Orgels
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
Ikersknecht
euubRMt
No. 51,
1909.
Maandag 29 November
24e Jaargang
'd le koop,
[ersaffaire
Krnis".
«HRISTELIJK-
HISTORISeH
Gemengde Beriebten.
&aiug.
n prjjzen, Zoowel
n. Levering ge-
is gratis.
varkens
>OP
.oeqeM aemoifi^iiaa no neiiorteeT
)OP
tont, droge en
jonken, droge
en brand.
j5p
INI vermist
IÖP
jöp
ineclit
shourtster
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JGNGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUU, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
De Rede van Lobman.
UIT DE PROVINCIE.
iddelbvrg
oud,
ggekerke.
;er, Arnemuiden.
i twee, bij J. M.
p s k e r k e.
HJP
laarzen,
Imber, bjj P. VAN
ekenskerke.
lerdom
T E KOOP:
l'staan heeft, 1 e
Jnaar J. H, VAN
Arendskerke.
-lelloH uav ,voM TS laadAoilioV
-iota* A iiMY aval-
lostkapelle.
|zijnde Tilbury
vslag,
agen op ijzeren
ïangelmolen, een
en een Kort-
klein model, bij
?ed. hoefsmid te
[iling der kosten
Domburg.
pp de rekening,
Oostkapelle.
'Kortmolen en
]bg J. STROO,
gen.
V e e r e.
JAARS, O o s t-
|a.s.
MEEUWSE,
ld o r p.
Brstond
In alleen, liefst
1 ui. den boeren-
koekh, EANOV.
1ZIERIKZEE.
Jks, uitgezonderd
1,30 en 's middags
lan.29 7,— 2,
>8. 80 7,30 2,—
/er west, Goea. i
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,02'.
UITGAVE DER FIRMA
IiN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 <-ent.
I
fi
V.
De heer Schaper traohtte door een inter
ruptie onderscheid te maken tuaaohen
middenstand en middenstof, maar de heer
Lobman merkte op, dat de middenstof
voor aen groot gedeelte behoort bij den
middenstand. Hoe <£ie over 's lands zaken
oordeelt werd door den heer Lohman
(naar De Nederl. terecht opmerkt) zeer
typisch gekenschetst:
Die heeft geen tijd om zioh zoo druk
te bemoeien met alle mogelijke politieke
beschouwingen, maar die ontwaart eerst
hoe de politiek is, wanneer hij het belas
tingbiljet thnis krijgt en bemerkt, dat de
hoeren met hun partijbelangen de belas
tingen hebben opgedreven. Dan zegt die
middenstof of middenstandde heeren
bevallen mij niet, en zij probeeren het
met een ander. Het ongelijk is, dat zij bij
dezen vaak even slecht terechtkomen 1
Ten slotta zijn het looh de Christelijke
beginselen, die de drie groepen aan deze
zijde verbinden. Er is wel een groot ver-
sohil van gevoelen ook tussohen deze
groepen en ook tussohen eenige personen
in deze groepen, ik weet zeer goed waar
dat verschil zit; maar tooh zijn deze groe
pen verbonden, omdat zij allen erkennen,
dat er is een God, die zioh openbaarde
aan ons en die ons wetten stelde en ge
boden waaraan wij gebonden zijn. Dat
liberalen dat niet begrijpen, kan ik mij
tot zekere hoogte wel voorstellen.
Wij hebben een uitvoerig betoog ge
hoord van den geaohten afgevaardigde uit
Emmen, den heer Roassiagh, en heden-
moigen weer van den heer Druoker, om
ons aan te toonen, dat tooh eigenlijk die
Christelijke beginselen geen inhoud hebben,
dat men over die Christelijke beginselen
ten zeerste verdeeld is. Maar ik wensoh
tooh nog even te wijzen op de geschiedenis.
