ÜWSBLAD
VOOR ZEELAND
No. 56.
1909.
Zaterdag 4 December
24e jaargang
GHRISTELIJK-
HISTORISCH
Binnenland,
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST,
F. P. D'HUSJ, te Middelburg.
Goes
PRIJS DER ADVERTENTIËN
ji'-ïnH t> 'if rr o
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,02'.
e
sa
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 '•ent.
3 Deo. 1909.
Drank ellende.
De verschrikkelijke gevolgen van het
drankmisbruik worden treffend geteekend
in een staatje, voorkomend inde toelichting
bij een aan den Gemeenteraad van Rotter
dam gericht adres.
Het is ontleend aan De Blauwe Vaan van
19 Februari 1909.
De gegevens betreffen een staat in Ame
rika.
Ohio werd daar, naar het aantal drinkge»
legenheden in 5 groepen ingedeeld, en ver
volgens werd nagegaan, hoe het stond met
het aantal misdadigersde inlagen in de
spaarbankhet schoolbezoekhet aantal echt
scheidingen en krankzinnigen, en ook nut de
belastingen, die er in het district van roe
rende goederen moesten worden geheven,
om in de uitgaven te worden voorzien.
Eu aldus waB het resultaat
Aantal
Aantal
Aantal
drinkgeleg.
misdadiger.
dollars op
School
per
per
de spaar
bezoek in
looooo
looooo
bank
procenten
inwoners.
inwoners
(per hoofd)
0
3
41-73
86
y 69
14
21.02
80
- x59
32
18.34
77
335
44
I6.78
67
54°
61
4,68
51
Aantal
Aar tal echt
Aantal
Belasting
drinkgel.
scheidingen
krank
op roerende
per
per
zinnigen
goederen
IOOOO
looooo
perlooooo
per 1000
inwoners
inwoners
inwoners
dollars
0
45
28
19.70
69
73
52
23.80
159
92
65
28.12
335
I20
73
35-39
540
168
9i
39-23
Zulk een lijstje spreekt boekdoelen.
Hoe meer kroegen, hoe meer misdadi
gers.
Hoe meer kroegen, hoe minder geld op
de spaarbank.
Hoe meer kroegen, hoe minder school
bezoek.
Hoe meer kroegen, hoe meer echtschei
dingen.
Hoe meer kroegen, hoe meer krankzin
nigen.
Hoe meer kroegen, hoe meer belastingen.
Hogen de oogen ook van het Nederland-
sche volk voor de gevolgen van het drank
misbruik steeds wijder worden geopend.
Rotterdammer.
Bjj de stemming voor een lid van de
Tweede Earner in het district Gulpen
werden uitgebracht 3866 geldige stemmen'.
(Bij deze opgave ontbreken de stemmen
van twee stembureausDe heer L. M.Her
mans (soc.-dem.) verkreeg 423 en jhr. mr.
Chr. Buys de Beerenbrouck (r. k.) 3443
stemmen. Gekozen is dus de heer Éuys de
Beerenbrouck.
De Eerste Kamer heeft zonder
hoofdelijke stemming aangenomen het
wetsontwerp betreffende verhooging van
den accijns op het gedistilleerd.
Het bericht omtrent eene mogelijke
benoeming van den heer Tutein Nolthe-
nius tot direoteur-generaai van den land-
bouw is onwaar. -8. Ct.
De decoratiekwestie.
Het Volk méldt, dat de sociaal-de
mocratische Kamerfractie heeft besloten,
dat mr- Troelstra een voorstel zal indienen
tot instelling van een parlementaire
enquête.
- Bü Kon. besluit isaanidr. G. J. VM
der Flier, emeritus predikant te s Qra.
venhage op zijn verzoek, eervol ontslag
verleend als lid en secretaris er comm|B.
sie tot de zaken der Protsetansche Kerken
in Nederlandsch- Oost- en est-Indiü,
met dankbetuiging voor de door hem in die
betrekking bewezen diensten.
Wjj lezen in de Middelb. Crt.
In verschillende»christelyke« of te wel
gereformeerde vereenigingen en afdee-
lingen van Patrimonium werd besloten
telegrammen of brieven te zenden aan dr.
