arme man weet hetzijn meester
wordt rijk van zijn arbeid en die gloeiende
oven is hem een hel, waarin zijne verbeel
ding spoken van haat en wraak ziet rond
dansen."
En nu vraag ik ernstig aan de heeren
sociaal-democraten, of hun systeem al dan
niet spreekt van haat F Denkt gij dat, wan
neer gij voortdurend aan het volk zulke
dingen voorhoudt, het volk, datphilosj-
phische volk, zal zeggendie kapitalisten
zijn gedetermineerd, daar kunnen die men-
echen niets aan doenwij koesteren geen
haat tegen uook gij zijt onze broeders F
Neen, het is niets dan haat, die gekweekt
wordt en dit is het verschrikkelijke in uw
systeem dat, wanneer iemand in de ge
goede klasse iets doen wil ten behoeve van
de arbeiders, uit liefde, en zich zelf daar
voor geeft, de heeren hem moeten toevoe
gen gij doet dit niet uit liefdegjj doet
dat slechts om uw kapitalistisch stelsel
langer te kunnen in stand houden. Het is
op deze wijze, dat ge ons volk vergiftigt en
bederft.
Gods Openbaring is de hoogste waar
heid, en z(j die dat erkennen, zullen, ook
al dwalen zij een tjjd lang, hun weg te
rugvinden. Wij kunnen daarom zeggen
Uw Woord is een lamp voor onzen voet,
omdat de drager van die lamp een levend
Wezen is, n.l. Jezus Christus.
Men beweert voortdurend, dat de anti
these ontstaan is doordat wij telkens
herhalen dat er een antithese is. Dit is
echter niet zoo.
In vroegere dagen werd het verband
tusschenChristendom,zedelijkheid en recht
algemeen erkendvandaar dat er vóór de
revolutie geen afzonderlijk Christelijke
partij bestond. Maar sindB op politiek
gebied dit verband werd genegeerd en
die negatie zelfs bij de mannen van de
revolutie als een shiboleth goldt, moesten
de Christenen, die dat verband wel voel
den en erkenden, zich bl wel van de po
litiek onthouden, df zich coaliseeren.
Zoo ontstond op politiek gebied de
tegenstelling, en die zal blijven totdat
ik zeg niet allen Christenen zijn, maar
door allen zal zijn erkend, dat dit
verband bestaat en dat daarmee moet
worden gerekend.
De antithese welke op politiek gebied
bestaat is ontstaan door de revolutie,
welke haar gewild heeft. Nu is er een
deel van het volk, dat hem vertrouwt,
die met de Openbaring rekening houden,
niet omdat door hen een speciaal Chris
telijke Staat of een speciaal Christelijk
georganiseerde maatschappij in het leven
zal worden geroepen zoo iets bestaat
niet maar omdat zij weten, dat hun
vrienden, die zij hier naar toe sturen,
rekening houden met den Geest Gods
die ons is geopenbaard. Daarom zullen
enkelen van hen, wanneer de heer Troel
stra hen toeroeptkomt tot ons, van tijd
tot t(jd misschien wel naar hem over-
loopen, maar bij hem blijven doen zü
niet.
9 Deo. 1909.
De omichtbare Pen.
Een buitengewoon belijder en martelaar
van het evangelie inEngeland was de evan
gelische bisschop Hugh Latimer.Menschen-
vrees kende hij nietwaarheidszin, onwan
kelbare overtuiging en onverschrokkenheid
waren opvallende trekken van zijn karak
ter. Den 16 October 1555 werd hij op den
brandstapel gebracht en door de katholie
ken levend verbrand. Hij troostte nog een
anderen martelaar, die met dezelfde keten
gebonden wai, met de woorden: „Wees
getroostwe zullen heden met Gods hulp
in Engeland een licht aansteken, dat nooit
meer uitgaat*"
Hier volgt een voorval uit een verhoor
van Latimer, dat hij zelf aldus heeft ver
teld „Ik werd door 5 of 6 katholieke bis-
schopen verhoord en had daarbij veel te
lijden. Iedere week moest ik drie maal in
het verhoor, en vele valstrikken werden
m\j daar gespannen, om iets nit mij te krij
gen. Eens werd ik weder in de kamer ge-
braeht, maar hei was wat veranderd.
Want terwijl anders altijd vuur in den
haard gebrand had, was dit nu wel niet het
geval, en hing er een gordijn voor. Toen ik
antwoorden moest, zei een bisschop «Och,
spreek als het u belie it luid, ik ben wat
wat doof.« Ik begon achterdocht te koeste
ren en keek naar den haarddaar hoorde
ik achter het gordijn een pen schrijven.