Voor 1800 jaien zag de wereld uit moreel
oogpunt er heel wat anders uit dan tegen
woordig en onze Germaansehe voorvaderen
waren volstrekt geen mensehen, die uit
zichzelf gekomen zijn tot den beschaafden
toestand als waartoe wij zijn gekomen.
Maar het kan, dunkt mij, niet betwijfeld
worden, dat het het Christendom is, dat
die nieuwe toestanden, die ij nu beleveD,
in het leven geroepen heeft.
Ik herinner slechts al degenen die iets
van de geschiedenis weten, aan den Gods
vrede, hoelang het geduurd heeft vóór dat
wjj zoover waren, dat de mensohen ten
minste gedurende drie dagen in de week
elkaar niet mochten doodslaan. Ik herinner
aan de atsohaffing van de slavernij en de
hoorigheid, aan den afschuw voor het
moorden en den eerbied voor het mensohe-
lijk leven,ook aan het steeds meer erkennen
van bet reoht van den arbeider, aan de
reehten van de vrouw, aan de eerbiediging
van, het gezag, aan de beteekenis van de
Godsvereering. Ik behoef niet varder te
gaan. Alle beginselen, waarop onze tegen
woordige maatschappij berust, zijn in de
wereld gekomen door den strijd, dien de
Christelijke Kerk heeft aangebonden tegen
de verkeerde neigingen die in het mensohe-
lijk hart wonen, en die zioh in onze voor
vaderen veel sterker openbaarden dan
tegenwoordig in ons. Die beginselen die
de Christelijke Kerk heeft verdedigd en nog
altijd verdedigt, zij staan hoog boven de
mensohelijke inzichten en mensohelijke
neigingen, zoo hoog,dat zeuwen noodig zijn
om de mensohen van de goddelijkheid daar
van te doordringen, en daarom loopt daar
over altijd de strijd. Maar dan moeten wij
ook wel in het oog houden, dat,wanne er wij
zelf dikwijls in gebreke blijven en ik
moet erkennen schandelijk in gebreke
blijven om te leven naar die beginse
len, daaruit volstrekt niet volgt, zooels de
afgevaardigde uit Amsterdam III gezegd
heeft, dat die beginselen geen waarde heb
ben, maar alleen, dat wij, de aanhangers,
nog zooveel lager staan dan onze beginselen.
Dat bewijst dus wel iets tegen ons, maar
geenszins tegen die beginselen zelf.
Integendeel, er moet een voortdurende
strijd zijn van de Christelijke Kerk, in den
ruimsten zin genomen, om die beginselen
te brengen in de harten van de mensohen,
en daarvan hangen ook de toekomst en de
ontwikkeling van het mensohdom af. Een
andere weg is er niet, en wanneer men
nu- zegtmaar gij zijt over den inhoud van
die beginselen ten zeerste verdeeld, dan
zeg ikvolkomen waar. Ook in vroeger
eeuwen is men niet in eens gekomen tot
het beginsel, bijvoorbeeld van de werke
lijke vrijheid, of tot betere begrippen van
straf, of tot allerlei andere verbeteringen
daar heeft men dikwijls eeuwen over ge
vochten, totdat eindelijk het wezenlijke
Christelijke beginsel zegevierde.
En wanneer men zich nu beroept op
artikelen van mijn vriend al moet ik
erkennen, dat ik het niet altijd met hem
eena ben mr. Verkouteren, of op mr.
O. Q. van Swinderen, of op stukken uit
De Klaroen, dan zeg ik, dat het ons vol
komen vrij staat onderling van gevoelen
te verschillen over de vraag, wat de we
zenlijke beteekenis is van de Christelijke
beginselen. Wanneer deze een mensohe
lijke uitvinding waren zou men hen al
spoedig volkomen begrijpen, maar omdat
die beginselen zoo hoog en diep zijn,
geven wij ons niet altijd duidelijk reken
schap van wat de wezenlijke strekking
er van is. Daarom strijden wij dan ook
daarover, en de ontwikkeling van het
Christeadom verheldert onzen blikmaar
men moet nit dien strijd niet telkens de
conclusie trekken, dat dan die beginselen
ook niets beteekenen. Zij beteekenen
heel veel, en daarom moet men hen op
den voorgrond stellen.
