NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
I
No 16.
1909.
Dinsdag 19 October
24e jaargang.
CHRISTELIJK
HISTORISCH
EEN DUISTERE ZAAK.
1
I
ten Wedt
ien, eene
tlfvaars
mecht
ei
lel burg.
RAKJE"
op Dins-
(I (3e di-
JD
lp
sen l1/, jarig
g g e k e r k e.
|P
gge HIT,
iecht
Ie Meid
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed
UIT DB PROVINCIE.
J. 0E JGNGE-VERWEST.
f* P. D HÜU te Middelburg,
Goes
PRIJS DER ADVERTENTIËN
I
el
11 1 It.
I'/, 's jaara.
jvoorult).
baar te
IScheldestr. 27
(beneden).
Segeerstr. 108.
julstraat.
8 en 14 uind.,
te Meliskerke.
Oct. van haar
|3, Serooskerke.
5KKER,
Meliskerke.
koop
C. POUWER
le.
7 en 13 mnd.,
POPPE, (Tol)
k. 22 Oct., bg
\tkapelle.
iagd
|D, Oostkapelle.
SR, Duinhelm,
et Maart of Mei
LHAMSE, St.
;necht
en kan omgaan,
ïipinge
SMSE Cz. S t.
•jan, bij
't Zandt.
JSSE, Seisweg,
ZIERIKZEE.
)ber.
g en van Zierik-
middags (uitge-
ags des morgens
erwest, Goes.
SMSH
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p. 1,25.
Enkele nummers r 0,02s.
Provinciale Zeeuwsche Vereeniging
„Het Groene Kruis".
De derde algemeene vergadering van
toveng noemde vereeniging werd Zaterdag
geopend en gepresideerd door den beer
dr. Plugge. Aanwezig waren afgevaardig
den van de Afdeelingen Arnemuiden,
Nieuw- en St.-Jooslana, Oost en West
Souburg, Serooskerke (W), Veere, Vlis-
singen, Westkapelle, Zierikaee en Dom
burg.
De notulen der vorige vergadering wer
den goedgekeurd
Uit het jaarverslag ons te voren gezon
den, ontleenen wij het volgende
De Vereeniging telt thans 13 afdeelin
gen nog slechts een klein aantal op 't
groote getal gemeenten in Zeeland en op
de reeds bestaande Groene Kruis vereeni-
ginget in die provincie.
Een volledige woning, en goederen-
ontsmettingedienst is tot Btand gekomen.
De ontsmettingen, vooral ook bij de tu
berculose, volgden geregeld en in 1909
verleende de gemeente Vlissingen een
jaarlijksehe subsidie, ten einde ook daar
getegeld den ontsmettingsdienst te leiden.
Het gebruik van den Rijksontsmettingg-
ovou in het fort De Ruyter te Vlissingen
bad niet zoo geregeld plaats als de woning-
ontsme'.ting. De oven te Hansweert werd
door de Vereeniging dit jaar niet gebruikt.
De vorming van cursussen in de eerste
hulp bij bedrijfsongevallen was voor de
vereeniging zoowel als voor de docenten
een bepaald suooes.
De vereeniging kreeg subsidie voor zes
cursussen, welke gegeven werden te Mid
delburg (1) door mevr. Weijl Snuif, te
Vlissingen (2) door dr. A. van Meaner?,
te Oost- en West-Souburg (1) doordr. C.
E. Plugge en te firuinisse (1) door dr. J.
de Vrieze, terwijl eertdaags te Zierikzee
een zesde zal volgen.
De cursussen werden goed en geregeld
bezocht, met de meeste aandacht werden
de lessen gevolgd en de toeloop was op
enkele plaatsen wel eens ie groot, zoodat
de deelnemers moesten worden afgewezen.
De Vereeniging heelt zioh aangesloten
bij het Oranje-Kruis.
