Iel
iolen,
D,
1EUWSBLAD
VOOR ZEELAND,
V
f
No. 55.
Vrijdag 3 December
24e Jaargang
koop
koop
►MEN,
pachten
lokten
HISTORISCH
11 burg
)GSTE
bn vellen.
[OOP:
n t e
plevert. De
3 hypotheek
etter H II,
Koudekerke
ten kantore
ÏG te Ml 1-
|lngsbiljetton
vóór of op
Joolhoek" te
rgeteekendo,
elljetten wor-
4 December
bN, Yerseke.
iber 1910,
Q
jte Wegellng,
D
llhoek, groot
|uw de we i.
r e.
te leveren
|a.s>. ten ka .-
te Eapello,
amen zijn.
mrtsdijk.
ming 14 L e-
ostkapelle.
Biggekerke.
P
SSCHEK
en, kleinhout
Z a p e 11 e.
necht
igtekerke.
et Maart
knech t
ARDT,
Gravenpolder.
tegenwoordige
OOTE, Winke-
s i n g e n.
CHRISTELIJK-
VERSeHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JON GE-VERWEST, te Goes
FP. DV.UIJ, te Middelburg.
UIT m PEK»*.
Zedelijkheid.
gemeenteraad!
PRIJS DER ADVERTENTIËN
BoiteniandsGh Overzicht.
\>1
ü-
1
1<W,
Is.
a
XOELSE.
•oo en 20
1908,
SER,
sid.
ROTTERDAM.
9
Woensdags en
g, van Vlissin-
en Rotterdam
rt de boot ook.
Verwest, Goes.
i
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,02'.
UITGAVE DLR FIRMA
IiN VAN
2 Dec. 1909.
Vroede mannen.
De Standaard schrijft
Onder de vela onjuiste berichten, die
rakende de bekende zaak, door enkele
organen der Pers verspreid werden, be
hoort ook het zeggen, dat Dr. Kuyper het
denkbeeld om zijn zaak in handen van
vroede mannen te geven, zou hebben ge
wezen van de hand.
Het tegendeel hiervan is waar. Niet
eens, maar herhaaldelijk, is door hem aan
meerderen verklaard, dat h\j van voor
nemen was dit te doen, maar het uit
stelde tot na afloop van de Begrootings-
discnssiën. Zelfs was het zijn plan ge
weekt, zich in de Kamer van alle ver
klaring te onthouden, en zich geheel tot
het uitlokken van zulk een uitspraak van
derden te bepalen.
Maar al ging h\j thans, op het advies
van vrienden, tot het afleggen van een
korts verklaring in de Kamer over, hier
uit volgt in het minst niet, dat zijn oor
spronkelijk voornemen zou zjjn opgege
ven. Veeleer hebben reeds besprekingen
plaats gehad over de beste wijze, om tot
de uitvoering ervan te kunnen geraken.
Op het platteland. Naar aanleiding van
de aanneming der „Vaderschapswet', zul
len wij ze maar even noemen, schrijft Mar
nix in het Arnh. Dagbl. een artikel, waarin
hij een en ander zegt over de zedelijkheid
op het platteland en met name op deNeder-
Veluwe, waar hij woont.
Men mag natnurlijk niet generaliseeren.
Ook most men billijk zijn en met de his
torie rekenen.
Niet overal is 't zoo, als Marnix het toe
kent. En ook komt er, Gode zü dankin
sommige kringen, ook op 't platteland ver
betering.
Maar zonde is en blijft zonde.
En is een aanklacht tegen ons oithodox
volksdeel op !t platteland, dat het niet zel
den inzake het 7de gebod zijn Koning niet
eert.
Marnix woord verdient behartiging. We
nemen aldus Friesch Dagblad het vol
gende er uit over
Zoo er eens een onderzoek werd inge
steld naar het aantal onechte kinderen hier
op het platte land, de cijfers zonden een
ontzaggelijke aanklacht vormen tegen de
hoogloofde rechtzinnigheid der bevolking,
't Is geen uitzondering hier in de gezinnen
aan te treffen een dochter die zelf reeds
moeder is.
En wat een ellende dat meebrengt voor
het moreele leven en de geldelijke zorgen
van zulk een gezin, laat zich nauwelijks
indenken. Voor het volksbewustzijn ligt
er, nu ja wel eenige schande in, maar dat
het eene zonde is, door God zoo streng ver
boden, dat wordt zoo weinig gevoeld, dat
spreekt zoo weinig tot het bewustzijn.