Ziet gij, mijn vriend, zoo werkt ook
voortdurend ten opzichte van onze woor
den en daden de onzichtbare pen. Zij
teeken alles op, wat gij zegt of doet. Wat
zal u eens voorgelezen worden F Wat staat
in het geheime en onbetwistbare protokcil.*
Zie toe, dat uw woorden en werken zoo
zijn, dat ge eens bij de voorlezing niet be
hoeft te schrikken. Denk aan de onzicht
bare pen I Nederlander.
Leeuwerik.
Blijft gij nooit één blanken ochtend,
Leeuwrik, zingen hier beneên,
Die uw naohtlijk nest ontvluchtend
Door de zilvren nevlen heen
Vleuglings vindt de gouden wegen
Waar uw aadmen juichen wordt,
Tot uw zang in vuren regen
Naar de koele vore stort
Zingt gij nooit de roo'e smarten
Van den duistren aardenaoht,
Wordt het bloeden onzer harten
Wel gestelpt, maar nooit verklaoht
In het ijle blauw verloren
Volgt mij u oog niet meer uw vlucht,
Maar uw antwoord dwaast mijn*ooren
Met zijn zaligend gerucht
Steeds, uit vreugd of smart gerezen,
Heeft de ziel uw vreugd verstaan,
En tot uwe vreugd genezen,
Ons gemeen geheim geraên
Alle smart omhooggedragï.n
Meerdert vreugdes gouden schat
Slechts de vleuglen, die ons schragen,
Zijn van aardes tranen nat.
(De Oide.) P. C. BOÜTENS.
De begrooting van marine is aangenomen
met 50 tegen 16stemmen. Tegenstemden
de vrijzinnig democraten, socialisten en
enkele unie-liberalen. Voor stemden de
oud-liberalen en de heeren Rink, Dolk en
Jausen (Den Haag) met de geheele rechter
zijde.
De begreoting voor Landbouw wordt
verder behandeld. De heer Frjjtier, de
bestrijding van de tuberculose onder hit
vee, ter sprake brengend, betreurt, 't dat
er op deze begrooting zooveel minder voor
wordt uitgetrokken, dan verleden jaar.
Spr. juicht toe den maatregel dat ver-
eenigingen om voor subsidie in aanmer
king te kunnen komen, verplicht zijn het
fokvee te doen,1 keuren. Hij wenscht den
maatregel betreffende aankoop van tuber
culeus vee niet tot het fokvee beperkt
te zien.
De minister van landbouw verdedigt het
overnemen van aan tuberculose lijdend vee
door het Rijk, ook van fokvee. Toezicht op
de stalling zou veel geld kosten en boven
dien niet afdoende zijn, waar de besmetting
dt»k kan uitgaan van de bijproducten der
zuivelproduoten.Daar moet wat aan gedaan
worden en spr. deelt mede een dezer oagen
in handen te hebben gekregen het rapport
van de commissie tot het samenstellen
van voorschriften voor zuivelfabrieken ter
einde besmetting door de bijproducten
tegen te gaan
Trouwens, ook voor de stalling wordt
reeds iets gedaan, getuige de wedstrijden
voor doelmatige stallingen.
Spr. zet dan uiteen, hoe de Reg6ering bij
aankoop te werk gaat, betoogend, dat men
juist dezen maairegel voor het fokvee moet
toe passen, omdat daaruit onze veestapel
voorkomt.
Daarna werd lang gedebatteerd over de
mijneonoessies.
Het zinken der stoomboot Handel en
Nijverheid op de Zuiderzee en het omslaan
van een paar booten in Friesland, waarvan
vermoed, dat overlading de oorzaak is, zul -
len naar het Hl ld. verneemt door een lid
van de Tweede Kamer inde Volksverte
genwoordiging ter sprake worden gebracht
Aangedrongen zal worden op het nemen
van maatregelen ter voorkoming van znlke
rampen.
Ongevallenwet.
Het Óbld. bericht, dat het bestuur der
Rijksverzekeringsbank besloten heeft, een
onperzoek te doen plaats hebben naar ren
tetrekkers (getroffenen;, die tot eenigen
arbeid geschikt zjjn geworden. Met dat
onderzoek, uitgezonderd oogletsels zijn
door het bestuur der Bank twee agenten,
die daartoe zich door het geheele land zul
len begeven. Gevolg waarvan tou kunnen
zijn, dat te eenigertjjd door het bestuur der
Rijksverzekeringsbank ambtshalve voor
verscheidene getroffenen een vermindering
der hun toegekende definitieve rente zal
plaats hebben.
Vlissingen. De plaatselijke vereeni-
ging «Vergunning" alhier heeft besloten
aan de regeering een adres te verzenden
met verzoek thans de plaatselijke accijns
op het gedistilleerd af te schaffen nu de
ryka-accijns is verhoogd met f27, daar
hier in Vlissingen nn de geheele accijns
bedraagt f 90, voor het rijk en f 17 50
voor de gemeente, of totaal f 107 50.