De voorwerpen, aanwezig in het Cen
traal magazijn te Vlissingen, werden door
de afdeelingen nog al eens in bruikleen
gevraagd.
Het aantal sprekers, dat lust gevoelde
5 FEUILLETON.
Reeds na verloop van eenige dagen wis
ten de Rechters al, dat vrouw Wouters in
een winkeltje in hare buurt, gezegd bad
(/Als de heeren wisten wat ik wist, dan
zouden er ai zekere lui achter slot en gren
del zitten." Op een andere plaats had zij
gezegd//Ik bad nooit gedacht, dat die zoo
op het oog onnoozele meid zulk slecht volk
aan haar snoer had Het zou mij geen haar
verwonderen, als ze ook dood was."
Dit waren blijkbaar gez gden, die op het
bestaan van een tot nog toe verborgen com
plot van boosdieneis doelden. De scherp
zinnige heeren van 't Gerecht, aan wie dat
getrouw werd overgebraoht,begrepen daar
uit, dat wanneer het waar was, watHen-
drien, oDohoon op bedekte wijze,had uitge
laten, tenzij ze het alleen uit babbelzucht,
eu om voor een belangwekkend persoontje
door te gaan, bad verteld, dat er dan eenige
booswichten met Maria de meid in betrek
king hadden gestaan, en dat het dan zaak
was, dat nader te onderzoeken. Men moest
nu immers zoo veel te sterker vermoeden,
dat Maria, mogelijk zelf aan den moord on
schuldig, tooh daartoe aanleiding had ge
geven, en wellicht hadden haar mede} lioh-
tigen, na eerst hare juffrouw te hebben
vermoord, haar toen zelf ook om het leven
gebraehtl Het bestaan van een zoodanig
complot liet zioh te eerder denken, daar het
voor do afdeelingen op te treden, was klein.
Alle afdeelingen gaat het voor den wind.
Tholen schafte zioh een eigen gebouw aan.
Arcemuiden kon een sterke aanwinst van
leden aanwijzen, Souburg,Serooskerkr(W.)
en Tholen hadden een voordrachtavond
over een po,, ulair-wetensohappelijk onder
werp, terwijl Vlissingen een (uitstekend
ingerichte wijkverpleging onderhoudt.
Op 15 Januari 1909 waren ioegetredeu
12 afdeelingen met 3014 leden, tegen 10
afdeelingen met 2342 leden op 15 Januari
1908 Een aanwinst dus van 2 afdeelingen
en 672 leden. Daarbij is zioh op 24 Maart
de afdeeling Domburg komen voegen, die
thans bij het schrijven van dit verslag reeds
ruim 200 leden telt.
Het verslag werd goedgekeurd.
Herbenoemd werd tot lid van 't hoofd
bestuur dr Witteveen, van Vlissingen. In
de vacature Wittew&el van Stoetwegen
(vertrokken) werd gekozen A. Claverau
met 13 stemmen tegen 2 op dr. Dikkenberg.
Vastgesteld werd de rekening en ver
antwoording met f 368 in ontvangst en
uitgaaf, en de begrooting voo 1910 in
ontvangst en uitgaaf f 954 met een poet
voor onvoorzien f 100.
Door de afdeelingen Arnemuiden en
Nieuw- en St. Joosland werden voorstellen
gedaan waarin het hoofdbestuur verzooht
wordt maatregelen te nemen, zoo noodig
in overleg met het Staatstoezicht op de
Volksgezondheid en de gemeeule Vlissin
gen, om te komen tot een wasohinriohting
bij den ontsmettingsoven in het fort Da
ttuyter.
Na een langdurige discussie werd het
voorstel aldus gewijzigd dat de vereeniging
zal trachten een contract met een was-
soherij te sluiten opdat de goederen daar
kunnen worden gereinigd na in;denoven
ontsmet te zjjn.
Dit voorstel werd aangenomei met
algemeene stemmen.