En dat dit het geval is in kerkelijke krin
gen, geeft heel wat te denken en het stelt
de vraag met bangen ernst, of de kerk des
Heeren hare roeping wel gedaan heeft te
genover die groote volkszonde. In de krin
gen der wereld een zedelijk leven te vinden
ia strijd met Gods Woord en Wet dat hoeft
geene verbazing te wekken. Dat is eene
vanzelfsheid. Maar zulk een leven te zien,
daar waar uitwendig alhans Gods Woord
in gezin en kerk nog gehoord wordt, dat is
wel onder meer het droefste wat er te vin
den is. Dat spreekt van een losheid das le
vens, van een vormelijkheid in het gods-
diestige, waarvoor men zich voor God en
mensohen diep te schamen heeft en dat niet
medewerkt, om onze naasten voor Ohris
tus te winnen.
En dat de kerk hier vrij uitgaat, kan
ik niet gelooven. Niet, dat ik aan de kerk
een bovenmensohelijke kracht toeschrijf, of
haar een soort van yerbeteringsinstituut
acht te wezen. Maar wel meen ik, dat zij de
bevolking een weing eenzijdig heeft opge
voed en onderwezen. Zij heeft hier met hare
prediking maar al te veel gestaan in hei
teeken van 's mensoheD onmacht en ellende
en al te we nig laten hoorenden strengen en
heiligen eisoh des Heeren. Zij heeft, naar
mijne meeningalthans,geen angst en vreeze
voor de zonde pogen te wekken. De Wet
Gods als regel des levens, heeft ze te veel op
den aohtergrond gesteld en te weinig ver
kondigd, dat de eere Gods het hoogste is.
.Vergis ik mij niet, dau zit door deze
nalatigheid der kerk van jaren her, hier
den mensohen als in hun bloed de vrees
om werkheilig te zijn. En dat wreekt zich
nu in onzen tijd. De zonde wordt fijner
en geraffineerder inzonderheid op dit
terrein des levens.
Ook het platteland weet den weg Daar de
z.g. //deskundigen'' in de steden. Trouwens
daar wordt groote reclame voor gemaakt.
Die menschen laten kaarten rondbrengen
op alle dorpen. Zij schijnen trouw //den
burgerlijken stand" in de oouranten te
lezen. In de arbeidersgezinnen wordt een
paar dagen, nadat er een kleintje bijkwam,
door de post een kaart bezorgd, om de aan
dacht er op te vestigen, dat dergelijke dure
en lastige dingen als de geboorte van een
mensoh wel voorkomen knnnen worden.
En als er nu geen kentering komt in het
volksbewustzijn, als nu door den invloed
van gezin, sehooi en kerk, geen overtuiging
geboren wordt, dat alle onknisohheid van
God vervloekt is, dan vrees ik een steeds
losser worden van Gods Woord in het zede
lijk leven. Want wat vermag per slot van
rekening de Overheid tegen dit alles te
doen
Zeker met blijde verwachting zien
wij tegemoet de indiening der toegezegde
wetsvoorstellen van den Minister van Jus
titie. 't Is een weldaad alleen de gedachte,
dat de huizen der schande bij Rijkswet
zullen verboden worden,en dat de schande
lijke praktijken van het Neo-Malthusianis-
me door de wetgeving zuilen tegengegaan
woiden. Maar grooter weldaad zal hef nog
wezen, als onder ons volk, ook op de zoo
rechtzinnige Veluwe, het gevoel meer
levendig worden mag, dat alle overtreding
van het zevende gebod, zonde is, waar
over God zioh schrikkelijk vertoornt en
die Hij straffen moet.Dat alleen zal bewaren
voor een. zedelijken ondergang en den
kraohtigsten steun geven aan de wetten
onzer Overheid.
We kennen het platteland óok uit
jarenlange aanschouwing
Er is hier en daar in Marnix' sohets te
véél zwart... dèt is gelukkig zeker 1
Maar ook dan nog blijft er veel reden
tot verootmoediging, zegt T. D. terecht.
Middelburg. Vergadering van Woens
dag 1 Deo. 1909.
Voorzitter Jhr M. d. Brandeler, burge
meester.
Tegenwoordig 16 leden, 1.Vacature:
De voorxitter stelt aan de orde het onder
zoek van de geloofsbrieven van het gekozen
lid in het IHe district, den heer mr L. van
Andel, en beneemt daarvoor de heeren:
Gratama, Ver'- age en Jhr Boogaart.