Kuyper om hem sympathie te betuigen
iu deze voor hem zoo moeilijke dagen.
Wat is dat blad toch altijd overdreven
en hatelijk met zijn berichten, wanneer 't
een bepaald deel der protestantsche chris
tenheid betreft. «In verschillende «chris
telijke» of te wel gereformeerde vereeni
gingen en afdeelingen van Patrimonium*
zooveel woorden, zooveel onjuistheden,
zou men haast zeggen. Verschillende
beter ware gezegd «twee*. Waarom voorts
dat Christelijke met aanhalingsteekens, en
dat gereformeerde in verband met Patri
monium f Het blad weet heel goed dat Pa
trimonium geen kerkelijke vlag voert, en
geen enkele kerk uitsluit. Wat overigens
dia moties van aanhankelijkheid aan dr.
Kuyper aanbelangt, wij lazen tot heden
toe nog maar van tweeRotterdam en
Weesp. Niet eens zooveel, bij zooveel
verguizing als dr. K. van liberalen en
sooialisten gewordt.
UIT DE PROVINCIE.
Het Rijkstelegraaf kantoor te Goes
verzond gedurende de maand Nov. 1909
1091 Telegrammenontving er 1136, opge
nomen en verder geseind werden 2235
totaal 4462.
Gesprekken. Uitgaande 723, inkomende
744, overgenomen 1782 locaal 334totaal
3583.
Voorts werden door de Hulpkantoren op
Znid- en Noord Beveland behandeld
Telegrammen.
Ver- Ont-
Baarland
45
41
86
Borsselen
60
61
121
Colijnsplaat
80
74
154
Driewegen
26
32
58
Ellewoutsdjjk
'g-Gravenpolder
66
33
99
79
99
178
's-Heer Arendskerke. 38
55
93
's-Heerenhoek
48
41
89
s-H.Hendrikskinderen 5
5
10
Heinkenszand
43
60
103
Hoedekenskerke
48
32
80
Kamperland
74
72
146
Kapelle
116
140
256
Kats
58
55
113
Kloetinge
57
58
105
Kruiningen
42
93
143
Kwadendamme.
11
23
34
Nieuwdorp
59
43
102
Nisse
25
38
63
Ondelande
29
19
48
Ovezande.
51
57
108
Rilland
52
92
144
Schore
75
98
173
Waarde
62
70
132
Wissenkerke
48
53
101
W olphaartsdjjk
139
131
270
Gesprekken.
Ver- Ont-
Kantoren. zonden, vangen. Totaal.
Colijnsplaat66 8 74
Ellewoutsdijk 30 4 34
Kapelle67 59 126
Kruiningen 41 10 51
Ovezande 8 4 12
Rilland75 53 128
Aan het postkantoor Krabbendijke
en de, daaronder ressorteerende, hulppo it-
kantoren werd gedurende de maand Nov.
1909 ingelegd f 9201.14. Terugbetaald
f4400.62. Het laatste door dat kantoor uit
gegeven boekje draagt het nummer 1012.
Voorts bedroeg het aantal verzonden tele
grammen 147, ontvangen 234, totaal 881.
Uitgaande telefoongesprekken 123, inko
mende 42, totaal 165.
Nieuw en St-Joosland. Als een zeld
zaamheid kan zeker wel gemeld word cd,
dat een paard van den landbouwer Janse
alhier geveulend is van 3 veulens. Jammer
dat zij niet in het leven zijn gebleven.
Brouwershaven. Het op den Banjaard
gestrande stoomschip „Maria" kan als ver
loren beschouwd worden. Het zit met het
dek onder water.
Giiteien is met hoogwater op den
We8(havendam te Neuzen omhpog gevaren
de Engelsohe stoomboot „Themonaroh" van
Mellow, met ruw ijzer naar Neuzen. Men is
aangevangen met het overladen der lading
in lichters. M. C.
Te Cadzand is een lijk aangespoeld.
Daarop gevonden papieren wijzen aan, dat
het is van Jan Baptiste Adam Visser, aan
boord van de „Martha no. 6" uit Coxyde.
In de week van 24 tot en met 30 Nov.