Het voorstel der afdeeling Nieuw- en
Si. Joosland luidende «De vereeniging
trede ais afdeeling toe ven het Centraal
Genootschap voor kindervantie en he -
stellingskolonies", wordt na door't hoofd
bestuur geopperde en door de afdeeling
erkende hoanoieele bexwarer, ingetrokken.
Aangenomen wordt een voorstel van
het hoofdbestuur om een oommissie te
benoemen, aan weiko zal worden opge
dragen zoo spoedig mogelijk een onderzoek
in te stellen naar de wijze waarop het
hoogst onwaarschijnlijk was, dat zulk een
brutale misdaad en diefstal dooreen persoon
alleen zou volvoerd zijn, laat staan door een
vrouw, zooals de onnoozele meid Maria
Leunink, die volgens het zeggen van zoo
vele mensohen, die haar kenden, wat haar
schroomvallig karakter betreft, volstrekt de
persoon niet was om tot zulke gruwelijke
daden overgegaan te zijn. Dat was, hoewel
niet onmogelijk, tooh ook niet zoo zonder
nader bewijs, aan te nemen 1 Eu het ver
moeder, o oor gezegden van vrouw Wouters
opgewekt, dat er werkelijk een tot nog toe
verborgen oompiot bestond, klom bijna tot
zekerheid, toen men, na verloop van weder
eenige dagen, tot ontdekkingen kwam, die
het bedrijven van een dubbelen moord
buiten allen twijfel stelden.
In den loop van de daaropvolgei de week
werden namelijk op drie of vier plaatsen in
de nabijheid van het huis, waarin de wedu
we Tommei had gewoond, de afgehouwene
deelen van een mensohelijk lichaam gevon
den,welke, naar het stedelijk gasthui i over
gebracht zijnde, bij de gereehte'ijke schou
wing, herkend werden tot het lijk van de
vermiste dienstmeid Maria Leunink te heb
ben behoord.Men had, dat bleek nu immers,
de ongelukkige dienstmeid ook om 't leven
gebracht, en, om die eu veldaad te verber
gen, het ontzielde lichaam verminkt en in
het water laten zinken 1
Sohrik en nieuwe ontsteltenis verspreid
den zioh door geheel Amsterdam en overal
waar de treurige zaak ruchtbaar werd, toen
deze nieuwe bijzonderheden aan het licht
UITGAVE DER FIRMA
Kt V.S,Ï:
zieken vervoer in de provincie Zeeland op
de beste en doelmatigste wijzs kan worden
geregeld.
De heeren dr. Sohoute en Staverman
verklaren zioh bereid in de oommissie
zitting te nemen.
Vervolgens kwam ter tafel een voorstel
van het hoofdbestuur:
«De algemeene vergadering benoeme
een commissie, welke rapport zal moeten
uitbrengen over de beate en degelijkste
wijze, waarop de bestrijding der tubercu
lose in de provincie Zeeland zal kunnen
worden ter hand genomen.
De bespreking van dit voorstel werd
ingeleid door den heer van Gorknm uit
's Gravenhage met een rede getiteld
«Welke rol heeft bet Groene Kruis te
vervullen in een provinciale organisatie
van de tuberoulose-bestrijding".
Het hoofdbestuur heeft daarop .de vol
gende toelichting gegeven.
De bestrijding der tuberoulose als volks
ziekte moet met kracht ter hand worden
genomen. Op verdoek van het hoofdbe
stuur leidde dr. Van Gorkom, de secre
taris van de Nederlandsohe oentrale
Vereeninging tot bestrijding der tuberou
lose, de bespreking over het voorstel in.
Om haanoieelen steun van het rijk eu
wellicht ook van de provincie te verkrijgen,
is het noodig dat de statuten van de provin
ciale vereeniging en der afdeelingen eenigs-
zins worden gewijzigd. Met het oog hierop
en op de verdere bezwaren verbonden aan
een degelijk optreden in deze, acht het
hoofdbestuur het gewensoht, eene com
missie ie benoemen, die deze zaak onder
zoekt eis daarvan spoedig rapport uit
brengt.