En wanneer daarom de liberalen zeg
gen, dat zij niet begrijpen hetgeen ik
rnjj kan voorstellen waarom jnist wjj
steeds die Christelijke beginselen op den
voorgrond stellen, dan komt dit, doordat
zij feiteljjk grootendeels nog leven naar
die Christelijke beginselen. Zjj zeggen
dusdie beginselen zijn ook de onze, en
waar is dan het verschil Dat verschil
zit hierin. Sinds de revolutie van 1789
heeft men gemeend die beginselen te
knnnen handhaven, ook als men het fun
dament er van wegnam. Men beweerde
dat fundament niet meer noodig te heb
ben voor de volksopvoeding, en de mensoh-
heid te kunnen opvoeden naar deneisch
der Christelijke zedeleer, ook door zijn
eigen wijsheid op den voorgrond testel
len. Uitstekendzoo scheen het. Maar
telkens is het gebleken, dat, wanneer het
fundament wegviel, langzamerhand ook
die zeden en regelen zelf wegvielen.
Doch wanneer nu ook de geachte afge
vaardigde, de heer Troelstra, zegt, dat
hij dit niet begrijpt, dan antwoord ik hem
ik .begrip u niet. Ik begrijp niet, dat
gij althans niet inziet het groote verschil.
Want gij zelf komt in ieder geval met
uw vrienden tot een geheel ander begin
sel dan hetgeen de Christelijke Kerk ver
kondigd heeft. Gjj komt tot het evan
gelie van haat. Oreral wordt j door u
verteld, dat het Evangelie van liefde
heeft afgedaan, maar dat men noodig
heeft een Evangelie van haat. »Uit lief
de", roept de heer Dnys mjj toe. Ja;
zoo heette het ook: wir haben keine
Religion aus Religionmaar dat is niets
dan woordspelerjj. Wel degelijk wordt
haat gekweekt tegen al degenen, die het
met u niet eens zjjn.
De heer DnysDat is niet waar.
De heer de Savornin Lohman. Gjj
tracht niet de wereld door liefde te over
winnen maar door haat.
De heer DnysUit liefde.
De heer de Savornin LobmanDaar heb
ik noott ieta van gemerkt. Wel degelijk
wilt ge uw doel bereiken door een gewel
dige vijandschap te kweeken tegen al dege
nen, die begrepen worden onder den naam
van kapitalist. Al wat deze kapitalist doet
wordt by voorbaat verdacht gemaakt, om
dat hy zich volgens u alleen beweegt op
den grond zijner materieele inzichten. Dit
alleen is zijn zedelijkheid, daarop steunt
ten slotte alle zedelijkheid. En zoo maakt
gij het begrip der Christelijke zedelijkheid
tot iets gansch anders.
Daarom kan het voorkomen, ik zeg niet
dat g(j het uilen doet, dat in uw kring de
afschuwelijke sabotage verdedigd wordt.
Het kan voorkomen dat in uw kring verde
digd wordt vorstenmoord en moord van
onschnldige menscben.
De heer TroelatraVorstenmoord onder
uw kringen niet Zijn daaronder de Katho
lieken niet
De heer de Savornin Lohman In mijn
kringen is dit verdedigd, maar wij hebben
dit jnist op grond van onze Christelijke be
ginselen bestreden ;wij hebben aangetoond
dat dit niet is een eisch van het Christen
dom.
De heer TroelstraDenk aan Cromwell,
aan Milton.
De heer de Savornin LohmanHet door
werken van het Christelijk beginsel heeft
dit alles gekeerd. Gij kunt niet aan toonen,
dat het door u gekeerd wordt, ge kant het
niet keerec, want alles wat u tot nw doel
voert is goed.