1909 zijn in Zeeland voorgekomen 1 geval
van typhus en febris typhoidea te 's Heer
Arendskerke5 gevallen van roodvonk,
waarvan 1 te Middelburg, 1 te Serooskerke
(W.) en 3 te Sluis en 1 van diphtheritus te
Middelburg.
De Staatscourant no. 283 beval de
statuten o. a. van deWerkliedenvereeniging
«Eigen Hulp* te Goesen van de vereeni-
ging «Eendracht maakt Macht* teVlissingen.
Bij Kon. besluit zijn benoemd:
tot raad in het bestuur van den polder
Walcheren, S. Louwerse, te Oostkapelle,
en L. Cijsouv, te Westkapelle; tot lid
van het bestuur der waterkeering van den
czlamiteuzen Nieuw Neuzenpolder, A. Ba-
reman Wz., te Hoen; tot dijkgraaf van
den Muijepolder N. Polderman, te St.
Maartensdijk; tot lid van het bestuur der
waterbearing ran den oalamiteuzen Willem
Annapolder, W. van Liere, te Biezelinge
tot gezworene van net waterschap Waarde,
J. Pieper, te W» srde.
Colijnsplaat. Donderdagavond hield de
Chr. Werfel. vereen. «Draagt elkanders
lasten Alhier hare jaarvergadering,waarbij
tegenwoordig waren 62 leden en 4 begun
stigers. De verg. werd geopend met het
zÏDgen van Ps. 119 14 en gebed door
de. Staal. Ook werd door den voorz. een
welkomstwoord gesproken en een gedeelte
uit Gods Woord voorgelezen, waarna de
secretaris het woord erlangde en zijn ver
slag voorlas. De toestand der vereeciging
is niet ongunstig te noemen. Hetledortal
vermeerderde zelfs van 175 tot 189 leden,
dooh dat der begunstigers daalde van 81
op 26. De uitkeering aan zieken was dit
jaar ook niet gering. Aan 68 personen
werd de som van f 1012.77'/2 uitgekeerd.
De inkomsten van het ziekenfonds bedroeg
slechts i 888.90, zoodat om niet te kort te
komen f200 van de spaarbank weid ge
nomen. Nadat alles was verrekend hield
men toch nog over de som van f265.12,
waarvan weer f 100 werd terug gezet op
de spaarbank. In de kas is lus gehouden
f16512. Het bedrag dat nn op despaar
bank berust is f 1460. De penningmeester
dhr. J. Douw, die aan de beurt van aftreden
was, werd met 55 van de 58 geldige stem
men herkozen en nam die benoeming, na
6 jaren het vertrouwen als zoodanig te
hebben genoten, weer aan.
Ook 2 der leden van de oommissie van
toezicht moesten aftreden en werden met
bijna algemeene stemmen herkozen. De
heer Noordjjke kreeg er 49 en de heer
Israël 47 stemmen. Eerstgenoemde nam
die benoeming terstond weer aan, dooh de
heer Israël zal hierover, a's niet aanwezig
zijnde, nog moeten beslissen.
Daarna kwam het bestuur nog met een
kleine wijziging in het Reglement en wel
over de aanneming van nieuwe leden. Zij
die voortaan lid willen worden, moeten
een schriftelijke verklaring teekenen,
waarbij zij erkennen -in te stemmen met
den Chr. grondslag der vereen, en zich daar
naar ook wenschen te gedragen. Hoewel dit
voorstel wel eenig debat uitlokte, werd
het toch met algemeene stemmea aange
nomen.
Nadat de voorzitter dhr. J. Schippers
de aanwezige leden bedankt had voor hun
ne opkomst, werd de vergadering gesloten
met dankzegging door ds. Feijkes, nadat
gezongen was van Psalm 103 9.
Colijnsplaat. Donderdagmorgen om 5
k 6 uur is bij hoogwater en een hevige
westenwind de zeedijk aan Wanteskuip
over een lengte van plm. 8 M. wegge
slagen. Voor de verzwaring en verhoo
ging van den binnendijk levert deze door
braak geen bezwaar op, evenmin voor
de westelijke nol, die reeds voor een deel
gekrammat en van rijsbeslag voorzien is.