Bij monde van den heer mr Gratama rap-
forteert de oommissie tot toelating der ge
kozene alzoo wordt besloten.
De notulen worden goedgekeurd.
Iogekomen stukken
.&Van den heer de Does e n dankbetuiging
voor de verhoo'ging zijner jaarwedde.
Van M'ddelburgsoh Bouwkring een ver
zoek om niet in te gaan op het verzoek der
Middelburgsohe Bestuurdersbond, om voor
waarde in de gemeentewerken.
Van Z.Exo. de minister van Binnenland -
sohe Zaken bericht, dat H. M. het besluit
der Raad, inzake het weeshuis, goedkeurt,
en bet adrei van den kerkeraad der Herv.
gemeente werd ongegrond verklaard.
De begrooting voor 1910 van het Middel
burg soh Muziekkorps, welke is vastgesteld
op f 5581.50 in ontvangst en uitgaaf.
Dankbetuiging van G. J. Boogaart voor
de verhooging zijner jaarwedde als secreta
ris der brandweervan W. Moerdijk dank
betuiging voor zijne benoeming als markt
meester id.van H. Tb. van Hejjningen voor
de verhooging zjjner jaaiwedde als adj.-
direoteur der gasfabriek.
Van het bestuur van het Natuurkundig
Gezelschap te Middelburg is ingekomen een
verzoek om van af de Doopsgezinde Kerk
tot de Heerengraoht een eleotrisohe stroom
aan te mogen leggen, noodig voor hunne
proeven.
B. en W. stellen voor dit in hunne handen
te stellen.
De heer Sprenger gelooft niet dat dit aan
de bevoegdheid hoort van B. enW. dooh aan
den Raad.
De voorzitter zegt, dat het in de verorde
ning is vastgesteld, dat dergelijke bepalin
gen bij B en W. behooren.
Van het bestuur der Godshuizen is inge
komen een verzoek tot wijziging barer
begrooting voor 1910.
Den heer v. Tellingen bevreemd het, dat
de Commissie van Financiën die niet heeft
gehad.
De voorzitter zegt, dat dit, wegens het te
laat indienen, niet kon.
De heer Fruin heeft bezwaar tegen de
behandeling ervan, hij wil deze zaak aan
houden, dus ook punt 6 der agenda.
De voorzitter zegt, dat de wijziging is
ingebracht op een wenk van de Commissie
van Finscciëo, de wijziging betreft f 2400
in ontvang en uitgaaf.
De heer Fruin blijft er bij, dat hij aan
houding wessoht.
De voorzitter stelt voor hot te behandelen
bij punt 6 der agenda.
De heer Snouck Burgronje wil wel behan
delen, dooh waar een raadslid zioh niet op
de hoogte heeft kunnen stellen, zou bij
uitstel wensohen.
Het voorstel-Pruin werd aangenomen met
algemeene stemmen, behalve die van dhr
De Veer.
Tot curator aan het gymnasium (vac. jhr
rar E. P. Schorer) wordt benoemd de heer
jhr mr W. H. Snouck Hugronje. Tot leeraar
aan de burgeravondschool wordt benoemd
de heer E. G. v. d, Ejjk te Amsterdam op
een wedde van f40 per wekelijks lesuur.
De begrooting van het bestnur der Gods
huizen over 1910 wordt goedgekeurd in
ontvangst en uitgaaf op f 54578,256. De
staat oninbare posten inkomstenbelasting
word eveneens goedgekeurd groot f3255,67
en hondenbelasting f 24,50. De begrooting
burgerlijk armbestuur 1910 in ontvangst
en uitgaaf groot f 42404,64 wordt goedge
keurd.
Thans wordt herstemd over de reclames
tegen de aanslagen in de belasting naar het
geschatte inkomen het voorstel der com
missie om J. Boasson terng te brengen van
de 10e naar de 7e klasse en W. K. Hering
terng te brengen tot de 13e klasse. Laatst
genoemde blijft gehandhaafd in de 14e
klasse met 8 tegen 8 stemmen. Boasson
wordt eveneens gehandhaafd in de 10e klas
met 8 tegen 8 stemmen.
In behandeling komt een bezwaarschrift
tegen aanslag schoolgeld van P.van Duiken
welke verzoekt restitutie te ontvangen van
4 maanden. De controlenr stelt voor afwij
zend te beschikken. Aldns wordt besloten.
Daar er een ledige nis is in den voorgevel
van ons raadhuis, besloot de raad daarin te
plaatsen een beeld, voorstellende H. M.
onze geëerbiedigde Koningin en H. K. H.