De heer TroelsrraIk zal n eens wat van
de moraal-theologie van de Jezuïeten ver
tellen.
De heer Savornin Lohman: Ik beweer
dat wij een vasten grondslag hebben,waar
op wij dergelijke dingen knnnen bestrijden
een dergelyken vasten grondslag hebt gij
niet, gij hebt geen anderen grondslag dan
het belang van u zelf of van een klasse.Ten
slotte moet gij komen tot het anarchisme,
de heeren kunnen niet eens blijven staan
waar zij staan.
27 Nor. 1909.
Drankwet.
Om de vijfjaren kunnen door de gemeen
tebesturen bij de Koningin voorstellen wor
den ingediend om het wettelijk maximum
vergunningen in hun gemeente te veringen.
In 1910 stnnt dnartoe de gelegenheid open
en het laat zioh nu reeds aanzien, dat velt
gemeentebesturen van hunne bevoegdheid
om zoodanig voorstel te doen znilen gebruik
maken.
Ook in dit opzicht blijkt de Drankwet
van Minister Kuyper uitstekend te werken 1
Zij stelt deD gemeenteraden in de gele
genheid de vruchten van den strijd tegen
het alcoholisme in de wet te doen vastleg
gen en Koning Alcohol afbreuk te doen.
De Drankwet is een goede wet.
Meer nog het is een gezegende wet.
En welke woeste aanvallen zijn er door
de vrijzinnigen niet op gedaan I
Zelfs liberale drankbestrijders als Goeman
Borgesius werkten en stemden tegen.
Want de drankbestrijders waren onder
gegaan in de vrijzinnige politikers, die naar
eeD politiek fortuintje snakten.
Friesch Dagllad.)
Bofnieuws.
Z. K. H. de Prins nam eergisteren en
gisteren als gast van Graaf Bentinok, van
Middaohten, deel aan een drijfjacht in de
Havikkerwaard. Z. K. H. overnachtte op
het kasteel. Met 9 geweren werden Woens
dag 124 hazen, 16 patrijzen en 4 konijnen
geschoten.
H.H. M.M. de Koninginnen maakten
Woensdagmorgen en -middag een rijtoer,
s Morgens in een met 2 paarden bespan
nen Victoria door het park en 's middags
per 4-span over Hoog-Soeren naar Wiessel.
H. M. de Koningin-Moeder zal ver
moedelijk Zaterdag 4 December a.s. in de
Residentie terugkeeren.
Audt'ênUes.'t
De Minister van Justitie verleent Maan
dag 29 Nov. a,s. geen audiëntie.
Oud-Minister Mr. N. O. Pierson.
De ,/Tel." verneemt, dat de toestand van
den heer Mr. N. G. Pierson zeer zorgwek
kend is.
Gouverneur-Generaal Mr. A. W. F
Idenburg.
Men meldt aan de ,/N. Ct.", dat gisteren
morgen de heer Idenburg te Genua scheep
giug. Hij wordt op de Rembrandt" verge
zeld door kolonel Mioheelseu en den direc
teur van het Departement van Landbouw,
den heer H. J. Lovink.
In de St. Crt. no. 277 is opgenomen
een kon. besluit van den 22sten November
1909, houdende machtiging tot uitgifte van
sohatkistpromessen volgens de wet van
5 December 1881 tot een bedrag van
f 10.000.000. M. Ct.
Bij resolutie van den Minister van
Koloniën is J. H. G. Schepers ter beschik
king van den Gouverneur-Generaal van
Ned.-lndië gesteld, ten einde te worden
benoemd tot ingenieur bij de triangulatie-
brigade daar te lande. {M. Ct.)