De voorz. gaf nu het woord aan dr. v.
Gorkunr en begon met hem een woord
van dank te brengen dat hij hier in deze
vereenigiDg als spreker met een zoo be
langrijk onderwerp wilde optieden.
Dr. van Gorkum begon met een aan
klacht tegen bet tooh overigens verlichte
Zeeland, dat in deze provincie nog zoo
weinig aan de bestrijding tegen de tuber
oulose gedaan wordt. Kan er dan in Zee
land zulk een vereeniging niet opgerioht
wordeD, terwijl tooh in de andere provin
ciën reeds krachtig de hand aan de ploeg
is geslagen Zelfs in Noord-Brabant is men
ijverig bezig. Dooh nu kau Zeeland ook
geen oent trekken van de f 100.000 die
dit jaar door bet Rijk is gegeven voor dit
sohoone doel. Immers d* regeering geeft
kwamen. Niemand twijfelde er nu meer
aaD, of er moesten meerdere boosdoeners bij
die dubbele euveldaad betrokken zijn. Eu,
wat kon men niet vermoeden, als men deze
nieuwe ontdekking in verband besohouwde
met de gezegden, die vrouw Wouters zioh
had laten ontvallen en waarin zij had gezin
speeld op een verstandhouding vau Maria
met eenige booswichten, die van de onnoo-
zeiheid d r dienstmeid hidden partij ge
trokken, om ook haar van het leven te
berooven, en aldus een getuige, die de
eerste gruweldaad aan het lioht kon bren
gen, uit den weg te ruimen 1
De Justitie liet vrouw Wouters nu ander
maal dagvaarden, en een tweede verhoor
greep op Dinsdag 18 October plaats.
Toen vrouw Wouters voor de heeren
rechters verscheen, begotmen deze haar
aanstonds te ondei vragen ever haar uitla
tingen en losse gecegden in het publiek,
waaruit bleek, dat ze meer wist, dan ze tot
nu toe gezegd had.Zij hoorde dal de justitie,
door wien wist ze niet, precies op de hoogte
was van wat ze hier en daar had uitgelaten,
en ze loochende dat dan ook niet. Integen
deel, zij bekende openhartig en volmondig,
dat zij bij baar eerste verhoor lang niet alles
gezegd had. Zij had veel m;er kunnen zeg-
geB, waarvan zij kennis d*oeg, zeide zij.
Maar als de heeren eens wisian, welke ver
schrikkelijke bedreigingen haar gedaan
waren, in welken angst zjj al dien tijd ver
keerd had om haar levensbehoud, dan
zouden ze het haar wel ku«nen vergeven,
dat ze er het zwijgen maar De had gedaan.
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 oenr.
Familieberichten van 15 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
uit voorzorg geen gelden dan aan orga
nisaties en zoolang Zeeland zulk een orga
nisatie niet bezit, krijgt het geen oenl
subsidie. In het geheele «ijk beslaan nu
reeds 60 k 70 vereenigingen die de be
strijding der T. ernstig ter hand nemen en
alleen Zeeland telt niet één vereeniging.
Dat is een treurig verschijnsel. Spreker
aoht hot dan ook van groot gewioht, dat
hij hier mag optreden voor de afgevaar
digden der afd. van het Groene Kruis,
opdat zij mogen bezield worden tot 't
sohoone doel, en het gesproken woord mo
gen medenenemen naar huis en hunne
ver. opwekken kraehtig deze zaak ter hand
te nemeD. Er moet in Zeeland komen een
actieve belangstelling. Het Hoofd best. van
de Groene Kruisver. zegt: Indien we
financieel sterker warenWelnu, roept
een organisatie in 't leven en ge krijgt
direct subsidie van 't Rijk. Dr. Kuyper is
de eerste minister geweeBt, die subBidie
heeft gegeven voor deze zaak en steeds
is dit bedrag vermeerderd. Nu is op de
begroeting voor 1910 reeds f125.000 uit
getrokken.