Deze nieuwe nol heeft niets geleden en
men gaat voort hem af te werken.
Brulnisse. Openbare vergadering van
den gemeenteraad voormiddag 11 nur.
Voorzitter dhr. S. Hage, burgemeester-
Allen- present. De notulen worden zon
der op- of aanmerking gearresteerd. Dhr.
L. van Popering verzoekt afvoering van
den Hoofdei. Omslag. Wordt toegestaan.
Een dankbetuiging van de Ambachtschool
wordt voor kennisgeving aangenomen. De
voorzitter deelt mêe dat Ingelanden van
don Polder Brninisse hebben besloten
ie dat de Suatiesluis 20 cM. lager ge
legd moet worden dan in het oorspron
kelijk plan is aangegeven.
2o dat aan de buitenzijde van den zee
dijk twee steenen bermen moeten gemaakt
worden. Dr. de Koek verzoekt verhoo
ging van zjjn salaris ais gemeente-genees
heer tot een maximum vau f500. De
vroede vaderen z\jn van oordeel dat de
dokter geld genoeg verdient bij gevolg,
wordt zijn verzoek van de hand gewezen.
Komt ter tafel het verzoek om subsidie
van de gymnastiek varaeuiging Olympia"
wat in de vorige vergadering was uitge
steld. B. en W. hebben geen preadvies.
Het nut van «Olympia" worat betoogd
door den heer Hoogerheide. Z.Edel. heeft
er toch niet veel aardigheid van gehad,
want met 4 tegen 3 stemmen besloot de
Raad afwijzend.
De Voorzitter leest een ingekomen stuk
van het Ministerie van Waterstaat, be
trekking hebbende op de meting der vis-
scherevaartmgen, het stuk is zoo ondui
delijk dat niemand der heeren de bedoe
ling er van begrijpt.
De Voorzitter wordt gemachtigd er over
te spreken met den hoofdambtenaar van
dat departement.
Komt ter tafel de politie-verordening,
lang en breed wordt over elk der arti
kelen gesproken. Wjj vernamen datj de
stoepen niet meer mogen worden ge
schuurd na 1 uur 's middags, dat er niet
met een flets over zeker voetpad mag ge
reden worden dat er geen schepen met
geladen geschut iu de haven mogen ko
men en dergelijke fraaiigheden] meer.
't Wordt half twee, de heeren willen
gaan eten, wethouder Goudswaard doet
dienaangaande een voorstel wat wordt aan
genomen, de oude heer Boiier geeft in
overweging bjj den voorzitter te gaan di-
neeren.op voorwaarde dat zijn vrouw bief
stuk heeft gebakken. De voorzitter niet
wetend, wat zijn eehtgenoote dien middag
ter tafel zal brengen, geeft den heeren de
vrijheid mede te gaan, voor het geval het
menu is saamgesteid zooals dhr. Boiier
dat wenscht.
Na dit vermakelijk intermeseo, schorst
de voorzitter de vergadering tot 's mid
dags ten 8 ure.
In de heropende vergadering wordt de
politie-verordening afgehandeld, en zonder
hoofdelijke stemming aangenomen.
Betreffende de braad weer is vastgesteld,
dat voortaan de ingezetenen zeilen loten,
wie de eer geniet brandweerman te zijn.
We krijgen dan zeer waarso'ijnlijk veel
nieuwe spuitgastendaar kan de brand
spuitmeester plezier van hebben.
De vergadering wordt na de gewone rond
vraag ten half 6 ure gesloten door den voor
zitter.
Wat sinds langen tijd niet voorviel, zagen
we heden weer gebeuren. De heer secretaris
voerde herhaalde malen het woord, zoodat
het scheen dat hij zelf raadslid was. Of ZFd.
hiervoor te voren vergunning van den raad
heeft gehad, weten wij niet.
Driewegen. De Raad dezer gemeente
hield Donderdag een openbare vergadering.