Prinses Juliana. Hiervoor is vergunning
gevraagd aan en verkregen van H. M de
Koningin. De teekening is ontworpen door
dhr dr P. J. H. Cuypers, architect over de
rijksgebouwen te Roermond.
In behandeling komen de volgende
voorstellen van B. k W. zij stellsn voor
om adhaesie te betuigen aan hat adres
van Vliasingen Nooruit' nan de Ged.
Staten van Zeeland en N.-Brabant, tot
het verkrijgen van eene weg over den
Scheldedam. De heer De Veer vindt
het beter om «an de Prov. Staten een
adres te zenden, wordt aldns besloten.
B. en W. stellen voor om op het ver
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 "ent.
zoek' van A. Flipse om gemeentegrond in
erfpacht te mogen ontvangen, afwijzend
te beschikken.
In verband met vorenstaande doon zij
een voorstel tot uitgiften van grond in
erfpacht aan J. F. Boutens te voldoen
aangenomen.
Naar aanleiding van het voorstel van
Mr. Gratema, om verhooging der jaar
wedden van den Controlenr der belas
tingen stellen B. en W. voor hem met
ingang van 1 Januari 1910 een verhoo
ging te geven van f300 en zijn wedde
alzoo te brengen op f 1500.
Den heer Snouck Hugronje, zal zich
niet verzetten tegen de verhooging, hij
gelooft d*t de tegen woord igen titularis
het verdient, hij vindt echter een mini
mum van f 200 te weinig, hij zal tegen
het voorstel van B. en W, stemmen en
voor dat van den heer Gratema die een
minimum stelt van f 1500.
Het voorstel van B. en W. wordt hier
op in stemming gebracht en aangeno
men met 14 tegen 2 die der heeren Snouck
Hurgronje en de Rijcke.
Voorstel van mr Sannes, om de diie
kantoorbedienden aan de gasfabriek een
verhooging van hun salaris te geven.
B. en W. stellen voor het voorstel niet
aan te nemen.
Da heer Sannes verdedigt het voorstel
op breede wijze, een salaris van f 500 is
op een diensttijd van 2 jaar te weinig
voor iemand die goede diensten doet, f 600
is ttooh niet te veel Het is eene goede
verhonding dat de salarissen in het alge
meen goed geregeld zijn, het argument
dat salarisregeling bij eene begrootteg
moet behandeld worden is hem niet dui
delijk, pas 5 minuten is met groote meer
derheid aangenomen een verhooging voor
den controleur.
De heer 'Gratama vraagt waaneer B. en
W. klaar kunnen zijn met de salarisrege
ling van gemeenteambtenaren.
Da voorzitter zegt, dat er direct na de
begrooting aan deze regeling is begonnen
en het in 1910 wordt behandeld.
Het voorstel van B. en W. .wordt hierop
aangenomen met algemeene stemmen, be
halve die van den heer Sannes.
B. en W. stellen voor om grond aan
den Blauwendijk te verkoopen, naar aan
leiding van ingewonnen juridisoh advies
waarom de heer do Rijcke destijds verzocht
omtrent de erfpacht.
De heer Tak zal tegen het voorstel van
B. en W. stemmen, hij is nog niet veranderd
van meening.
De heer den Bouwmeester verdedigt het
voorstel van B. en W., er is groot gebrek
aan bouwgrond, er zijn enkele floancieeie
bezwaren ingebraoht door decora aiissie van
financiën, kan er nn n et een voorstel van
een lid der Commissie uitgaan.
De heer Heijse meent, dat er geen oplos
sing is te doen aan de bezwaren, wil men
een oplossing, welnu, laten dan B. en W.
een gewijzigd voorstel indienen.
De heer Fruin vindt, dat de firma Vos en
v. Wijek een voorstel diende te doen voor
welken prijs zij den grond wensohen te
verkoopen.
De heer den Bouwmeester zegt, dat de
firma dit reeds heeft gedaan. Welnu vindt
mea het te veel dan kan de raad een min
dere prjjs bedingen.
De voorzitter gelooft, dat alle richtingen
die aangegeven worden, de wagen op bat
doode spoot gebracht wordt. Hij wijster
op, dat er gebrek is aan bou* grond, hij
wensoht uit te maken of de Raad de grond
wens )ht te koopen en daai na wat de finan-
oieele kant aangaat.
De heer de Veer is tegen verkoop van
grond, in de praotijk zal blijken dat dit
groote bezwaren met zioh brengt, hij kan
niet voor het voorstel stemmen.