Spr. wees er verder op, dat de oentrale
vereeniging een plan bij de regeering heeft
ingediend ter bestrijding der tuberculose
Dr van Gorkum zette nu uiteen, wat
tuberoulose is. Het is, evenals roodvonk,
mazelen, eholera, enz., een besmettelijke
ziekte. Ze tast alleeD personen aan, die voor
deze ziekte vatbaar zijn. Het is een sociale
ziekte en hangt grootendeels af van sociale
toestanden. Deseüale verhoudingen in 't
leven spelen hier een zeer groote rol. On
voldoende voeding, ongezonde woningen
en zoovele andere misstanden maken dat
deze ziekte veld wint. En nu zijn er twee
wegen om deze ziekte te bestrijden, nl. een
indirecte en directe weg. De indirecte weg is
deze om de tuberoulose te bestrijden in het
veranderen en verbeteren der sociale toe
standen. Daarom zal wettelijke verplichting
iegen ziekte en invaliditeit zooveel verbete
ring brengen. Deze geheele indireote weg
hangt ten nauwste samen met de oplossing
van de sociale quaestie. De directe methode
ishet tegengaan van infectie.
De tuberoulose mag wel genoemd wor
den de ziekte der onwetendheid. Daarom
dient het volk opgevoed le voeden, ze zoo
veel mogelijk in kennis te stellen met de
gevaren aan deze ziekte verbonden.De taak
van het Groene Kruis moet dus zijn voor-
liohtiog en vorspreid'ng der kennis aan
gaande de T. Ieder dient daarom te weten
Zij zag nu wel in, dat haar plicht geweest
was alles te openbaren, maar wat vermag
de vrees voor den dood nietl Had zij dus'
door baar verklaring niet vollediger af te
leggen, veikeerd gehandeld, dan verzooht
zij, dat de heeren van het gerecht haar dit
niet te zwaar zouden toerekenen. Nu wilde
zij dan ook niet langer zwijgen, maar alles
verhalen wat haar bekend wal.
Dit nu kwam op het volgende neer.
Toen zij dien Zaterdagmorgen zoo
vertelde zij aan Maria Leunink, de
thans op zoo onverklaarbare manier ver
dwenen dienstbode, dat geid, waarvan ze
al gesproken had, overhandigde en daar
voor die 14 stuivers tot belooning kreeg,
had Maria haar besoheiden om tegen den
avond te komen bij zeker bruggetje aan
het Fransohe pad, dat zij haar uitduidde.
In den loop van dien dag hoorende, dat
juffrouw Tommei zoo wreedaardig van het
leven beroofd was gevonden en dat Maria
verdwe? en was, had zij wel begrepen
zeide zij dat die meid 's avonds daar
wel niet komen zou. -Tooh was zij zoo
brandend nieuwsgierig om mier van dat
vreeselijke geval te vernemen, dat ze
's avonds evenwel naar dat bruggetje ge
gaan was wie weet of het nog niet
mogelijk was,dat Maria zioh nog vertoonde.
En waarlijk, tot haar groote verbazing
had zij de meid al, eenigszins verkleed,
op haar wachtende gevonden. Maria was
niet alleenzij was vergezeld door een
man uit de buurt, een zekeren schoenma
ker, die ook wel boodschappen voor de
hoe voortreffelijk de Centrale Ver. tot be
strijding der T. werkt. De Ver. heeft boek
jes uitgegeven en verspreidt ook wand-
teksten voor de scholen. Tevtns worden
lezingen gehouden, om het volk voor te
lichten.