Midilelbui-jf In de Woensdag a.s. te
2 uur te houden Raadsvergadering zijn aan de
orde: 1. Geloofsbrieven gekozen lid mrL.van
Andel. 2. Notulen. 3. Ingekomen stukken. 4. Be
noeming van een curator voor hetgymnaiium
(vac. jhr mr E. P. Schorer). Aanbevolen 1 jhr mr
W. H. Snouck Hurgronje, 2 mr R. Fruin. 5. Idem
leeraar burgeravondschool. Aanbevolen L. G. v.
d. Eyk. 6. Begrooting bestuur der Godhutzen
voor 1910. 7. Staten oninbare posten inkomsten
en hondenbelasting dienst I909. 8. Begrooting
burgerlijk armbestuur voor I910. 9. Herstem
ming wegens staking der stemmen over reclames
tegen aarslagen in de belasting naar bet geschatte
inkomen. lO.Bezwaarschrilt tegen aanslag school
geld. II. Voorstel naar aanleiding adres >Ylis-
singen Vooruit* in zake een weg over den Schel-
dedam. 12. Idem B. en W. op verzoek van A.
Flipse om gemeentegrond in erfpacht te mogen
ontvangen. In verband daarmee voorstel tot uit
gifte van grond in erfpacht aan J. F. Boutens. i3>
Idem mr Gratama tot verhooging jaarwedde van
den controleur bij de plaatselijke belastingen. 14.
Idem mr Sannes tot verhoeging jaarwedden van
3 kantoorbedienden aan de gasfabriek. ^.Voort
zetting behandeling voorstel B.en W. tot verkoop
van grond aan den Blauwen Dijk, in verband met
het ingewonnen juridisch advies omtrent de erf
pacht. 16. Voorstel naar aanleiding van een adres
van den Middelburgschea Bestuurdersbond in
zake het Arbeidscontract.
Biezelinge. Bij het rooien van hoo
rnen in Eversd'Jk, viel een boom ta vroeg
en naar den verkeerden kant, [met het
treurig govolg dat een jongetje van den
arbeider A. de L., dat met zijn zusje wat
hout .wilde rapen onder den vallenden
boom bekneld geraakte. Als levenloos
werd het knaapje uit zyn gevaarlijke po
sitie bevrjjd. 's Avonds schijnt het nog
bloed .te hebben opgegeven en klaagde
het over pyn in hoofd en rugde laatste
moet gedeeltelijk ontveld zijn, Genees
kundige. hulp werd spoedig ingeaoepen
en verleend.
De verzending van oesters uit Tholen
wordt steeds levendiger. Vooral uit Ba'gië
is er goede vraag en het is te voorzien dat
deze nog wel zal vermeerderen. Wekelijks
worden reeds ver over de 200.000 stuks
oesters van hier verzonden. Dé prijzen blij
ven vrijwel stationnair.
Ook in mosselen wordt levendige handel
gedreven, en naar Holland worden flinke
partijen van deze schelpdieren verzonden.
Koudekerks. Vrijdag 26 Nov. werd
alhier een openbare vergadering gehou
den belegd door de afdeeling van, Patri
monium waar als spreker optrad de Edel
achtbare Heer J. Huizing* van Axel en
sprak over het onderwerp »de taak van
Patrimonium voor het platteland."
Spr. begon in zijn inleidend woord er
op te wijzen, welke de aanleiding is ge
weest tot de stiehting van het verbond
«Patrimonium".
Hoe dit verbond bij den aanvang met
veel moeilijkheden heeft moeten kampen
om toch ingang te krijgen onder de Chris
telijke werklieden. Eerst na 1886 werd
dit beter, toen van socialistische zijde d$
arbeiders [werden gelokt, ten einde" in
massa's op te trekken voor de revolutie-
denkbeelden. Vooral in 1891 kwam er
wat ruimte voor «Patrimonium" na het
gehouden Christel. Social Congres, ter
wijl het verbond in 1895 positief optrad
met een eigen program.
Veel werkzaamheden zijn nog voor
Patrimonium te doen, vooral voor de ar
beiders van het Platteland.