Present alle leden. Vastgesteld werden
suppletoire kohieren hondenbelasting en
hoofdelijken omslag 1909 tot een bedrag
van fl ,50 en f10. Het loon van de beide
wegwerkers werd nader geregeld en voor
de maanden J uni tot en met November vast
gesteld op f 1.25 per dag. Met algemeene
stemmen werd besloten mede te werken tot
den aanleg eener drinkwaterleiding, met
voldoende rijkssubsidie wordt toegezegd.
Tot leden der oommissie tot wering van
schoolverzuim werden herbenoemd de hh.
W. van Loo en W. Westveer. Tot lid van
het Burgerlijk Armbestuur in de plaats van
den hear C. van Strien, die niet meer in aan
merking wensohte te komen,werd benoemd
de heer J. L. Mol. De armenbegrooting voor
1910 woidt goedgekeurd in ontvang en uit
gaaf elk op f 4743.37'. Aan den heer J. A.
Hoste werd op zijn verzoek eervol ontslag
verleend als hoofd der school, en wel met
ingang van 1 Maart a. s. Wegens vertrek
naar elders werd ontheffing van hoofdgeld
verleend aan mej. J. v. Prooije. Ten slotte
werd besloten geen nieuwjaarsoommissie
meer te vormen, daar het Armbestuur be
reid is tegen Nieuwjaar een extra-bedeeliag
aan de armen te verstrekken.
BOEKBEOORDEEL1NG.
Kort geleden versohenen door tuisohen-
korast van de Naamlooze Vennootschap
Lakenman en Oohtman te Zierikzee van de
hand van den heer Mr A. J. F. Fokker, twee
lijvige boekwerken betrekking hebbende
op de geschiedenis en de uil- en inwendige
gesteldheid van het eiland Schouwen.
Zien beide stukken in royaal octavo for
maat, met tal van kaarten eu op fraai papier
gedrukt er uiterlijk keurig uit, reeds ook bü
'i doorbladeren geven zij doorloopend blijk
van hunne historische getrouwheid. Onge
twijfeld zullen zij daarom steeds van groot
gewicht zijn inzonderheid voor het daarbij
betrokken gebied.
Het Eerste Deel, getiteld „Schouwen
vóór 1600", bevat al datgeen, wat omtrent
het oude eiland uit die lang vervlogen dagen
bijeen te brengen was. Dit deel kan, schoon
anders van inhoud, tevens beschouwd wor
den als een vervolg of zoo men wil, als eene
aanvulling van het werk „Schouwen van
1600 tot 1900" hetwelk vroeger vaD den
zelfden schrijver versoheen.
De schrijver heelt ons in dit werk voor
namelijk de oude gedaante van het land,
die ook hier in den loop der tijden aan zoo
groote verandering onderhevig was, weder
als voor den geest getooverdhij heeft het
door de zee verzwolgene weder in beeld
gebracht en een en ander met kunstig tyj-
gewerkte kaarten toegelicht.
Maar de heer Mr Fokker heeft meer ge -
geven dan een geteekend beeld van 't ver
leden. Hij heeft den ouden omvang van het
land op historiso'ie gronden ontwikkeld -
de betrekkelijk smalle stroomen, die het
gebied aanvankelijk omzoomden, vóór deze
als in zeeën waren herschapen, beschreven
en de lijdensgeschiedenissen het land, die
grootelijks het gevolg wa's van het toene
mend vermogen der omgelegen wateren,
zoo volledig mogelijk toegelicht, alles op
eene wijze, die van nauwgezette en ijverige
studie getuigt.
Uit het historisch overzioht bljkt, dat
even als elders, ook hier de binnendijksohe
gesteldheid van bet land groote verande
ring heeft ondergaan. Tal van plassen,
meren eu vaarten zijn in den loop der
tijden in vruchtbaar bouwland of grazige
weilanden als herschapen. Vale namen van
belendingen waren veranderd; vele bestaan
hebbende wateren schier onkenbaar ge
worden, dooh veel is betrekkelijk dit alles
door de ijverige navorsohing van den schrij
ver, (weder in zijn oorspronkelijken vorm
voorgesteld.
Uitvoerig behandelt de sohrijver ook de
Haymanlanden landen van welke de oor
spronkelijke gesteldheid ons wellicht ook
no g altoos doet denken aan het Hayman- of
vogelschieten, sinds eeuwen her bij Zeeuw