Wat 't praotisohe vraagstuk betreft, dient
er op gewezen, dat de Ver. het Groene
Kruis, wil zij met vrucht de T. bestrijden,
een ambtenaar aanstelle, wiens taak het
is huisbezoek te doen en er zorg voor
drage, de besmetting zooveel mogelijk
tegen te gaan. De voorschriften van den
geneesheer in gezinnen waar T is, moeten
er stipt worden nagekomen en den huis
bezoeker of huisbezoekster moet daartoe
een oog in 't zeil houden.
Het middel om subsidie te verkrijgen
is, daf een artikel in de sfatnten worde
opgenomen, dat men zioh bezig houdt met
de bestrijding der T en een huisbezoeker
iisbbe. In vele plaatsen wordt dit werk
van den eequeteur, gecombineerd met dat
van de wijkverpleegster. Eenige gemeen
ten samen kunnen ook een enquêteur heb
ben. De kosten voor zulk een huisbezoeker
te hebben worden voor 2/j door het Rijk
vergoed. Door het Rijk worden tevens
gerestitueerd de kosten verbonden aan het
aanschaffen van voorwerpen voor het ver
zamelen van sputum.
En wat nu, zoo vervolgde spreker, kan
door 't Groene Kruis in Zeeland worden
gedaan
Ie.. De mensohen door lezingen en leo-
tnui, die gratis te bekomen is, inlichten.
De lezingen vallen in den smaak en zijn
een goed propagandamiddel.
2e. Een Commissie saam te stellen, om
deze zaak kraehtig aan te vatten. Dooh
dan moet niet te exolusivistisoh te werk
gegaan worden, dooh wel degelijk univer
seel provinciaal werkzaam zijn.
3e. Een oentrale organisatie mo6t in 't
leven worden geroepen en misschien kan
dit ook een middel zijn, dat 't Groene
Kruis in bloei toeneemt.
Met deze algemeene beschouwingen
meende spreker te kunnen volstaan.
Over dit onderwerp werd druk gedis-
ouseerd, o.a. door dr Cats, dr Gieben van
Middelburg en den voorz. werden versohil-
lende vragen voor de praotijk en in ver
band met de Ver. «het Groene Kruis"
gedaan, die door dr Van Gorkum uitvoe
rig werden beantwoord.
Na dank aan den heer Van Gorkum
werd de verg. d jor den voorz. gesloten
mensohen deed. Zoo spoedig als ij Maria
zag, had zij dadelijk tot deze gezegd
„Wel Maria, wel meidje weet tooh ook
wel, dat uw juffrouw zoo vreeselijk ver
moord is; waar heb je uzelf en ook mij
toe gebracht 1"
Op dit gezegde had Maria een zware
zuoht geslaakt en had wat willen gaan
zeggen, maar de schoenlapper had haar
belet te spreken en tot haar, Hendrien,
gezegd„We kunnen hier op straat niet
over die zaak spreken, maar ga met ons
mede. We zullen u in 't geheel geen kwaad
doen, integendeel, er is veel geld voor u
te verdienen, als je wilt zwijgen. Maar
ik moet u blinddoeken, omdat ik niet wil
dat je weet waar ik je heen breng." In
't begin had zij daar geen zin in £.ehad,
dat kan iedereen begrgpenmaar omdat
ze zoo erg nieuwsgierig was, en ook in de
hoop, dat zij bij de armoedige omstandig
heden van haar man en twee kleine kin
deren wat verdienen kon, had zij ten
iaatste toegegeven en zioh door dien man
een smallen zwarten doek voor deoogen
laten doen.
Het was al donker, en vet den sohoen<
lap) er aan den eenen kant en Maria aai
den anderen kant, was zij voortgeleid,
niet zoo hiel ver, maar dat bemerkte zij
wel, het was een eenzame buurt. In zeker
huis gekomen, had men haar den blind
doek afgedaan, en ze had toen bespeurd,
dat ze in het huis van een slager waren.
Wordt vervolgd