Als eerste taak gaf spr. op, de week-
lieden vooral de tweeerlei richting dui
delijk te maken, opdat zij hat onder
scheid zouden weten tusschen de Chris
telijke arbeidersbeweging en die der re
volutionaire.
In de tweede plaats wat de taak der
Overheid en der Kerk is om het vraagstuk
der sociale ellende tot oplossing te bren
gen. Vooral moet Patrimonium leiders
kweeken voor de ohristeiijke vakbeweging
onder de laudbouwarbeiders.
Ten opzichte van Let praotisohe gedeelte
wees de spr. op het volgendeletten op
de toestand der inwonende arbeid eva en
arbeidsters, want daaruit komen de toe
komstige arbeidersgezinnen voort.
In de tweede plaats de positie verbete
ren van de daglooners, opdat zij hun gezin
met God en met eere" door de wereld
kunnen leidan.
Een voorschotbank stichten, coöperatief
land huren en zoo mogelijk hoogen invloed
uitoefenen op de paohtvoorwaarden ent,
Letten op de Volkshuisvesting.
Arbeidsbeurzen stichten, en de verplaat
sing ^vnn arbeiders naar de steden tegen
gaaD, doch zorgen dat een ieder zioh goed
kan bewegen. Maar bij dat alles moet
Patrimonium deze i» ee klippen weten te
omzeilen, n.l. die der valsohe demooratie
en het onware eonserfatisme.
Na het uitspreken dezer rede werden
door een paar der aanwezigen enkele
vragen gedaan, welke door den spr. breed
voerig werden beantwoord.
Nadat de voorzitter als tolk der ver
gadering dhr. Huizinga had dankgezegd,
sprak hij als zijn vermoeden nit dat niet
allen het direct eens zouden zijn met den
spreker, vooral niet wat het bodemvraag-
stuk betreft. Maar dat dit niet oorzaak
mag zijn om Patr. verder maar te laten
voor wat het ismaar dat dit juist oorzaak
moet zijn zioh bij Patr. te voegen, teneinde
met elkander de veel omvattende taak te
bespreken.
De vergadering werd door ongeveer 60
personen bezooht en door den spreker
dankzegging gesloten.
Een achtergelaten patroon. Men meldt
uit 's-Bosch t Dinsdagmiddag had in de
Kerkstraat alhier ten huize van den heer K.
goudsmid, een ontzettend ongeluk plaats.
Bij den heer K. boven op de kamers had ge
woond laitenant v. M*, die onlangs overge
plaatst werd naar Venlo en dus de kamers
had verlaten. Bij een schoonmaak, die de
kamers thans ondergingen, werd 0. m. in
een hoek gevonden een scherpe patroon,
waarin men echter geen erg had. Een klein
kind van den heer K, kreeg de patroon in
handen en lijfde ze bij zijn verder speelgoed
in. Op een gegeven oogenblik is het kind
zooals kinderen gewoon zijn te doen
mjst een hamertje op de patroon aan 't klop
pen gegaan, met het allernoodlottigst ge
volg, dat de patroon ontplofte en uit elkaar
barstte. Het kindje kreeg de stukken in zyn
handjes, die deerlijk verminkt weiden, zoo
dat er vingers uit weggeslagen werden. Ook
aan het hoofdje had de ongelukkige wonden
gekregen. Men kan zioh den schrik der
ouders voorstellen,toen ze op bet geluid van
den slag toesnelden en hun lieveling geheel
bebloed en verminkt vonden. Onmiddellijk
werd geneeskundige hulp ingeroepen, die
weldra ter plaatse versoheen en na een
voorloopig verband overbrenging naar een
geneeskundig gesticht noodzakelijk achtte.
Het kind is thans ter verpleging opgenoaen
bij de Duitsohe Zusters. Naar wij vernemen
is zijn toestand niet levensgevaarlijk, maar
de letselen zijn, volgens inliohtingen, van
dien aard, dat er zeker eenige vingertjes
mee gemoeid zullen zijn. Het verloop dei