De heer de Veer stelt eene motie voor om
het voorstel tot nader advies naar B. en W.
te renvooyeren daar de voorwaarden niet
aannemelijk zij j.
De voorzitter stelt voor eerst zijn voorstel
in stemming te breDgen om grond te koopen
dit werd verworpen met 12 tegen 4 stem
men, die der heeren Boogaard, den Bouw
meester, Tak en Sprengei. Hiermede is ook
de motie de Veer vervallen.
Voorstel van B. en W. inzake het adres
van den Middelburgsohe Bestuurdersbond
inzake het Arbeidscontract. Zij stellen voor
het verzoek van den Bestuurdersbond af te
wijzen.
De heer Sannes verdedigt dit adres uit
voerig.
De Raad heeft de bevoegdheid aan het
verzoek te voldoen, het is alleen de bedoe
ling om bepalingen in de gemeentebestek-
keis op t- nemen,die voor de arbeiders goed
zjjn overeenkomstig het Arbeidscontract.
Hij dringt aan op aanneming in beginsel van
het verzoek der bestuurdersbond.
De voorzitter zal de zeer lange rede van
den heer Sannes niet uitvoerig beantwoor
den. B- en W- vinden het gevaarlijk om
ten deze partij te kiezen, het ligt wel op den
weg van particulieren dooh niet op die der
gemeente om partij te kiezen tussohen werk
gever en werknemer.
De heer Sannes verdedigt nog nader het
verzoek en bespreekt het antwoord der
voorzitter.
De heer Frnin zal voor het voorstel van
B. en W. stemmen.
Het voorstel van B. en W. wordt hierop
aangenomen met 11 tegen 3 stemmen, die
der heeren Sannes, de Veer en v. d. Harst.
De voorzitter deelt thans aan mr. Sannes
mede, dat de rijkdommen isn het Wedu
wen- en Weezenfonds bedraagt f 78.750.
De heer Sannes dankt voor deze mede-
deeling.
De heer De Rijcke vraagt waarom het
inrjjden van de zijde der Langeviele in de
Langegeere verboden is.
De voorzitter zal in eene volgende zit
ting hierop antwoorden.
Hierop wordt de verga lering gesloten.
De belangstelling in 't buitenland was
deze week gevestigd op drie vertegenwoor
digende lichamen. In België was men be
nieuwd wat de Kamer bij tweede lezing, de
drie ministers, welke tevens volksvertegen
woordigers zijn en tegen den persoonlijken
dienstplicht stemden, en de Senaat in hoog
ste instantie doen zonden met de militaire
wet, welke bereids, dank zij de entente
tussohen Links en Rechts, bij eerste lezing
door de Kamer was aangenomen.
Nn, ook bij tweede lezing is de wet er
door gegaan, met grooter meerderheid, te
weten 104 tegen 49, en 5 onthoudingen.
Voor de stemming deelden de drie minis
ters, die bij de eerste lezing tegen de afsohaf-
fiag van de plaatsvervanging hadden
gestemd, dat zij vóór de wet in haar
geheel zouden stemmen.
Hierdoor zijn de kansen voor de aanne
ming door den Senaat ongemeen vergroot.
In Engeland trekt nog meer de aandacht
de politieke strijd tussohen Regeering en
Hoogerbuis, een stiijd welke meer omvat
dan die welke de Roohtsohe partij in België
tijdelijk verdeelt.
Ne de verwerping der begrooting door
't Hoogerbuis heeft de Ministerraad ver
gaderd, terwijl 't volk, in uitgebreiden
getale op de straat aanwezig, wachtte op
den uitslag. Spoedig werd bekend dat
gister in het Lagerhuis door den premier,
minister A:quith, mededeelingen zouden
gedaan worden.
Toen deze gisterennamiddag het Lager
huis binnenkwam werd hij met 'n geestdrif
tige betooging door de liberalen begroet,die
van hun zetels opstonden en hem hartelijk
toeju'ohten. En opnieuw barstten de toe
juichingen los, toen Afquith opstond het
duurde eenige minuten voor hij kon spre-
ken.Toen de toejuichingen verstomd waren
zeide Asquith Ik verneem, dat van de be-
grooting van inkomsten, die door dit Huis
werd aangenomen, in den afgeloopen naoht
door het Hoogerhuis de tweede lezing is
geweigerd. Om die reden geef ik U kennis,
dat ik morgen de volgende motie zal
j- t\
n
n
a-
38
m
de
>r-
)k
of
uw