Vlissingen. Aan den sluisknecht B
Lejjdekkers is een pensioen toegekend
van i 361.
Biggekerke Als een bij zou derheid kan
worden gemeld, dat bij den landbouwer,
Abr. Jause, alhier is geslac t esn vette kce,
door hem zelve gemest, welke heeft gewo
gen 551 kilo schoon aan den haak - en
daarbij ruim nog 70 kilo aan los vet. Van
het schoone dier is inleven een kiekje ge
nomen.
Staatscourant no 288 bevat wijzigin
gen in de statnten van de vereeoiging tot
oprichting en in standhouding van de am
bachtsschool te Middelburg, thans ge
naamd: «De Ambachtsschool* te Middel
burg.
In de memorie van antwoord van den
minister op de Watarstaatsbegrooting
moet langer uitstel van den bouw der
nieuwe schutsluizen te Hansweert en te We-
vieldinge onraadzaam worden geacht, wil
toen den noodigen w .arborg verkrijgen, dat
Nederland aan liju internationale verplich
tingen kan blij ven voldoen. De kosten van
geheel nieuwe woningen op beide plaatsen
zijn in totaal geraamd op f 195,000.
Verder wordt gezegd dat geen aanleiding
bestaat tot verplaatsing van het station te
Vlake.
Ter verbetering van de interlooale tele
foonverbinding wordt o. a. noodig geaoht
de aanleg van zoodanige geleiding van Rot
terdam naar Goes en Neuzen.
Benoemd bij de landweer, infanterie,
lot reserve tweede luitenant,onderscheiden
lijk in de districten Middelburg en Neuzen,
<ie reserve-sergeanten A. Eibers, van de
grenadiers en jagers, en M. van Fraassen,
ven het 88e distirot te Middelburg.
Bezwaren tegen den Rijweg over den
Scheldedam van Zeeland naar
Noord-Brabant.
Wjj lezen in de Hiddelburgsche Courant
Waar nu aan verschillende gemeente
raden door „Vlissingen Vooruit" adhesie
a»n zijn adres gevraagd is en de zaak dns
op nieuw ter sprake komt, is het mis
schien, goed, even de bezwaren niteente
zetten,die tegen inwilliging van denwensch
aanleg van een rijweg over den Schelde
dam) bestaan.
Zijn wij goed ingelicht, dan gaat de
aanslibbing bezuiden den Scheldedam ge
regeld voort en is het te verwachten dat
binnen niet te lang tijdsverloop die aan
slibbing zoo ver is gevorderd dat tot be
dijking kan worden overgegaan. Is dat
geschied en de dan aangewennen polder
van rijkswege verkocht, dan zullen de
koopers voor het vervoer hunner land
bouwproducten een weg moeten aanleggen
en znllen dan zeker den kortsten weg kie
zen, die aanslnit op bestaande wegen. Die
kortste weg zon zijn van Bath naar de
polders aan den Brabantschen kant, aan
sluitende aan de eene zijde aan den weg
van Bath naar Rilland en aan den ande
ren kant aan den weg van Woensdrecht.
Niet alleen dat die verbinding korter
zon wezen, maar bovendien heeft zjj nog
het voordeel dat de weg van beide zijden
gevoed zon worden, wat bij den aanleg
van den door «Vlissingen Vooruit" ge-
wenschten niet het geval zon wezen, wijl
die aan den eenen kant door het water
begrensd worden zon.
Een ander nadeel is neg dat de in de
nabijheid wonenden van laatstbedoelden
weg weinig of geen gebrvik maken zon
den, wijl zij veel gemakkelijker en spoe
diger Bath en Woensdrecht kunnen be
reiken langs den dan te maken nieusten
weg.
Bovendien zou de f 90 i f 100.000, aan
een weg langs den Scheldedam besteed,
grootendeels nutteloos worden uitgegeven,
wijl na de indijking door den polder toch
een weg zon moeten gelegd worden, die
ver de voorkeur zou hebben.
Nu moge e en tegenwerpen dat er nog
uenige jaren zullen moeten verloopen eer
laatstbedoelde weg er komt, maar dan is
de vraag gewettigd: staat het nat en
voordeel van den gewenschten weg in
evenredigheid met de kosten, als men
aanneemt dat hij binnen vijf, stel tien
jaar niet meer gebruikt wordt?
Aan deze overwegingen vermoeden wij
is het zeker toe te schrijven dat weinig
gemeentebesturen en polders indertijd
financieelen steun verleenden en dat Gede
puteerde Staten van Zeeland er de voor
keur aan geven de zaak voorloopig aan te
honden,
In hoever dit standpunt juist is, be-
oordeelen deskundigen en tot oordeelen
meer bevoegden dan wjj.
